Surah Al-Insan
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
هَلْ اَتٰى عَلَى الْاِنْسَانِ حِيْنٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْـًٔا مَّذْكُوْرًا١
Hal atāka ‘alal-insāni ḥīnum minad-dahri lam yakun syai'am mażkūrā(n).
[1]
Napi sampun rawû peranti wong sios kali waktu dari maso (yen teliwat panjang), sedeng dio waktu niku dêrêng kalo dicerioske?
اِنَّا خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ مِنْ نُّطْفَةٍ اَمْشَاجٍۖ نَّبْتَلِيْهِ فَجَعَلْنٰهُ سَمِيْعًاۢ بَصِيْرًا٢
Innā khalaqnal-insāna min nuṭfatin amsyājin nabtalīhi fa ja‘alnāhu samī‘am baṣīrā(n).
[2]
Selesernyo Kame’ sampun nyiptoke wong dari setetes mani yên becampûr (Maksudnyo: becampûr antaro bȋbȋt lanang dengen wadon) yên Kame’ ayûn ngujinyo (dengen perênta serto tegahan), dades Kame’ dadeske dio nenger serto ningali.
اِنَّا هَدَيْنٰهُ السَّبِيْلَ اِمَّا شَاكِرًا وَّاِمَّا كَفُوْرًا٣
Innā hadaināhus-sabīla immā syākiraw wa immā kafūrā(n).
[3]
Selesernyo Kame’ sampun nûnjû’ke jalan yên lempeng; wênten yên besyûkûr serto wênten pulo'’ yên kufur.
اِنَّآ اَعْتَدْنَا لِلْكٰفِرِيْنَ سَلٰسِلَا۟ وَاَغْلٰلًا وَّسَعِيْرًا٤
Innā a‘tadnā lil-kāfirīna salāsila wa aglālaw wa sa‘īrā(n).
[4]
Selesernyo Kame’ nyawȋske peranti wong-wong kafîr: rantê, belenggu serto nerako yên mûrûp.
اِنَّ الْاَبْرَارَ يَشْرَبُوْنَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوْرًاۚ٥
Innal-abrāra yasyrabūna min ka'sin kāna mizājuhā kāfūrā(n).
[5]
Selesernyo wong-wong yên bedamel kebajîkan bakal minum dari gelas (berisi minuman) yên campurannyo wêntenla banyu kafur [Kafir wêntenla nami sios mato banyu di suargo yên banyunyo putî mambunyo sedep serto lema’ nian rasonyo]
عَيْنًا يَّشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللّٰهِ يُفَجِّرُوْنَهَا تَفْجِيْرًا٦
‘Ainay yasyrabu bihā ‘ibādullāhi yufajjirūnahā tafjīrā(n).
[6]
(ya’ni) sumur (sumber toyo dijerû suargo) yên dari ngeriku hambo-hambo Allah minum, yên wong-wong niku wikan mancerkenyo, nuangkenyo dengen sesaê- saênyo.
يُوْفُوْنَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُوْنَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهٗ مُسْتَطِيْرًا٧
Yūfūna bin-nażri wa yakhāfūna yauman kāna syarruhū mustaṭīrā(n).
[7]
Wong-wong niku mayar nazar serto takut ngen sios dinten yên azabnyo rato di pundi saos.
وَيُطْعِمُوْنَ الطَّعَامَ عَلٰى حُبِّهٖ مِسْكِيْنًا وَّيَتِيْمًا وَّاَسِيْرًا٨
Wa yuṭ‘imūnaṭ-ṭa‘āma ‘alā ḥubbihī miskīnaw wa yatīmaw wa asīrā(n).
[8]
Serto wong-wong niku ngesungke tedoan yên didemeninyo kepado wong mîskîn, budak yatîm serto wong yên ditawan.
اِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللّٰهِ لَا نُرِيْدُ مِنْكُمْ جَزَاۤءً وَّلَا شُكُوْرًا٩
Innamā nuṭ‘imukum liwajhillāhi lā nurīdu minkum jazā'aw wa lā syukūrā(n).
[9]
(cerios wong niku) :Selesernyo Kame’ ngesûng tedoan kepado niko cuma ngarepke keridhoan Allah, Kame’ nano kepéngén balesan dari niko serto nano pulo' terimo kasî (dari niko)
اِنَّا نَخَافُ مِنْ رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوْسًا قَمْطَرِيْرًا١٠
Innā nakhāfu mir rabbinā yauman ‘abūsan qamṭarīrā(n).
[10]
Selesernyo kame’ takut sami (azab) Tuhan kame’, pado dinten yên (di dinten niku) wong-wong berai kecût penu kesulîtan.
فَوَقٰىهُمُ اللّٰهُ شَرَّ ذٰلِكَ الْيَوْمِ وَلَقّٰىهُمْ نَضْرَةً وَّسُرُوْرًاۚ١١
Fa waqāhumullāhu syarra żālikal-yaumi wa laqqāhum naḍrataw wa surūrā(n).
[11]
Dades Tuhan miaro wong-wong niku dari kesusahan dinten niku, serto ngesungke kepado wong-wong niku rai bedecar serto ragap.
وَجَزٰىهُمْ بِمَا صَبَرُوْا جَنَّةً وَّحَرِيْرًاۙ١٢
Wa jazāhum bimā ṣabarū jannataw wa ḥarīrā(n).
[12]
Serto Dio ngesung balesan kepado wong-wong niku kereno kesabaran wong-wong niku (dengen) suargo (kelambi) sutero,
مُّتَّكِـِٕيْنَ فِيْهَا عَلَى الْاَرَاۤىِٕكِۚ لَا يَرَوْنَ فِيْهَا شَمْسًا وَّلَا زَمْهَرِيْرًاۚ١٣
Muttaki'īna fīhā ‘alal-arā'ik(i), lā yarauna fīhā syamsaw wa lā zamharīrā(n).
[13]
di ngeriku wong-wong niku lînggî besender di pucu’ dipan, nano ningali/ngerasoke di jerûnyo (terî’nyo) matoari serto nano pulo' kedinginan.
وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلٰلُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوْفُهَا تَذْلِيْلًا١٤
Wa dāniyatan ‘alaihim ẓilāluhā wa żullilat quṭūfuhā tażlīlā(n).
[14]
Serto naungan (pohon-pohon suargo niku) parak di pucuk sira wong-wong niku serto buahnyo dimudake metê’nyo.
وَيُطَافُ عَلَيْهِمْ بِاٰنِيَةٍ مِّنْ فِضَّةٍ وَّاَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيْرَا۠١٥
Wa yuṭāfu ‘alaihim bi'āniyatim min fiḍḍatiw wa akwābin kānat qawārīrā.
[15]
Serto di-iderke kepado wong-wong niku mûkûn-mûkûn dari perak pialo-pialo yên bening ma’kayo kaco,
قَوَارِيْرَا۟ مِنْ فِضَّةٍ قَدَّرُوْهَا تَقْدِيْرًا١٦
Qawārīra min fiḍḍatin qaddarūhā taqdīrā(n).
[16]
(y’ni) kaco-kaco (yên digawê’) dari perak yên sampun ditûlû’ke dengen wong-wong niku nano wênten mȋngsȋlnyo .
وَيُسْقَوْنَ فِيْهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنْجَبِيْلًاۚ١٧
Wa yusqauna fīhā ka'san kāna mizājuhā zanjabīlā(n).
[17]
Di ngeriku wong-wong disung segelas minuman yên dicampur jahe.
عَيْنًا فِيْهَا تُسَمّٰى سَلْسَبِيْلًا١٨
‘Ainan fīhā tusammā salsabīlā(n).
[18]
Dibakto dari mato banyu suargo yên naminyo salsabil.
۞ وَيَطُوْفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُوْنَۚ اِذَا رَاَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَّنْثُوْرًا١٩
Wa yaṭūfu ‘alaihim wildānum mukhalladūn(a), iżā ra'aitahum ḥasibtahum lu'lu'am manṡūrā(n).
[19]
Serto wong-wong niku dikelilingi ole pelayan-pelayan mudo yên tetep mudo. Kalu niko ningalinyo, niko nyangko wong-wong niku, mutiaro yên betabûran.
وَاِذَا رَاَيْتَ ثَمَّ رَاَيْتَ نَعِيْمًا وَّمُلْكًا كَبِيْرًا٢٠
Wa iżā ra'aita ṡamma ra'aita na‘īmaw wa mulkan kabīrā(n).
[20]
Serto kalu niko ningali di ngeriko (suargo), niscayo niko bakal ningali segalo macem kenikmatan serto kerajoan yên ageng.
عٰلِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَّاِسْتَبْرَقٌۖ وَّحُلُّوْٓا اَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍۚ وَسَقٰىهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُوْرًا٢١
‘Āliyahum ṡiyābu sundusin khuḍruw wa istabraq(un), wa ḥullū asāwira min fiḍḍah(tin), wa saqāhum rabbuhum syarāban ṭahūrā(n).
[21]
Wong-wong niku makê kelambi sutero alus warno ijo sutero kandel serto dipakêke kepado wong-wong niku geleng dari perak, serto Tuhan ngesungke kepado wong-wong niku minuman yên bersî/suci.
اِنَّ هٰذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاۤءً وَّكَانَ سَعْيُكُمْ مَّشْكُوْرًا ࣖ٢٢
Inna hāżā kāna lakum jazā'aw wa kāna sa‘yukum masykūrā(n).
[22]
Selesernyo niki wêntenla balesan buat niko, serto usaho niko cengki disyukuri (disung balesan ole Allah).
اِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْاٰنَ تَنْزِيْلًاۚ٢٣
Innā naḥnu nazzalnā ‘alaikal-qur'āna tanzīlā(n).
[23]
Selesernyo Kame’ sampun nûrûnke Al Quran kepado niko (ya Muhammad) dengên begûyûr.
فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ اٰثِمًا اَوْ كَفُوْرًاۚ٢٤
Faṣbir liḥukmi rabbika wa lā tuṭi‘ minhum āṡiman au kafūrā(n).
[24]
Dades besabarla niko buat (ngelaksanoke) hukum/ketetepan Tuhan niko, serto nano angsal niko tumut wong yên bedoso serto wong yên kafîr di antaro wong-wong niku.
وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَّاَصِيْلًاۚ٢٥
Ważkurisma rabbika bukrataw wa aṣīlā(n).
[25]
Serto sebutla nami Tuhan niko pado (waktu) bênjing serto sôre.
وَمِنَ الَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهٗ وَسَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيْلًا٢٦
Wa minal-laili fasjud lahū wa sabbiḥhu lailan ṭawīlā(n).
[26]
Serto pado sebagîan dari wengi, dades sujudla kepado-Nyo serto memujiNyo pado bagian yên panjang di wengi dinten.
اِنَّ هٰٓؤُلَاۤءِ يُحِبُّوْنَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُوْنَ وَرَاۤءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيْلًا٢٧
Inna hā'ulā'i yuḥibbūnal-‘ājilata wa yażarūna warā'ahum yauman ṡaqīlā(n)
[27]
Selesernyo wong-wong niku (wong kafîr) demen yên gancang (keûrîpan dunio) serto nano peduli dinten yên berat (dinten akhirat).
نَحْنُ خَلَقْنٰهُمْ وَشَدَدْنَآ اَسْرَهُمْۚ وَاِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَآ اَمْثَالَهُمْ تَبْدِيْلًا٢٨
Naḥnu khalaqnāhum wa syadadnā asrahum, wa iżā syi'nā baddalnā amṡālahum tabdīlā(n).
[28]
Kame’ sampun ngawé’ wong-wong niku serto nguatke badan wong-wong niku; kalu Kame’ kenda’i, Kame’ genti (wong-wong niku) dengên gentian yên mêmper dengên wong-wong niku.
اِنَّ هٰذِهٖ تَذْكِرَةٌ ۚ فَمَنْ شَاۤءَ اتَّخَذَ اِلٰى رَبِّهٖ سَبِيْلًا٢٩
Inna hāżihī tażkirah(tun), faman syā'attakhaża ilā rabbihī sabīlā(n).
[29]
Selesernyo (ayat-ayat) nikila sios peringetan, dades sinten saos bekenda’ (kesaêan peranti awa'nyo) niscayo dio ngembîl jalan kepado Tuhannyo.
وَمَا تَشَاۤءُوْنَ اِلَّآ اَنْ يَّشَاۤءَ اللّٰهُ ۗاِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِيْمًا حَكِيْمًاۖ٣٠
Wa mā tasyā'ūna illā ay yasyā'allāh(u), innallāha kāna ‘alīman ḥakīmā(n).
[30]
serto nikonano wikan (ngembȋl jalan nitu), kecuali bila dikenda’i Allah. Selesernyo Allah niku Maha Ma’lum jugo Maha Bijaksano.
يُّدْخِلُ مَنْ يَّشَاۤءُ فِيْ رَحْمَتِهٖۗ وَالظّٰلِمِيْنَ اَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا اَلِيْمًا ࣖ٣١
Yudkhilu may yasyā'u fī raḥmatih(ī), waẓ-ẓālimīna a‘adda lahum ‘ażāban alīmā(n).
[31]
Dio ngelenggeke sinten yên dikenda’i-Nyo ke jerû rahmat-Nyo (suargo). Serto buat wong-wong zalim dicaweske-Nyo azab yên pedî.