Surah Al-Anfal
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
يَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الْاَنْفَالِۗ قُلِ الْاَنْفَالُ لِلّٰهِ وَالرَّسُوْلِۚ فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَصْلِحُوْا ذَاتَ بَيْنِكُمْ ۖوَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗٓ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ١
Yas'alūnaka ‘anil-anfāl(i), qulil-anfālu lillāhi war-rasūl(i), fattaqullāha wa aṣliḥū żāta bainikum, wa aṭī‘ullāha wa rasūlahū in kuntum mu'minīn(a).
[1]
Wong-wong niku betaken kepado niko (Muhammad) pekaro harto rampasan perang. Cerioskela, harto rampasan perang niku hê’ Allah serto Rasul-Nyo 509 ; dades betakwala kepado Allah, serto leserkela silaturrahim antaro niko; serto ta’atila Allah serto Rasul-Nyo. Kalu niko wong yên beiman
509) Maksudnyo: caro mage harto rampasan perang niku nurut ketetepan Allah, jugo ketetepan Rasul-Nyo
اِنَّمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِيْنَ اِذَا ذُكِرَ اللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوْبُهُمْ وَاِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ اٰيٰتُهٗ زَادَتْهُمْ اِيْمَانًا وَّعَلٰى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُوْنَۙ٢
Innamal-mu'minūnal-lażīna iżā żukirallāhu wajilat qulūbuhum wa iżā tuliyat ‘alaihim āyātuhū zādathum īmānaw wa ‘alā rabbihim yatawakkalūn(a).
[2]
Selesernyo, wong-wong beiman 510 nikula yên kalu diêngetke nami Allah gemeter ati nyo, serto kalu dibacoke ayat-ayat Nyo betambala imannyo; Serto cuman kepado Allah saos. wong-wong niku betawakal.
510) Maksudnyo: wong-wong yên sempurmo imannyo
الَّذِيْنَ يُقِيْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَمِمَّا رَزَقْنٰهُمْ يُنْفِقُوْنَۗ٣
Al-lażīna yuqīmūnaṣ-ṣalāta wa mimmā razaqnāhum yunfiqūn(a).
[3]
Nikula wong yên nega’ke sholat serto dari harto yên di Sung Allah, wong-wong niku berinfaq.
اُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ حَقًّاۗ لَهُمْ دَرَجٰتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِيْمٌۚ٤
Ulā'ika humul-mu'minūna ḥaqqā(n), lahum darajātun ‘inda rabbihim wa magfiratuw wa rizqun karīm(un).
[4]
Wong-wong nikula yên mu’min selesernyo. peranti wong niku derajat ( yên tinggi) dari Tuhannyo, disûng ampûnan, serto rejeki yên mulio.
كَمَآ اَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْۢ بَيْتِكَ بِالْحَقِّۖ وَاِنَّ فَرِيْقًا مِّنَ الْمُؤْمِنِيْنَ لَكٰرِهُوْنَ٥
Kamā akhrajaka rabbuka mim baitika bil-ḥaqq(i), wa inna farīqam minal-mu'minīna lakārihūn(a).
[5]
Maknikula Tuhan niko ngêngkên niko kesa dari rompok niko (pegi beperang) dengen caro-caro yên leser 511 , serto wênten sebagean dari wong-wong beiman niku nano ayûn
511) Maksudnyo: Allah ngatur caro mage harto rampasan perang niku dengen caro-caro yên sa’i, maknikula Allah ngengken kesa dari rompok ( Di Madina) kesa beperang ke Badar dengen caro-caro yên leser jugo
يُجَادِلُوْنَكَ فِى الْحَقِّ بَعْدَمَا تَبَيَّنَ كَاَنَّمَا يُسَاقُوْنَ اِلَى الْمَوْتِ وَهُمْ يَنْظُرُوْنَ ۗ٦
Yujādilūnaka fil-ḥaqqi ba‘da mā tabayyana ka'annamā yusāqūna ilal-mauti wa hum yanẓurūn(a).
[6]
Wong-wong niku mbantah niko (Muham-mad) tentang yên leser sesampunnyo hal yên nyato ( wong niku cengki menang), peca’ wong niku diburu nuju maut, padohal wong-wong niku ningalinyo (sebab-sebab pademnyo )
وَاِذْ يَعِدُكُمُ اللّٰهُ اِحْدَى الطَّاۤىِٕفَتَيْنِ اَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّوْنَ اَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُوْنُ لَكُمْ وَيُرِيْدُ اللّٰهُ اَنْ يُّحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمٰتِهٖ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكٰفِرِيْنَۙ٧
Wa iż ya‘idukumullāhu iḥdaṭ-ṭā'ifataini annahā lakum wa tawaddūna anna gaira żātisy-syaukati takūnu lakum wa yurīdullāhu ay yuḥiqqal-ḥaqqa bikalimātihī wa yaqṭa‘a dābiral-kāfirīn(a).
[7]
Imutla waktu Allah njanjike kepado niko, sios dari duo golongan ( yên wênten diluan ) nikula peranti niko, sedengke kenda’ niko nikula yên senjatonyo lema 512 .yên Allah ayuni, ngeleserke yên leser dengen kalimat-Nyo serto ngalake wong kafir sedantennyo.
512) Maksudnyo: Kapila Abu Sofyan yên ngebakto sadian dari Syria.Sedengke yên senjatonyo wênten dayo wêntenla yên rawu dari Mekka yên kepalak rombongan niku utbah bin rabiah besami abu jahal.
لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُوْنَۚ٨
Liyuḥiqqal-ḥaqqa wa yubṭilal-bāṭila wa lau karihal-mujrimūn(a).
[8]
Supayo Allah ngeleserke yên haq (Islam) serto nelaske yên bathil (syirik), walau wong-wong yên bedoso (musyrik) niku nano demen.
اِذْ تَسْتَغِيْثُوْنَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ اَنِّيْ مُمِدُّكُمْ بِاَلْفٍ مِّنَ الْمَلٰۤىِٕكَةِ مُرْدِفِيْنَ٩
Iż tastagīṡūna rabbakum fastajāba lakum annī mumiddukum bi'alfim minal-malā'ikati murdifīn(a).
[9]
(Imutla), saat niko nyatu pertûlûngan Tuhan niko, dades dikabûlke Allah: Selesernyo Kulo kirimke kepado niko seribu malaikat yên rawû berimbak-rimbak.
وَمَا جَعَلَهُ اللّٰهُ اِلَّا بُشْرٰى وَلِتَطْمَىِٕنَّ بِهٖ قُلُوْبُكُمْۗ وَمَا النَّصْرُ اِلَّا مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗاِنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ ࣖ١٠
Wa mā ja‘alahullāhu illā busyrā wa litaṭma'inna bihī qulūbukum, wa man-naṡru illā min ‘indillāh(i), innallāha ‘azīzun ḥakīm(un).
[10]
Nanolah Allah dadeskenyo (ngîrîm malaikat-malaikat niku), selian ngesûng kabar sae supayo mantepke ati niko. Nano wênten pertûlûngan kecuali dariAllah.Nggê nian, Allah niku Maha Gaga Perkoso Maha Bijaksano.
اِذْ يُغَشِّيْكُمُ النُّعَاسَ اَمَنَةً مِّنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِّنَ السَّمَاۤءِ مَاۤءً لِّيُطَهِّرَكُمْ بِهٖ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطٰنِ وَلِيَرْبِطَ عَلٰى قُلُوْبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الْاَقْدَامَۗ١١
Iż yugasysyīkumun-nu‘āsa amanatam minhu wa yunazzilu ‘alaikum minas-samā'i mā'al liyuṭahhirakum bihī wa yużhiba ‘ankum rijzasy-syaiṭāni wa liyarbiṭa ‘alā qulūbikum wa yuṡabbita bihil-aqdām(a).
[11]
(Imutla), saat niko didadoske Allah “ngantuk”, yên mak niku dari Allah, supayo niko ngeraso tentrem. Allah jugo nurunke toyo (ujan) dari langit , toyo ujan niku peranti nyucike niko, serto ngilangke kuca’an sêtan-sêtan dari niko, serto nguatke ati niko serto nguatke tapak sîkil (niko) 513 (tegû penawa'an)
513) Neguke tapak sikil di ngriki dimaknoke jugo tegu ati jugo tegu pendirian
اِذْ يُوْحِيْ رَبُّكَ اِلَى الْمَلٰۤىِٕكَةِ اَنِّيْ مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْاۗ سَاُلْقِيْ فِيْ قُلُوْبِ الَّذِيْنَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوْا فَوْقَ الْاَعْنَاقِ وَاضْرِبُوْا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍۗ١٢
Iż yūḥī rabbuka ilal-malā'ikati annī ma‘akum fa ṡabbitul-lażīna āmanū, sa'ulqī fī qulūbil-lażīna kafarur-ru‘ba faḍribū fauqal-a‘nāqi waḍribū minhum kulla banān(in).
[12]
(Imutla) saat Tuhan niko, mewahyuke kepado malaikat: “ Selesernyo Kulo besami niko, dades mantepkela wong-wong yên beiman. Mengkin Kulo sungke raso takut kejerû ati wong-wong kafir. Teta’la gulu wong-wong niku serto tetakla ûjûng jerijinyo
ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ شَاۤقُّوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗۚ وَمَنْ يُّشَاقِقِ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ فَاِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ١٣
Żālika bi'annahum syāqqullāha wa rasūlah(ū), wa may yusyāqiqillāha wa rasūlahū fa innallāha syadīdul-‘iqāb(i).
[13]
Nikula dengen wong yên ngelawan Allah serto rosulnNyo.. Sinten-sinten saos yên nentang Allah jugo RasulNyo, dades selesernyo Allah niku siksoNyo pedi nian.
ذٰلِكُمْ فَذُوْقُوْهُ وَاَنَّ لِلْكٰفِرِيْنَ عَذَابَ النَّارِ١٤
Żālikum fa żūqūhu wa anna lil-kāfirīna ‘ażāban-nār(i).
[14]
Maknikula (hukum dunio peranti wong-wong niku) , rasokela azab (siksoan) niku . Selesernyo peranti wong-wong kapir niku (maler wênten) azab api nerako.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا لَقِيْتُمُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا زَحْفًا فَلَا تُوَلُّوْهُمُ الْاَدْبَارَۚ١٥
Yā ayyuhal-lażīna āmanū iżā laqītumul-lażīna kafarū zaḥfan falā tuwallūhumul-adbār(a).
[15]
Wahai wong-wong yên beiman, kalu niko kepanggê wong-wong kapir yên nyerang niko, niko nano angsal mûndûr.
وَمَنْ يُّوَلِّهِمْ يَوْمَىِٕذٍ دُبُرَهٗٓ اِلَّا مُتَحَرِّفًا لِّقِتَالٍ اَوْ مُتَحَيِّزًا اِلٰى فِئَةٍ فَقَدْ بَاۤءَ بِغَضَبٍ مِّنَ اللّٰهِ وَمَأْوٰىهُ جَهَنَّمُ ۗ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ١٦
Wa may yuwallihim yauma'iżin duburahū illā mutaḥarrifal liqitālin au mutaḥayyizan ilā fi'atin faqad bā'a bigaḍabim minallāhi wa ma'wāhu jahannam(u), wa bi'sal-maṣīr(u).
[16]
Sinten yên mûndûr (dari mûsû) saat niku, kecuali bebiluk untuk (taktik) perang, atau ayun begabûng dengen pasukan lian, selesernyo wong niku mantû’ dengen murko Allah serto peranti wong niku enggonnyo nerako jahannam. Serto nikula enggon mantuk yên langkûng jahat .
فَلَمْ تَقْتُلُوْهُمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ قَتَلَهُمْۖ وَمَا رَمَيْتَ اِذْ رَمَيْتَ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ رَمٰىۚ وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِيْنَ مِنْهُ بَلَاۤءً حَسَنًاۗ اِنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌ١٧
Falam taqtulūhum wa lākinnallāha qatalahum, wa mā ramaita iż ramaita wa lākinallāha ramā, wa liyubliyal-mu'minīna minhu balā'an ḥasanā(n), innallāha samī‘un ‘alīm(un).
[17]
Dades dêdênyo niko yên munu wong-wong niku, melianke Allah yên mununyo, serto dêdênyo niko yên mabîtke, melianke Allah yên mabîtke, serto supayo wong-wong beiman niku menang dengen saê. Selesernyo Allah Maha Nenger jugo Maha Ma’lum.
ذٰلِكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ مُوْهِنُ كَيْدِ الْكٰفِرِيْنَ١٨
Żālikum wa annallāha mūhinu kaidil-kāfirīn(a).
[18]
Maknikula (kurnia Allah yên disûngke kepado niko), Serto selesernyo Allah ngelemake tipu dayo wong-wong kafir niku.
اِنْ تَسْتَفْتِحُوْا فَقَدْ جَاۤءَكُمُ الْفَتْحُۚ وَاِنْ تَنْتَهُوْا فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْۚ وَاِنْ تَعُوْدُوْا نَعُدْۚ وَلَنْ تُغْنِيَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْـًٔا وَّلَوْ كَثُرَتْۙ وَاَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ١٩
In tastaftiḥū faqad jā'akumul-fatḥ(u), wa in tantahū fa huwa khairul lakum, wa in ta‘ūdū na‘ud, wa lan tugniya ‘ankum fi'atukum syai'aw wa lau kaṡurat, wa anallāha ma‘al-mu'minīn(a).
[19]
Kalu niko (wong-wong musyrik) nyatu keputusan, dades selesernyo, keputusan menang sampun rawuh; kalu niko berenti 514 niku yên langkung sae peranti niko. Kalu niko bebiluk 515 cengkila Kamek bebiluk (pulok) 516 , serto pasukan perang niko nano wikan nolak bala’ yên nimpo niko, biarpun pasukan perang niko niku kata, tetep saos nano wikan nulaknyo, Selesernyo , Allah rembak ngen wong-wong yên beiman.
514) Maksudnyo berenti dari musui serto merangi Rasul
515) Maksudnyo: mantuk musui serto merangi Rasul
516) Maksudnyo: Allah mantuk ngesung petolongan kepado Rasul
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَاَنْتُمْ تَسْمَعُوْنَ٢٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanū aṭī‘ullāha wa rasūlahū wa lā tawallau ‘anhu wa antum tasma‘ūn(a).
[20]
Wahai wong-wong yên beiman, ta’atla kepado Allah serto Rosul-Nyo, niko nano angsal bebiluk (ninggalke Allah serto Rosul-Nyo), niko niku wong-wong yên nenger (perintah-perintah-Nyo).
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ قَالُوْا سَمِعْنَا وَهُمْ لَا يَسْمَعُوْنَۚ٢١
Wa lā takūnū kal-lażīna qālū sami‘nā wa hum lā yasma‘ūn(a).
[21]
Nano angsal niko (wong-wong beiman) dados ma’kayo wong-wong (munafik) yên becerios:”kamê’ nengerke 517 padohal wong-wong niku nano nenger .
517) Maksudnyo: wong-wong niku nenger padohal atinyo ingkar
۞ اِنَّ شَرَّ الدَّوَاۤبِّ عِنْدَ اللّٰهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِيْنَ لَا يَعْقِلُوْنَ٢٢
Inna syarrad-dawābbi ‘indallāhiṣ-ṣummul-bukmul-lażīna lā ya‘qilūn(a).
[22]
Selesernyo, sejahat- jahat binatang/ mahluk nurut Allah nikula wong-wong yên pekak, bisu 518 , yên nano bepikir.
518) Maksudnyo: wong yên jahat nian ( yên langkûng nano sa’i) nurut Allah wêntenla yên nano ayun nenger, nuturke jugo ayun wikan yên bener
وَلَوْ عَلِمَ اللّٰهُ فِيْهِمْ خَيْرًا لَّاَسْمَعَهُمْۗ وَلَوْ اَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَّهُمْ مُّعْرِضُوْنَ٢٣
Wa lau ‘alimallāhu fīhim khairal la'asma‘ahum, wa lau asma‘ahum latawallau wa hum mu‘riḍūn(a).
[23]
Kalu sekironyo Allah maklum wênten yên leser pado wong-wong niku, cengkila Dio dadeskenyo wikan nenger. Walau Allah dadeske wong-wong niku wikan nenger, niscayo wong-wong niku nano semayo/ me-lengos.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اسْتَجِيْبُوْا لِلّٰهِ وَلِلرَّسُوْلِ اِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيْكُمْۚ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ يَحُوْلُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهٖ وَاَنَّهٗٓ اِلَيْهِ تُحْشَرُوْنَ٢٤
Yā ayyuhal-lażīna āmanustajībū lillāhi wa lir-rasūli iżā da‘ākum limā yuḥyīkum, wa‘lamū annallāha yaḥūlu bainal-mar'i wa qalbihī wa annahū ilaihi tuḥsyarūn(a).
[24]
Wahai wong-wong yên beiman, damelkela napi yên dikêngkên Allah serto Rosul, kalu wênten kelapnyo ngêngkên niko niku pe-ranti ûrîp niko. Serto taonila, selesernyo Allah ngebatesi antaro dio dengen atinyo. Selesernyo, kepadoNyo-la niko bakal dikûmpûlke.
وَاتَّقُوْا فِتْنَةً لَّا تُصِيْبَنَّ الَّذِيْنَ ظَلَمُوْا مِنْكُمْ خَاۤصَّةً ۚوَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ٢٥
Wattaqū fitnatal lā tuṣībannal-lażīna ẓalamū minkum khāṣṣah(tan), wa‘lamū annallāha syadīdul-‘iqāb(i).
[25]
Jagola awa' niko dari siksoan yên nano khusus nimpo wong-wong yên zolim saos diantaro niko. Taonila Allah niku berat nian siksoannyo.
وَاذْكُرُوْٓا اِذْ اَنْتُمْ قَلِيْلٌ مُّسْتَضْعَفُوْنَ فِى الْاَرْضِ تَخَافُوْنَ اَنْ يَّتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَاٰوٰىكُمْ وَاَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهٖ وَرَزَقَكُمْ مِّنَ الطَّيِّبٰتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ٢٦
Ważkurū iż antum qalīlum mustaḍ‘afūna fil-arḍi takhāfūna ay yatakhaṭṭafakumun-nāsu fa āwākum wa ayyadakum binaṣrihī wa razaqakum minaṭ-ṭayyibāti la‘allakum tasykurūn(a).
[26]
Imutla (wahai Muhajirin) waktu rîkînan niko maler setîtîk, niko ditindes pulo’ di bumi ( Mekka ), niko takût wong (Mekka ) ayûn nyûlik niko; dades Allah ngesûng niko pedaleman (Madina), jugo niko dikuatke, dengen pertûlûnganNyo,serto ngesûng ka-mo’rezeki yên saê supayo niko besyûkûr.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَخُوْنُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ وَتَخُوْنُوْٓا اَمٰنٰتِكُمْ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ٢٧
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā takhūnullāha war-rasūla wa takhūnū amānātikum wa antum ta‘lamūn(a).
[27]
Wahai wong-wong yên beiman! Nano angsal niko bekhianat kepado Allah dan Rasul (Muhammad), serto nano angsal menghianati amanat-amanat yên dipecayoke kepado niko, padohal niko niku ma’lum.
وَاعْلَمُوْٓا اَنَّمَآ اَمْوَالُكُمْ وَاَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ ۙوَّاَنَّ اللّٰهَ عِنْدَهٗٓ اَجْرٌ عَظِيْمٌ ࣖ٢٨
Wa‘lamū annamā amwālukum wa aulādukum fitnah(tun), wa annallāha ‘indahū ajrun ‘aẓīm(un).
[28]
Serto taonila , kalu harto serto anak-anak niko niku nikula cobaan saos, serto selesernyo disisi Allah wênten pahalo yên ageng.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ تَتَّقُوا اللّٰهَ يَجْعَلْ لَّكُمْ فُرْقَانًا وَّيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّاٰتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْۗ وَاللّٰهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيْمِ٢٩
Yā ayyuhal-lażīna āmanū in tattaqullāha yaj‘al lakum furqānaw wa yukaffir ‘ankum sayyi'ātikum wa yagfir lakum, wallāhu żul-faḍlil-‘aẓīm(i).
[29]
Wahai wong-wong yên beiman ! Kalu niko betakwa kepado Allah, cengkila Allah ayun ngesung niko pembezo 519 ( antaro yên haq serto batil) jugo ngapuske damelan yên sala sedantennyo serto ngampuni niko. Serto Allah punyo karunio yên ageng.
519) Maknonyo: petunjuk yên angsal membezoke antaro yên haq dengen yên bathisertogsal jugo diretike dengen petolongan.
وَاِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لِيُثْبِتُوْكَ اَوْ يَقْتُلُوْكَ اَوْ يُخْرِجُوْكَۗ وَيَمْكُرُوْنَ وَيَمْكُرُ اللّٰهُ ۗوَاللّٰهُ خَيْرُ الْمٰكِرِيْنَ٣٠
Wa iż yamkuru bikal-lażīna kafarū liyuṡbitūka au yaqtulūka au yukhrijūk(a), wa yamkurūna wa yamkurullāh(u), wallāhu khairul-mākirīn(a).
[30]
Imutla waktu wong-wong kafir (Quraisy) ngerencanoke tipu dayonyo peranti ampêan (Muhammad) ayûn nahan ampêan, munu, atau ayûn ngusir niko. Wong-wong niku ngerencanoke tipu dayo, Allah jugo punyo tipu dayo. Allahla yên langkûng saê mbales tipu dayo.
وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيٰتُنَا قَالُوْا قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَاۤءُ لَقُلْنَا مِثْلَ هٰذَآ ۙاِنْ هٰذَآ اِلَّآ اَسَاطِيْرُ الْاَوَّلِيْنَ٣١
Wa iżā tutlā ‘alaihim āyātunā qālū qad sami‘nā lau nasyā'u laqulnā miṡla hāżā, in hāżā illā asāṭīrul-awwalīn(a).
[31]
Serto kalu dibacoke ayat-ayat Kame’ kepado wong-wong niku, kelap wong-wong niku: Selesernyo kamek sampun nenger (ayat-ayat yên mak niki), kalu kamek ayun, kamek jugo wikan macoke yên mak niki. (Al-Quran) niki nano lian cuman dongeng wong-wong zaman kerihin.
وَاِذْ قَالُوا اللّٰهُمَّ اِنْ كَانَ هٰذَا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ فَاَمْطِرْ عَلَيْنَا حِجَارَةً مِّنَ السَّمَاۤءِ اَوِ ائْتِنَا بِعَذَابٍ اَلِيْمٍ٣٢
Wa iż qālullāhumma in kāna hāżā huwal-ḥaqqa min ‘indika fa amṭir ‘alainā ḥijāratam minas-samā'i awi'tinā bi‘ażābin alīm(in).
[32]
Imutla, waktu wong-wong niku (wong musyrik) becerios: “Ya Allah, kalu leser (AlQuran) niki dari sisi Niko, tûrûnkela kamê ujan batu dari langit, atawa rawûkela kepado kamek azab yên pedî”.
وَمَا كَانَ اللّٰهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَاَنْتَ فِيْهِمْۚ وَمَا كَانَ اللّٰهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُوْنَ٣٣
Wa mā kānallāhu liyu‘ażżibahum wa anta fīhim, wa mā kānallāhu mu‘ażżibahum wa hum yastagfirūn(a).
[33]
Serto la Allah nano ayûn ngazab wong-wong niku , padohal niko (Muhammad) wênten diantaro wong-wong niku. serto Allah nano ayûn ngazab wong-wong, yên nyatu ampûn kepado Allah.
وَمَا لَهُمْ اَلَّا يُعَذِّبَهُمُ اللّٰهُ وَهُمْ يَصُدُّوْنَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا كَانُوْٓا اَوْلِيَاۤءَهٗۗ اِنْ اَوْلِيَاۤؤُهٗٓ اِلَّا الْمُتَّقُوْنَ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُوْنَ٣٤
Wa mā lahum allā yu‘ażżibahumullāhu wa hum yaṣuddūna ‘anil-masjidil-ḥarāmi wa mā kānū auliyā'ah(ū), in auliyā'uhū illal-muttaqūna wa lākinna akṡarahum lā ya‘lamūn(a).
[34]
Serto napi sebab Allah nano ngazab wong-wong yên ngadangi wong rawû/ziarah ke Masjidil Harom, serto wong niku dêdênyo yên punyo haq nguasainyo ? Wong-wong yên wênten haq nguasainyo nikula yên betaqwa, tapi kata dari wong niku nano wikan.
وَمَا كَانَ صَلَاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ اِلَّا مُكَاۤءً وَّتَصْدِيَةًۗ فَذُوْقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُوْنَ٣٥
Wa mā kāna ṣalātuhum ‘indal-baiti illā mukā'aw wa taṣdiyah(tan), fa żūqul-‘ażāba bimā kuntum takfurūn(a).
[35]
Nanola sholat wong-wong niku di sekelîlîng Baitulah , selian cuman siulan serto tepok tangan. Rasokela azab Allah, akibat kekafiran niko.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا يُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّوْا عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۗفَسَيُنْفِقُوْنَهَا ثُمَّ تَكُوْنُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُوْنَ ەۗ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اِلٰى جَهَنَّمَ يُحْشَرُوْنَۙ٣٦
Innal-lażīna kafarū yunfiqūna amwālahum liyaṣuddū ‘an sabīlillāh(i), fa sayunfiqūnahā ṡumma takūnu ‘alaihim ḥasratan ṡumma yuglabūn(a), wal-lażīna kafarū ilā jahannama yuḥsyarūn(a).
[36]
Selesernyo nian, wong-wong kafir niku, nafkahke hartonyo, peranti ngalangi (wong) dari jalan Allah. Wong-wong niku terus ngesûngke harto niku, sampûn niku wong-wong niku bakai nyesel dêwêk, ûjûng-ûjûngnyo, wong-wong niku nak dikalake. Wong-wong kafir niku, ke jerû nerako jahanamla ayûn dikûmpûlke.
لِيَمِيْزَ اللّٰهُ الْخَبِيْثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَيَجْعَلَ الْخَبِيْثَ بَعْضَهٗ عَلٰى بَعْضٍ فَيَرْكُمَهٗ جَمِيْعًا فَيَجْعَلَهٗ فِيْ جَهَنَّمَۗ اُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْخٰسِرُوْنَ ࣖ٣٧
Liyamīzallāhul-khabīṡa minaṭ-ṭayyibi wa yaj‘alal-khabīṡa ba‘ḍahū ‘alā ba‘ḍin fa yarkumahū jamī‘an fa yaj‘alahū fī jahannam(a), ulā'ika humul-khāsirūn(a).
[37]
Supayo Allah misake (golongan) yên jahat dari yên sae serto dadeske (golongan) yên jahat niku sebagiannyo dipûcûk yên lian, sampûn niku sedantennyo ditûmpûkkenyo, serto dimaso’keNyo keJerû nerako jahanam. wong-wong nikula yên rugi.
قُلْ لِّلَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اِنْ يَّنْتَهُوْا يُغْفَرْ لَهُمْ مَّا قَدْ سَلَفَۚ وَاِنْ يَّعُوْدُوْا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْاَوَّلِيْنَ٣٨
Qul lil-lażīna kafarū in yantahū yugfar lahum mā qad salaf(a), wa iy ya‘ūdū faqad maḍat sunnatul-awwalīn(a).
[38]
Cerioskela kepado wong-wong kafir niku 520 : Kalu wong-wong niku berenti (dari kekafirannyo), Allah ayûn ngampûni doso-dosonyo kerîhîn. Kalu wong-wong niku bebalên lagi 521 , Selesernyo, ayûn belaku (kepado wong-wong niku) sunah ( Allah kepado) wong-wong kerihin (dibinasoken).
520) Wêntenla; Abu Sufyan serto rencang-rencangnyo
521) Maksudnyo: kalu wong-wong niku kafir serto mantuk merangi Nabi
وَقَاتِلُوْهُمْ حَتّٰى لَا تَكُوْنَ فِتْنَةٌ وَّيَكُوْنَ الدِّيْنُ كُلُّهٗ لِلّٰهِۚ فَاِنِ انْتَهَوْا فَاِنَّ اللّٰهَ بِمَا يَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ٣٩
Wa qātilūhum ḥattā lā takūna fitnatuw wa yakunad-dīnu kulluhū lillāh(i),fa inintahau fa innallāha bimā ya‘malūna baṣīr(un).
[39]
Serto perangila wong-wong niku supayo nano wênten lagi fitna 522 , serto supayo igamo niku cuman bagi Allah 523 saos. Kalu wong-wong niku berenti (dari kekafiran) , Selesernyo Allah Maha Ningali napi yên wong-wong niku damelke.
522) Maksudnyo: gangguan-ganggguan kepado umat Islam serto Igamo islam
523) Maksudnyo supayo wong-wong bebas meluk igamo
وَاِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ مَوْلٰىكُمْ ۗنِعْمَ الْمَوْلٰى وَنِعْمَ النَّصِيْرُ ۔٤٠
Wa in tawallau fa‘lamū annallāha maulākum, ni‘mal-maulā wa ni‘man-naṣīr(u).
[40]
Kalu wong-wong niku bebiluk, dades ma’lumila, Seleserenyo Allahlah pelindung niko, yên langkûng saê serto penulung yên langkûng saê.
۞ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِّنْ شَيْءٍ فَاَنَّ لِلّٰهِ خُمُسَهٗ وَلِلرَّسُوْلِ وَلِذِى الْقُرْبٰى وَالْيَتٰمٰى وَالْمَسٰكِيْنِ وَابْنِ السَّبِيْلِ اِنْ كُنْتُمْ اٰمَنْتُمْ بِاللّٰهِ وَمَآ اَنْزَلْنَا عَلٰى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعٰنِۗ وَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٤١
Wa‘lamū annamā ganimtum min syai'in fa anna lillāhi khumusahū wa lir-rasūli wa liżil-qurbā wal-yatāmā wal-masākīni wabnis-sabīli in kuntum āmantum billāhi wa mā anzalnā ‘alā ‘abdinā yaumal-furqāni yaumal-taqal-jam‘ān(i), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[41]
Taonila, Selesernyo napi saos yên angsal niko embil dari rampasan perang 524 . Selesernyo seperlimo peranti Allah, Rosul, kerabat Rosul, budak-budak yatim, wong-wong miskin, serto ibnu sabil 525 , kalu niko beiman kepado Allah serto kepado napi 526 yên Kamek turunke kepado hambo Kamê’ (Muhammad } pado dinten furqon 527 , pado dinten niku pangginyo duo pasukan. Serto Allah niku, pado sedantennyo Maha Kuaso.
524) Yên dimaksud dengen rampasan perang (ghonimah) wêntenla harto yên berasal dari wong-wong kaper yên diembek dengen caro beperang, kalu harto yên diembek nano dengen peperangan dinamai fa’i. Caro pembagian yên wênten pado ayat niki wêntenla yên wênten hubungan dengen ghanima
525) Maksudnyo: seperlimo dari ghonimah niku dibage kepado:
a. Allah serto Rasul=Nyo
b. Kerabat Rasul, (Banu Hasyim jugo Banu Mutholib}
c. Budak-budak yatim
d. Wong miskin
e. Ibnusabil
yên empat perlimo dari ghonima dibageke kepado yên melok perang
526) Yên dimaksud dengen napi wêntenla ayat-ayat al-Qur’an, Malaikat serto petolongan
527) Furqon wêntenla yên misake antaro yên haq dengen yên batil.
Maksud dinten al-furqon wêntenla dinten nyatonyo wong-wong islam yên menang serto wong-wong kaper kala. Dinten niku wêntenla pangginyo duo pasukan waktu perang Badar, pado dinten Jum’at 17 Romadon tahun duo Hijrrah, Separo dari wong ahli tafsir bekelap kalu ayat niki meng-isyaratke ari petamo kali diturunke ny(...)
اِذْ اَنْتُمْ بِالْعُدْوَةِ الدُّنْيَا وَهُمْ بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوٰى وَالرَّكْبُ اَسْفَلَ مِنْكُمْۗ وَلَوْ تَوَاعَدْتُّمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِى الْمِيْعٰدِۙ وَلٰكِنْ لِّيَقْضِيَ اللّٰهُ اَمْرًا كَانَ مَفْعُوْلًا ەۙ لِّيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْۢ بَيِّنَةٍ وَّيَحْيٰى مَنْ حَيَّ عَنْۢ بَيِّنَةٍۗ وَاِنَّ اللّٰهَ لَسَمِيْعٌ عَلِيْمٌۙ٤٢
Iż antum bil-‘udwatid-dun-yā wa hum bil-‘udwatil-quṣwā war-rakbu asfala minkum, wa lau tawā‘attum lakhtalaftum fil-mī‘ād(i), wa lākil liyaqḍiyallāhu amran kāna maf‘ūlā(n), liyahlika man halaka ‘am bayyinatiw wa yaḥyā may ḥayya ‘am bayyinah(tin), wa innallāha lasamī‘un ‘alīm(un).
[42]
Waktu niko wênten di pinggir lembah yên para’, serto wong-wong niku wênten di pinggir lembah yên tebê serto enggon kapila niku wênten lebi êndêp dari niko 528 . Sekironyo niko berembuk (peranti netepke dinten beperang), cengkila niko beselîsî di perjanjian niku; tapi Allah netepke pekaro yên mesti didamelke 529 . Supayo wong yên binaso, serto wong-wong yên urip niku wênten keterangan yên jelas 530 . Selesernyo Allah niku Maha Nenger Maha Naoni.
528) Maksudnyo: kaum Muslimin saat niku wênten di pinggir lembah yên nano tebi ke Madinah, dan wong-wong kaper wênten di pinggir lembah yên tebi dari Madinah. Kafila yên dipimpin Abu Sufyan niku wênten di tepi pantai kiro-kiro 5 mil dari Badar
529) Maksudnyo: menangnyo kaum Muslimin serto kalahnyo kaum Musyrikin
530) Maksudnyo: supayo wong-wong yên mantep atinyo kaper nano wênten alesan piranti mantep kapernyo niku, jugo wong-wong yên imannyo leser wêntenla yên wênten bukti atawa dalil yên jelas nyato
اِذْ يُرِيْكَهُمُ اللّٰهُ فِيْ مَنَامِكَ قَلِيْلًاۗ وَلَوْ اَرٰىكَهُمْ كَثِيْرًا لَّفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِى الْاَمْرِ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ سَلَّمَۗ اِنَّهٗ عَلِيْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ٤٣
Iż yurīkahumullāhu fī manāmika qalīlā(n), wa lau arākahum kaṡīral lafasyiltum wa latanāza‘tum fil-amri wa lākinnallāha sallam(a), innahū ‘alīmum biżātiṣ-ṣudūr(i).
[43]
Waktu Allah ningalke rikinan wong-wong niku kepado niko di jerû mimpi (îtûngannyo) setîtîk. Sekironyo Allah ningalke kepado niko rîkînannyo kata, cengki niko gemeter, serto na’ bebanta; tapi Allah sam-pûn nyelametke niko. Selesernyo Allah ni-ku Maha Wikan napi yên wênten di Jerû ati,
وَاِذْ يُرِيْكُمُوْهُمْ اِذِ الْتَقَيْتُمْ فِيْٓ اَعْيُنِكُمْ قَلِيْلًا وَّيُقَلِّلُكُمْ فِيْٓ اَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللّٰهُ اَمْرًا كَانَ مَفْعُوْلًا ۗوَاِلَى اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ ࣖ٤٤
Wa iż yurīkumūhum iżil-taqaitum fī a‘yunikum qalīlaw wa yuqallilukum fī a‘yunihim liyaqḍiyallāhu amran kāna maf‘ūlā(n), wa ilallāhi turja‘ul-umūr(u).
[44]
Saat Allah ningalke wong-wong niku ngen niko waktu kepanggî, rîkînannyo setîtîk; sedengke rîkînan niko didadoske Allah setîtîk di Jerû peningalan wong-wong niku. Allah na’ netepke pekaro yên mesti dituntaske; Kepado Allah saos dimantû’ke sedanten pekaro.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا لَقِيْتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوْا وَاذْكُرُوا اللّٰهَ كَثِيْرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَۚ٤٥
Yā ayyuhal-lażīna āmanū iżā laqītum fi'atan faṡbutū ważkurullāha kaṡīral la‘allakum tufliḥūn(a).
[45]
Wahai wong-wong yên beiman, kalu niko kepangge pasukan (mûsû) tegûke ati niko serto bezikirla nyebût Allah sekata-katanyo 531 supayo niko berûntûng.
531) Maksudnyo: ngatake zikir serto doa’
وَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَلَا تَنَازَعُوْا فَتَفْشَلُوْا وَتَذْهَبَ رِيْحُكُمْ وَاصْبِرُوْاۗ اِنَّ اللّٰهَ مَعَ الصّٰبِرِيْنَۚ٤٦
Wa aṭī‘ullāha wa rasūlahū wa lā tanāza‘ū fa tafsyalū wa tażhaba rīḥukum waṣbirū, innallāha ma‘aṣ-ṣābirīn(a).
[46]
Serto to’atla niko kepado Allah serto Rosulnyo, serto nano angsal bebanta yên dadeske niko genter serto kekuatan niko ilang serto besobarla; Selesernyo, Allah besami-sami wong-wong yên sabar.
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ خَرَجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ بَطَرًا وَّرِئَاۤءَ النَّاسِ وَيَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۗوَاللّٰهُ بِمَايَعْمَلُوْنَ مُحِيْطٌ٤٧
Wa lā takūnū kal-lażīna kharajū min diyārihim baṭaraw wa ri'ā'an-nāsi wa yaṣuddūna ‘an sabīlillāh(i), wallāhu bimā ya‘malūna muḥīṭ(un).
[47]
Niko nano angsal dados pecak wong yên metu dari pedalemannyo dengen raso sombong serto ria’ kepado wong-wong serto ngalangi (wong) dari jalan Allah. (Ilmu) Allah melingkupi napi-napi damelan wong-wong niku.
وَاِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطٰنُ اَعْمَالَهُمْ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَاِنِّيْ جَارٌ لَّكُمْۚ فَلَمَّا تَرَاۤءَتِ الْفِئَتٰنِ نَكَصَ عَلٰى عَقِبَيْهِ وَقَالَ اِنِّيْ بَرِيْۤءٌ مِّنْكُمْ اِنِّيْٓ اَرٰى مَا لَا تَرَوْنَ اِنِّيْٓ اَخَافُ اللّٰهَ ۗوَاللّٰهُ شَدِيْدُ الْعِقَابِ ࣖ٤٨
Wa iż zayyana lahumusy-syaiṭānu a‘mālahum wa qāla lā gāliba lakumul-yauma minan-nāsi wa innī jārul lakum, falammā tarā'atil-fi'atāni nakaṣa ‘alā ‘aqibaihi wa qāla innī barī'um minkum innī arā mā lā tarauna innī akhāfullāh(a), wallāhu syadīdul-‘iqāb(i).
[48]
Serto imutla, waktu setan dadeske damelan wong-wong peca’nyo leser serto saê, serto kelapnyo (sêtan): “ Nano wênten wong-wong yên wikan ngalake niko pado dinten niki, Selesernyo kulo ayun ngelindungi niko”. Saat duo pasukan niku sampun kepanggê, sêtan niku mantuk keburi serto kelapnyo: “ Seleserrnyo kulo belepas awa' dari niko, selesernyo kulo wikan ningali napi yên niko nano ketingalan; Selesernyo kulo takut kepado Allah”. Allah niku dahsyat siksonyo.
اِذْ يَقُوْلُ الْمُنٰفِقُوْنَ وَالَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ غَرَّ هٰٓؤُلَاۤءِ دِيْنُهُمْۗ وَمَنْ يَّتَوَكَّلْ عَلَى اللّٰهِ فَاِنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ٤٩
Iż yaqūlul-munāfiqūna wal-lażīna fī qulūbihim maraḍun garra hā'ulā'i dīnuhum, wa may yatawakkal ‘alallāhi fa innallāha ‘azīzun ḥakīm(un).
[49]
(Imutla) waktu becerios wong-wong munafik serto wong-wong yên wênten penyakit diJerû atinyo: “Wong-wong niku (wong-wong Mukmin) dibudike ole igamonyo. (Allah bepirman): “Sinten yên betawakal kepado Allah , selesernyo Allah niku Zat yên Maha Pekaso Maha Bijaksano.
وَلَوْ تَرٰٓى اِذْ يَتَوَفَّى الَّذِيْنَ كَفَرُوا الْمَلٰۤىِٕكَةُ يَضْرِبُوْنَ وُجُوْهَهُمْ وَاَدْبَارَهُمْۚ وَذُوْقُوْا عَذَابَ الْحَرِيْقِ٥٠
Wa lau tarā iż yatawaffal-lażīna kafarul-malā'ikatu yaḍribūna wujūhahum wa adbārahum, wa żūqū ‘ażābal-ḥarīq(i).
[50]
Serto kalu niko ningali saat malaikat mademke wong-wong kafîr sambil ngebûk rai jugo belakang wong-wong niku (serto kelapnyo):”Rasokela oleh niko sikso nerako yên bakal nunu niko.
ذٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ اَيْدِيْكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيْدِۙ٥١
Żālika bimā qaddamat aidīkum wa annallāha laisa biẓallāmil lil-‘abīd(i).
[51]
Yên makniku akibat damelan tangan niko dêwê’. Selesernyo Allah nano menzolimi hamba-hambanyo.
كَدَأْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَۙ وَالَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْۗ كَفَرُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَاَخَذَهُمُ اللّٰهُ بِذُنُوْبِهِمْۗ اِنَّ اللّٰهَ قَوِيٌّ شَدِيْدُ الْعِقَابِ٥٢
Kada'bi āli fir‘aun(a), wal-lażīna min qablihim, kafarū bi'āyātillāhi fa akhażahumullāhu biżunūbihim, innallāha qawiyyun syadīdul-‘iqāb(i).
[52]
(Hal ihwal wong-wong niku) pecak hal ihwal sana’ kadang Firaun serto wong-wong yên tumut sami dio, serto wong-wong yên sedêrêngnyo. Wong-wong niku kafîr ngen ayat-ayat Allah, dades Allah nyiksonyo akibat doso-dosonyo. Selesernyo, Allah niku maha Kuat serto dahsyat siksonyo.
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِّعْمَةً اَنْعَمَهَا عَلٰى قَوْمٍ حَتّٰى يُغَيِّرُوْا مَا بِاَنْفُسِهِمْۙ وَاَنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌۙ٥٣
Żālika bi'annallāha lam yaku mugayyiran ni‘matan an‘amahā ‘alā qaumin ḥattā yugayyirū mā bi'anfusihim, wa annallāha samī‘un ‘alīm(un).
[53]
Maknikula, selesernyo Allah nano bakal ngoba ni’mat yên sampûn disûngke-Nyo kepado kaum-kaum , sampê kaum niku ngoba ni’mat yên sampûn wênten pado wong-wong niku. Selesernyo Allah niku Maha Nenger Maha Naoni.
كَدَأْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَۙ وَالَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْۚ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِ رَبِّهِمْ فَاَهْلَكْنٰهُمْ بِذُنُوْبِهِمْ وَاَغْرَقْنَآ اٰلَ فِرْعَوْنَۚ وَكُلٌّ كَانُوْا ظٰلِمِيْنَ٥٤
Kada'bi āli fir‘aun(a), wal-lażīna min qablihim, każżabū bi'āyāti rabbihim fa ahlaknāhum biżunūbihim wa agraqnā āla fir‘aun(a), wa kullun kānū ẓālimīn(a).
[54]
(Hal ihwal wong-wong niku) pecak hal ihwal sana’ kadang Firaun serto wong-wong yên tumut sami dio, serto wong-wong yên sedêrêngnyo; Wong-wong niku mbohongke ayat-ayat Tuhannyo , dadesnyo Kamê’ celakoke wong-wong niku sebab doso-dosonyo serto Kamê’ lelepke sana’ kadang Firaun sedantennyo, nikula wong-wong yên zolim.
اِنَّ شَرَّ الدَّوَاۤبِّ عِنْدَ اللّٰهِ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فَهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَۖ٥٥
Inna syarrad-dawābbi ‘indallāhil-lażīna kafarū fahum lā yu'minūn(a).
[55]
Selesernyo sejahat-jahat binatang (mahluk) pado sisi Allah nikula wong-wong kafir kareno wong-wong niku nano beiman
الَّذِيْنَ عَاهَدْتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُوْنَ عَهْدَهُمْ فِيْ كُلِّ مَرَّةٍ وَّهُمْ لَا يَتَّقُوْنَ٥٦
Allażīna ‘āhatta minhum ṡumma yanquḍūna ‘ahdahum fī kulli marratiw wa hum lā yattaqūn(a).
[56]
(Maknikula) wong-wong yên sampûn wênten pejanjian ngen niko, sesampun niku wong-wong niku ngerusa’janjinyo bebalên-balên, serto wong-wong niku nano takut akibatnyo.
فَاِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِى الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِمْ مَّنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُوْنَ٥٧
Fa immā taṡqafannahum fil-ḥarbi fa syarrid bihim man khalfahum la‘allahum yażżakkarūn(a).
[57]
Kalu niko kepanggê sami wong-wong niku waktu beperang, bucar bacirkela wong-wong yên wênten di burinyo, supayo wong-wong niku ngembil pelajaran.
وَاِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيَانَةً فَانْۢبِذْ اِلَيْهِمْ عَلٰى سَوَاۤءٍۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْخَاۤىِٕنِيْنَ ࣖ٥٨
Wa immā takhāfanna min qaumin khiyānatan fambiż ilaihim ‘alā sawā'(in), innallāha lā yuḥibbul-khā'inīn(a).
[58]
Kalu niko kuatir wênten yên behianat dari kaum tetentu , mantu’ke pejanjian niku kepado wong-wong niku dengen caro yên jujur. Selesernyo Allah niku nano demen samo wong-wong yên berkhianat.
وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا سَبَقُوْاۗ اِنَّهُمْ لَا يُعْجِزُوْنَ٥٩
Wa lā yaḥsabannal-lażīna kafarū sabaqū, innahum lā yu‘jizūn(a).
[59]
Wong-wong kapîr niku nano angsal nyênko dio wikan lolos ( dari Kuaso Allah) . Selesernyo wong-wong niku nano wikan sîwîl (dengen Allah)
وَاَعِدُّوْا لَهُمْ مَّا اسْتَطَعْتُمْ مِّنْ قُوَّةٍ وَّمِنْ رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُوْنَ بِهٖ عَدُوَّ اللّٰهِ وَعَدُوَّكُمْ وَاٰخَرِيْنَ مِنْ دُوْنِهِمْۚ لَا تَعْلَمُوْنَهُمْۚ اَللّٰهُ يَعْلَمُهُمْۗ وَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ شَيْءٍ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ يُوَفَّ اِلَيْكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تُظْلَمُوْنَ٦٠
Wa a‘iddū lahum mastaṭa‘tum min quwwatiw wa mir ribāṭil-khaili turhibūna bihī ‘aduwwallāhi wa ‘aduwwakum wa ākharīna min dūnihim, lā ta‘lamūnahum, allāhu ya‘lamuhum, wa mā tunfiqū min syai'in fī sabīlillāhi yuwaffa ilaikum wa antum lā tuẓlamūn(a).
[60]
Becawisla sedantennyo peranti ngadepi wong-wong niku dengen kekuatan yên niko sanggup, dari kudo-kudo yên disiapke peranti beperang, niko ngeterke mûsû Allah, pasukan bekudo yên dapet menakuti mûsû Allah, mûsû niko serto wong lian yên niko nano wikan; tapi Allah Wikan. Napi saos yên niko nafkahke di jalan Allah cengkila niko bakal dibales cukup, serto niko nano dianiayo (dirugiken)
۞ وَاِنْ جَنَحُوْا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّٰهِ ۗاِنَّهٗ هُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ٦١
Wa in janaḥū lis-salmi fajnaḥ lahā wa tawakkal ‘alallāh(i), innahū huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[61]
Kalu wong-wong niku condong kepado dami, dades condongla kepadonyo, serto tawakkalla kepado Allah. Selesernyo Dio (Allah) Tuhan yên Maha Nenger Maha Naoni.
وَاِنْ يُّرِيْدُوْٓا اَنْ يَّخْدَعُوْكَ فَاِنَّ حَسْبَكَ اللّٰهُ ۗهُوَ الَّذِيْٓ اَيَّدَكَ بِنَصْرِهٖ وَبِالْمُؤْمِنِيْنَۙ٦٢
Wa iy yurīdū ay yakhda‘ūka fa inna ḥasbakallāh(u), huwal-lażī ayyadaka binaṣrihī wa bil-mu'minīn(a).
[62]
Kalu wong-wong niku na’ mudike niko, dades cungkupla Allah saos ( yên ngelin-dungi niko) . Diolah (Allah) yên dadeske niko kuat dengen petûlûnganNyo, jugo dengen wong-wong mukmin.
وَاَلَّفَ بَيْنَ قُلُوْبِهِمْۗ لَوْاَنْفَقْتَ مَا فِى الْاَرْضِ جَمِيْعًا مَّآ اَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوْبِهِمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ اَلَّفَ بَيْنَهُمْۗ اِنَّهٗ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ٦٣
Wa allafa baina qulūbihim, lau anfaqta mā fil-arḍi jamī‘am mā allafta baina qulūbihim wa lākinnallāha allafa bainahum, innahū ‘azīzun ḥakīm(un).
[63]
Serto Dio (Allah) yên nyatuke ati wong-wong niku ( yên beiman) 532 ; kalu niko belanjo-ke sedanten (harto bendo) yên wênten di bumi, cengkila niko nano wikan nyatuke ati wong-wong niku, tapi Allah, sampûn nyatuke ati wong-wong niku . Selesernyo Dio Maha Pekaso jugo Maha Bijaksano.
532) Wong-wong yên pedalemannyo di Madinah, wêntenla dari guguk Auz serto guguk Khazraj yên kerep bebala sedereng Nabi Muhammad ShollAllahu alaihi wasallam pinda ke Madina. Sampun Nabi Muhammad ShollAllahu alaihi wasallam pinda ke Madina, wong-wong niku masuk Islam, ayun bebala niku ilang.
يٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ حَسْبُكَ اللّٰهُ وَمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ٦٤
Yā ayyuhan-nabiyyu ḥasbukallāhu wa manittaba‘aka minal-mu'minīn(a).
[64]
Wahai Nabi (Muhammad) Cûngkûpla Allah serto wong beiman yên tumut sami niko.
يٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِيْنَ عَلَى الْقِتَالِۗ اِنْ يَّكُنْ مِّنْكُمْ عِشْرُوْنَ صٰبِرُوْنَ يَغْلِبُوْا مِائَتَيْنِۚ وَاِنْ يَّكُنْ مِّنْكُمْ مِّائَةٌ يَّغْلِبُوْٓا اَلْفًا مِّنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُوْنَ٦٥
Yā ayyuhan-nabiyyu ḥarriḍil-mu'minīna ‘alal-qitāl(i), iy yakum minkum ‘isyrūna ṣabirūna yaglibū mi'atain(i), wa iy yakum minkum mi'atuy yaglibū alfam minal-lażīna kafarū bi'annahum qaumul lā yafqahūn(a).
[65]
Wahai Nabi (Muhammad) murupke napsu wong mukmin niku peranti beperang. Kalu wênten duo pûlû wong-wong yên sabar diantaro niko, wikan ngalake duo ratûs mûsû Serto, kalu wênten seratus wong (yên sabar) diantaro niko , cengkila wikan ngalake seribu wong kaper sebab wong-wong kaper niku kaum yên nano tereti 533
533) Maksudnyo; wong-wong niku nano wikan kalu beperang niku mesti piranti mela npi-napi yên kito yakini, jugo piranti kito ta’at sami perinta Allah. Wong-wong niku (wong kaper) beperang dengen niat piranti ngekelke tradisi jahiliya saos, jugo piranti dunio serto lian-liannyo
اَلْـٰٔنَ خَفَّفَ اللّٰهُ عَنْكُمْ وَعَلِمَ اَنَّ فِيْكُمْ ضَعْفًاۗ فَاِنْ يَّكُنْ مِّنْكُمْ مِّائَةٌ صَابِرَةٌ يَّغْلِبُوْا مِائَتَيْنِۚ وَاِنْ يَّكُنْ مِّنْكُمْ اَلْفٌ يَّغْلِبُوْٓا اَلْفَيْنِ بِاِذْنِ اللّٰهِ ۗوَاللّٰهُ مَعَ الصّٰبِرِيْنَ٦٦
Al'āna khaffafallāhu ‘ankum wa ‘alima anna fīkum ḍa‘fā(n), fa iy yakum minkum mi'atun ṣābiratuy yaglibū mi'atain(i), wa iy yakum minkum alfuy yaglibū alfaini bi'iżnillāh(i), wallāhu ma‘aṣ-ṣābirīn(a).
[66]
Ma’niki Allah ayûn ngerênganke niko, Dio (Allah) sampûn wikan, niko niku lema. Kalu wênten niko niku seratus wong yên sabar,wikan ngalake duoratus wong, kalu niko niku wênten seribu wong (yên sabar) wikan ngalake duoribu wong, dengen seizin Allah . Allah niku besami wong-wong yên sabar.
مَاكَانَ لِنَبِيٍّ اَنْ يَّكُوْنَ لَهٗٓ اَسْرٰى حَتّٰى يُثْخِنَ فِى الْاَرْضِۗ تُرِيْدُوْنَ عَرَضَ الدُّنْيَاۖ وَاللّٰهُ يُرِيْدُ الْاٰخِرَةَۗ وَاللّٰهُ عَزِيْزٌحَكِيْمٌ٦٧
Mā kāna linabiyyin ay yakūna lahū asrā ḥattā yuṡkhina fil-arḍ(i), turīdūna ‘araḍad-dun-yā, wallāhu yurīdul-ākhirah(ta), wallāhu ‘azīzun ḥakīm(un).
[67]
Nano pantes bagi Nabi punyo tawanan sedêrêng dio ngalake musunyo di bumi. niko ngenda’i harto bando dunio , padohal Allah ngenda’i (pahalo) akhêrat peranti niko. Allah niku Maha Kuaso Maha Bijaksano.
لَوْلَاكِتٰبٌ مِّنَ اللّٰهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيْمَآ اَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌ٦٨
Lau lā kitābum minallāhi sabaqa lamassakum fīmā akhażtum ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[68]
Kalu sekiroyo nano wênten ketetapan Allah sedêrêngnyo, cengkila niko niku ditimpo azab yên ageng akibat tebusan yên niko embîl.
فَكُلُوْا مِمَّاغَنِمْتُمْ حَلٰلًا طَيِّبًاۖ وَّاتَّقُوا اللّٰهَ ۗاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٦٩
Fa kulū mimmā ganimtum ḥalālan ṭayyibā(n), wattaqullāh(a), innallāha gafūrur raḥīm(un).
[69]
Dades tedola dari separo harto rampasan perang yên sampûn niko embil niku, tedoan niku wêntenla tedoan yên halal serto saê. Betakwala nikokepado Allah. Selesernyo Allah niku Maha Pengampûn Maha Penyayang.
يٰٓاَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِّمَنْ فِيْٓ اَيْدِيْكُمْ مِّنَ الْاَسْرٰٓىۙ اِنْ يَّعْلَمِ اللّٰهُ فِيْ قُلُوْبِكُمْ خَيْرًا يُّؤْتِكُمْ خَيْرًا مِّمَّآ اُخِذَ مِنْكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ࣖ٧٠
Yā ayyuhan-nabiyyu qul liman fī aidīkum minal-asrā, iy ya‘lamillāhu fī qulūbikum khairay yu'tikum khairam mimmā ukhiża minkum wa yagfir lakum, wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[70]
Wahai Nabi (Muhammad) cerioske kepado tawanan-tawanan yên wênten sami ampêan: “ Kalu Allah ma’lum wênten yên saê di Jerû ati niko , cengkila Dio (Allah) ayûn ngesûngke niko yên langkûng saê dari napi yên sampûn di embil dari niko, serto Dio (Allah) ayun ngesûng niko ampûnanNyo. Allah niku Maha Pengampûn Maha Penyayang.
وَاِنْ يُّرِيْدُوْا خِيَانَتَكَ فَقَدْ خَانُوا اللّٰهَ مِنْ قَبْلُ فَاَمْكَنَ مِنْهُمْ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ٧١
Wa iy yurīdū khiyānataka faqad khānullāha min qablu fa amkana minhum wallāhu ‘alīmun ḥakim(un).
[71]
Kalu tawanan-tawanan niku ayûn behianat kepado ampêan , selesernyo wong-wong niku sampûn behianat kepado Allah sedêrêngnyo. Allah dadeske niko bekuaso sami wong niku (tawanan). Allah niku Maha Naoni lagi Maha Bijaksano.
اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَهَاجَرُوْا وَجَاهَدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَالَّذِيْنَ اٰوَوْا وَّنَصَرُوْٓا اُولٰۤىِٕكَ بَعْضُهُمْ اَوْلِيَاۤءُ بَعْضٍۗ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَلَمْ يُهَاجِرُوْا مَا لَكُمْ مِّنْ وَّلَايَتِهِمْ مِّنْ شَيْءٍ حَتّٰى يُهَاجِرُوْاۚ وَاِنِ اسْتَنْصَرُوْكُمْ فِى الدِّيْنِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ اِلَّا عَلٰى قَوْمٍۢ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِّيْثَاقٌۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ٧٢
Innal-lażīna āmanū wa hājarū wa jāhadū bi'amwālihim wa anfusihim fī sabīlillāhi wal-lażīna āwaw wa naṣarū ulā'ika ba‘ḍuhum auliyā'u ba‘ḍ(in), wal-lażīna āmanū wa lam yuhājirū mā lakum miw walāyatihim min syai'in ḥattā yuhājirū, wa inistanṣarūkum fid-dīni fa ‘alaikumun naṣru illā ‘alā qaumim bainakum wa bainahum mīṡāq(un), wallāhu bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[72]
Selesernyo, wong-wong yên beiman, wong-wong yên hijra, wong-wong yên bejihad dengen harto serto jiwonyo di jalan Allah, jugo wong-wong yên ngesûng pedaleman, ngesung pertûlûngan (kepado wong-wong muhajirin). Wong-wong niku separûnyo ngelindungi separû liannyo 534 . Serto wong-wong yên beiman tapi dêrêng hijra, nano wênten kewajiban bagi ampean ngelindungi- nyo sampe wong-wong niku hijra, (tapi) kalu wong-wong niku nyatu pertûlûngan kepado niko (hal ihwal mbela) igamo, wajibla niko ngesûng pertûlûngan, kecuali kepado kaum-kaum yên sampûn wênten pejanjian ngen niko. Serto Allah niku Maha Ningali damelan niko
534) Maksudnyo: antaro wong-wong Muhajirin jugo wong-wong Anshor wênten tali ukhuwah yên tegu nian, piranti mewêntenke rakyat yên sa’i. Maknikilatali ukhuwah wong-wong niku, wêntenla wong-wong niku pado maso-maso awal Islam wong-wong niku pecak sedulur seumak sebapak
وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا بَعْضُهُمْ اَوْلِيَاۤءُ بَعْضٍۗ اِلَّا تَفْعَلُوْهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِى الْاَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيْرٌۗ٧٣
Wal-lażīna kafarū ba‘ḍuhum auliyā'u ba‘ḍ(in), illā taf‘alūhu takun fitnatun fil-arḍi wa fasādun kabīr(un).
[73]
Wong-wong kafer niku, separû dari wong-wong niku ngelindungi separû yên lian. Kalu niko nano ngedamelkenyo napi yên dipe-rentake Allah niku 535 (samo-samo ngelin-dungi), cengkila timbul kacau balau di bumi niki serto wênten kerusa’an yên ageng.
535) Yên dimaksud dengen napi yên sampun dikengken Allah niku nano angsal nano wêntennyo tali ukhuwah yên tegu antaro kaum Mukminin
وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَهَاجَرُوْا وَجَاهَدُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَالَّذِيْنَ اٰوَوْا وَّنَصَرُوْٓا اُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ حَقًّاۗ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِيْمٌ٧٤
Wal-lażīna āmanū wa hājarū wa jāhadū fī sabīlillāhi wal-lażīna āwaw wa naṣarū ulā'ika humul-mu'minūna ḥaqqā(n), lahum magfirtuw wa rizqun karīm(un).
[74]
Wong-wong yên beiman, wong-wong yên tumut hijra serto bejihad fi sabilillah ,wong yên ngesung enggon pedaleman serto yên ngesung petolongan (kepado wong-wong muhajirin); wong-wong nikula yên leser-leser beiman. Bagî wong niku wênten ampunan serto rezeki (nikmat) yên mulio.
وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا مِنْۢ بَعْدُ وَهَاجَرُوْا وَجَاهَدُوْا مَعَكُمْ فَاُولٰۤىِٕكَ مِنْكُمْۗ وَاُولُوا الْاَرْحَامِ بَعْضُهُمْ اَوْلٰى بِبَعْضٍ فِيْ كِتٰبِ اللّٰهِ ۗاِنَّ اللّٰهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ ࣖ٧٥
Wal-lażīna āmanū mim ba‘du wa hājarū wa jāhadū ma‘akum fa ulā'ika minkum, wa ulul-arḥāmi ba‘ḍuhum aulā biba‘ḍin fī kitābillāh(i), innallāha bikulli syai'in ‘alīm(un).
[75]
Wong-wong yên beiman sesampun niku, serto hijra, serto jihad bareng niko, dades wong niku temaso’ golongan niko. Wong-wong yên wênten hubungan kerabat niku langkûng punyo ha’ daripado separo yên liannyo (yên nano wênten hubungan kerabat) 536 , (ngeruju’ dari) Jerû Kitab Allah. Selesernyo, Allah Maha Ma’lum dengen sedanten yên wênten.
536) Maksudnyo: yên dades dasar hukum waris nurut ajaran islam wêntenla hubungan kerabat, nano tebates pado hubungan beduluran secaro igamo pecak wong Muhajirin dengen Anshor pado pemulaan islam.