Surah Ali `Imran
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
الۤمّۤ١
Alif lām mīm.
[1]
Alif Lam Mim.
اَللّٰهُ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّوْمُۗ٢
Allāhu lā ilāha illā huwal-ḥayyul-qayyūm(u).
[2]
Allah, nano wenten tuhan selian Dio. Yên Maha idup, yên terus-menerus ngurusi (makhluk-Nyo). 169
169) Maksudnyo: Allah ngatur langit serto bumi serta seisinyo.
نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتٰبَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَاَنْزَلَ التَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَۙ٣
Nazzala ‘alaikal-kitāba bil-ḥaqqi muṣaddiqal limā baina yadaihi wa anzalat-taurāta wal-injīl(a).
[3]
Dio nurunke Kitab (al-Qur’an) kepado niko (Muhammad) yên ngandung keleseran, ngeleserke (kitab-kitab) sederengnyo, serto nurunke Taurot teko Injil.
مِنْ قَبْلُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَاَنْزَلَ الْفُرْقَانَ ەۗ اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيْدٌ ۗوَاللّٰهُ عَزِيْزٌ ذُو انْتِقَامٍۗ٤
Min qablu hudal lin-nāsi wa anzalal-furqān(a), innal-lażīna kafarū bi āyātillāhi lahum ‘ażābun syadīd(un), wallāhu ‘azīzun żuntiqām(in).
[4]
Sederengnyo (Al Qur’an), sebage hidayah bagi wong, serto Dio nurunke al-Furqon. 170 seniannyo, wong-wong yên ingkar sami ayat-ayat Allah ayun angsal azab yên berat. Allah Mahapekaso lagi mempunyoi balesan sikso (hukuman).
170) Al Furqaan wêntenla kitab yên medoke antaro yên benar serto yên salah.
اِنَّ اللّٰهَ لَا يَخْفٰى عَلَيْهِ شَيْءٌ فِى الْاَرْضِ وَلَا فِى السَّمَاۤءِ٥
Innallāha lā yakhfā ‘alaihi syai'un fil-arḍi wa lā fis-samā'(i).
[5]
Bage Allah nano wenten sesios jugo yên tesingit di bumi teko di langit.
هُوَ الَّذِيْ يُصَوِّرُكُمْ فِى الْاَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاۤءُ ۗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ٦
Huwal-lażī yuṣawwirukum fil-arḥāmi kaifa yasyā'(u), lā ilāha illā huwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[6]
Diola yên mentuk niko di jiru rahim sebagaimano yên Dio ayuni. Nano wenten tuhan selian Dio. Yên Mahapekaso, Mahabijaksano.
هُوَ الَّذِيْٓ اَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتٰبَ مِنْهُ اٰيٰتٌ مُّحْكَمٰتٌ هُنَّ اُمُّ الْكِتٰبِ وَاُخَرُ مُتَشٰبِهٰتٌ ۗ فَاَمَّا الَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُوْنَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاۤءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاۤءَ تَأْوِيْلِهٖۚ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيْلَهٗٓ اِلَّا اللّٰهُ ۘوَالرّٰسِخُوْنَ فِى الْعِلْمِ يَقُوْلُوْنَ اٰمَنَّا بِهٖۙ كُلٌّ مِّنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۚ وَمَا يَذَّكَّرُ اِلَّآ اُولُوا الْاَلْبَابِ٧
Huwal-lażī anzala ‘alaikal-kitāba minhu āyātum muḥkamātun hunna ummul-kitābi wa ukharu mutasyābihāt(un), fa'ammal-lażīna fī qulūbihim zaigun fayattabi‘ūna mā tasyābaha minhubtigā'al-fitnati wabtigā'a ta'wīlih(ī), wa mā ya‘lamu ta'wīlahū illallāh(u), war-rāsikhūna fil-‘ilmi yaqūlūna āmannā bih(ī), kullum min ‘indi rabbinā, wa mā yażżakkaru illā ulul-albāb(i).
[7]
Diola yên nurunke Kitab (al-Qur’an) kepado niko (Muhammad). Di antaronyo wenten ayat-ayat yên muhkamat, 171 nikula pokok-pokok Kitab (al-Qur’an) serto yên lian mutasyabihat. 172 wentenpun wong-wong yên jiru atinyo condong pado kesesetan, wong-wong niku melok-i yên mutasyabihat peranti nyari-nyari fitnah teko peranti nyari-nyari takwilnyo, padohal nano wenten yên ngewikani takwilnyo melianke Allah. Teko wong-wong yên ilmunyo jiru nian bekelap, “Kame’ beiman kepadonyo (al-Qur’an), sedantennyo dari sisi Tuhan kame’.” Nano wenten yên angsal ngembil pelajaran selian wong yên berakal.
171) Ayat yên muhkamaat wêntenla ayat-ayat yên terang serto teges Maksudnyo, angsal dipahami dengen muda.
172) Temasû' jerû pengertian ayat-ayat mutasyaabihaat: ayat-ayat yên ngandûng pinten-pinten pengertian serto nano angsal ditentuke reti pundi yên dimaksud kecuali sesampun diselidiki secaro mendalam; atawa ayat-ayat yên retinyo cuman Allah yên wikan ma'kayo ayat-ayat yên behubungan dengen yên ghaib-ghaib peca' ayat-ayat dinten kiamat, surga, neraka serto liannyo.
رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوْبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَّدُنْكَ رَحْمَةً ۚاِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ٨
Rabbanā lā tuzig qulūbanā ba‘da iż hadaitanā wa hab lanā mil ladunka raḥmah(tan), innaka antal-wahhāb(u).
[8]
(Wong-wong niku bedo’a), “Wahai Tuhan kame’, janganla Niko condongke ati kame’ kepado kesesetan sesampun Niko sungke hidayah kepado kame’, serto kurniakela kapado kame’ rohmat dari sisi-Niko, selesernyo Niko Maha Pengesung.”
رَبَّنَآ اِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيْهِ ۗاِنَّ اللّٰهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيْعَادَ ࣖ٩
Rabbanā innaka jāmi‘un-nāsi liyaumil lā raiba fīh(i), innallāha lā yukhliful-mī‘ād(a).
[9]
“Wahai Tuhan kame’, Nikola yên ngumpulke wong pado dinten yên nano wenten keraguan padonyo.” Selesernypo, Allah nano nyalahi janji.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ اَمْوَالُهُمْ وَلَآ اَوْلَادُهُمْ مِّنَ اللّٰهِ شَيْـًٔا ۗوَاُولٰۤىِٕكَ هُمْ وَقُوْدُ النَّارِۗ١٠
Innal-lażīna kafarū lan tugniya ‘anhum amwāluhum wa lā aulāduhum minallāhi syai'ā(n), wa ulā'ika hum waqūdun-nār(i).
[10]
Selesernyo wong-wong yên kafir, bagi wong-wong niku nano ayun beguno setitik jugo harto bendo teko anak-anak wong-wong niku teadep (azab) Allah. Teko wong-wong niku (dades) bahan tunuan api nerako.
كَدَأْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَۙ وَالَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْۗ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَاۚ فَاَخَذَهُمُ اللّٰهُ بِذُنُوْبِهِمْ ۗ وَاللّٰهُ شَدِيْدُ الْعِقَابِ١١
Kada'bi āli fir‘aun(a), wal-lażīna min qablihim, każżabū bi'āyātinā, fa'akhażahumullāhu biżunūbihim, wallāhu syadīdul-‘iqāb(i).
[11]
(Keadaan wong-wong niku) makkayo keadaan pengikut Fir’aun teko wong-wong yên sedereng wong-wong niku. Wong-wong niku nustake ayat-ayat Kame’, mako Allah nyikso wong-wong niku dikernoke doso-dosonyo. Allah berat nian hukuman-Nyo.
قُلْ لِّلَّذِيْنَ كَفَرُوْا سَتُغْلَبُوْنَ وَتُحْشَرُوْنَ اِلٰى جَهَنَّمَ ۗ وَبِئْسَ الْمِهَادُ١٢
Qul lil-lażīna kafarū satuglabūna wa tuḥsyarūna ilā jahannam(a), wa bi'sal-mihād(u).
[12]
Kelapkela (Muhammad) kepado wong-wong kafir, “niko (cengki) ayun dikalake serto digiring ke jiru nerako Jahannam. Serto nikula seburuk-buruk panggonan pedaleman.”
قَدْ كَانَ لَكُمْ اٰيَةٌ فِيْ فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا ۗفِئَةٌ تُقَاتِلُ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَاُخْرٰى كَافِرَةٌ يَّرَوْنَهُمْ مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ ۗوَاللّٰهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَعِبْرَةً لِّاُولِى الْاَبْصَارِ١٣
Qad kāna lakum āyatun fī fi'atainil taqatā, fi'atun tuqātilu fī sabīlillāhi wa ukhrā kāfiratuy yaraunahum miṡlaihim ra'yal-‘ain(i), wallāhu yu'ayyidu binaṣrihī may yasyā'(u), inna fī żālika la‘ibratal li'ulil-abṣār(i).
[13]
Selesernyo, sampun wenten tando bagi niko pado kale golongan yên beadep-adepan. Sios golongan beperang 173 di jalan Allah serto yên lian (golongan) kafir yên ningali dengen mato siro, bahwa wong-wong niku (golongan muslim) kale kali lipet wong-wong niku. Allah nguatke dengen tolongan-Nyo bagi sinten yên Dio ayuni. Selesernyo, pado yên ma’niku wenten pelajaran bagi wong-wong yên wenten peningalan (mato ati).
173) Haderengan duo iko' gûgû' niku - antaro kaum muslimin dengen kaum musyrikin - tedades jerû perang Bwêntenr. Bwêntenr nami sios enggon yên terletak antaro Mekah dengen Madinah dipundi terangsal mato banyu.
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوٰتِ مِنَ النِّسَاۤءِ وَالْبَنِيْنَ وَالْقَنَاطِيْرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْاَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذٰلِكَ مَتَاعُ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا ۗوَاللّٰهُ عِنْدَهٗ حُسْنُ الْمَاٰبِ١٤
Zuyyina lin-nāsi ḥubbusy-syahawāti minan-nisā'i wal-banīna wal-qanāṭīril-muqanṭarati minaż-żahabi wal-fiḍḍati wal-khailil-musawwamati wal-an‘āmi wal-ḥarṡ(i), żālika matā‘ul-ḥayātid-dun-yā, wallāhu ‘indahū ḥusnul-ma'āb(i).
[14]
Didadeske teraso sae pado (peningalan) wong cinto teadep napi yên diayuni, berupo betino-betino, bugak-budak, harto bendo yên betumpuk bebentuk emas serto perak, kudo pilian, binatang ternak 174 serto sawah ladang. Nikula keladasan idup di dunio, serto di sisi Allah-la panggonan mantu’ yên sae.
174) Yên dimaksud dengen binatang ternak di ngeriki wêntenla binatang-binatang yên temasû' jenis unto, sapi, kambing serto biri-biri.
۞ قُلْ اَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِّنْ ذٰلِكُمْ ۗ لِلَّذِيْنَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا وَاَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَّرِضْوَانٌ مِّنَ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِالْعِبَادِۚ١٥
Qul a'unabbi'ukum bikhairim min żālikum, lil-lażīnattaqau ‘inda rabbihim jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā wa azwājum muṭahharatuw wa riḍwānum minallāh(i), wallāhu baṣīrum bil-‘ibād(i).
[15]
Kelapkela, “Ayunka kulo kabarke kepado niko napi yên gangsal sae dari yên ma’niku?” Bagi wong-wong yên betakwa (tesedio) di sisi Tuhan wong-wong niku suargo-suargo yên ngalir di bawanyo sungi-sungi, wong-wong niku kekel di jirunyo, serto pasangan-pasangan yên suci, serto rido Allah. Serto Allah Maha Ningali hambo-hambo-Nyo.
اَلَّذِيْنَ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَآ اِنَّنَآ اٰمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِۚ١٦
Allażīna yaqūlūna rabbanā innanā āmannā fagfir lanā żunūbanā wa qinā ‘ażāban-nār(i).
[16]
(Ya’niku) wong-wong yên bedo’a, “Wahai Tuhan kame’, kame’ leser-leser beiman, mako ampunila doso-doso kame’ serto lindungila kame’ dari azab nerako.”
اَلصّٰبِرِيْنَ وَالصّٰدِقِيْنَ وَالْقٰنِتِيْنَ وَالْمُنْفِقِيْنَ وَالْمُسْتَغْفِرِيْنَ بِالْاَسْحَارِ١٧
Aṣ-ṣābirīna waṣ-ṣādiqīna wal-qāniṭīna wal-munfiqīna wal-mustagfirīna bil-asḥār(i).
[17]
(Ya’niku) wong yên sobar, wong yên leser, wong yên tetep taat, wong yên nginfakke hartonyo, serto wong yên ngarep ampunan pado saat sedereng pajar. 175
175) Sahur: waktu sedereng fajar nyingsing para' subuh.
شَهِدَ اللّٰهُ اَنَّهٗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَۙ وَالْمَلٰۤىِٕكَةُ وَاُولُوا الْعِلْمِ قَاۤىِٕمًاۢ بِالْقِسْطِۗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ١٨
Syahidallāhu annahū lā ilāha illā huw(a), wal-malā'ikatu wa ulul-‘ilmi qā'imam bil-qisṭ(i), lā ilāha illā huwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[18]
Allah nyatoke bahwo nano wenten tuhan selian Dio; (ma’niku pulo’) para malaikat teko wong beilmu 176 yên negakke keadilan, nano wenten tuhan selian Dio, Yên Mahaperkaso, Mahabijaksano.
176) Ayat niki peranti nyelaske martabat wong-wong berilmu.
اِنَّ الدِّيْنَ عِنْدَ اللّٰهِ الْاِسْلَامُ ۗ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًاۢ بَيْنَهُمْ ۗوَمَنْ يَّكْفُرْ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَاِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْحِسَابِ١٩
Innad-dīna ‘indallāhil-islām(u), wa makhtalafal-lażīna ūtul-kitāba illā mim ba‘di mā jā'ahumul-‘ilmu bagyam bainahum, wa may yakfur bi'āyātillāhi fa innallāha sarī‘ul-ḥisāb(i).
[19]
Selesernyo agamo di sisi Allah wentenla Islam. Nanola beselisi wong-wong yên sampun disung Kitab 177 melianke sesampun wong-wong niku angsal ilmu, kerno kedengkian di antaro wong-wong niku. Sinten saos ingkar teadep ayat-ayat Allah, mako selesernyo, Allah cepet nian perikinan-Nyo.
177) Maksudnyo wêntenla Kitab-Kitab yên ditûrûnke sedereng Al Quran.
فَاِنْ حَاۤجُّوْكَ فَقُلْ اَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّٰهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ ۗوَقُلْ لِّلَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَالْاُمِّيّٖنَ ءَاَسْلَمْتُمْ ۗ فَاِنْ اَسْلَمُوْا فَقَدِ اهْتَدَوْا ۚ وَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلٰغُ ۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِالْعِبَادِ ࣖ٢٠
Fa'in ḥājjūka fa qul aslamtu wajhiya lillāhi wa manittaba‘an(i), wa qul lil-lażīna ūtul-kitāba wal-ummiyyīna a'aslamtum, fa'in aslamū faqadihtadau, wa in tawallau fa'innamā ‘alaikal-balāg(u), wallāhu baṣīrum bil-‘ibād(i).
[20]
Sampun niku, kalu wong-wong niku manta niko (Muhammad) kelapkela, “Kulo beserah diri kepado Allah serto (ma’niku pulo’) wong-wong yên tumut kulo.” Serto kelapke kepado wong-wong yên sampun disungi Kitab serto kepado wong-wong buto hurup, 178 “Napika niko (ayun) masok Islam?” Kalu wong-wong niku masok Islam, bearti wong-wong niku sampun angsal hidayah, tapi kalu wong-wong niku bepaling, mako kewajiban niko wentenla cuman nyampeke. Serto Allah Maha Ningali hambo-hambo-Nyo.
178) Ummi retinya wêntenla wong yên nano wikan tulis baco. nurut sebagêan ahli tafsir yên dimaksud dengen Ummi wêntenla wong musyrik Arab yên nano wikan tulis baco. nurut sebagêan yên lian wêntenla wong-wong yên nano di sung Al Kitab.
اِنَّ الَّذِيْنَ يَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَيَقْتُلُوْنَ النَّبِيّٖنَ بِغَيْرِحَقٍّۖ وَّيَقْتُلُوْنَ الَّذِيْنَ يَأْمُرُوْنَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِۙ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ اَلِيْمٍ٢١
Innal-lażīna yakfurūna bi'āyātillāhi wa yaqtulūnan nabiyyīna bigairi ḥaqq(in), wa yaqtulūnal-lażīna ya'murūna bil-qisṭi minan-nās(i), fabasysyirhum bi‘ażābin alīm(in).
[21]
Selesernyo wong-wong yên ngingkari ayat-ayat Allah serto munu para nabi tanpa hak (alesan yên leser) serto munu wong-wong yên dengengken wong bebuat adil, sampekela kepado wong-wong niku bahwo wong wong niku ayun nampi azab yên pedi.
اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ ۖ وَمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِيْنَ٢٢
Ulā'ikal-lażīna ḥabiṭat a‘māluhum fid-dun-yā wal-ākhirah(ti), wa mā lahum min nāṣirīn(a).
[22]
Wong-wong niku wentenla wong wong yên sio-sio damelannyodi dunio teko di akhirat, serto wong-wong niku nano pacak penolong.
اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْنَ اُوْتُوْا نَصِيْبًا مِّنَ الْكِتٰبِ يُدْعَوْنَ اِلٰى كِتٰبِ اللّٰهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلّٰى فَرِيْقٌ مِّنْهُمْ وَهُمْ مُّعْرِضُوْنَ٢٣
Alam tara ilal-lażīna ūtū naṣībam minal-kitābi yud‘auna ilā kitābillāhi liyaḥkuma bainahum ṡumma yatawallā farīqum minhum wa hum mu‘riḍūn(a).
[23]
Nanola niko merhatike wong-wong yên sampun disung bagian ya’niku Al-Kitab (Taurot)? Wong-wong niku diajak (bepegang) pado Kitab Allah peranti mutuske (pekaro) di antaro wong-wong niku. Sesampun niku sebagean dari wong-wong niku bepaling serayo sesampun niku nolak (keleseran).
ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَالُوْا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ اِلَّآ اَيَّامًا مَّعْدُوْدٰتٍ ۖ وَّغَرَّهُمْ فِيْ دِيْنِهِمْ مَّا كَانُوْا يَفْتَرُوْنَ٢٤
Żālika bi'annahum qālū lan tamassanan nāru illā ayyāmam ma‘dūdāt(in), wa garrahum fī dīnihim mā kānū yaftarūn(a).
[24]
Hal niku wentenla kerno wong-wong niku meyakini, “Api nerako nano ayun nyenggol kame’ selian bepinten dinten saos.” Wong-wong niku tepedayo dalem agamo wong-wong niku ole napi yên wong-wong niku ngado-adoke.
فَكَيْفَ اِذَا جَمَعْنٰهُمْ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيْهِۗ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ٢٥
Fakaifa iżā jama‘nāhum liyaumil lā raiba fīh(i), wa wuffiyat kullu nafsim mā kasabat wa hum lā yuẓlamūn(a).
[25]
Makpundila (kakgek) kalu wong-wong niku Kame’ tunggalke pado dinten (Kiamat) yên nano diraguke tedadesnyo serto kepado sesios jiwo disung balesan yên sempurno sesuai dengen napi yên sampun didamelkenyo serto wong-wong niku nano dizolimi (dirugike)?
قُلِ اللّٰهُمَّ مٰلِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِى الْمُلْكَ مَنْ تَشَاۤءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاۤءُۖ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاۤءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاۤءُ ۗ بِيَدِكَ الْخَيْرُ ۗ اِنَّكَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٢٦
Qulillāhumma mālikal-mulki tu'til-mulka man tasyā'u wa tanzi‘ul-mulka mim man tasyā'(u), wa tu‘izzu man tasyā'u wa tużillu man tasyā'(u), biyadikal-khair(u), innaka ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[26]
Kelapkela (Muhammad), “Wahai Tuhan yên punyo kekuasoan, Niko sungke kekuasoan kapado sinten saos yên Niko ayuni, Teko Niko cabut kekuasoan dari sinten saos yên Niko ayuni. Niko mulioke sinten saos yên Niko ayubi serto Niko hinoke sinten saos yên Niko ayuni. Di tangan Nikola sedanten kesaean. Selesernyo, Niko Mahakuaso atas sedanten-dantennyo.
تُوْلِجُ الَّيْلَ فِى النَّهَارِ وَتُوْلِجُ النَّهَارَ فِى الَّيْلِ وَتُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَاۤءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٢٧
Tūlijul-laila fin-nahāri wa tūlijun-nahāra fil-laili wa tukhrijul-ḥayya minal-mayyiti wa tukhrijul-mayyita minal-ḥayyi wa tarzuqu man tasyā'u bigairi ḥisāb(in).
[27]
Niko masokke malem ke jiru siang serto Niko masokke siang ke jiru malem. Serto Niko metuke yên idup dari yên padem, serto Niko metuke yên padem dari yên idup. 179 Serto Niko sungke rezeki kepado sinten yên Niko ayuni nano berikinan.”
179) Sebagêan mufassirin ngesung pecak' peranti ayat niki dengen metuke anak ayam dari telo', serto telo' dari ayam. serto angsal juga diretike bahwo giliran kekuasoan diantaro bangso-bangso serto timbul tenggelemnya sesios umat wêntenla nurut hukum Allah.
لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُوْنَ الْكٰفِرِيْنَ اَوْلِيَاۤءَ مِنْ دُوْنِ الْمُؤْمِنِيْنَۚ وَمَنْ يَّفْعَلْ ذٰلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّٰهِ فِيْ شَيْءٍ اِلَّآ اَنْ تَتَّقُوْا مِنْهُمْ تُقٰىةً ۗ وَيُحَذِّرُكُمُ اللّٰهُ نَفْسَهٗ ۗ وَاِلَى اللّٰهِ الْمَصِيْرُ٢٨
Lā yattakhiżil-mu'minūnal-kāfirīna auliyā'a min dūnil-mu'minīn(a), wa may yaf‘al żālika falaisa minallāhi fī syai'(in), illā an tattaqū minhum tuqāh(tan), wa yuḥażżirukumullāhu nafsah(ū), wa ilallāhil-maṣīr(u).
[28]
Nano angsal wong-wong beiman dadeske wong kafir sebagei wali, 180 melianke wong-wong beiman. Sinten saos namelke ma’niki, cengkila dio nano ayun peroleh napi saos dari Allah, melianke kerno (siasat) nyago diri dari sesios yên niko takuti dari wong-wong niku. Serto Allah ngimutke niko aken diri (sikso)-Nyo, serto cuman kepado Allah panggonan mantu’.
180) Wali jamaknya auliyaa: retinyo rencang yên akrab, juga retinyo pemimpin, pelindung atawa penolong.
قُلْ اِنْ تُخْفُوْا مَا فِيْ صُدُوْرِكُمْ اَوْ تُبْدُوْهُ يَعْلَمْهُ اللّٰهُ ۗوَيَعْلَمُ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ وَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٢٩
Qul in tukhfū mā fī ṣudūrikum au tubdūhu ya‘lamhullāh(u), wa ya‘lamu mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[29]
Kelapkela, “Kalu niko nyingitke napi yên wenten di jiru ati niko atawa niko’ nyatoke, Allah pasti ngewikaninyo.” Dio wikani napi yên wenten di langit serto napi yên wenten di bumi. Allah Mahakuaso ates sedanten-dantennyo.
يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا ۛوَمَا عَمِلَتْ مِنْ سُوْۤءٍ ۛ تَوَدُّ لَوْ اَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهٗٓ اَمَدًاۢ بَعِيْدًا ۗوَيُحَذِّرُكُمُ اللّٰهُ نَفْسَهٗ ۗوَاللّٰهُ رَءُوْفٌۢ بِالْعِبَادِ ࣖ٣٠
Yauma tajidu kullu nafsim mā ‘amilat min khairim muḥḍarā(n), wa mā ‘amilat min sū'(in), tawaddu lau anna bainahā wa bainahū amadam ba‘īdā(n), wa yuḥażżirukumullāhu nafsah(ū), wallāhu ra'ūfum bil-‘ibād(i).
[30]
Pado dinten (ketiko) setiap jiwo napetke (balesan) ates kebajikan yên sampun didamelke diadepke padonyo, (ma’niku jugo balesan) ates kejahatan yên sampun dio damelke. Dio ngarep waya-wayanyo wenten jarak yên tebi antaro dio dengen (dinten) niku, serto Allah ngimutke niko ayun diri (sikso-Nyo). Allah Maha Penyayang teadep hambo-hambo-Nyo.
قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّوْنَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُوْنِيْ يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوْبَكُمْ ۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٣١
Qul in kuntum tuḥibbūnallāha fattabi‘ūnī yuḥbibkumullāhu wa yagfir lakum żunūbakum, wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[31]
Kelapkela (Muhammad), “Kalu niko nyintoi Allah, tumutla kulo, cengkila Allah nyintoi niko serto ngampuni doso-doso niko.” Allah Maha Pengampun, Maha Penyayang.
قُلْ اَطِيْعُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ ۚ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْكٰفِرِيْنَ٣٢
Qul aṭī‘ullāha war-rasūl(a), fa'in tawallau fa innallāha lā yuḥibbul-kāfirīn(a).
[32]
Kelapkela (Muhammad), “Taatila Allah serto Rosul-Nyo. Kalu niko bepaling, wikanila bahwa Allah nano demeni wong-wong kafir.”
۞ اِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰىٓ اٰدَمَ وَنُوْحًا وَّاٰلَ اِبْرٰهِيْمَ وَاٰلَ عِمْرٰنَ عَلَى الْعٰلَمِيْنَۙ٣٣
Innallāhaṣṭafā ādama wa nūḥaw wa āla ibrāhīma wa āla ‘imrāna ‘alal-‘ālamīn(a).
[33]
Selesernyo Allah sampun ngelimbang (milih) Adam, Nuh, keluargo Ibarahim serto keluargo Imron ngelangkungi sedanten umat (pado setiap masonyo).
ذُرِّيَّةً ۢ بَعْضُهَا مِنْۢ بَعْضٍۗ وَاللّٰهُ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌۚ٣٤
Żurriyyatam ba‘ḍuhā mim ba‘ḍ(in), wallāhu samī‘un ‘alīm(un).
[34]
(Sebagai) sios keturunan, sebagiannyo wentenla (keturunan) dari sebagian yên lian. Allah Maha Nenger, Maha Ngewikani.
اِذْ قَالَتِ امْرَاَتُ عِمْرٰنَ رَبِّ اِنِّيْ نَذَرْتُ لَكَ مَا فِيْ بَطْنِيْ مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّيْ ۚ اِنَّكَ اَنْتَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ٣٥
Iż qālatimra'atu ‘imrāna rabbi innī nażartu laka mā fī baṭnī muḥarraran fataqabbal minnī, innaka antas-samī‘ul-‘alīm(u).
[35]
(Imutla), ketiko sema Imron bekelap, “Wahai Tuhan kulo, selesernyo kulo benazar kepado-Niko, napi (janin) yên jiru kandungan kulo (kakgek) dades hambo yên ngabdi (kepado-Niko), mako terimola (nazar niku) dari kulo. Selesernyo, Nikola yên Maha Nenger, Maha Wikan.
فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ اِنِّيْ وَضَعْتُهَآ اُنْثٰىۗ وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْۗ وَلَيْسَ الذَّكَرُ كَالْاُنْثٰى ۚ وَاِنِّيْ سَمَّيْتُهَا مَرْيَمَ وَاِنِّيْٓ اُعِيْذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطٰنِ الرَّجِيْمِ٣٦
Falammā waḍa‘athā qālat rabbi innī waḍa‘tuhā unṡā, wallāhu a‘lamu bimā waḍa‘at, wa laisaż-żakaru kal-unṡā, wa innī sammaituhā maryama wa innī u‘īżuhā bika wa żurriyyatahā minasy-syaiṭānir-rajīm(i).
[36]
Mako ketiko sema Imron meranakkenyo, dio bekelap, “Wahai Tuhan kulo, kulo sampun meranakke anak betino.” Padohal Allah langkung wikan napi yên dio beranakke, serto lanang nano sami dengen betino. “Selesernyo kulo sungkenyo nami Maryam, serto kulo ngarep pelindungan-Niko perantinyo serto anak cucungnyo dari (gangguan) setan yên tekutuk.
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُوْلٍ حَسَنٍ وَّاَنْۢبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًاۖ وَّكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا ۗ كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَۙ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا ۚ قَالَ يٰمَرْيَمُ اَنّٰى لَكِ هٰذَا ۗ قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ يَرْزُقُ مَنْ يَّشَاۤءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٣٧
Fataqabbalahā rabbuhā biqabūlin ḥasaniw wa ambatahā nabātan ḥasanā(n), wa kaffalahā zakariyyā, kullamā dakhala ‘alaihā zakariyyal-miḥrāba wajada ‘indahā rizqā(n), qāla yā maryama annā laki hāżā, qālat huwa min ‘indillāh(i), innallāha yarzuqu may yasyā'u bigairi ḥisāb(in).
[37]
Mako Tuhannyo nerimonyo (sebagi nazar) dengen terimoan yên sae, ngagengkenyo dengen petumbuan yên sae serto nyerahke peliharoannyo kepado Zakaria. Tiap kali Zakaria masok manggeinyo di mihrob (bilik khusus ibadah), dio napeti tedoan di sisinyo. Dio bekelap, “Wahai Maryam! dari pundi niko napetken tedoan niki?” Maryam nyimbat, “Niku dari Allah.” Selesernyo Allah ngesung rezeki kepado sinten yên Dio ayuni nano berikinan.
هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهٗ ۚ قَالَ رَبِّ هَبْ لِيْ مِنْ لَّدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً ۚ اِنَّكَ سَمِيْعُ الدُّعَاۤءِ٣٨
Hunālika da‘ā zakariyyā rabbahū qāla rabbi hab lī mil ladunka żurriyyatan ṭayyibah(tan), innaka samī‘ud-du‘ā'(i).
[38]
Di ngerikola Zakaria bedo’a kepado Tuhan-nyo, serto bekelap, “Wahai Tuhan kulo, sungla kulo keturunan yên sae dari sisi-Niko, selesernyo Niko Maha Nenger do’a.”
فَنَادَتْهُ الْمَلٰۤىِٕكَةُ وَهُوَ قَاۤىِٕمٌ يُّصَلِّيْ فِى الْمِحْرَابِۙ اَنَّ اللّٰهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيٰى مُصَدِّقًاۢ بِكَلِمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ وَسَيِّدًا وَّحَصُوْرًا وَّنَبِيًّا مِّنَ الصّٰلِحِيْنَ٣٩
Fanādathul-malā'ikatu wa huwa qā'imuy yuṣallī fil-miḥrāb(i), annallāha yubasysyiruka biyaḥyā muṣaddiqam bikalimatim minallāhi wa sayyidaw wa ḥaṣūraw wa nabiyyam minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[39]
Sesampun niku, Malaikat (Jibril) manggil Zakaria, ketiko dio tegak namelke solat di mihrob, “Allah nyampeke kabar gembiro kepado niko dengen beranak (sesios putero) Yahya, yên meleserke kalimat (firman) 181 dari Allah, dades panutan, yên angsal nahan diri (dari hawo nafsu) serto sesios Nabi dari beroyot wong-wong soleh.”
181) Maksudnyo: ngeleserke rawunyo sios Nabi yên diciptoke dengen kalimat kun (dadesla) tanpa bapak ya'niku Nabi Isa a.s.
قَالَ رَبِّ اَنّٰى يَكُوْنُ لِيْ غُلٰمٌ وَّقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَاَتِيْ عَاقِرٌ ۗ قَالَ كَذٰلِكَ اللّٰهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاۤءُ٤٠
Qāla rabbi annā yakūnu lī gulāmuw wa qad balaganīyal-kibaru wamra'atī ‘āqir(un), qāla każālikallāhu yaf‘alu mā yasyā'(u).
[40]
Zakaria bekelap, “Wahai Tuhan kulo, makpundi kulo angsal angsal anak, deng kulo sampun sepuh nian serto sema kulo jugo mandul?” Dio (Allah) befirman, “Maknikila, Allah bedamel napi saos yên Dio ayuni.”
قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِّيْٓ اٰيَةً ۗ قَالَ اٰيَتُكَ اَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلٰثَةَ اَيَّامٍ اِلَّا رَمْزًا ۗ وَاذْكُرْ رَّبَّكَ كَثِيْرًا وَّسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْاِبْكَارِ ࣖ٤١
Qāla rabbij‘al lī āyah(tan), qāla āyatuka allā tukalliman-nāsa ṡalāṡata ayyāmin illā ramzā(n), ważkur rabbaka kaṡīraw wa sabbiḥ bil-‘asyiyyi wal-ibkār(i).
[41]
Zakaria bekelap, “Wahai Tuhan kulo, sungla kulo sios tando.” Allah befirman, “Tando bagi niko, wentenla bahwo niko nano bekelap sami wong selambat tigo dinten, melianke dengen isyarat. Serto kelapla (nami) Tuhan niko sekata-katanyo, serto betasbihla (memuji-Nyo) pado waktu sore serto pagi dinten.”
وَاِذْ قَالَتِ الْمَلٰۤىِٕكَةُ يٰمَرْيَمُ اِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰىكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفٰىكِ عَلٰى نِسَاۤءِ الْعٰلَمِيْنَ٤٢
Wa iż qālatil-malā'ikatu yā maryama innallāhaṣṭafāki wa ṭahharaki waṣṭafāki ‘alā nisā'il-‘ālamīn(a).
[42]
Serto (imutla) ketiko Malaikat (Jiril) bekelap, “Wahai Maryam! Selesernyo Allah sampun netepke niko, nyucike niko, serto ngelebike niko ates sedanten betino di sedanten alam (yên semaso dengen niko).
يٰمَرْيَمُ اقْنُتِيْ لِرَبِّكِ وَاسْجُدِيْ وَارْكَعِيْ مَعَ الرّٰكِعِيْنَ٤٣
Yā maryamuqnutī lirabbiki wasjudī warka‘ī ma‘ar-rāki‘īn(a).
[43]
Wahai Maryam! Taatila Tuhan niko, sujud serto rukukla sami wong-wong yên rukuk.” 182
182) Semayangla dengen berjama'ah.
ذٰلِكَ مِنْ اَنْۢبَاۤءِ الْغَيْبِ نُوْحِيْهِ اِلَيْكَ ۗوَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ اِذْ يُلْقُوْنَ اَقْلَامَهُمْ اَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَۖ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ اِذْ يَخْتَصِمُوْنَ٤٤
Żālika min ambā'il-gaibi nūḥīhi ilaik(a), wa mā kunta ladaihim iż yulqūna aqlāmahum ayyuhum yakfulu maryam(a), wa mā kunta ladaihim iż yakhtaṣimūn(a).
[44]
Nikula sebagian dari berito-berito gaib yên Kame’ wahyuke kepado niko (Muhammad), padohal niko nano besami wong-wong niku ketiko wong-wong niku nyawatke anak panah* wong-wong niku (peranti ngundi) sinten di antaro wong-wong niku yên ayun menjago Maryam. Serto niko jugo nano besami wong-wong niku ketiko wong-wong niku betengker.
اِذْ قَالَتِ الْمَلٰۤىِٕكَةُ يٰمَرْيَمُ اِنَّ اللّٰهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُۖ اسْمُهُ الْمَسِيْحُ عِيْسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيْهًا فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِيْنَۙ٤٥
Iż qālatil-malā'ikatu yā maryama innallāha yubasysyiruki bikalimatim minhusmuhul-masīḥu ‘īsabnu maryama wajīhan fid-dun-yā wal-ākhirati wa minal-muqarrabīn(a).
[45]
(Imutla), ketiko Malaikat bekelap, “Wahai Maryam! Selesernyo Allah nyampeke kabar gembiro kepado niko tentang sios kalimat 183 (firman) dari-Nyo (yakni sios anak lanang), naminyo al-Masih Isa anak Maryam, sios wong tekemuko di dunia serto di akhirat, serto temasok wong-wong yên diparakke (kepado Allah),
183) Maksudnyo: ngeleserke rawunyo sios Nabi yên diciptoke dengen kalimat kun (dadesla) tanpa bapak ya'niku Nabi Isa a.s.
وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِى الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَّمِنَ الصّٰلِحِيْنَ٤٦
Wa yukallimun nāsa fil-mahdi wa kahlaw wa minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[46]
Serto dio becerios dengen wong (sewaktu) dalem buaian serto ketiko sampun dewasa, serto dio temasok di antaro wong-wong yên soleh.”
قَالَتْ رَبِّ اَنّٰى يَكُوْنُ لِيْ وَلَدٌ وَّلَمْ يَمْسَسْنِيْ بَشَرٌ ۗ قَالَ كَذٰلِكِ اللّٰهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاۤءُ ۗاِذَا قَضٰٓى اَمْرًا فَاِنَّمَا يَقُوْلُ لَهٗ كُنْ فَيَكُوْنُ٤٧
Qālat rabbi annā yakūnu lī waladuw wa lam yamsasnī basyar(un), qāla każālikillāhu yakhluqu mā yasyā'(u), iżā qaḍā amran fa'innamā yaqūlu lahū kun fayakūn(u).
[47]
Maryam bekelap, “Wahai Tuhan kulo, makpundi caronyo kulo ayun punyo anak, padohal nano wenten sios wong lanang jugo yên nyekel kulo?” Allah befirman (lewat Jibril), “Maknikula Allah nyiptake napi yên Dio kendaki. Napibilo Dio ayun netepke sesios, Dio cuman bekelap kepadonyo, “Dadesla!” Mangko dadesla sesuatu niku.
وَيُعَلِّمُهُ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَۚ٤٨
Wa ya‘allimuhul-kitāba wal-ḥikmata wat-taurāta wal-injīl(a).
[48]
Serto Allah ayun ngajarke kapadonyo (Isa) Al-Kitab 184 Hikmah, Taurot, sertoInjil.
184) Al kitab di ngeriki wênten yên nafsirke dengen pelajaran nulis, serto wênten pulo' yên nafsirkenya dengen Kitab-Kitab yên ditûrûnke Allah sederengnyo selian Taurat serto Injil.
وَرَسُوْلًا اِلٰى بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ ەۙ اَنِّيْ قَدْ جِئْتُكُمْ بِاٰيَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْ ۙاَنِّيْٓ اَخْلُقُ لَكُمْ مِّنَ الطِّيْنِ كَهَيْـَٔةِ الطَّيْرِ فَاَنْفُخُ فِيْهِ فَيَكُوْنُ طَيْرًاۢ بِاِذْنِ اللّٰهِ ۚوَاُبْرِئُ الْاَكْمَهَ وَالْاَبْرَصَ وَاُحْيِ الْمَوْتٰى بِاِذْنِ اللّٰهِ ۚوَاُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُوْنَ وَمَا تَدَّخِرُوْنَ ۙفِيْ بُيُوْتِكُمْ ۗاِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيَةً لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَۚ٤٩
Wa rasūlan ilā banī isrā'īl(a), annī qad ji'tukum bi'āyatim mir rabbikum, annī akhluqu lakum minaṭ-ṭīni kahai'atiṭ-ṭairi fa'anfukhu fihi fayakūnu ṭairam bi'iżnillāh(i), wa ubarri'ul-akmaha wal-abraṣa wa uḥyil-mautā bi'iżnillāh(i), wa unabbi'ukum bimā ta'kulūna wa mā taddakhirūna fī buyūtikum, inna fī żālika la'āyatal lakum in kuntum mu'minīn(a).
[49]
Serto sebagai Rosul kepado Bani Isroil (dio bekelap), “Kulo sampun rawo kepado niko dengen sios tando (mukjizat) dari Tuhan niko, yakni kulo ngawekke bagi niko (sesios) dari lemah bebentuk pecak burung, laju kulo niupnyo, mangko io dades sios burung dengen izin Allah. Serto kulo maekke wong yên buto sejak lahir serto wong yên bepenyakit kusta. Serto kulo ngidupke wong padem dengen izin Allah, serto kulo sung wikanke kepado napi yên niko nedo serto napi yên niko simpen di rompok niko. Selesernyo pado yên makniku wenten sios tando (keleseran kerosulan kulo) bagi niko, kalu niko wong yên beiman.
وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرٰىةِ وَلِاُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِيْ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِاٰيَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْۗ فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِيْعُوْنِ٥٠
Wa muṣaddiqal limā baina yadayya minat-taurāti wa li'uḥilla lakum ba‘ḍal-lażī ḥurrima ‘alaikum wa ji'tukum bi'āyatim mir rabbikum, fattaqullāha wa aṭī‘ūn(i).
[50]
Serto (kulo rawu kepado niko) meleserke Taurot yên rawo sedereng kulo, serto supayo kulo ngalalke bagi niko sebagian dari yên sampun diharamke peranti niko. Serto kulo rawu kepado niko makto sios tando (mukjizat) dari Tuhan niko. Kerno niku, betakwala kepado Allah serto taatla kepado kulo.
اِنَّ اللّٰهَ رَبِّيْ وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوْهُ ۗهٰذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيْمٌ٥١
Innallāha rabbī wa rabbukum fa‘budūh(u), hāżā ṣirāṭum mustaqīm(un).
[51]
Selesernyo Allah niku Tuhan kulo serto Tuhan niko, kerno niku sembahla Dio, nikila jalan yên lurus.”
۞ فَلَمَّآ اَحَسَّ عِيْسٰى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قَالَ مَنْ اَنْصَارِيْٓ اِلَى اللّٰهِ ۗ قَالَ الْحَوَارِيُّوْنَ نَحْنُ اَنْصَارُ اللّٰهِ ۚ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ ۚ وَاشْهَدْ بِاَنَّا مُسْلِمُوْنَ٥٢
Falammā aḥassa ‘īsā minhumul-kufra qāla man anṣārī ilallāh(i), qālal-ḥawāriyyūna naḥnu anṣārullāh(i), āmannā billāh(i), wasyhad bi'annā muslimūn(a).
[52]
Mako ketiko Isa ngewikani keingkarnyo wong-wong niku (Bani Isroil), dio bekelap, “Sinten saos yên ayun dades penolong kulo peranti (negakke agamo) Allah?” Wong Hawariyyun (sobat setionyo) nyimbat, “Kame’la penolong (agama) Allah. Kame’ beiman kepado Allah, serto saksikela, bahwa kame’ wentenla wong-wong besera diri (Muslim).
رَبَّنَآ اٰمَنَّا بِمَآ اَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُوْلَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشّٰهِدِيْنَ٥٣
Rabbanā āmannā bimā anzalta wattaba‘nar-rasūla faktubnā ma‘asy-syāhidīn(a).
[53]
“Wahai Tuhan Kame’, kame’ sampun beiman kepado napi yên Niko turunke serto kame’ sampun tumuti Rosul, kereno niku tetepkela kame’ besami golongan wong wong yên dades saksi (tentang Ke-Esaan Allah)”
وَمَكَرُوْا وَمَكَرَ اللّٰهُ ۗوَاللّٰهُ خَيْرُ الْمٰكِرِيْنَ ࣖ٥٤
Wa makarū wa makarallāh(u), wallāhu khairul-mākirīn(a).
[54]
Wong-wong kafir niku namelke tipu dayo, serto Allah laju males tipu dayo wong wong niku. Serto Allah sesae-sae penbales tipu dayo.
اِذْ قَالَ اللّٰهُ يٰعِيْسٰٓى اِنِّيْ مُتَوَفِّيْكَ وَرَافِعُكَ اِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَجَاعِلُ الَّذِيْنَ اتَّبَعُوْكَ فَوْقَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اِلٰى يَوْمِ الْقِيٰمَةِ ۚ ثُمَّ اِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَاَحْكُمُ بَيْنَكُمْ فِيْمَا كُنْتُمْ فِيْهِ تَخْتَلِفُوْنَ٥٥
Iż qālallāhu yā ‘īsā innī mutawaffīka wa rāfi‘uka ilayya wa muṭahhiruka minal-lażīna kafarū wa jā‘ilul-lażīnattaba‘ūka fauqal-lażīna kafarū ilā yaumil-qiyāmah(ti), ṡumma ilayya marji‘ukum fa aḥkumu bainakum fīmā kuntum fīhi takhtalifūn(a).
[55]
(Imutla), ketiko Allah befirman, “Wahai Isa! Kulo ngembil niko serto ngangkat niko kepado Kulo, serto nyucike niko dari wong-wong yên kafir, serto dadeske wong-wong yên numuti niko di ates wong-wong yên kafir hinggo dinten kiamat. Kemudian kepado Kulo niko mantu’, laju Kulo sung keputusan tentang napi yên niko selisihke.”
فَاَمَّا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فَاُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيْدًا فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِۖ وَمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِيْنَ٥٦
Fa ammal-lażīna kafarū fa u‘ażżibuhum ‘ażāban syadīdan fid-dun-yā wal-ākhirah(ti), wa mā lahum min nāṣirīn(a).
[56]
Mako wong-wong yên kafir, mako ayun Kulo azab wong-wong niku dengen azab yên keras nian di dunio serto di akhirat, deng wong-wong niku nano angsal penolong.
وَاَمَّا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ فَيُوَفِّيْهِمْ اُجُوْرَهُمْ ۗ وَاللّٰهُ لَا يُحِبُّ الظّٰلِمِيْنَ٥٧
Wa ammal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti fa yuwaffīhim ujūrahum, wallāhu lā yuḥibbuẓ-ẓālimīn(a).
[57]
Mako wong yên beiman serto namelke amal-amal soleh, mako Allah ayun ngesungke pahalo kepado wong-wong niku dengen sempurno ates amalan amalan wong wong niku. Serto Allah nano demen wong wong yên zolim.
ذٰلِكَ نَتْلُوْهُ عَلَيْكَ مِنَ الْاٰيٰتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيْمِ٥٨
Żālika natlūhu ‘alaika minal-āyāti waż-żikril-ḥakīm(i).
[58]
Ma’nikula (cerios Isa) Kame’ bacoke kepado niko (Muhammad) sebagian bukti-bukti (kerosulannyo) serto (macoke) Al Qur’an yên kebek hikmah.
اِنَّ مَثَلَ عِيْسٰى عِنْدَ اللّٰهِ كَمَثَلِ اٰدَمَ ۗ خَلَقَهٗ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهٗ كُنْ فَيَكُوْنُ٥٩
Inna maṡala ‘īsā ‘indallāhi kamaṡali ādam(a), khalaqahū min turābin ṡumma qāla lahū kun fayakūn(u).
[59]
Selesernyo perumpamoan (penciptoan) Isa bagi Allah, ma’kayo (penciptoan) Adam. Dio nyiptokenyo dari luhur, laju Dio bekelap kepadonyo, “Dadesla!” (sesios wong) Mako dadesla dio.
اَلْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ فَلَا تَكُنْ مِّنَ الْمُمْتَرِيْنَ٦٠
Al-ḥaqqu mir rabbika falā takum minal-mumtarīn(a).
[60]
(Napi saos yên sampu Kame’ cerioske niku), nikula yên leser, yên rawo dari Tuhan niko, kerno niku janganla niko (Muhammad) temasok wong-wong yên ragu-ragu.
فَمَنْ حَاۤجَّكَ فِيْهِ مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ اَبْنَاۤءَنَا وَاَبْنَاۤءَكُمْ وَنِسَاۤءَنَا وَنِسَاۤءَكُمْ وَاَنْفُسَنَا وَاَنْفُسَكُمْۗ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَّعْنَتَ اللّٰهِ عَلَى الْكٰذِبِيْنَ٦١
Faman ḥājjaka fīhi mim ba‘di mā jā'aka minal-‘ilmi faqul ta‘ālau nad‘u abnā'anā wa abnā'akum wa nisā'anā wa nisā'akum wa anfusanā wa anfusakum, ṡumma nabtahil fanaj‘al la‘natallāhi ‘alal-kāżibīn(a).
[61]
Sinten yên manta niko jiru hal Isa sesampun rawu ilmu (yên meyakinke niko), mako kelapkela (Muhammad), “Majengla kito panggel anak-anak kame’ serto anak-anak niko, sema-sema kame’ serto sema-sema niko, diri kame’ serto diri niko; sesampun niku majeng kito be-mubahalah supayo laknat Allah ditimpoke kepado wong-wong yên mudike.” 185
185) Mubahalah wêntenla dewe'-dewe' pihak diantaro wong-wong yên bebeda Pendapet bedoa kepado Allah dengen selesernyo, supayo Allah nyampa’ke la'nat kapado pihak yên ngota'i. Nabi ngaja' utusan Nasrani Najran bermubahalah tapi wong-wong niku nano berani serto niki dades bukti keleseran Nabi Muhammad s.a.w.
اِنَّ هٰذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ ۚ وَمَا مِنْ اِلٰهٍ اِلَّا اللّٰهُ ۗوَاِنَّ اللّٰهَ لَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ٦٢
Inna hāżā lahuwal-qaṣaṣul-ḥaqq(u), wa mā min ilāhin illallāh(u), wa innallāha lahuwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[62]
Selesernyo, niki wentenla keso yên leser, serto nano wenten tuhan (yên berhak disembah) selian Allah; serto selesernyo Allah, Diola yên Mahaperkaso serto Mahabijaksano.
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِالْمُفْسِدِيْنَ ࣖ٦٣
Fa in tawallau fa innallāha ‘alīmum bil-mufsidīn(a).
[63]
Sesampun niku kalu wong-wong niku bepaling (dari keleseran), mako selesernyo Allah Maha Ngewikani wong-wong yên bedamel kerusakan.
قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ تَعَالَوْا اِلٰى كَلِمَةٍ سَوَاۤءٍۢ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ اَلَّا نَعْبُدَ اِلَّا اللّٰهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهٖ شَيْـًٔا وَّلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا اَرْبَابًا مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ ۗ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُوْلُوا اشْهَدُوْا بِاَنَّا مُسْلِمُوْنَ٦٤
Qul yā ahlal-kitābi ta‘ālau ilā kalimatin sawā'im bainanā wa bainakum allā na‘buda illallāha wa lā nusyrika bihī syai'aw wa lā yattakhiża ba‘ḍunā ba‘ḍan arbābam min dūnillāh(i), fa in tawallau fa qūlusyhadū bi'annā muslimūn(a).
[64]
Kelapkela (Muhammad): “Wahai Ahli Kitab! Majengla (kito) menuju kepado sios kalimat (pegangan) yên nano wenten perselisian antaro kame’ serto niko, bahwa kito nano nyembah selian Allah serti kito nano nyekutuke-Nyo dengen sesuatu jugo, serto kito nano dadeske sios sami lian tuhan-tuhan selian Allah. Kalu wong-wong niku bepaling mako kelapkela (kepado wong-wong niku), “Saksikela, bahwo kame’ wentenla wong-wong yên besera diri (Muslim).”
يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تُحَاۤجُّوْنَ فِيْٓ اِبْرٰهِيْمَ وَمَآ اُنْزِلَتِ التَّوْرٰىةُ وَالْاِنْجِيْلُ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِهٖۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ٦٥
Yā ahlal-kitābi lima tuḥājjūna fī ibrāhīma wa mā unzilatit-taurātu wal-injīlu illā mim ba‘dih(ī), afalā ta‘qilūn(a).
[65]
Wahai Ahli Kitab! ngapo niko bebantah-bantahan 186 tentang Ibrahim, padohal Taurot serto Injil nano diturunke melianke sesampun dio (Ibrahim)? Napi niko nano bepikir?
186) Wong Yahudi serto Nasrani dewe'-dewe' nganggep Ibrahim a.s. niku dari gûgû'nya. sampun niku Allah manta wong-wong niku dengen alesan bahwo Ibrahim a.s. niku rawu sedereng wong-wong niku.
هٰٓاَنْتُمْ هٰٓؤُلَاۤءِ حَاجَجْتُمْ فِيْمَا لَكُمْ بِهٖ عِلْمٌ فَلِمَ تُحَاۤجُّوْنَ فِيْمَا لَيْسَ لَكُمْ بِهٖ عِلْمٌ ۗ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ وَاَنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ٦٦
Hā antum hā'ulā'i ḥājajtum fīmā lakum bihī ‘ilmun falima tuḥājjūna fīmā laisa lakum bihī ‘ilm(un), wallāhu ya‘lamu wa antum lā ta‘lamūn(a).
[66]
Ma’nikila niko! niko bebantah-bantahan tentang napi yên niko wikani, 187 tapi ngapo niko bebanta-bantahan jugo tentang napi yên nano niko wikani? 188 Allah wikan deng niko nano mewikani
187) Yakni tentang Nabi Musa a.s., Isa a.s. serto Muhammad s.a.w.
188) Yakni tentang hal Ibrahim a.s
مَاكَانَ اِبْرٰهِيْمُ يَهُوْدِيًّا وَّلَا نَصْرَانِيًّا وَّلٰكِنْ كَانَ حَنِيْفًا مُّسْلِمًاۗ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ٦٧
Wa mā kāna ibrāhīmu yahūdiyyaw wa lā naṣrāniyyaw wa lākin kāna ḥanīfam muslimā(n), wa mā kāna minal-musyrikīn(a).
[67]
Ibrahim nanola sios wong Yahudi serto nano (jugo) sios wong Nasrani, tapi dio wentenla sios wong yên lurus, 189 serto besera diri (kepado Allah), serto selesernyo nanola dio temasok wong-wong musyrik.
189) Lurus retinyo tebî dari syirik (nuoke Allah) serto tebî dari kesesetan.
اِنَّ اَوْلَى النَّاسِ بِاِبْرٰهِيْمَ لَلَّذِيْنَ اتَّبَعُوْهُ وَهٰذَا النَّبِيُّ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ۗ وَاللّٰهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِيْنَ٦٨
Inna aulan-nāsi bi'ibrāhīma lal-lażīnattaba‘ūhu wa hāżan-nabiyyu wal-lażīna āmanū, wallāhu waliyyul-mu'minīn(a).
[68]
Selesernyo, wong yên parak nian kepado Ibrahim wentenla wong yên tumut saminyo, serto Nabi niki (Muhammad), serto wong yên beiman (kepado Muhammad), serto Allah wentenla pelindung wong-wong yên beiman.
وَدَّتْ طَّاۤىِٕفَةٌ مِّنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَوْ يُضِلُّوْنَكُمْۗ وَمَا يُضِلُّوْنَ اِلَّآ اَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُوْنَ٦٩
Waddaṭ-ṭā'ifatum min ahlil-kitābi lau yuḍillūnakum, wa mā yuḍillūna illā anfusahum wa mā yasy‘urūn(a).
[69]
Segolongan Ahli Kitab ayun nyesetke niko. Padohal (selesernyo), wong-wong niku nano nyesetke melianke diri wong-wong niku dewek, tapi wong-wong niku nano nyadari.
يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَاَنْتُمْ تَشْهَدُوْنَ٧٠
Yā ahlal-kitābi lima takfurūna bi'āyātillāhi wa antum tasyhadūn(a).
[70]
Wahai Ahli Kitab, ngapo niko mungkiri ayat-ayat Allah, 190 padohal niko ngewikani (keleserannyo).
190) Yakni: ayat-ayat Allah ditûrûnke kapado Nabi Muhammad s.a.w.
يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَلْبِسُوْنَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوْنَ الْحَقَّ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ࣖ٧١
Yā ahlal-kitābi lima talbisūnal-ḥaqqa bil-bāṭili wa taktumūnal-ḥaqqa wa antum ta‘lamūn.
[71]
Wahai Ahli Kitab, ngapo niko nyampur adukke keleseran dengen kebatilan, 191serto niko nyingitke keleseran, 192 padohal niko ngewikani?
191) ya'niku: nutupi firman-firman Allah yên temaktub jerû Taurat serto Injil dengen kelapan-kelapan yên dibuat-buat wong-wong niku (ahli Kitab) dewe'.
192) Maksudnyo: keleseran tentang kenabian Muhammad s.a.w. yên tesebut jerû Taurat serto Injil.
وَقَالَتْ طَّاۤىِٕفَةٌ مِّنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ اٰمِنُوْا بِالَّذِيْٓ اُنْزِلَ عَلَى الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُوْٓا اٰخِرَهٗ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُوْنَۚ٧٢
Wa qālaṭ-ṭā'ifatum min ahlil-kitābi āminū bil-lażī unzila ‘alal-lażīna āmanū wajhan-nahāri wakfurū ākhirahū la‘allahum yarji‘ūn(a).
[72]
Sesios golongan Ahli Kitab bekelap (kepado sesaminyo), “Tingalkela (seola-ola) niko beiman kepado napi yên diturunke kepado wong-wong beiman (rencang-rencang Rasul) pado mula’i siang serto ingkarila diakhirnyo, supayo wong-wong niku (wong mu’min) mantu’ (kepado kekafiran).
وَلَا تُؤْمِنُوْٓا اِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِيْنَكُمْ ۗ قُلْ اِنَّ الْهُدٰى هُدَى اللّٰهِ ۙ اَنْ يُّؤْتٰىٓ اَحَدٌ مِّثْلَ مَآ اُوْتِيْتُمْ اَوْ يُحَاۤجُّوْكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ ۗ قُلْ اِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللّٰهِ ۚ يُؤْتِيْهِ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ ۚ٧٣
Wa lā tu'minū illā liman tabi‘a dīnakum, qul innal-hudā hudallāh(i), ay yu'tā aḥadum miṡla mā ūtītum au yuḥājjūkum ‘inda rabbikum, qul innal-faḍla biyadillāh(i), yu'tīhi may yasyā'(u), wallāhu wāsi‘un ‘alīm(un).
[73]
Serto nano angsal niko pecayo kacuali kepado wong yên numuti agamo niko. 193 Kelapkela (Muhammad): “Selesernyo hidayah (yên mesti ditumuti) wentela hidayah Allah, serto (nano angsal niko pecayo) bahwa ayun disungke kepado sesio wong makkayo napi yên disungke kepado niko, serto (nano angsal pulo niko percayo) bahwa wong-wong niku ayun ngalake hujjah niko di adepan Tuhan niko”. Kelapkela (Muhammad): “Selesernyo karunio niku di tangan Allah, Dio ngesungke karunio-Nyo kepado sinten yên diayuni-Nyo; serto Allah Maha Luas (karunio-Nya) lagi Maha Ngewikani.
193) Kapado wong-wong yên tumut igamo niko Maksudnyo: kapado wong yên seigamo dengen niko (Yahudi/Nasrani) supayo wong-wong niku nano dades melebet Islam atawa kapado wong-wong Islam yên berasal dari igamo niko supayo goncang iman wong-wong niku serto mantu' kapado kekafiran.
يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيْمِ٧٤
Yakhtaṣṣu biraḥmatihī may yasyā'(u), wallāhu żul-faḍlil-‘aẓīm(i).
[74]
Allah nentuke rahmat-Nyo (kenabian) kepado sinten yên diayuni-Nyo, serto Allah punyo kurnio yên ageng.
۞ وَمِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ مَنْ اِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطَارٍ يُّؤَدِّهٖٓ اِلَيْكَۚ وَمِنْهُمْ مَّنْ اِنْ تَأْمَنْهُ بِدِيْنَارٍ لَّا يُؤَدِّهٖٓ اِلَيْكَ اِلَّا مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَاۤىِٕمًا ۗ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَالُوْا لَيْسَ عَلَيْنَا فِى الْاُمِّيّٖنَ سَبِيْلٌۚ وَيَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ٧٥
Wa min ahlil-kitābi man in ta'manhu bi qinṭārin yu'addīhi ilaik(a), wa minhum man in ta'manhu bidīnāril lā yu'addīhi ilaika illā mā dumta ‘alaihi qā'imā(n), żālika bi'annahum qālū laisa ‘alainā fil-ummiyyīna sabīl(un), wa yaqūlūna ‘alallāhil-każiba wa hum ya‘lamūn(a).
[75]
Diantaro Ahli Kitab wenten wong yên kalu niko pecayoke kepadonyo harto yên kata, dimantu’kenyo kepado niko; serto di antaro wong-wong niku wenten (pulo) yên kalu niko pecayoke kepadonyo sios dinar, nano dimantu’kenyo kepado niko, melianke kalu niko kerep naginyo. Yên ma’niku dikerenoke wong-wong niku bekelap, “Nano wenten doso bagi kame’ teadep wong-wong buto urup”. Wong-wong niku ngelapke mudike teadep Allah, padohal wong-wong niku ngewikani.
بَلٰى مَنْ اَوْفٰى بِعَهْدِهٖ وَاتَّقٰى فَاِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِيْنَ٧٦
Balā man aufā bi‘ahdihī wattaqā fa innallāha yuḥibbul-muttaqīn(a).
[76]
(Nano ma’niku), selesernyo sinten yên nepati janji (yên didamelnyo) serto betakwa, mako selesernyo Allah nyintoi wong-wong yên betakwa.
اِنَّ الَّذِيْنَ يَشْتَرُوْنَ بِعَهْدِ اللّٰهِ وَاَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيْلًا اُولٰۤىِٕكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فِى الْاٰخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللّٰهُ وَلَا يَنْظُرُ اِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيْهِمْ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ٧٧
Innal-lażīna yasytarūna bi‘ahdillāhi wa aimānihim ṡamanan qalīlan ulā'ika lā khalāqa lahum fil-ākhirati wa lā yukallimuhumullāhu wa lā yanẓuru ilaihim yaumal-qiyāmati wa lā yuzakkīhim, wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[77]
Selesernyo wong-wong yên nyadeke janji (nyo dengen) Allah serto sumpa-sumpa wong-wong niku dengen rego yên setitik (mura), wong-wong niku nano angsal bagian (pahalo) di akhirat, serto Allah nano ayun bekelap kepado wong-wong niku, nano ayun ningali wong-wong niku pado dinten kiamat, serto nano ayun nyucike wong-wong niku. Bagi wong-wong niku azab yên pedi.
وَاِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيْقًا يَّلْوٗنَ اَلْسِنَتَهُمْ بِالْكِتٰبِ لِتَحْسَبُوْهُ مِنَ الْكِتٰبِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتٰبِۚ وَيَقُوْلُوْنَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۚ وَيَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ٧٨
Wa inna minhum lafarīqay yalwūna alsinatahum bil-kitābi litaḥsabūhu minal-kitābi wa mā huwa minal-kitāb(i), wa yaqūlūna huwa min ‘indillāhi wa mā huwa min ‘indillāh(i), wa yaqūlūna ‘alallāhil-każiba wa hum ya‘lamūn(a).
[78]
Selesernyo, diantaro wong-wong niku niscayo wenten sios golongan yên muter-balekke ilatnyo maco kitab, supayo niko nyangko yên dibaconyo niku sebagian dari AlKitab, padohal niku dedenyo dari AlKitab serto wong-wong niku bekelap, “niku (yên dibaconyo niku rawo) dari sisi Allah”, padohal niku dedenyo dari sisi Allah. Wong-wong niku ngelapke hal yên mudike teadep Allah, padohal wong-wong niku ngewikani.
مَا كَانَ لِبَشَرٍ اَنْ يُّؤْتِيَهُ اللّٰهُ الْكِتٰبَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُوْلَ لِلنَّاسِ كُوْنُوْا عِبَادًا لِّيْ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلٰكِنْ كُوْنُوْا رَبَّانِيّٖنَ بِمَا كُنْتُمْ تُعَلِّمُوْنَ الْكِتٰبَ وَبِمَا كُنْتُمْ تَدْرُسُوْنَ ۙ٧٩
Mā kāna libasyarin ay yu'tiyahullāhul-kitāba wal-ḥukma wan-nubuwwata ṡumma yaqūla lin-nāsi kūnū ‘ibādal lī min dūnillāhi wa lākin kūnū rabbāniyyīna bimā kuntum tu‘allimūnal-kitāba wa bimā kuntum tadrusūn(a).
[79]
Nano wajar bagi sesios wong yên sampun disung Alkitab ole Allah, serto hikma jugo kenabian, sampun niku dio bekelap kepado wong: “Ayunla niko dades penyemba-penyemba kulo, dedenyo nyemba Allah.” Tapi (dio bekelap): “Ayunla niko dades wong-wong rabbabi*), kareno niko sesampun niku ngajarke Alkitab serto dikernoke niko tetep melajarinyo!”
وَلَا يَأْمُرَكُمْ اَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلٰۤىِٕكَةَ وَالنَّبِيّٖنَ اَرْبَابًا ۗ اَيَأْمُرُكُمْ بِالْكُفْرِ بَعْدَ اِذْ اَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ ࣖ٨٠
Wa lā ya'murakum an tattakhiżul-malā'ikata wan-nabiyyīna arbābā(n), aya'murukum bil-kufri ba‘da iż antum muslimūn(a).
[80]
Serto (nano wajar pulo baginyo) ngengkên niko dedeske malaikat-malaikat serto nabi-nabi sebagai tuhan. Napika (pantes) dio ngengkên niko dades namelke kekafiran sewaktu niko sampu nganut agamo Islam?.
وَاِذْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ النَّبِيّٖنَ لَمَآ اٰتَيْتُكُمْ مِّنْ كِتٰبٍ وَّحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاۤءَكُمْ رَسُوْلٌ مُّصَدِّقٌ لِّمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهٖ وَلَتَنْصُرُنَّهٗ ۗ قَالَ ءَاَقْرَرْتُمْ وَاَخَذْتُمْ عَلٰى ذٰلِكُمْ اِصْرِيْ ۗ قَالُوْٓا اَقْرَرْنَا ۗ قَالَ فَاشْهَدُوْا وَاَنَا۠ مَعَكُمْ مِّنَ الشّٰهِدِيْنَ٨١
Wa iż akhażallāhu mīṡāqan-nabiyyīna lamā ātaitukum min kitābiw wa ḥikmatin ṡumma jā'akum rasūlum muṣaddiqul limā ma‘akum latu'minunna bihī wa latanṣurunnah(ū), qāla a'aqrartum wa akhażtum ‘alā żālikum iṣrī, qālū aqrarnā, qāla fasyhadū wa ana ma‘akum minasy-syāhidīn(a).
[81]
Serto (imutla), ketika Allah ngembil pejanjian dari nabi-nabi: ”Leser nian, napi saos yên Kulo sungke kepado niko berupo kitab serto hikmah, sesampun niku rawu kepado niko sios Rosul yên ngeleserke napi yên wenten pado niko, cengkila niko ayun senianan beiman kepadonyo serto nolongnyo.” 194 Allah befirman, “Napi niko setuju serto nerimo pejanjian dengen Kulo ates yên demikian niku?” wong-wong niku nyimbat, “kame’ setuju”. Allah befirman, “”Kalu ma’niku besaksila niko (hai para nabi) serto Kulo dades besaksi (pulo) besami niko.”
194) Sedanten Nabi bejanji kapado Allah s.w.t. bahwo bila pundi rawu sios Rasul benami Muhammad wong-wong niku ayun iman kepadonyo serto nolongnyo. semayoan nabi-nabi niki ngiket pulo' sedanten ummatnyo.
فَمَنْ تَوَلّٰى بَعْدَ ذٰلِكَ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ٨٢
Faman tawallā ba‘da żālika fa ulā'ika humul-fāsiqūn(a).
[82]
Sinten saos yên bepaling sesampun niku, wong-wong niku nikula wong yên fasik. 195
195) Fasik wêntenla wong yên nano ngindakan perintah Allah s.w.t.
اَفَغَيْرَ دِيْنِ اللّٰهِ يَبْغُوْنَ وَلَهٗ ٓ اَسْلَمَ مَنْ فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ طَوْعًا وَّكَرْهًا وَّاِلَيْهِ يُرْجَعُوْنَ٨٣
Afagaira dīnillāhi yabgūna wa lahū aslama man fis-samāwāti wal-arḍi ṭau‘aw wa ilaihi yurja‘ūn(a).
[83]
Mako napika wong-wong niku nyari agamo lian selian agamo Allah, padohal kapdo-Nyo la besera diri sedanten napi yên di langit serto di bumi, leser dengen suko atawa tepakso, serto cuman kepado Allah-la wong-wong niku dimantu’ke.
قُلْ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ وَمَآ اُنْزِلَ عَلَيْنَا وَمَآ اُنْزِلَ عَلٰٓى اِبْرٰهِيْمَ وَاِسْمٰعِيْلَ وَاِسْحٰقَ وَيَعْقُوْبَ وَالْاَسْبَاطِ وَمَآ اُوْتِيَ مُوْسٰى وَعِيْسٰى وَالنَّبِيُّوْنَ مِنْ رَّبِّهِمْۖ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِّنْهُمْۖ وَنَحْنُ لَهٗ مُسْلِمُوْنَ٨٤
Qul āmannā billāhi wa mā unzila ‘alainā wa mā unzila ‘alā ibrāhīma wa ismā‘īla wa isḥāqa wa ya‘qūba wal-asbāṭi wa mā ūtiya mūsā wa ‘īsā wan-nabiyyūna mir rabbihim, lā nufarriqu baina aḥadim minhum, wa naḥnu lahū muslimūn(a).
[84]
Kelapkela (Muhammad): “Kame’ beiman kepado Allah serto kepado napi yên diturunke kepado kame’ serto yên diturunke kepado Ibrahim, Ismail, Yakub, serto anak cucungnyo, serto napi yên disungke kepado Musa, Isa serto nabi-nabi dari Tuhan wong-wong niku. Kame’ nano medo-medoke sios wong jugo di antaro wong-wong niku serto cuman kepado-Nyo kame’ besera diri.”
وَمَنْ يَّبْتَغِ غَيْرَ الْاِسْلَامِ دِيْنًا فَلَنْ يُّقْبَلَ مِنْهُۚ وَهُوَ فِى الْاٰخِرَةِ مِنَ الْخٰسِرِيْنَ٨٥
Wa may yabtagi gairal-islāmi dīnan falay yuqbala minh(u), wa huwa fil-ākhirati minal khāsirīn(a).
[85]
Sinten saos nyari agamo selian Islam, mako nanola ayun diterimo (agamo niku) daripadonyo, serto dio di akhirat temasok wong-wong yên rugi.
كَيْفَ يَهْدِى اللّٰهُ قَوْمًا كَفَرُوْا بَعْدَ اِيْمَانِهِمْ وَشَهِدُوْٓا اَنَّ الرَّسُوْلَ حَقٌّ وَّجَاۤءَهُمُ الْبَيِّنٰتُ ۗ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّٰلِمِيْنَ٨٦
Kaifa yahdillāhu qauman kafarū ba‘da īmānihim wa syahidū annar-rasūla ḥaqquw wa jā'ahumul-bayyināt(u), wallāhu lā yahdil-qaumaẓ-ẓālimīn(a).
[86]
Ma’pundi Allah ayun ngesung hidayah kepado sios kaum yên kafir sesampun wong-wong beiman, serto ngakui bahwa Rosul (Muhammad) niku selesernyo (rosul), serto bukti-bukti yên nyato sampun sampe kepado wong-wong niku? Allah nano ngesung hidayah kepado wong-wong yên zolim.
اُولٰۤىِٕكَ جَزَاۤؤُهُمْ اَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّٰهِ وَالْمَلٰۤىِٕكَةِ وَالنَّاسِ اَجْمَعِيْنَۙ٨٧
Ulā'ika jazā'uhum anna ‘alaihim la‘natallāhi wal-malā'ikati wan-nāsi ajma‘īn(a).
[87]
Wong-wong niku, balesannyo wentenla ditimpo laknat Allah, malaikat-malaikat serto wong sedantennyo,
خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۚ لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُوْنَۙ٨٨
Khālidīna fihā, lā yukhaffafu ‘anhumul-‘ażābu wa lā hum yunẓarūn(a).
[88]
Wong-wong niku kekel di jerunyo, nano ayun dientengke azabnyo, serto wong-wong niku nano disung penanggoan,
اِلَّا الَّذِيْنَ تَابُوْا مِنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ وَاَصْلَحُوْاۗ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٨٩
Illal-lażīna tābū mim ba‘di żālika wa aṣlaḥū, fa'innallāha gafūrur raḥīm(un).
[89]
Melianke wong-wong yên betobat sesampun niku, serto namelke perbaikan. Kareno selesernyo Allah Maha Pengampun serto Maha Penyayang.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بَعْدَ اِيْمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُوْا كُفْرًا لَّنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ ۚ وَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الضَّاۤلُّوْنَ٩٠
Innal-lażīna kafarū ba‘da īmānihim ṡummazdādū kufral lan tuqbala taubatuhum, wa ulā'ika humuḍ-ḍāllūn(a).
[90]
Selesernyo wong-wong yên kafir sesampun beiman, sesampun niku betamba kekafirannyo, nano ayun diterimo tobatnyo, serto wong-wong niku nikula wong-wong yên seset.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَمَاتُوْا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَنْ يُّقْبَلَ مِنْ اَحَدِهِمْ مِّلْءُ الْاَرْضِ ذَهَبًا وَّلَوِ افْتَدٰى بِهٖۗ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ وَّمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِيْنَ ࣖ ۔٩١
Innal-lażīna kafarū wa mātū wa hum kuffārun falay yuqbala min aḥadihim mil'ul-arḍi żahabaw wa lawiftadā bih(ī), ulā'ika lahum ‘ażābun alīmuw wa mā lahum min nāṣirīn(a).
[91]
Selesernyo, wong-wong yên kafir serto padem di jeru kekafirannyo, nano ayun diterimo (tebusan) dari sios wong-wong di antaro wong-wong niku sekalipun (berupo) emas sekebek bumi, sekironyo dio ayun nebus diri dengennyo. Wong-wong niku nikula wong-wong yên angsal azab yên pedi serto sekali-kali nano angsal penolong.
لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتّٰى تُنْفِقُوْا مِمَّا تُحِبُّوْنَ ۗوَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ شَيْءٍ فَاِنَّ اللّٰهَ بِهٖ عَلِيْمٌ٩٢
Lan tanālul-birra ḥattā tunfiqū mimmā tuḥibbūn(a), wa mā tunfiqū min syai'in fa innallāha bihī ‘alīm(un).
[92]
Niko nano ayun angsal kebajikan (yên sempurno), sedereng niko nafkake sebagian harto yên niko cintoi. Serto napi saos yên niko nafkake, dades selesernyo Allah Maha Wikan.
۞ كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِّبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اِلَّا مَا حَرَّمَ اِسْرَاۤءِيْلُ عَلٰى نَفْسِهٖ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرٰىةُ ۗ قُلْ فَأْتُوْا بِالتَّوْرٰىةِ فَاتْلُوْهَآ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٩٣
Kulluṭ-ṭa‘āmi kāna ḥillal libanī isrā'īla illā mā ḥarrama isrā'īlu ‘alā nafsihī min qabli an tunazzalat-taurāh(tu), qul fa'tū bit-taurāti fatlūhā in kuntum ṣādiqīn(a).
[93]
Sedanten tedoan niku halal peranti Bani Isroil, selian tedoan yên diharamke ole Israil (Yakub) peranti dirinyo sedereng Taurot diturunke 196 . Kelapkela (Muhammad), “Kalu niko ngelapke wênten tedoan yên diharamke sedereng turun Taurat, dades baktola Taurot niku serto bacola dio, kalu niko wong-wong yên leser.”
196) Dusta tehadep Allah wêntenla dengen ngelapke bahwo sedereng Taurat ditûrûnke, Allah sampun ngeharamke pinten-pinten tedoan kapado Bani Israil.
فَمَنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ مِنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ٩٤
Fa maniftarā ‘alallāhil-każiba mim ba‘di żālika fa ulā'ika humuẓ-ẓālimūn(a).
[94]
Dades sinten saos ngado-ngadoke mudike teadep Allah* sesampun niku, dades wong-wong niku nikula wong-wong yên zolim.
قُلْ صَدَقَ اللّٰهُ ۗ فَاتَّبِعُوْا مِلَّةَ اِبْرٰهِيْمَ حَنِيْفًاۗ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ٩٥
Qul ṣadaqallāh(u), fattabi‘ū millata ibrāhīma ḥanīfā(n), wa mā kāna minal-musyrikīn(a).
[95]
Kelapkela (Muhammad): “Leserla (napi yên difirmanke) Allah”. dades tumutla agamo Ibrahim yên lurus, serto dêdênyola dio temasok wong wong yên musyrik.
اِنَّ اَوَّلَ بَيْتٍ وُّضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِيْ بِبَكَّةَ مُبٰرَكًا وَّهُدًى لِّلْعٰلَمِيْنَۚ٩٦
Inna awwala baitiw wuḍi‘a lin-nāsi lal-lażī bibakkata mubārakaw wa hudal lil-‘ālamīn(a).
[96]
Selesernyo rompok pertamo yên digawek peranti tenggon ibada wong, wentela Baitullah yên di Bakkah (Mekah)* yên diberkati serto dades petunjuk peranti sedanten wong. 197
197) Ahli kitab ngelapke bahwo rompo’ niku yên bungaran dibangun wênten di Baitul Maqdis, dadesnyo Allah mantanyo.
فِيْهِ اٰيٰتٌۢ بَيِّنٰتٌ مَّقَامُ اِبْرٰهِيْمَ ەۚ وَمَنْ دَخَلَهٗ كَانَ اٰمِنًا ۗ وَلِلّٰهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ اِلَيْهِ سَبِيْلًا ۗ وَمَنْ كَفَرَ فَاِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰلَمِيْنَ٩٧
Fīhi āyātum bayyinātum maqāmu ibrāhīm(a), wa man dakhalahū kāna āminā(n), wa lillāhi ‘alan-nāsi ḥijjul-baiti manistaṭā‘a ilaihi sabīlā(n), wa man kafara fa innallāha ganiyyun ‘anil-‘ālamīn(a).
[97]
Di ngeriko wênten tando-tando yên jelas, (di antaronyo) maqom Ibrahim 198 , sinten saos masokinyo (Baitulla niku) dades amanla dio; ngedamelke ibadah haji wentela kawajiban wong teadep Allah, ya’ niki peranti wong-wong yên mampu* ngadoke pejasertoan ke ngeriko. Sinten saos ngingkari (kewajiban haji), dades wikanila bahwo selesernyo Allah Maha kayo (nano merluke sesios napipun) dari sedanten alam.
198) Wêntenla: enggon Nabi Ibrahim a.s. tega’ mangun Ka'bah
قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَاللّٰهُ شَهِيْدٌ عَلٰى مَا تَعْمَلُوْنَ٩٨
Qul yā ahlal-kitābi lima takfurūna bi'āyātillāh(i), wallāhu syahīdun ‘alā mā ta‘malūn(a).
[98]
Kelapkela (Muhammad): “Wahai Ahli Kitab, ngapo niko ngingkari ayat-ayat Allah, padohal Allah Maha Nyaksike napi yên niko damelke”.
قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ مَنْ اٰمَنَ تَبْغُوْنَهَا عِوَجًا وَّاَنْتُمْ شُهَدَاۤءُ ۗ وَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ٩٩
Qul yā ahlal-kitābi lima taṣuddūna ‘an sabīlillāhi man āmana tabgūnahā ‘iwajaw wa antum syuhadā'(u), wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ta‘malūn(a).
[99]
Kelapkela (Muhammad): “Wahai Ahli Kitab, ngapo niko ngasertog-ngasertogi wong-wong yên sampun beriman dari jaserto Allah, niko ngendakinyo (jaserto Allah) dades mencong, padohal niko nyaksike”. Allah sekali-kali nano leno teadep napi yên niko damelke.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ تُطِيْعُوْا فَرِيْقًا مِّنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ يَرُدُّوْكُمْ بَعْدَ اِيْمَانِكُمْ كٰفِرِيْنَ١٠٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanū in tuṭī‘ū farīqam minal-lażīna ūtul-kitāba yaruddūkum ba‘da īmānikum kāfirīn(a).
[100]
Wahai wong-wong yên beriman! Kalu niko numuti sebagian dari wong yên disung AlKitab, niscayo wong-wong niku ayun malikke niko dades wong kafir sesampun beriman.
وَكَيْفَ تَكْفُرُوْنَ وَاَنْتُمْ تُتْلٰى عَلَيْكُمْ اٰيٰتُ اللّٰهِ وَفِيْكُمْ رَسُوْلُهٗ ۗ وَمَنْ يَّعْتَصِمْ بِاللّٰهِ فَقَدْ هُدِيَ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ ࣖ١٠١
Wa kaifa takfurūna wa antum tutlā ‘alaikum āyātullāhi wa fīkum rasūluh(ū), wa may ya‘taṣim billāhi faqad hudiya ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[101]
Ma’pundika niko (sampe) dades kafir, padohal ayat-ayat Allah dibacoke kepado niko, serto Rosul-Nyo pun jugo wênten di tenga-tenga niko? Sinten saos becekel tegu kepado (agamo) Allah, dades selesarnyo dio sampun disung petunjuk kepado jaserto yên lurus.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ حَقَّ تُقٰىتِهٖ وَلَا تَمُوْتُنَّ اِلَّا وَاَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ١٠٢
Yā ayyuhal-lażīna āmanuttaqullāha ḥaqqa tuqātihī wa lā tamūtunna illā wa antum muslimūn(a).
[102]
Wahai wong-wong yên beriman, betakwala kepada Allah seleser-leser takwa kepada-Nyo serto janganla niko padem selian jerû keadaan beagamo Islam (Muslim).
وَاعْتَصِمُوْا بِحَبْلِ اللّٰهِ جَمِيْعًا وَّلَا تَفَرَّقُوْا ۖوَاذْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ كُنْتُمْ اَعْدَاۤءً فَاَلَّفَ بَيْنَ قُلُوْبِكُمْ فَاَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهٖٓ اِخْوَانًاۚ وَكُنْتُمْ عَلٰى شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَاَنْقَذَكُمْ مِّنْهَا ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ اٰيٰتِهٖ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُوْنَ١٠٣
Wa‘taṣimū biḥablillāhi jamī‘aw wa lā tafarraqū, ważkurū ni‘matallāhi ‘alaikum iż kuntum a‘dā'an fa allafa baina qulūbikum fa aṣbaḥtum bi ni‘matihī ikhwānā(n), wa kuntum ‘alā syafā ḥufratim minan-nāri fa anqażakum minhā, każālika yubayyinullāhu lakum āyātihī la‘allakum tahtadūn(a).
[103]
Serto becekel tegula niko sedantennyo pado tali (agamo) Allah, serto janganla niko bepegat-pegatan, serto imutla nikmat Allah kepado niko ketiko niko kerihin (maso jahiliah) bemusu-musuan, dades Allah nunggalke hati niko, hinggo dengen kurnio-Nyo niko dades bedulur, sedengke (ketiko niku) niko wênten di pinggir jurang nerako, laju Allah nyelametke niko dari ngeriko. Ma’nikila, Allah nerangke ayat-ayat-Nyo kepado niko supayo niko angsal petunjuk.
وَلْتَكُنْ مِّنْكُمْ اُمَّةٌ يَّدْعُوْنَ اِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ١٠٤
Waltakum minkum ummatuy yad‘ūna ilal-khairi wa ya'murūna bil-ma‘rūfi wa yanhauna ‘anil-munkar(i), wa ulā'ika humul-mufliḥūn(a).
[104]
Serto ayunla di antaro niko wênten sios golongan wong yên nyeru kepado kebajikan, ngengkên (bebuat) yên makruf, serto nyega dari yên mungkar 199 ; Wong-wong niku nikula yên beruntung.
199) Ma'ruf: sedanten damelan yên mara’ke kitp kapado Allah; sedengke Munkar wêntenla sedanten damelan yên nebîke kito dari pado-Nyo.
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ تَفَرَّقُوْا وَاخْتَلَفُوْا مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَهُمُ الْبَيِّنٰتُ ۗ وَاُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌ ۙ١٠٥
Wa lā takūnū kal-lażīna tafarraqū wakhtalafū mim ba‘di mā jā'ahumul-bayyināt(u), wa ulā'ika lahum ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[105]
Serto janganla niko dades ma’kayo wong-wong yên bepegat-pegatan serto beselisi sesampun sampe keterangan yên jelas kepado wong-wong niku.Wong-wong niku nikula yên angsal azab yên berat.
يَّوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوْهٌ وَّتَسْوَدُّ وُجُوْهٌ ۚ فَاَمَّا الَّذِيْنَ اسْوَدَّتْ وُجُوْهُهُمْۗ اَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ اِيْمَانِكُمْ فَذُوْقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُوْنَ١٠٦
Yauma tabyaḍḍu wujūhuw wa taswaddu wujūh(un), fa ammal-lażīnaswaddat wujūhuhum, akafartum ba‘da īmānikum fa żūqul-‘ażāba bimā kuntum takfurūn(a).
[106]
Pado dinten yên di waktu niku wênten rai yên puti beseri, serto wênten pulo’ rai yên item legem. wêntenpun wong-wong yên berai item legem (kepado wong-wong niku dikelapke): ngapo niko kafir sesampun beriman? Kereno niku rasokela azab dikernoke kekafiran niko niku”.
وَاَمَّا الَّذِيْنَ ابْيَضَّتْ وُجُوْهُهُمْ فَفِيْ رَحْمَةِ اللّٰهِ ۗ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ١٠٧
Wa ammal lażīnabyaḍḍat wujūhuhum fafī raḥmatillāh(i), hum fīhā khālidūn(a).
[107]
Wêntenpun wong-wong yên berai puti beseri, wong-wong niku wênten jerû rahmat Allah (suargo); wong-wong niku kekel di jerûnyo.
تِلْكَ اٰيٰتُ اللّٰهِ نَتْلُوْهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۗ وَمَا اللّٰهُ يُرِيْدُ ظُلْمًا لِّلْعٰلَمِيْنَ١٠٨
Tilka āyātullāhi natlūhā ‘alaika bil-ḥaqq(i), wa mallāhu yurīdu ẓulmal lil-‘ālamīn(a).
[108]
Nikula ayat-ayat Allah yên Kame’ bacoke kepado niko dengen leser, serto Allah nanola ayun menzolimi (sinten saos) hambo-hambo-Nyo.
وَلِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِ ۗوَاِلَى اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ ࣖ١٠٩
Wa lillāhi mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wa ilallāhi turja‘ul-umūr(u).
[109]
Punyo Allah-la sedanten napi yên wênten di sertogit serto yên wênten di bumi, serto kepado Allahla dimantu’ke sedanten urusan.
كُنْتُمْ خَيْرَ اُمَّةٍ اُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ ۗ وَلَوْ اٰمَنَ اَهْلُ الْكِتٰبِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ ۗ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ وَاَكْثَرُهُمُ الْفٰسِقُوْنَ١١٠
Kuntum khaira ummatin ukhrijat lin-nāsi ta'murūna bil-ma‘rūfi wa tanhauna ‘anil-munkari wa tu'minūna billāh(i), wa lau āmana ahlul-kitābi lakāna khairal lahum, minhumul-mu'minūna wa akṡaruhumul-fāsiqūn(a).
[110]
Niko (umat Islam) wêntenla umat yên paling saê yên diberanakke peranti wong, (kereno niko) ngengken bedamel yên makruf, serto nyega dari yên mungkar, serto beriman kepado Allah. Sekironyo Ahli Kitab beriman, tentula niku sertogkung saê peranti wong-wong niku. Di antaro wong-wong niku wênten yên beriman, tapi kata wong-wong niku wêntenla wong-wong fasik.
لَنْ يَّضُرُّوْكُمْ اِلَّآ اَذًىۗ وَاِنْ يُّقَاتِلُوْكُمْ يُوَلُّوْكُمُ الْاَدْبَارَۗ ثُمَّ لَا يُنْصَرُوْنَ١١١
Lay yaḍurrūkum illā ażā(n), wa iy yuqātilūkum yuwallūkumul-adbār(a), ṡumma lā yunṣarūn(a).
[111]
Wong-wong niku sekali-kali nano angsal bahayoke niko, selian gangguan-gangguan celaan saos, serto kalu wong-wong niku merangi niko, cengkila wong-wong niku mundur beluberan ke buri (kala). Sampun niku wong-wong niku nano angsal petolongan.
ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ اَيْنَ مَا ثُقِفُوْٓا اِلَّا بِحَبْلٍ مِّنَ اللّٰهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَاۤءُوْ بِغَضَبٍ مِّنَ اللّٰهِ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ۗ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَيَقْتُلُوْنَ الْاَنْبِۢيَاۤءَ بِغَيْرِ حَقٍّۗ ذٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَّكَانُوْا يَعْتَدُوْنَ١١٢
Ḍuribat ‘alaihimuż-żillatu aina mā ṡuqifū illā biḥablim minallāhi wa ḥablim minan-nāsi wa bā'ū bigaḍabim minallāhi wa ḍuribat ‘alaihimul-maskanah(tu), żālika bi'annahum kānū yakfurūna bi'āyātillāhi wa yaqtulūnal-ambiyā'a bigairi ḥaqq(in), żālika bimā ‘aṣaw wa kānū ya‘tadūn(a).
[112]
Wong-wong niku diliputi kehinoan di pundi saos wong-wong niku wênten, selian kalu wong-wong niku (becekel) pado tali (agamo) Allah serto tali (perjanjian) dengen wong. 200 Wong-wong niku angsal murko dari Allah serto (kerep) diliputi melarat. Yên ma’niku kereno wong-wong niku ngingkari ayat-ayat Allah serto munu nabi-nabi, nano hak (alesan yên leser). Yên ma’niku kerno wong-wong niku durhako serto tepeliwat batas.
200) Maksudnyo: pelindungan yên ditetepke Allah jerû Al Quran serto perlindungan yên di sungke ole pemerintah Islam peranti wong-wong niku.
۞ لَيْسُوْا سَوَاۤءً ۗ مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ اُمَّةٌ قَاۤىِٕمَةٌ يَّتْلُوْنَ اٰيٰتِ اللّٰهِ اٰنَاۤءَ الَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُوْنَ١١٣
Laisū sawā'ā(n), min ahlil-kitābi ummatun qā'imatuy yatlūna āyātillāhi ānā'al-laili wa hum yasjudūn(a).
[113]
Wong-wong niku nano sami (sedantennyo). Di antaro Ahli Kitab niku wênten golongan yên jujur, wong-wong niku maco ayat-ayat Allah pado malem dinten, serto wong-wong niku (jugo) besujud (solat).
يُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَيَأْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُسَارِعُوْنَ فِى الْخَيْرٰتِۗ وَاُولٰۤىِٕكَ مِنَ الصّٰلِحِيْنَ١١٤
Yu'minūna billāhi wal-yaumil-ākhiri wa ya'murūna bil-ma‘rūfi wa yanhauna ‘anil-munkari wa yusāri‘ūna fil-khairāt(i), wa ulā'ika minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[114]
Wong-wong niku beriman kepado Allah serto dinten akhir, ngengken (bebuat) yên makruf, serto nyega dari yên mungkar serto begancang (namelke) bebagai kebajikan. Wong-wong niku temasok wong-wong soleh.
وَمَا يَفْعَلُوْا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُّكْفَرُوْهُ ۗ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ ۢبِالْمُتَّقِيْنَ١١٥
Wa mā yaf‘alūna min khairin falay yukfarūh(u), wallāhu ‘alīmum bil-muttaqīn(a).
[115]
Serto napi saos kebajikan yên wong-wong niku damelke, dades sekali-kali wong-wong niku nano diasertogi (dimungkiri) nerimo pahalonyo serto Allah Maha Ngewikani wong-wong yên betakwa.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ اَمْوَالُهُمْ وَلَآ اَوْلَادُهُمْ مِّنَ اللّٰهِ شَيْـًٔا ۗ وَاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ١١٦
Innal-lażīna kafarū lan tugniya ‘anhum amwāluhum wa lā aulāduhum minallāhi syai'ā(n), wa ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[116]
Selesernyo wong-wong kafir, baek harto atawa anak-anak wong-wong niku, setitik jugo nano angsal nolak azab Allah. Wong-wong niku penunggu nerako, serto wong-wong niku kekel di jerûnyo.
مَثَلُ مَا يُنْفِقُوْنَ فِيْ هٰذِهِ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيْحٍ فِيْهَا صِرٌّ اَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوْٓا اَنْفُسَهُمْ فَاَهْلَكَتْهُ ۗ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّٰهُ وَلٰكِنْ اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُوْنَ١١٧
Maṡalu mā yunfiqūna fī hāżihil-ḥayātid-dun-yā kamaṡali rīḥin fihā ṣirrun aṣābat ḥarṡa qaumin ẓalamū anfusahum fa ahlakath(u), wa mā ẓalamahumullāhu wa lākin anfusahum yaẓlimūn(a).
[117]
Perumpamoan ma’kayo harto yên wong-wong niku nafkake di jerû kehidupan dunio niki, ma’kayo angin yên ngandung hawo dingin nian, yên nimpo taneman (punyo) sios kaum yên zolimi diri dewek, laju angin niku ngerusaknyo. Allah nano ngezolimi wong-wong niku, tapi wong-wong niku yên ngezolimi diri dewek.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا بِطَانَةً مِّنْ دُوْنِكُمْ لَا يَأْلُوْنَكُمْ خَبَالًاۗ وَدُّوْا مَا عَنِتُّمْۚ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاۤءُ مِنْ اَفْوَاهِهِمْۖ وَمَا تُخْفِيْ صُدُوْرُهُمْ اَكْبَرُ ۗ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْاٰيٰتِ اِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُوْنَ١١٨
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tattakhiżū biṭānatam min dūnikum lā ya'lūnakum khabālā(n), waddū mā ‘anittum, qad badatil-bagḍā'u min afwāhihim, wa mā tukhfī ṣudūruhum akbar(u), qad bayyannā lakumul-āyāti in kuntum ta‘qilūn(a).
[118]
Wahai wong-wong yên beriman, nano angsal niko dadeske wong-wong yên di jabo kasertogan niko (seagamo) sebagai rencang kepecayoan niko, (kereno) wong-wong niku nano berenti-berentinyo nyaroke niko. Wong-wong niku ngarepke keancuran niko. Selesernyo, sampun nyato kebencian dari mulut wong-wong niku, serto napi yên tesingit di ati wong-wong niku sertogkung jahat. Selesernyo, sampun Kame’ terangke kepado niko ayat-ayat (Kame’), kalu niko ngereti.
هٰٓاَنْتُمْ اُولَاۤءِ تُحِبُّوْنَهُمْ وَلَا يُحِبُّوْنَكُمْ وَتُؤْمِنُوْنَ بِالْكِتٰبِ كُلِّهٖۚ وَاِذَا لَقُوْكُمْ قَالُوْٓا اٰمَنَّاۖ وَاِذَا خَلَوْا عَضُّوْا عَلَيْكُمُ الْاَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ ۗ قُلْ مُوْتُوْا بِغَيْظِكُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِذَاتِ الصُّدُوْرِ١١٩
Hā antum ulā'i tuḥibbūnahum wa lā yuḥibbūnakum wa tu'minūna bil-kitābi kullih(ī), wa iżā laqūkum qālū āmannā, wa iżā khalau ‘aḍḍū ‘alaikumul-anāmila minal-gaiẓ(i), qul mūtū bigaiẓikum, innallāha ‘alīmum biżātiṣ-ṣudūr(i).
[119]
Ma’nikila niko, niko nyenengi wong-wong niku, padohal wong-wong niku nano nyenengi niko, serto niko beriman kepado sedanten kitab. Napibilo wong-wong niku pangge niko, wong-wong niku bekelap: “Kame’ beriman,” serto napibilo wong-wong niku dewek-an, wong-wong niku ngigit ujung jari kerno mara serto benci kepado niko. Kelapkela: “pademla niko kerno kemarahan niko niku”. Selesernyo, Allah Maha Ngewikani sedanten isi ati.
اِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْۖ وَاِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَّفْرَحُوْا بِهَا ۗ وَاِنْ تَصْبِرُوْا وَتَتَّقُوْا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْـًٔا ۗ اِنَّ اللّٰهَ بِمَا يَعْمَلُوْنَ مُحِيْطٌ ࣖ١٢٠
In tamsaskum ḥasanatun tasu'hum, wa in tuṣibkum sayyi'atuy yafraḥū bihā, wa in taṣbirū wa tattaqū lā yaḍurrukum kaiduhum syai'ā(n), innallāha bimā ya‘malūna muḥīṭ(un).
[120]
Kalu niko angsal kebaekan, (niscayo) wong-wong niku besedi ati, tapi kalu niko tetimpo bencano, wong-wong niku gembiro kernonyo. Kalu niko besabar serto betakwa, tipu dayo wong-wong niku nano ayun nyaroke niko setitik jugo. Selesernyo, Allah Maha Meliputi sedanten napi yên wong-wong niku damelke.
وَاِذْ غَدَوْتَ مِنْ اَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِيْنَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ ۗ وَاللّٰهُ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌۙ١٢١
Wa iż gadauka min ahlika tubawwi'ul-mu'minīna maqā‘ida lil-qitāl(i), wallāhu samī‘un ‘alīm(un).
[121]
Serto (imutla), ketiko niko (Muhammad) berangkat di pagi dinten inggalke keluargo niko peranti ngatur wong-wong beriman pado pos-pos peperangan. 201 Allah Maha Nenger, Maha Wikan.
201) Peristiwa niki tedades pado perang Uhud yên nurut ahli sejarah tedades pado tahun ke 3 H.
اِذْ هَمَّتْ طَّۤاىِٕفَتٰنِ مِنْكُمْ اَنْ تَفْشَلَاۙ وَاللّٰهُ وَلِيُّهُمَا ۗ وَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ١٢٢
Iż hammat-ṭā'ifatāni minkum an tafsyalā, wallāhu waliyyuhumā, wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mu'minūn(a).
[122]
Ketiko kale golongan dari piak niko ayun (mundur) kereno takut, padohal Allah wêntenla penolong peranti kekale golongan niku. Kerno niku, ayunla kepado Allah saos wong-wong mukmin betawakkal.
وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللّٰهُ بِبَدْرٍ وَّاَنْتُمْ اَذِلَّةٌ ۚ فَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ١٢٣
Wa laqad naṣarakumullāhu bibadriw wa antum ażillah(tun), fattaqullāha la‘allakum tasykurūn(a).
[123]
Nian, Allah sampun nolong niko jerû perang Badar, padohal niko jerû keadaan lemah 202 . Kerno niku betakwalah kepada Allah, supayo niko nyukuri-Nyo.
202) Kaum muslimin lemah kareno bilangan wong-wong niku setiti’ serto pelengkapan wong-wong niku kirang cungkup.
اِذْ تَقُوْلُ لِلْمُؤْمِنِيْنَ اَلَنْ يَّكْفِيَكُمْ اَنْ يُّمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلٰثَةِ اٰلَافٍ مِّنَ الْمَلٰۤىِٕكَةِ مُنْزَلِيْنَۗ١٢٤
Iż taqūlu lil-mu'minīna alay yakfiyakum ay yumiddakum rabbukum biṡalāṡati ālāfim minal-malā'ikati munzalīn(a).
[124]
(Imutla), ketiko niko (Muhammad) ngelapke kepado wong-wong beriman: “Napi nano cekap peranti niko bahwa Allah mantu nikodengen tigo ribu malaikat yên diturunke (dari sertogit)?”
بَلٰٓى ۙاِنْ تَصْبِرُوْا وَتَتَّقُوْا وَيَأْتُوْكُمْ مِّنْ فَوْرِهِمْ هٰذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ اٰلَافٍ مِّنَ الْمَلٰۤىِٕكَةِ مُسَوِّمِيْنَ١٢٥
Balā, in taṣbirū wa tattaqū wa ya'tūkum min faurihim hāżā yumdidkum rabbukum bikhamsati ālāfim minal-malā'ikati musawwimīn(a).
[125]
Engge (cekap), kalu niko sabar serto betakwa ketiko wong-wong niku rawo nyerang niko dengen tumpa'-tumpa', niscayo Allah nolong niko dengen gangsal ribu malaikat yên make tando.
وَمَا جَعَلَهُ اللّٰهُ اِلَّا بُشْرٰى لَكُمْ وَلِتَطْمَىِٕنَّ قُلُوْبُكُمْ بِهٖ ۗ وَمَا النَّصْرُ اِلَّا مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ الْعَزِيْزِ الْحَكِيْمِۙ١٢٦
Wa mā ja‘alahullāhu illā busyrā lakum wa litaṭma'inna qulūbukum bih(ī), wa man-naṣru illā min ‘indillāhil-‘azīzil-ḥakīm(i).
[126]
Serto Allah nano dadeske (sungan bala-bantuan niku) melianke sebagai kabar gembiro peranti (kemenangan) niko, serto supayo ati niko teneng kernonyo. Serto kemenangan niku, hanyola dari Allah Yên Maha Pekaso, Maha Bijaksano.
لِيَقْطَعَ طَرَفًا مِّنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اَوْ يَكْبِتَهُمْ فَيَنْقَلِبُوْا خَاۤىِٕبِيْنَ١٢٧
Liyaqṭa‘a ṭarafam minal-lażīna kafarū au yakbitahum fa yanqalibū khā'ibīn(a).
[127]
(Allah nolong niko jerû perang Badar serto ngesung bantuan niku) peranti binasoke sios golongan wong kafir 203 , atawa peranti dadeske wong-wong niku hino, hinggo wong-wong niku mantu’ nano angsal napi saos.
203) Wêntenla dades kebiasoan wong-wong Arab Jahiliyah sesampun haji niku Bermegah-megahan tentang keagengan nenek moyangnyo. sesampun ayat niki ditûrûnke dades memegah-megahke nenek moyangnyo niku digenti dengen dzikir kapado Allah.
لَيْسَ لَكَ مِنَ الْاَمْرِ شَيْءٌ اَوْ يَتُوْبَ عَلَيْهِمْ اَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَاِنَّهُمْ ظٰلِمُوْنَ١٢٨
Laisa laka minal-amri syai'un au yatūba ‘alaihim au yu‘ażżibahum fa innahum ẓālimūn(a).
[128]
Nano wênten setitikpun campur-tangan niko (Muhammad) di jerû urus wong-wong niku atawa Allah nerimo tobat wong-wong niku, atawa ngazabnyo, kerno selesernyo wong-wong niku wong-wong yên zolim.
وَلِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ يَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۤءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ࣖ١٢٩
Wa lillāhi mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), yagfiru limay yasyā'u wa yu‘ażżibu may yasyā'(u), wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[129]
Punyo Allah-la napi yên wênten di sertogit serto yên wênten di bumi. Dio ngampuni sinten yên Dio ayuni, serto ngazab sinten yên Dio ayuni; serto Allah Maha Pengampun, Maha Penyayang.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَأْكُلُوا الرِّبٰوٓا اَضْعَافًا مُّضٰعَفَةً ۖوَّاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَۚ١٣٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā ta'kulur-ribā aḍ‘āfam muḍā‘afah(tan), wattaqullāha la‘allakum tufliḥūn(a).
[130]
Wahai wong-wong yên beriman, nano angsal niko nedo riba dengen belipet gando 204 serto betakwala niko kepado Allah supayo niko beruntung.
204) Yên dimaksud Riba di ngeriki wêntenla Riba nasi'ah. nurut sebagêan ageng ulama bahwo Riba nasi'ah niku selamanya haram, walaupun nano berlipat ganda. Riba niku wênten duo iko' macam: nasiah serto fadhl. Riba nasiah wêntenla pembayaran langkung yên disyaratke ole wong yên minjemke. Riba fadhl wêntenla penukaran sios barang dengen barang yên sejenis, tapi langkung kata rikinannyo kareno wong yên nukarke nyaratke ma’niku, ma'kayo nuker emas dengen emas, padi dengen padi, serto sebagainya. Riba yên dimaksud jerû ayat niki Riba nasiah yên belipet ganda yên umum tedades jerû masyarakat Arab zaman jahiliyah.
وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِيْٓ اُعِدَّتْ لِلْكٰفِرِيْنَ ۚ١٣١
Wattaqun-nāral latī u‘iddat lil-kāfirīn(a).
[131]
Serto peliarola diri niko dari api nerako, yên disedioke peranti wong-wong kafir.
وَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَۚ١٣٢
Wa aṭī‘ullāha war-rasūla la‘allakum turḥamūn(a).
[132]
Serto taatla kepado Allah serto Rosul (Muhammad), supayo niko disungi rohmat.
۞ وَسَارِعُوْٓا اِلٰى مَغْفِرَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُۙ اُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِيْنَۙ١٣٣
Wa sāri‘ū ilā magfiratim mir rabbikum wa jannatin ‘arḍuhas-samāwātu wal-arḍ(u), u‘iddat lil-muttaqīn(a).
[133]
Serto begancangla niko nyari ampunan dari Tuhan niko serto napetke suargo yên luasnyo seluas sertogit serto bumi yên disedioke peranti wong-wong yên betakwa.
الَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ فِى السَّرَّۤاءِ وَالضَّرَّۤاءِ وَالْكٰظِمِيْنَ الْغَيْظَ وَالْعَافِيْنَ عَنِ النَّاسِۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَۚ١٣٤
Al-lażīna yunfiqūna fis-sarrā'i waḍ-ḍarrā'i wal-kāẓimīnal gaiẓa wal-‘āfīna ‘anin-nās(i), wallāhu yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[134]
(Ya’ niku) wong yên berinfak, bae’ di waktu lapang atawa sempit, serto wong-wong yên nahan maranyo serto maafke (kesalahan) wong lian. Allah nemeni wong yên bebuat kesaean.
وَالَّذِيْنَ اِذَا فَعَلُوْا فَاحِشَةً اَوْ ظَلَمُوْٓا اَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللّٰهَ فَاسْتَغْفَرُوْا لِذُنُوْبِهِمْۗ وَمَنْ يَّغْفِرُ الذُّنُوْبَ اِلَّا اللّٰهُ ۗ وَلَمْ يُصِرُّوْا عَلٰى مَا فَعَلُوْا وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ١٣٥
Wal-lażīna iżā fa‘alū fāḥisyatan au ẓalamū anfusahum żakarullāha fastagfarū liżunūbihim, wa may yagfiruż-żunūba illallāh(u), wa lam yuṣirrū ‘alā mā fa‘alū wa hum ya‘lamūn(a).
[135]
Serto (jugo) wong-wong yên napibilo namelke gawean keji atawa mezolimi diri dewek, (gancang) ngimut Allah, laju nedo ampunan peranti doso-dosonyo, serto sinten (lagi) yên angsal nganpuni doso-doso selian Allah? Serto wong-wong niku nano neruske dameserto doso niku, sedeng wong-wong niku ngewikani.
اُولٰۤىِٕكَ جَزَاۤؤُهُمْ مَّغْفِرَةٌ مِّنْ رَّبِّهِمْ وَجَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۗ وَنِعْمَ اَجْرُ الْعٰمِلِيْنَۗ١٣٦
Ulā'ika jazā'uhum magfiratum mir rabbihim wa jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā, wa ni‘ma ajrul-‘āmilīn(a).
[136]
Balesan peranti wong-wong niku wêntenla ampunan dari Tuhan wong-wong niku serto suargo-suargo yên ngalir di bawanyo sungi-sungi, wong-wong niku kekel di jerûnyo. Serto (nikula) sesae-sae pahalo peranti wong-wong yên beramal.
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌۙ فَسِيْرُوْا فِى الْاَرْضِ فَانْظُرُوْا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِيْنَ١٣٧
Qad khalat min qablikum sunan(un), fa sīrū fil-arḍi fanẓurū kaifa kāna ‘āqibatul-mukażżibīn(a).
[137]
Selesernyo, sampun liwat sedereng niko sunnah-sunnah (Allah), kerno niku bejasertola niko ke (sedanten bucu) bumi serto pratikela ma’pundi sesampun wong yên nustoke (rosul-rosul).
هٰذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدًى وَّمَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِيْنَ١٣٨
Hāżā bayānul lin-nāsi wa hudaw wa mau‘iẓatul lil-muttaqīn(a).
[138]
(Al-Qur’an) niki wêntenla penerangan yên jelas peranti sedanten wong, serto dades petunjuk serto pelajaran peranti wong-wong yên betakwa.
وَلَا تَهِنُوْا وَلَا تَحْزَنُوْا وَاَنْتُمُ الْاَعْلَوْنَ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ١٣٩
Wa lā tahinū wa lā taḥzanū wa antumul-a‘launa in kuntum mu'minīn(a).
[139]
Janganla niko besikap nano kuwawo (lemah), sertojangan pulo’ besedi ati, kerno niko paling tinggi (derajatnyo), kalu niko wong beriman.
اِنْ يَّمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِّثْلُهٗ ۗوَتِلْكَ الْاَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِۚ وَلِيَعْلَمَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَيَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَدَاۤءَ ۗوَاللّٰهُ لَا يُحِبُّ الظّٰلِمِيْنَۙ١٤٠
Iy yamsaskum qarḥun faqad massal-qauma qarḥum miṡluh(ū), wa tilkal-ayyāmu nudāwiluhā binan-nās(i), wa liya‘lamallāhul-lażīna āmanū wa yattakhiża minkum syuhadā'(u), wallāhu lā yuḥibbuẓ-ẓālimīn(a).
[140]
Kalu niko (pado Perang Uhud) angsal tatu, dades wong-wong niku (pado Perang Badar) angsal tatu yên serupo. Serto maso (kejayoan serto keancoran) niku. Kame’ gilirke di antaro wong (supayo wong-wong niku angsal pelajaran), serto supayo Allah medoke wong-wong yên beriman (dengen wong-wong kafir) serto supayo sebagian niko didadeske-Nyo (gugur sebagai) syuhada. Serto Allah nano demen wong-wong zolim.
وَلِيُمَحِّصَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَيَمْحَقَ الْكٰفِرِيْنَ١٤١
Wa liyumaḥḥiṣallāhul-lażīna āmanū wa yamḥaqal-kāfirīn(a).
[141]
Serto supayo Allah mersike wong-wong yên beriman (dari doso wong-wong niku) serto minasoke wong-wong kafir.
اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللّٰهُ الَّذِيْنَ جَاهَدُوْا مِنْكُمْ وَيَعْلَمَ الصّٰبِرِيْنَ١٤٢
Am ḥasibtum an tadkhulul-jannata wa lammā ya‘lamillāhul-lażīna jāhadū minkum wa ya‘lamaṣ-ṣābirīn(a).
[142]
Napika niko ngiro bahwa niko ayun masok suargo, padohal dereng nyato peranti Allah wong-wong yên bejihad 205 di antaro niko, serto dereng nyato wong-wong yên sobar.
205) Jihad angsal retinyo: 1. berperang peranti menegakkan Islam serto melindungi wong-wong Islam; 2. merangi hawa nafsu; 3. mendermake harta benda peranti kesaêan Islam serto umat Islam; 4. merantas yên batil serto menegakkan yên hak.
وَلَقَدْ كُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ اَنْ تَلْقَوْهُۖ فَقَدْ رَاَيْتُمُوْهُ وَاَنْتُمْ تَنْظُرُوْنَ ࣖ١٤٣
Wa laqad kuntum tamannaunal-mauta min qabli an talqauh(u), faqad ra'aitumūhu wa antum tanẓurūn(a).
[143]
Selesernyo niko ngarepke padem (syahid) sedereng niko ngadepinyo; (ma’niki) selesernyo niko sampun ningalinyo serto niko nyaksikenyo. 206
206) Maksudnyo: sedereng perang Uhud kata Para sahabat terutamo yên nano turut perang Bwêntenr menganjurkan supayo Nabi Muhammad s.a.w. metu dari kota Madinah merangi wong-wong kafir.
وَمَا مُحَمَّدٌ اِلَّا رَسُوْلٌۚ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۗ اَفَا۟ىِٕنْ مَّاتَ اَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلٰٓى اَعْقَابِكُمْ ۗ وَمَنْ يَّنْقَلِبْ عَلٰى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَّضُرَّ اللّٰهَ شَيْـًٔا ۗوَسَيَجْزِى اللّٰهُ الشّٰكِرِيْنَ١٤٤
Wa mā muḥammadun illā rasūl(un), qad khalat min qablihir-rusul(u), afa'im māta au qutilanqalabtum ‘alā a‘qābikum, wa may yanqalib ‘alā ‘aqibaihi falay yaḍurrallāha syai'ā(n), wa sayajzillāhusy-syākirīn(a).
[144]
Muhammad niku nano lian cuman sesios Rosul; sederengnyo sampun liwat bepinten rosul. 207 Napika kalu dio padem atawa dibunu, niko bebalik ke buri (murtad)? sinten saos bebalik ke buri, dades dio nano angsal ngerawoke mudhorat pado Allah setitikpun; serto Allah ayun ngesung balesan kepado wong-wong yên besyukur.
207) Maksudnyo: Nabi Muhammad s.a.w. wêntenla sios wong yên diangkat Allah dades rasul. Rasul-rasul sederengnyo sampun wafat. wênten yên wafat kareno tebunuh wênten pulo' yên kareno sakit biasa. kareno niku Nabi Muhammad s.a.w. juga akan wafat ma'kayo halnya Rasul-rasul yên dumin niku. di waktu bekecamuknya perang Uhud tersiarlah berita bahwo Nabi Muhammad s.a.w. mati terbunuh. berita niki ngacaukan kaum muslimin, sehingga wênten yên bermaksud nedo perlindungan kapado Abu Sufyan (pemimpin kaum Quraisy). Sementara niku wong-wong munafik ngelapke bahwo kalu Nabi Muhammad niku sios Nabi cengkila Dia nano akan mati terbunuh. Maka Allah menurunkan ayat niki peranti menenteramkan hati kaum muslimin serto manta kata-kata wong-wong munafik niku. (Sahih Bukhari bab Jihad). Abu Bakar r.a. ngelapke ayat niki di pundi tedades pulo' kegelisahan di kalangan Para sahabat di dinten wafatnya Nabi Muhammad s.a.w. peranti nenteremke Umar Ibnul Khaththab r.a. serto sahabat-sahabat yên nano pecaya tentang kewafatan Nabi niku. (Sa(...)
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ اَنْ تَمُوْتَ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ كِتٰبًا مُّؤَجَّلًا ۗ وَمَنْ يُّرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهٖ مِنْهَاۚ وَمَنْ يُّرِدْ ثَوَابَ الْاٰخِرَةِ نُؤْتِهٖ مِنْهَا ۗ وَسَنَجْزِى الشّٰكِرِيْنَ١٤٥
Wa mā kāna linafsin an tamūta illā bi'iżnillāhi kitābam mu'ajjalā(n), wa may yurid ṡawābad-dun-yā nu'tihī minhā, wa may yurid ṡawābal-ākhirati nu'tihī minhā, wa sanajzisy-syākirīn(a).
[145]
Setiap yên benyawo nano ayun padem melianke dengen izin Allah, sebagai ketetepan yên sampun ditentuke waktunyo. sinten saos ngayuni pahalo dunio, niscayo Kame’ sungke kepadonyo pahalo (dunia) niku, serto sinten saos ngayuni pahalo akhirat, Kame’ sungke (pulo) kepadonyo akhirat. Serto Kame’ ayun balesan kepado wong-wong yên besyukur.
وَكَاَيِّنْ مِّنْ نَّبِيٍّ قٰتَلَۙ مَعَهٗ رِبِّيُّوْنَ كَثِيْرٌۚ فَمَا وَهَنُوْا لِمَآ اَصَابَهُمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَمَا ضَعُفُوْا وَمَا اسْتَكَانُوْا ۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الصّٰبِرِيْنَ١٤٦
Wa ka'ayyim min nabiyyin qātal(a), ma‘ahū ribbiyyūna kaṡīr(un), famā wahanū limā aṣābahum fī sabīlillāhi wa mā ḍa‘ufū wa mastakānū, wallāhu yuḥibbuṣ-ṣābirīn(a).
[146]
Serto sepinten kata nabi yên beperang direncangi sejumla ageng dari yên tumut sami dio (nyo) yên betakwa. Wong-wong niku nano dades nano kuwawo (lemah) kereno bencano yên nimponyo di jaserto Allah, serto nano pata semangat serto nano pulok nyera (kepado musu). Allah nyintoi wong-wong yên sobar.
وَمَا كَانَ قَوْلَهُمْ اِلَّآ اَنْ قَالُوْا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَاِسْرَافَنَا فِيْٓ اَمْرِنَا وَثَبِّتْ اَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ١٤٧
Wa mā kāna qauluhum illā an qālū rabbanagfir lanā żunūbanā wa isrāfanā fī amrinā wa ṡabbit aqdāmanā wanṣurnā ‘alal-qaumil-kāfirīn(a).
[147]
Nano wênten do’a wong-wong niku selian kelapan: “Wahai Tuhan kame’, ampunila doso-doso kame’ serto tindakan-tindakan kame’ yên belebian jerû urusan kame’ serto tetepkela pendirian kame’, serto tolongla kame’ teadep wong-wong yên kafir.”
فَاٰتٰىهُمُ اللّٰهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْاٰخِرَةِ ۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ ࣖ١٤٨
Fa ātāhumullāhu ṡawābad-dun-yā wa ḥusna ṡawābil-ākhirah(ti), wallāhu yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[148]
Kereno niku Allah ngesungke kepado wong-wong niku pahalo di dunio serto pahalo yên saê di akhirat. serto Allah nyintoi wong-wong yên bebuat kesaean.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ تُطِيْعُوا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا يَرُدُّوْكُمْ عَلٰٓى اَعْقَابِكُمْ فَتَنْقَلِبُوْا خٰسِرِيْنَ١٤٩
Yā ayyuhal-lażīna āmanū in tuṭī‘ul-lażīna kafarū yaruddūkum ‘alā a‘qābikum fa tanqalibū khāsirīn(a).
[149]
Wahai wong-wong yên beriman, kalu niko naati wong-wong kafir niku, niscayo wong-wong niku ayun mantu’ke niko ke buri (kepado kekafiran), laju dadesla niko wong-wong yên rugi.
بَلِ اللّٰهُ مَوْلٰىكُمْ ۚ وَهُوَ خَيْرُ النّٰصِرِيْنَ١٥٠
Balillāhu maulākum, wa huwa khairun-nāṣirīn(a).
[150]
Tapi tumutila Allah, Allah-la pelindung niko, serto Diola sesae-sae penolong.
سَنُلْقِيْ فِيْ قُلُوْبِ الَّذِيْنَ كَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَٓا اَشْرَكُوْا بِاللّٰهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهٖ سُلْطٰنًا ۚ وَمَأْوٰىهُمُ النَّارُ ۗ وَبِئْسَ مَثْوَى الظّٰلِمِيْنَ١٥١
Sanulqī fī qulūbil-lażīna kafarur-ru‘ba bimā asyrakū billāhi mā lam yunazzil bihī sulṭānā(n), wa ma'wāhumun nār(u), wa bi'sa maṡwaẓ-ẓālimīn(a).
[151]
Ayun Kame’ masokke raso takut ke jerû ati wong-wong kafir, kerno wong-wong niku nyekutuke Allah dengen sesios yen Allah dewek nano nurunke keterangan tentang niku. Tenggon mantu’ wong-wong niku wêntenla nerako, serto nikula seburuk-buruk panggonan pejerûan (peranti) wong-wong yên zolim.
وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّٰهُ وَعْدَهٗٓ اِذْ تَحُسُّوْنَهُمْ بِاِذْنِهٖ ۚ حَتّٰىٓ اِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِى الْاَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَآ اَرٰىكُمْ مَّا تُحِبُّوْنَ ۗ مِنْكُمْ مَّنْ يُّرِيْدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَّنْ يُّرِيْدُ الْاٰخِرَةَ ۚ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ ۚ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ ۗ وَاللّٰهُ ذُوْ فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِيْنَ١٥٢
Wa laqad ṣadaqakumullāhu wa‘dahū iż taḥussūnahum bi'iżnih(ī), ḥattā iżā fasyiltum wa tanāza‘tum fil-amri wa ‘aṣaitum mim ba‘di mā arākum mā tuḥibbūn(a), minkum may yurīdud-dun-yā wa minkum may yurīdul-ākhirah(ta), ṡumma ṣarafakum ‘anhum liyabtaliyakum, wa laqad ‘afā ‘ankum, wallāhu żū faḍlin ‘alal-mu'minīn(a).
[152]
Serto selesernyo, Allah sampun menuhi janji-Nyo kepado niko, ketiko niko munu wong-wong niku dengen izin-Nyo sampe pado saat niko nano kuwawo serto beselisi jerû urusan niku serto nano ngirauke perinta (Rosul) sesampun Allah ningali kepado niko napi yên niko demeni. Di antaro niko wênten wong yên ngendaki dunio serto di antaro niko wênten (pulo’) wong yên ngendaki akhirat. Sesampun niku Allah malingke niko dari wong-wong niku peranti nguji niko; serto selesernyo Allah sampun maafke niko. serto Allah punyo kurnio (yên disungke) kepado wong-wong yên beriman.
۞ اِذْ تُصْعِدُوْنَ وَلَا تَلْوٗنَ عَلٰٓى اَحَدٍ وَّالرَّسُوْلُ يَدْعُوْكُمْ فِيْٓ اُخْرٰىكُمْ فَاَثَابَكُمْ غَمًّا ۢبِغَمٍّ لِّكَيْلَا تَحْزَنُوْا عَلٰى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَآ اَصَابَكُمْ ۗ وَاللّٰهُ خَبِيْرٌ ۢبِمَا تَعْمَلُوْنَ١٥٣
Iż tuṣ‘idūna wa lā talwūna ‘alā aḥadiw war-rasūlu yad‘ūkum fī ukhrākum fa aṡābakum gammam bigammil likailā taḥzanū ‘alā mā fātakum wa lā mā aṣābakum, wallāhu khabīrum bimā ta‘malūn(a).
[153]
(Imutla) ketiko niko lari serto nano nole kepado sinten jugo, deng Rosul (Muhammad) yên wênten di antaro (rencang-rencang) niko yên lian manggil niko (kelompok yen lari), kerno niku Allah nimpoke kepada niko kesedian demi kesedian, supayo niko nano besedi ati (lagi) teadep napi yên lepas dari niko serto teadep napi yên nimpo niko. Allah Maha ngewikani napi yên niko damelke.
ثُمَّ اَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِّنْۢ بَعْدِ الْغَمِّ اَمَنَةً نُّعَاسًا يَّغْشٰى طَۤاىِٕفَةً مِّنْكُمْ ۙ وَطَۤاىِٕفَةٌ قَدْ اَهَمَّتْهُمْ اَنْفُسُهُمْ يَظُنُّوْنَ بِاللّٰهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ ۗ يَقُوْلُوْنَ هَلْ لَّنَا مِنَ الْاَمْرِ مِنْ شَيْءٍ ۗ قُلْ اِنَّ الْاَمْرَ كُلَّهٗ لِلّٰهِ ۗ يُخْفُوْنَ فِيْٓ اَنْفُسِهِمْ مَّا لَا يُبْدُوْنَ لَكَ ۗ يَقُوْلُوْنَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْاَمْرِ شَيْءٌ مَّا قُتِلْنَا هٰهُنَا ۗ قُلْ لَّوْ كُنْتُمْ فِيْ بُيُوْتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِيْنَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ اِلٰى مَضَاجِعِهِمْ ۚ وَلِيَبْتَلِيَ اللّٰهُ مَا فِيْ صُدُوْرِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِيْ قُلُوْبِكُمْ ۗ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ ۢبِذَاتِ الصُّدُوْرِ١٥٤
Ṡumma anzala ‘alaikum mim ba‘dil-gammi amanatan nu‘āsay yagsyā ṭā'ifatam minkum, wa ṭā'ifatun qad ahammathum anfusuhum yaẓunnūna billāhi gairal-ḥaqqi ẓanal-jāhiliyyah(ti), yaqūlūna hal lanā minal-amri min syai'(in), qul innal-amra kullahū lillāh(i), yukhfūna fī anfusihim mā lā yubdūna lak(a), yaqūlūna lau kāna lanā minal-amri syai'um mā qutilnā hāhunā, qul lau kuntum fī buyūtikum labarazal-lażīna kutiba ‘alaihimul-qatlu ilā maḍāji‘ihim, wa liyabtaliyallāhu mā fī ṣudūrikum wa liyumaḥḥiṣa mā fī qulūbikum, wallāhu ‘alīmum biżātiṣ-ṣudūr(i).
[154]
Sesampun niku, sesampun niko ditimpo duko-cito, Dio nurunke raso aman kepado niko (berupo) kantuk yên meliputi sios golongan dari niko, sedengke sesios golongan lagi sampun ditemeske ole diri wong-wong niku dewek; wong-wong niku nyangko yên nano leser teadep Allah ma’kayo sangkoan jahilia. Wong-wong niku bekelap: “Napika wênten peranti kito barang sesesios yên angsal kito damelke jerû urusan niki?”. Kelapkela (Muhammad), “Selesernyo sedanten urusan niku di tangan Allah”. Wong-wong niku nyingitke jerû atinyo napi yên nano wong-wong niku terangke kepado niko. Wong-wong niku bekelap: “Sekironyo wênten sesios yên angsal kito damelke jerû urusan niki, niscayo kito nano ayun dibunu (dikalake) di ngeriki”. Kelapkela (Muhammad): “Walaupun niko wênten di rompok niko, niscayo wong-wong yên sampun ditaqdirke ayun padem tebunu niku metu (jugo) ke panggonan wong-wong niku tebunu”. Allah (bedamel ma’niku) peranti nguji napi yên wênten jerû dado niko serto peranti mersike napi yên wênten jerû ati niko. Allah Maha ngewikan i(...)
اِنَّ الَّذِيْنَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعٰنِۙ اِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطٰنُ بِبَعْضِ مَا كَسَبُوْا ۚ وَلَقَدْ عَفَا اللّٰهُ عَنْهُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ حَلِيْمٌ ࣖ١٥٥
Innal-lażīna tawallau minkum yaumal-taqal-jam‘ān(i), innamastazallahumusy-syaiṭānu biba‘ḍi mā kasabū, wa laqad ‘afallāhu ‘anhum, innallāha gafūrun ḥalīm(un).
[155]
Selesernyo wong-wong yên bepaling di antaro niko ketiko dades haderengan (peperangan) antaro kale pasukan niku, selesernyo wong-wong niku digelencerke ole setan, dikerenoke sebagian kesalahan (doso) yen sampun wong-wong damelke (pado maso kerihin), serto selesernyo Allah sampun maafke wong-wong niku. Selesernyo Allah Maha Pengampun, Maha Penyantun.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَقَالُوْا لِاِخْوَانِهِمْ اِذَا ضَرَبُوْا فِى الْاَرْضِ اَوْ كَانُوْا غُزًّى لَّوْ كَانُوْا عِنْدَنَا مَا مَاتُوْا وَمَا قُتِلُوْاۚ لِيَجْعَلَ اللّٰهُ ذٰلِكَ حَسْرَةً فِيْ قُلُوْبِهِمْ ۗ وَاللّٰهُ يُحْيٖ وَيُمِيْتُ ۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ١٥٦
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā takūnū kal-lażīna kafarū wa qālū li'ikhwānihim iżā ḍarabū fil-arḍi au kānū guzzal lau kānū ‘indanā mā mātū wa mā qutilū, liyaj‘alallāhu żālika ḥasratan fī qulūbihim, wallāhu yuḥyī wa yumīt(u), wallāhu bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[156]
Wahai wong-wong yên beriman! Janganla niko ma’kayo wong-wong kafir (wong-wong munafik) niku, yên ngelapke kepado dulur-dulurnyo napibilo wong-wong niku ngewêntenke pejalanan di bumi atawa beperang: “Sekironyo wong-wong niku tetep besami kito, cengkila wong-wong niku nano padem serto nano dibunu.” Akibat (dari kelapan serto keyakinan) yen ma’niku, Allah ayun munculke raso seselan nian di ati wong-wong niku. Allah ngidupke serto mademke. serto Allah Maha Ningali napi yên niko damelke.
وَلَىِٕنْ قُتِلْتُمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُوْنَ١٥٧
Wa la'in qutiltum fī sabīlillāhi au muttum lamagfiratum minallāhi wa raḥmatun khairum mimmā yajma‘ūn(a).
[157]
Serto nian, sekironyo niko gugur di jalan Allah atawa padem, cengkila ampunan Allah serto rohmat-Nyo langkung saê (peranti niko) daripado napi (harto rampasan) yên wong-wong niku kumpulke.
وَلَىِٕنْ مُّتُّمْ اَوْ قُتِلْتُمْ لَاِلَى اللّٰهِ تُحْشَرُوْنَ١٥٨
Wa la'im muttum au qutiltum la'ilallāhi tuḥsyarūn(a).
[158]
Serto nian, sekironyo niko padem atawa gugur, cengkila kepado Allah niko ditunggalke.
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ لِنْتَ لَهُمْ ۚ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيْظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوْا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِى الْاَمْرِۚ فَاِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّٰهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِيْنَ١٥٩
Fabimā raḥmatim minallāhi linta lahum, wa lau kunta faẓẓan galīẓal-qalbi lanfaḍḍū min ḥaulik(a), fa‘fu ‘anhum wastagfir lahum wa syāwirhum fil-amr(i), fa iżā ‘azamta fa tawakkal ‘alallāh(i), innallāha yuḥibbul-mutawakkilīn(a).
[159]
Dades berkat rohmat Allah niko (Muhammad) belaku lemah lembut teadep wong-wong niku. Sekironyo niko besikep keras serto beati kasar, cengkila wong-wong niku nebeke diri dari sekiter niko. Kerno niku maafkela wong-wong niku serto nedokela ampunan peranti wong-wong niku, serto berundingla dengen wong-wong niku jerû urusan niku. Sampun niku, napibilo niko sampun muletke tekad, dades betawakkalla kepado Allah. Selesernyo Allah nyintoi wong yên betawakkal.
اِنْ يَّنْصُرْكُمُ اللّٰهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ ۚ وَاِنْ يَّخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِيْ يَنْصُرُكُمْ مِّنْۢ بَعْدِهٖ ۗ وَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ١٦٠
Iy yanṣurkumullāhu falā gāliba lakum, wa iy yakhżulkum faman żal-lażī yanṣurukum mim ba‘dih(ī), wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mu'minūn(a).
[160]
Kalu Allah nolong niko, dades nano wênten yên angsal ngalake niko, tapi kalu Allah nala'ke niko (nano ngesung tolongan), dades sinten yên angsal nolong niko sesampun niku? Kerno niku, kepado Allah saos wong-wong mukmin betawakkal.
وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ اَنْ يَّغُلَّ ۗوَمَنْ يَّغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۚ ثُمَّ تُوَفّٰى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ١٦١
Wa mā kāna linabiyyin ay yagull(a), wa may yaglul ya'ti bimā galla yaumal-qiyāmah(ti), ṡumma tuwaffā kullu nafsim mā kasabat wa hum lā yuẓlamūn(a).
[161]
Nano patut sios Nabi bekhianat (jerû urusan harto rampasan perang). sinten saos bekhianat, niscayo pado dinten kiamat dio ayun rawo makto napi yên dikhianatkenyo niku. Sampun niku tiap wong ayun disung balesan yên sempurno ma’kayo dengen napi yên didamelkenyo, serto wong-wong niku nano dizolimi.
اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللّٰهِ كَمَنْۢ بَاۤءَ بِسَخَطٍ مِّنَ اللّٰهِ وَمَأْوٰىهُ جَهَنَّمُ ۗ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ١٦٢
Afamanittaba‘a riḍwānallāhi kamam bā'a bisakhaṭim minallāhi wa ma'wāhu jahannam(u), wa bi'sal-maṣīr(u),
[162]
Napika wong-wong yên numuti keridoan Allah sami dengen wong yên mantu’ makto kemurkoan (yên ageng) dari Allah serto panggonannyo wentanla di nerako Jahanam? serto nikula seburuk-buruk panggonan mantu’.
هُمْ دَرَجٰتٌ عِنْدَ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌ ۢبِمَا يَعْمَلُوْنَ١٦٣
Hum darajātun ‘indallāh(i), wallāhu baṣīrum bimā ya‘malūn(a).
[163]
(Penggonan) wong-wong niku bekijing-kijing di sisi Allah, serto Allah Maha Ningali napi yên wong-wong niku damelke.
لَقَدْ مَنَّ اللّٰهُ عَلَى الْمُؤْمِنِيْنَ اِذْ بَعَثَ فِيْهِمْ رَسُوْلًا مِّنْ اَنْفُسِهِمْ يَتْلُوْا عَلَيْهِمْ اٰيٰتِهٖ وَيُزَكِّيْهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَۚ وَاِنْ كَانُوْا مِنْ قَبْلُ لَفِيْ ضَلٰلٍ مُّبِيْنٍ١٦٤
Laqad mannallāhu ‘alal-mu'minīna iż ba‘aṡa fīhim rasūlam min anfusihim yatlū ‘alaihim āyātihī wa yuzakkīhim wa yu‘allimuhumul-kitāba wal-ḥikmah(ta), wa in kānū min qablu lafī ḍalālim mubīn(in).
[164]
Nian, Allah sampun ngesung kurnio kepado wong-wong beriman ketiko (Allah) ngutus sios Rosul (Muhammad) di tenga-tenga wong-wong niku dari gugu' wong-wong niku dewek, yên macoke kepado wong-wong niku ayat-ayat-Nyo, nyucike (jiwo) wong-wong niku, serto ngajarke kepado wong-wong niku Kitab (al-Qur’an) serto hikmah (Sunnah), meski sederengnyo, wong-wong niku leser-leser jerû kesesetan yên nyato.
اَوَلَمَّآ اَصَابَتْكُمْ مُّصِيْبَةٌ قَدْ اَصَبْتُمْ مِّثْلَيْهَاۙ قُلْتُمْ اَنّٰى هٰذَا ۗ قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اَنْفُسِكُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٦٥
Awa lammā aṣābatkum muṣībatun qad aṣabtum miṡlaihā, qultum annā hāżā, qul huwa min ‘indi anfusikum, innallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[165]
Serto ngapo niko (heran) ketiko ditimpo musibah (kekalahan pado Perang Uhud), padohal niko sampun nimpoke musiba kale kali lipet (kepado musu-musu niko pado Perang Badar) niko bekelap: “Dari pundi rawonyo (kekalahan) niki?” Kelapkela: “Niku dari (kesalahan) diri niko dewek”. Nian, Allah Maha Kuaso peranti sedanten sesios.
وَمَآ اَصَابَكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعٰنِ فَبِاِذْنِ اللّٰهِ وَلِيَعْلَمَ الْمُؤْمِنِيْنَۙ١٦٦
Wa mā aṣābakum yaumal-taqal-jam‘āni fa bi'iżnillāhi wa liya‘lamal-mu'minīn(a).
[166]
Serto napi yên nimpo niko ketiko dades haderengan (petempuran) antaro kale pasukan niku wêntenla dengen izin Allah, serto supayo Allah nguji sinten wong (yen leser-leser) beriman.
وَلِيَعْلَمَ الَّذِيْنَ نَافَقُوْا ۖوَقِيْلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَوِ ادْفَعُوْا ۗ قَالُوْا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَّاتَّبَعْنٰكُمْ ۗ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَىِٕذٍ اَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْاِيْمَانِ ۚ يَقُوْلُوْنَ بِاَفْوَاهِهِمْ مَّا لَيْسَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ ۗ وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُوْنَۚ١٦٧
Wa liya‘lamal-lażīna nāfaqū, wa qīla lahum ta‘ālau qātilū fī sabīlillāhi awidfa‘ū, qālū lau na‘lamu qitālal lattaba‘nākum, hum lil-kufri yauma'iżin aqrabu minhum lil-īmān(i), yaqūlūna bi'afwāhihim mā laisa fī qulūbihim, walllāhu a‘lamu bimā yaktumūn(a).
[167]
Serto supayo Allah ngewikani sinten wong-wong yên munafik. Kepado wong-wong niku dikelapke: “Majeng beperang di jalan Allah atawa tahankela (diri niko)”. Wong-wong niku bekelap: “Sekironyo kame’ wikan (makpundi coro) beperang, cengkila kame’ numuti kamo”. Wong-wong niku pado dinten niku langkung para' kepado kekafiran dari pado keimanan. Wong-wong niku ngelapke dengen mulutnyo napi yên nano akor dengen isi atinyo. serto Allah langkung wikan napi yên wong-wong niku singitke.
اَلَّذِيْنَ قَالُوْا لِاِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوْا لَوْ اَطَاعُوْنَا مَا قُتِلُوْا ۗ قُلْ فَادْرَءُوْا عَنْ اَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ١٦٨
Al-lażīna qālū li'ikhwānihim wa qa‘adū lau aṭā‘ūnā mā qutilū, qul fadra'ū ‘an anfusikumul-mauta in kuntum ṣādiqīn(a).
[168]
Wong-wong yên bekelap kepado dulur-dulurnyo serto wong-wong yên nano tumut kesa beperang: “Sekironyo wong-wong niku numuti kito, cengkila wong-wong niku nano tebunu”. Kelapkela: “Cegala kepademan niku dari diri niko, kalu niko wong-wong yên leser.”
وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ قُتِلُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَمْوَاتًا ۗ بَلْ اَحْيَاۤءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُوْنَۙ١٦٩
Wa lā taḥsabannal-lażīna qutilū fī sabīlillāhi amwātā(n), bal aḥyā'un 'inda rabbihim yurzaqūn(a).
[169]
Janganla niko ngiro bahwo wong-wong yên gugur di jalan Allah niku padem, selesernyo wong-wong niku idup, di sisi Tuhannyo dengen angsal rezeki,
فَرِحِيْنَ بِمَآ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖۙ وَيَسْتَبْشِرُوْنَ بِالَّذِيْنَ لَمْ يَلْحَقُوْا بِهِمْ مِّنْ خَلْفِهِمْ ۙ اَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَۘ١٧٠
Fariḥīna bimā ātāhumullāhu min faḍlih(ī), wa yastabsyirūna bil-lażīna lam yalḥaqū bihim min khalfihim, allā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[170]
Wong-wong niku begembiro dengen kurnio Allah yên disungke-Nyo kepado wong-wong niku, serto wong-wong niku begirang ati teadep wong yên maler tinggal di buri yên dereng nutul wong-wong niku, bahwa nano wênten raso wedhi pado wong-wong niku serto wong-wong niku nano besedi ati.
۞ يَسْتَبْشِرُوْنَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ وَفَضْلٍۗ وَاَنَّ اللّٰهَ لَا يُضِيْعُ اَجْرَ الْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ١٧١
Yastabsyirūna bini‘matim minallāhi wa faḍl(in), wa annallāha lā yuḍī‘u ajral-mu'minīn(a).
[171]
Wong-wong niku begirang ati dengen nikmat serto kurnio dari Allah, serto bahwo Allah nano nyio-nyioke pahalo wong-wong yên beriman.
اَلَّذِيْنَ اسْتَجَابُوْا لِلّٰهِ وَالرَّسُوْلِ مِنْۢ بَعْدِ مَآ اَصَابَهُمُ الْقَرْحُ ۖ لِلَّذِيْنَ اَحْسَنُوْا مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا اَجْرٌ عَظِيْمٌۚ١٧٢
Al-lażīnastajābū lillāhi war-rasūli mim ba‘di mā aṣābahumul-qarḥ(u), lil-lażīna aḥsanū minhum wattaqau ajrun ‘aẓīm(un).
[172]
(Ya’niku) wong-wong yên naati (perinta) Allah serto Rosul sesampun wong-wong niku angsal tatu (jerû Perang Uhud). peranti wong-wong yên namelke kesaean diantaro wong-wong niku serto betakwa wênten pahalo yên ageng.
اَلَّذِيْنَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ اِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوْا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ اِيْمَانًاۖ وَّقَالُوْا حَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَكِيْلُ١٧٣
Al-lażīna qāla lahumun-nāsu innan-nāsa qad jama‘ū lakum fakhsyauhum fa zādahum īmānā(n), wa qālū ḥasbunallāhu wa ni‘mal-wakīl(u).
[173]
(Ya’niku) wong-wong (yên naati Allah serto Rosul) yên kepado wong-wong niku wênten yên ngelapke: “Selesernyo wong (wong-wong Quraisy) sampun ngumpulke pasukan peranti nyerang niko, kerno niku wedhila kepado wong-wong niku”. dades kelapan niku namba (kuat) iman wong-wong niku serto wong-wong niku nyimbat: “Cekapla Allah dades penolong peranti kame’ serto Dio sesae-sae pelindung”.
فَانْقَلَبُوْا بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوْۤءٌۙ وَّاتَّبَعُوْا رِضْوَانَ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ ذُوْ فَضْلٍ عَظِيْمٍ١٧٤
Fanqalabū bi ni‘matim minallāhi wa faḍlil lam yamsashum sū'(un), wattaba‘ū riḍwānallāh(i), wallahu żū faḍlin ‘aẓīm(in).
[174]
Dades wong-wong niku mantu’ dengen nikmat serto kurnio (yên ageng) dari Allah, wong-wong niku nano ditimpo bencano napi-napi serto wong-wong niku numuti keridoan Allah. Serto Allah punyo kurnio yên ageng. 208
208) Ayat 172, 173, serto 174, di pucu’ ngelapke tentang Peristiwa perang Badar Shughra (Badar kecil) yên tedades sewikan sesampun perang Uhud. sewaktu ninggalke perang Uhud niku, Abu Sufyan pemimpin wong Quraisy nantang Nabi serto sahabat-sahabat beliau bahwo Dia besedio panggî mantu' dengen kaum muslimin pado tahun berikutnyo di Badar. tapi kareno tahun niku (4 H) musim paceklik serto Abu Sufyan dewe' waktu niku merasa takut, dades Dio beserto tentaronyo nano dades neruske pejalanan ke Badar, sampun niku Dio ngengken Nu'aim Ibnu Mas'ud serto kawan-kawan kesa ke Madinah peranti nakut-nakuti kaum muslimin dengen nyebarke kabar bohong, ma'kayo yên disebut jerû ayat 173. Namun ma’niku Nabi beserto sahabat-sahabat tetep maju ke Badar. oleh kareno nano tedades perang, serto pado waktu niku di Badar kebetulan musim pasar,dads kaum muslimin namelke pedagangan serto angsal laba yên ageng. Keuntungan niki wong-wong niku bawa pulo'ng ke Madinah ma'kayo yên tesebut pado ayat 174.
اِنَّمَا ذٰلِكُمُ الشَّيْطٰنُ يُخَوِّفُ اَوْلِيَاۤءَهٗۖ فَلَا تَخَافُوْهُمْ وَخَافُوْنِ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ١٧٥
Innamā żālikumusy-syaiṭānu yukhawwifu auliyā'ah(ū), falā takhāfūhum wa khāfūni in kuntum mu'minīn(a).
[175]
Selesernyo wong-wong niku nano lian wêntenla setan yên ngewedhi-wedhii (niko) dengen rencang-rencangnyo (wong-wong musyrik Quraisy), kerno niku janganla niko wedhi kepado wong-wong niku, tapi wedhila kepado-Kulo, kalu niko leser-leser wong-wong yên beriman.
وَلَا يَحْزُنْكَ الَّذِيْنَ يُسَارِعُوْنَ فِى الْكُفْرِۚ اِنَّهُمْ لَنْ يَّضُرُّوا اللّٰهَ شَيْـًٔا ۗ يُرِيْدُ اللّٰهُ اَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِى الْاٰخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌۚ١٧٦
Wa lā yaḥzunkal-lażīna yusāri‘ūna fil-kufr(i), innahum lay yaḍurrullāha syai'ā(n), yurīdullāhu allā yaj‘ala lahum ḥaẓẓan fil-ākhirati wa lahum ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[176]
Janganla niko (Muhammad) disedike ole wong-wong yên segero dades kafir, selesernyo wong-wong niku nano setitikpun ngesungke mudhorat kepado Allah. Allah nano ayun ngesungke bagian (dari pahalo) kepado wong-wong niku di akhirat, serto peranti wong-wong niku azab yên ageng.
اِنَّ الَّذِيْنَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْاِيْمَانِ لَنْ يَّضُرُّوا اللّٰهَ شَيْـًٔاۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٧٧
Innal-lażīnasytarawul-kufra bil-īmāni lay yaḍurrullāha syai'ā(n), wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[177]
Selesernyo wong-wong yên nukar iman dengen kekafiran, sekali-kali wong-wong niku nano setitik pun angsal ngesungke mudhorat kepado Allah; serto wong-wong niku ayun napet azab yên pedi.
وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اَنَّمَا نُمْلِيْ لَهُمْ خَيْرٌ لِّاَنْفُسِهِمْ ۗ اِنَّمَا نُمْلِيْ لَهُمْ لِيَزْدَادُوْٓا اِثْمًا ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّهِيْنٌ١٧٨
Wa lā yaḥsabannal-lażīna kafarū annamā numlī lahum khairul li'anfusihim, innamā numlī lahum liyazdādū iṡmā(n), wa lahum ‘ażābum muhīn(un).
[178]
Serto jangan sekali-kali wong-wong kafir niku ngiro bahwa pengesungan tanggu (batas waktu) yên Kame’ sungke kepado wong-wong niku langkung saê perantinyo. Selesernyo Kame’ ngesungke batas waktu penangguan kepado wong-wong niku supayo doso wong-wong niku maken namba; serto wong-wong niku ayun angsal azab yên nginoke.
مَا كَانَ اللّٰهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِيْنَ عَلٰى مَآ اَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتّٰى يَمِيْزَ الْخَبِيْثَ مِنَ الطَّيِّبِ ۗ وَمَا كَانَ اللّٰهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ يَجْتَبِيْ مِنْ رُّسُلِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۖ فَاٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرُسُلِهٖ ۚ وَاِنْ تُؤْمِنُوْا وَتَتَّقُوْا فَلَكُمْ اَجْرٌ عَظِيْمٌ١٧٩
Mā kānallāhu liyażaral-mu'minīna ‘alā mā antum ‘alaihi ḥattā yamīzal-khabīṡa minaṭ-ṭayyib(i), wa mā kānallāhu liyuṭli‘akum ‘alal-gaibi wa lākinnallāha yajtabī mir rusulihī may yasyā'(u), fa āminū billāhi wa rusulih(ī), wa in tu'minū wa tattaqū fa lakum ajrun ‘aẓīm(un).
[179]
Allah nano ayun nala'ke wong-wong yên beriman sema’pundi jerû keadaan niko ma’niki, 209 sehinggo Dio medake yen buruk (munafik) dari yên saê (mu’min). Allah nano ayun ningalke kepado niko hal-hal yên gaib, tapi Allah ngelimbang (milih) sinten yên Dio ayuni di antaro rosul-rosul-Nyo. Kerno niku berimanla kepado Allah serto rosul-rosul-Nyo, serto kalu niko beriman serto bertakwa, dades peranti niko pahalo yên ageng.
209) Ya'niku: Kewêntenan kaum muslimin bercampur baur dengen kaum munafikin.
وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ يَبْخَلُوْنَ بِمَآ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ هُوَ خَيْرًا لَّهُمْ ۗ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ ۗ سَيُطَوَّقُوْنَ مَا بَخِلُوْا بِهٖ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ وَلِلّٰهِ مِيْرَاثُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرٌ ࣖ١٨٠
Wa lā yaḥsabannal-lażīna yabkhalūna bimā ātāhumullāhu min faḍlihī huwa khairal lahum, bal huwa syarrul lahum, sayuṭawwaqūna mā bakhilū bihī yaumal-qiyāmah(ti), wa lillāhi mīrāṡus-samāwāti wal-arḍ(i), wallāhu bimā ta‘malūna khabīr(un).
[180]
Jangan sekali-kali wong-wong yên pelit dengen napi yên disungke Allah kepado wong-wong niku dari kurnio-Nyo ngiro bahwa kepelitan niku sae peranti wong-wong niku. Seleresnyo kepelitan niku buruk peranti wong-wong niku. Harto yên wong-wong niku pelitke niku ayun dikalungke di gulunyo pado dinten Kiamat. serto kepunyoan Allah-la sedanten warisan (yên wênten) di langit serto di bumi.serto Allah Maha ngewikani napi yên niko damelke.
لَقَدْ سَمِعَ اللّٰهُ قَوْلَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ فَقِيْرٌ وَّنَحْنُ اَغْنِيَاۤءُ ۘ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوْا وَقَتْلَهُمُ الْاَنْۢبِيَاۤءَ بِغَيْرِ حَقٍّۙ وَّنَقُوْلُ ذُوْقُوْا عَذَابَ الْحَرِيْقِ١٨١
Laqad sami‘allāhu qaulal-lażīna qālū innallāha faqīruw wa naḥnu agniyā'(u), sanaktubu mā qālū wa qatlahumul-ambiyā'a bigairi ḥaqq(in), wa naqūlu żūqū ‘ażābal-ḥarīq(i).
[181]
Selesernyo Allah sampun nenger kelapnyo wong-wong (Yahudi) yên ngelapke: “Selesernyo Allah niku miskin serto kame’ kayo”. Kame’ ayun nyirat napi yên dikelapke wong-wong niku serto damelan wong-wong niku munu nabi-nabi nano hak (alesan yang sae), serto Kame’ ayun ngelapke (kepado wong-wong niku): “Rasokela ole niko azab yên mutungke”.
ذٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ اَيْدِيْكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيْدِۚ١٨٢
Żālika bimā qaddamat aidīkum wa annallāha laisa biẓallāmil lil-‘abīd(i).
[182]
(Azab) yên ma’niku niku dikernoke ole damelan tangan niko dewek, serto selesernyo Allah nano zolimi hambo-hambo-Nyo.
اَلَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ عَهِدَ اِلَيْنَآ اَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُوْلٍ حَتّٰى يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ ۗ قُلْ قَدْ جَاۤءَكُمْ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِيْ بِالْبَيِّنٰتِ وَبِالَّذِيْ قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوْهُمْ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ١٨٣
Al-lażīna qālū innallāha ‘ahida ilainā allā nu'mina lirasūlin ḥattā ya'tiyanā biqurbānin ta'kuluhun-nār(u), qul qad jā'akum rusulum min qablī bil-bayyināti wa bil-lażī qultum falima qataltumūhum in kuntum ṣādiqīn(a).
[183]
(Ya’niku) wong-wong (Yahudi) yên ngelapke: “Selesernyo Allah sampun ngengken kepado kame’, supayo kame’ nano beriman kepada sios rosul, sedereng dio rawoke kepado kame’ korban yên ditedo api”. Kelapkela (Muhammad): “Seleresnyo, sampun rawo pinten-pinten rosul sedereng kulo kepado niko, (dengen) makto bukti-bukti yên nyato serto makto napi yên niko kelapke, tapi napi niko mununyo kalu niko wong-wong yên leser.
فَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِكَ جَاۤءُوْ بِالْبَيِّنٰتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتٰبِ الْمُنِيْرِ١٨٤
Fa in każżabūka faqad kużżiba rusulum min qablika jā'ū bil-bayyināti waz-zuburi wal-kitābil-munīr(i).
[184]
Kalu wong-wong niku nustoke niko (Muhammad), dades seleresnyo rosul-rosul sedereng niko pun sampun dibudike (pulok), Rasul-rasul niku makto makto mukjizat-mukjizat yên nyato, Zubur serto kitab yên ngesung penerangan yên sempurno. 210
210) Yakni: Kitab-Kitab yên ditûrûnke kapado nabi-nabi yên berisi hukum syari'at ma'kayo Taurat, Injil serto Zabur.
كُلُّ نَفْسٍ ذَاۤىِٕقَةُ الْمَوْتِۗ وَاِنَّمَا تُوَفَّوْنَ اُجُوْرَكُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَاُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ ۗ وَمَا الْحَيٰوةُ الدُّنْيَآ اِلَّا مَتَاعُ الْغُرُوْرِ١٨٥
Kullu nafsin żā'iqatul-maut(i), wa innamā tuwaffauna ujūrakum yaumal-qiyāmah(ti), faman zuḥziḥa ‘anin-nāri wa udkhilal-jannata faqad fāz(a), wa mal-ḥayātud-dun-yā illā matā‘ul-gurūr(i).
[185]
Setiap yên benyawo ayun ngerasoke padem. serto selesernyo pado dinten Kiamat saos disungke dengen sempurno balesan niko. sinten saos ditebeke dari nerako serto dimasokke ke jerû suargo, nian, dio angsal kemenangan. Keidopan dunio niku nano lian cuman kedemenan yên mempedayo.
۞ لَتُبْلَوُنَّ فِيْٓ اَمْوَالِكُمْ وَاَنْفُسِكُمْۗ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِيْنَ اَشْرَكُوْٓا اَذًى كَثِيْرًا ۗ وَاِنْ تَصْبِرُوْا وَتَتَّقُوْا فَاِنَّ ذٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْاُمُوْرِ١٨٦
Latublawunna fī amwālikum wa anfusikum, wa latasma‘unna minal-lażīna ūtul-kitāba min qablikum wa minal-lażīna asyrakū ażan kaṡīrā(n), wa in taṣbirū wa tattaqū fa inna żālika min ‘azmil-umūr(i).
[186]
Niko’ cengki ayun diujidengen harto niko serto diri niko. Serto (jugo) niko ayun nenger dari wong-wong yên disungi Kitab sedereng niko serto dari wong-wong yên nyekutuke Allah, gangguan yên kata yên nyakitke ati. Kalu niko besabar serto betakwa, dades selesernyo yên ma’niku temasok urusan yên (patut) diutamoke.
وَاِذْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ لَتُبَيِّنُنَّهٗ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُوْنَهٗۖ فَنَبَذُوْهُ وَرَاۤءَ ظُهُوْرِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهٖ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۗ فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُوْنَ١٨٧
Wa iż akhażallāhu mīṡāqal-lażīna ūtul-kitāba latubayyinunnahū lin-nāsi wa lā taktumūnah(ū), fa nabażūhu warā'a ẓuhūrihim wasytarau bihī ṡamanan qalīlā(n), fa bi'sa mā yasytarūn(a).
[187]
Serto (imutla), ketiko Allah ngembil janji dari wong-wong yên sampun disung Kitab (ya’niki): “Hendakla niko leser-leser nerangkenyo (isi Kitab niku) kepado wong, serto janganla niko nyingitkenyo”. Laju wong-wong niku mabitke (janji niku) 211 ke buri punggung wong-wong niku serto nyadenyo dengen rego mura. Buruk nian sadean yên wong-wong niku damelke.
211) Di antaro keterangan yên disembunyikan niku wêntenla tentang rawunyo Nabi Muhammad s.a.w.
لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ يَفْرَحُوْنَ بِمَآ اَتَوْا وَّيُحِبُّوْنَ اَنْ يُّحْمَدُوْا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوْا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِّنَ الْعَذَابِۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٨٨
Lā taḥsabannal-lażīna yafraḥūna bimā atau wa yuḥibbūna ay yuḥmadū bimā lam yaf‘alū falā taḥsabannahum bimafāzatim minal-‘ażāb(i), wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[188]
Jangan sekali-kali niko ngiro bahwa wong yên gembiro dengen napi yên sampun wong-wong niku damelke serto wong-wong niku demen dipuji peranti damelan yên nano wong-wong niku gaweke, jangan sekali-kali niko ngiro bahwa wong-wong niku ayun melus dari azab. Wong-wong niku ayun napet azab yên pedi.
وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ وَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ࣖ١٨٩
Wa lillāhi mulkus-samāwāti wal-arḍ(i), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[189]
Kepunyoan Allah-la kerajaan langit serto bumi; serto Allah Maha Kuaso peranti sedanten sesios.
اِنَّ فِيْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَاٰيٰتٍ لِّاُولِى الْاَلْبَابِۙ١٩٠
Inna fī khalqis-samāwāti wal-arḍi wakhtilāfil-laili wan-nahāri la'āyātil li'ulil-albāb(i).
[190]
Selesernyo jerû penciptaan langit serto bumi, serto pegentian malam serto siang wênten tando-tando (keagengan Allah) peranti wong yên punyo akal.
الَّذِيْنَ يَذْكُرُوْنَ اللّٰهَ قِيَامًا وَّقُعُوْدًا وَّعَلٰى جُنُوْبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُوْنَ فِيْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۚ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هٰذَا بَاطِلًاۚ سُبْحٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ١٩١
Al-lażīna yażkurūnallāha qiyāmaw wa qu‘ūdaw wa ‘alā junūbihim wa yatafakkarūna fi khalqis-samāwāti wal-arḍ(i), rabbanā mā khalaqta hāżā bāṭilā(n), subḥānaka fa qinā ‘ażāban-nār(i).
[191]
(Ya’niki) wong-wong yên ngimut Allah sambil tegak, duduk atawa jerû suasano ngoling, serto wong-wong niku mikirke tentang penciptaan langit serto bumi (sambil bekelap): “Wahai Tuhan kame’, nanola Niko nyiptoke sedanten niki sio-sio. Mahasuci Niko, lindungila kame’ dari azab nerako.
رَبَّنَآ اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ اَخْزَيْتَهٗ ۗ وَمَا لِلظّٰلِمِيْنَ مِنْ اَنْصَارٍ١٩٢
Rabbanā innaka man tudkhilin-nāra faqad akhzaitah(ū), wa mā liẓ-ẓālimīna min anṣār(in).
[192]
Wahai Tuhan kame’, selesernyo wong yên Niko masokke ke jerû nerako, dades nian, sampun Niko nginokenyo, serto nano wênten sios wong penolong jugo peranti wong yên zolim.
رَبَّنَآ اِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُّنَادِيْ لِلْاِيْمَانِ اَنْ اٰمِنُوْا بِرَبِّكُمْ فَاٰمَنَّا ۖرَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّاٰتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْاَبْرَارِۚ١٩٣
Rabbanā innanā sami‘nā munādiyay yunādī lil-īmāni an āminū birabbikum fa āmannā, rabbanā fagfir lanā żunūbanā wa kaffir ‘annā sayyi'ātinā wa tawaffanā ma‘al-abrār(i).
[193]
Wahai Tuhan kame’, selesernyo kame’ nenger wong yên nyeru kepado iman, (ya’niki): “Berimanla niko kepado Tuhan niko”, mangko kame’ laju beriman. Wahai Tuhan kame’, ampunila doso-doso kame’ serto apuskela kesalahan-kesalahan kame’, serto pademkela kame’ besami wong-wong ye’ bebakti.
رَبَّنَا وَاٰتِنَا مَا وَعَدْتَّنَا عَلٰى رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ اِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيْعَادَ١٩٤
Rabbanā wa ātinā mā wa‘attanā ‘alā rusulika wa lā tukhzinā yaumal-qiyāmah(ti), innaka lā tukhliful-mī‘ād(a).
[194]
Wahai Tuhan kamek, sungila kame’ napi yên sampun Niko janjike kepado kame’ liwat rosul-rosul Niko. Serto janganla Niko hinoke kame’ pado dinten Kiamat. Nian, Niko nano perna mungkiri janji”.
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ اَنِّيْ لَآ اُضِيْعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنْكُمْ مِّنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثٰى ۚ بَعْضُكُمْ مِّنْۢ بَعْضٍ ۚ فَالَّذِيْنَ هَاجَرُوْا وَاُخْرِجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ وَاُوْذُوْا فِيْ سَبِيْلِيْ وَقٰتَلُوْا وَقُتِلُوْا لَاُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّاٰتِهِمْ وَلَاُدْخِلَنَّهُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُۚ ثَوَابًا مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ عِنْدَهٗ حُسْنُ الثَّوَابِ١٩٥
Fastajāba lahum rabbuhum annī lā uḍī‘u ‘amala ‘āmilim minkum min żakarin au unṡā, ba‘ḍukum mim ba‘ḍ(in), fal-lażīna hājarū wa ukhrijū min diyārihim wa ūżū fī sabīlī wa qātalū wa qutilū la'ukaffiranna ‘anhum sayyi'ātihim wa la udkhilannahum jannātin tajrī min taḥtihal-anhār(u), ṡawābam min ‘indillāh(i), wallāhu ‘indahū ḥusnuṡ-ṡawāb(i).
[195]
Dades Tuhan wong-wong niku ngangsalke pemohonannyo (dengen befirman): “Selesernyo Kulo nnano nyio-nyioke amal wong yên beramal di antaro niko, baek lanang atawa betino, (kerno) sebagian niko wêntenla (keturunan) dari sebagian yên lian. 212 dades wong yên behijrah, yên diusir dari gugu' pejerûannyo, yên disaketi pado jalan Kulo, yên beperang serto yên padem, cengki ayun Kulo apus kesalahan wong-wong niku serto cengki Kulo masokke wong-wong niku ke jerû suargo-suargo yên ngalir di bawanyo sungi-sungi, sebagai pahalo dari Allah. Serto disisi Allah wênten pahalo yên sae.”
212) Maksudnyo sebagaipundi laki-laki berasal dari laki-laki serto perempuan, Maka demikian pulo' halnya perempuan berasal dari laki-laki serto perempuan. Keduo iko'-duo iko'nya sama-sama wong, tak wênten kelangkungan yên satu dari yên lian tentang penilaian iman serto amalnya
لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فِى الْبِلَادِۗ١٩٦
Lā yagurrannaka taqallubul-lażīna kafarū fil-bilād(i).
[196]
Jangan sekali-kali niko tepedayo ole gawean wong-wong kafir (yên beringgut) 213 di sedanten negeri.
213) Yakni: kelancaran serto kemajuan jerû perdagangan serto perusahaan wong-wong niku.
مَتَاعٌ قَلِيْلٌ ۗ ثُمَّ مَأْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ۗوَبِئْسَ الْمِهَادُ١٩٧
Matā‘un qalīl(un), ṡumma ma'wāhum jahannam(u), wa bi'sal-mihād(u).
[197]
Niki keladasan sedenget saos tula, sampun niku panggonan mantu’ wong-wong niku wêntenla nerako Jahanam. (Jahanam) niku seburuk-buruk panggonan pejerûan.
لٰكِنِ الَّذِيْنَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا نُزُلًا مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗ وَمَا عِنْدَ اللّٰهِ خَيْرٌ لِّلْاَبْرَارِ١٩٨
Lākinil-lażīnattaqau rabbahum lahum jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā nuzulam min ‘indillāh(i), wa mā ‘indallāhi khairul lil-abrār(i).
[198]
Tapi wong-wong yên betakwa kepado Tuhannyo, wong-wong niku ayun angsal suargo-suargo yên ngalir di bawanyo sungi-sungi, wong-wong niku kekel di jerûnyo sebagai kurnio dari Allah. 214 Serto napi yên di sisi Allah langkung saê peranti wong-wong yên bebakti. 215
214) Yakni: enggon tinggal beserta perlengkapan-perlengkapannya ma'kayo tedoan, minuman serto liannyo.
215) Maksudnyo wêntenla penghargaan dari Allah disamping enggon tinggal beserta perlengkapan-perlengkapannya niku, wêntenla langkung saê daripwênten kesenangan duniawi yên dnikikmati wong-wong kafir niku.
وَاِنَّ مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَمَنْ يُّؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكُمْ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْهِمْ خٰشِعِيْنَ لِلّٰهِ ۙ لَا يَشْتَرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۗ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْحِسَابِ١٩٩
Wa inna min ahlil-kitābi lamay yu'minu billāhi wa mā unzila ilaikum wa mā unzila ilaihim khāsyi‘īna lillāh(i), lā yasytarūna bi'āyātillāhi ṡamanan qalīlā(n), ulā'ika lahum ajruhum ‘inda rabbihim, innallāha sarī‘ul-ḥisāb(i).
[199]
Serto selesernyo di antaro Ahli Kitab wênten yên beriman kepado Allah, serto kepado napi yên ditoronke kepado niko, serto yên ditoronke kepado wong-wong niku, kerno wong-wong niku ngerenda ati kepado Allah, serto wong-wong niku nano nyadeke ayat-ayat Allah dengen rego mura. Wong-wong niku angsal pahalo di sisi Tuhannyo. Nian, Allah cepet nian perikinan-Nyo.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اصْبِرُوْا وَصَابِرُوْا وَرَابِطُوْاۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ ࣖ٢٠٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanuṣbirū wa ṣābirū wa rabiṭū, wattaqullāha la‘allakum tufliḥūn(a).
[200]
Wahai wong-wong yên beriman, besobarla niko serto tegukela kesobaran niko serto tetepla siap siago (di bbagian negeri niko) serto betakwala kepado Allah supayo niko beruntung.