Surah Ibrahim
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
الۤرٰ ۗ كِتٰبٌ اَنْزَلْنٰهُ اِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ ەۙ بِاِذْنِ رَبِّهِمْ اِلٰى صِرَاطِ الْعَزِيْزِ الْحَمِيْدِۙ١
Alif lām rā, kitābun anzalnāhu ilaika litukhrijan-nāsa minaẓ-ẓulumāti ilan-nūr(i), bi'iżni rabbihim ilā ṣirāṭil-‘azīzil-ḥamīd(i).
[1]
Alif Lām Rō (niki nikula) Kitab yên kame’ tûrûnke kepado niko (Muhammad) supayo niko metuke wong dari kegelepan kepado cahayo terang benderang dengen izin Tuhan, (yaitu) nuju jalan Tuhan yên Maha Pekaso, Maha Tepuji.
اللّٰهِ الَّذِيْ لَهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ وَوَيْلٌ لِّلْكٰفِرِيْنَ مِنْ عَذَابٍ شَدِيْدٍۙ٢
Allāhil-lażī lahū mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wa wailul lil-kāfirīna min ‘ażābin syadīd(in).
[2]
Allah yên punyo napi yên wênten di langit serto napi yên wênten di bumi. Celakola peranti wong yên ingkar kepado Tuhan kerno siksoan yên berat nian.
ۨالَّذِيْنَ يَسْتَحِبُّوْنَ الْحَيٰوةَ الدُّنْيَا عَلَى الْاٰخِرَةِ وَيَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَيَبْغُوْنَهَا عِوَجًا ۗ اُولٰۤىِٕكَ فِيْ ضَلٰلٍۢ بَعِيْدٍ٣
Allażīna yastaḥibbūnal-ḥayātad-dun-yā ‘alal-ākhirati wa yaṣuddūna ‘an sabīlillāhi wa yabgūnahā ‘iwajā(n), ulā'ika fī ḍalālim ba‘īd(in).
[3]
(Yaitu) wong yên lebih seneng keuripan dunio daripado (keuripan) akherat, serto ngalang-ngalangi (wong) dari jalan Allah serto ayunke (jalan yên) bengko’. Wong-wong niku wênten jerû kesetetan yên tebî.
وَمَآ اَرْسَلْنَا مِنْ رَّسُوْلٍ اِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهٖ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ ۗفَيُضِلُّ اللّٰهُ مَنْ يَّشَاۤءُ وَيَهْدِيْ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ٤
Wa mā arsalnā mir rasūlin illā bilisāni qaumihī liyubayyina lahum, fa yuḍillullāhu may yasyā'u wa yahdī may yasyā'(u), wa huwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[4]
Serto Kame’ nano ngûtûs sios rasul pun melianke dengen baso kaumnyo, 618 supayo dio angsal ngesung penjelasan kepado wong-wong niku. dades Allah nyesetke sinten yên Dio ayuni, serto ngesung petunju’ kepado sinten yên Dio ayuni. Dio Yên Maha Pekaso, Maha Bijaksano.
618) Al-Qur’an ditûrûnke jerû baso Arab, dîdînyo reti bahwo Al-Qur’an peranti bangso Arab saos, tapi peranti sedanten wong.
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مُوْسٰى بِاٰيٰتِنَآ اَنْ اَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ ەۙ وَذَكِّرْهُمْ بِاَيّٰىمِ اللّٰهِ ۗاِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُوْرٍ٥
Wa laqad arsalnā mūsā bi'āyātinā an akhrij qaumaka minaẓ-ẓulumāti ilan-nūr(i), wa żakkirhum bi'ayyāmillāh(i), inna fī żālika la'āyātil likulli ṣabbārin syakūr(in).
[5]
Serto leser, Kame’ sampun ngûtûs Musa dengen bakto tando-tando (kekuasoan) Kame’, (serto Kame’ kengken kepadonyo), “Metukela kaum niko dari kegelepan kepado cahayo terang bende¬rang serto imutkela wong-wong niku kepado dinten-dinten Allah. 619 Leser, pado yên ma’ niku wênten tando-tando (kekuasoan Allah) peranti saben wong penyabar serto kata besyukur.
619) Peristiwo yên sampun dades pado kaum-kaum kerîhîn serto ni’mat serto siksoan yên dialami wong-wong niku.
وَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهِ اذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ اَنْجٰىكُمْ مِّنْ اٰلِ فِرْعَوْنَ يَسُوْمُوْنَكُمْ سُوْۤءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُوْنَ اَبْنَاۤءَكُمْ وَيَسْتَحْيُوْنَ نِسَاۤءَكُمْ ۗوَفِيْ ذٰلِكُمْ بَلَاۤءٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ عَظِيْمٌ ࣖ٦
Wa iż qāla mūsā liqaumihiżkurū ni‘matallāhi ‘alaikum iż anjākum min āli fir‘auna yasūmūnakum sū'al-‘ażābi wa yużabbiḥūna abnā'akum wa yastaḥyūna nisā'akum, wa fī żālikum balā'um mir rabbikum ‘aẓīm(un).
[6]
Serto (imutla) sewaktu Musa bekelap kepado kaumnyo, “Imutla ni’mat Allah ates niko sewaktu Dio nyelametke niko dari pengikut-pengikut Fir’aun; wong-wong niku nyikso niko dengen sikso yên pedî, serto nyemele buda’-buda’ niko yên lanang, serto miarke urip buda’-buda’ betino niko, pado yên ma’ niku sios coboan yên ageng dari Tuhan niko.”
وَاِذْ تَاَذَّنَ رَبُّكُمْ لَىِٕنْ شَكَرْتُمْ لَاَزِيْدَنَّكُمْ وَلَىِٕنْ كَفَرْتُمْ اِنَّ عَذَابِيْ لَشَدِيْدٌ٧
Wa iż ta'ażżana rabbukum la'in syakartum la'azīdannakum wa la'in kafartum inna ‘ażābī lasyadīd(un).
[7]
Serto (imutla) sewaktu Tuhan niko mema’lumke, “Selesernyo kalu niko besyukur, niscayo Kulo ayun namba (ni’mat) kepado niko, tapi kalu niko ngingkari (nikmat Kulo), dades cengki azab Kulo berat nian.”
وَقَالَ مُوْسٰٓى اِنْ تَكْفُرُوْٓا اَنْتُمْ وَمَنْ فِى الْاَرْضِ جَمِيْعًا ۙفَاِنَّ اللّٰهَ لَغَنِيٌّ حَمِيْدٌ٨
Wa qāla mūsā in takfurū antum wa man fil-arḍi jamī‘ā(n), fa innallāha laganiyyun ḥamīd(un).
[8]
Serto Musa berkelap, “Kalu niko serto wong yên wênten di bumi sedantennyo ngingkari (ni’mat Allah), dades selesernyo Allah Maha Sugî, Maha Tepuji.
اَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَؤُا الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوْحٍ وَّعَادٍ وَّثَمُوْدَ ەۗ وَالَّذِيْنَ مِنْۢ بَعْدِهِمْ ۗ لَا يَعْلَمُهُمْ اِلَّا اللّٰهُ ۗجَاۤءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ فَرَدُّوْٓا اَيْدِيَهُمْ فِيْٓ اَفْوَاهِهِمْ وَقَالُوْٓا اِنَّا كَفَرْنَا بِمَآ اُرْسِلْتُمْ بِهٖ وَاِنَّا لَفِيْ شَكٍّ مِّمَّا تَدْعُوْنَنَآ اِلَيْهِ مُرِيْبٍ٩
Alam ya'tikum naba'ul-lażīna min qablikum qaumi nūḥiw wa ‘ādiw wa ṡamūd(a), wal-lażīna mim ba‘dihim, lā ya‘lamuhum illallāh(u), jā'athum rusuluhum bil-bayyināti fa raddū aidiyahum fī afwāhihim wa qālū innā kafarnā bimā ursiltum bihī wa innā lafī syakkim mimmā tad‘ūnanā ilaihi murīb(in).
[9]
Napi dereng rawû kepado niko kabar wong-wong sedereng niko (yaitu) kaum Nuh, ‘Ad, Samud serto wong wong sampun wong-wong niku. Nano wênten yên wikan wong-wong niku selian Allah. Rasul-rasul sampun rawû kepado wong-wong niku makto bukti-bukti (yên nyato) tapi wong-wong niku nutup¬ke tangannyo ke mulutnyo (kerno kebencian), serto bekelap, “Selesernyo kame’ nano pecayo ayun (bukti bahwo) niko diûtûs (kepado kame’) serto kame’ leser-leser jerû keraguan yên ngelisake tehadep napi yên niko kengkenke kepado kame’.”
۞ قَالَتْ رُسُلُهُمْ اَفِى اللّٰهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ يَدْعُوْكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُمْ مِّنْ ذُنُوْبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ اِلٰٓى اَجَلٍ مُّسَمًّىۗ قَالُوْٓا اِنْ اَنْتُمْ اِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا ۗ تُرِيْدُوْنَ اَنْ تَصُدُّوْنَا عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ اٰبَاۤؤُنَا فَأْتُوْنَا بِسُلْطٰنٍ مُّبِيْنٍ١٠
Qālat rusuluhum afillāhi syakkun fāṭiris-samāwāti wal-arḍ(i), yad‘ūkum liyagfira lakum min żunūbikum wa yu'akhkhirakum ilā ajalim musammā(n), qālū in antum illā basyarum miṡlunā, turīdūna an taṣuddūnā ‘ammā kāna ya‘budu ābā'unā fa'tūnā bisulṭānim mubīn(in).
[10]
Rasul rasul wong-wong niku bekelap, “napi wênten keraguan tehadep Allah, Pencipto langit serto bumi? Dio ngengken niko (peranti beiman) supayo Dio ngampuni sebagîan doso-doso niko serto nundo (siksoan) niko yên sampe waktu yên ditentuke?” Wong-wong niku bekelap, “Niko cumala wong peca’ kame’ jugo. Niko ayun ngalangi kame’ (nyemba) napi yên dari kerîhîn disemba nene’ moyang kame’, kerno niku rawûkela kepado kame’ bukti yên nyato.”
قَالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ اِنْ نَّحْنُ اِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ يَمُنُّ عَلٰى مَنْ يَّشَاۤءُ مِنْ عِبَادِهٖۗ وَمَا كَانَ لَنَآ اَنْ نَّأْتِيَكُمْ بِسُلْطٰنٍ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ ۗوَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ١١
Qālat lahum rusuluhum in naḥnu illā basyarum miṡlukum wa lākinnallāha yamunnu ‘alā may yasyā'u min ‘ibādih(ī), wa mā kāna lanā an na'tiyakum bisulṭānin illā bi'iżnillāh(i), wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mu'minūn(a).
[11]
Rosul-rosul wong-wong niku bekelap kepado wong-wong niku, “Kame’ cumala wong peca’ niko, tapi Allah ngesung kurnio kepado sinten yên Dio ayuni di antaro hambo-hambo-Nyo. Nano pantes peranti kame’ ngerawûke sios bukti kepado niko ngelianke dengen izin Allah. Serto cuman kepado Allah saos kenda’nyo wong yên beiman betawakal.
وَمَا لَنَآ اَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللّٰهِ وَقَدْ هَدٰىنَا سُبُلَنَاۗ وَلَنَصْبِرَنَّ عَلٰى مَآ اٰذَيْتُمُوْنَاۗ وَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُوْنَ ࣖ١٢
Wa mā lanā allā natawakkala ‘alallāhi wa qad hadānā subulanā, wa lanaṣbiranna ‘alā mā āżaitumūnā, wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mutawakkilūn(a).
[12]
Serto napi kame’ nano ayun betawakal kepado Allah, sedengke Dio sampun nunju’ke jalan kepado kame’, serto kame’ leser, ayun tetep besabar tehadep gangguan yên niko damelke kepado kame’. Serto cuman kepado Allah saos wong yên betawakkal nyerake awa’ dewe’.”
وَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُمْ مِّنْ اَرْضِنَآ اَوْ لَتَعُوْدُنَّ فِيْ مِلَّتِنَاۗ فَاَوْحٰٓى اِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظّٰلِمِيْنَ ۗ١٣
Wa qālal-lażīna kafarū lirusulihim lanukhrijannakum min arḍinā au lata‘ūdunna fī millatinā, fa auḥā ilaihim rabbuhum lanuhlikannaẓ-ẓālimīn(a).
[13]
Serto wong-wong kafir bekelap kepado rosul-rasul wong-wong niku, “Kame’ cengki ayun ngûser niko dari negri kame’ atawa niko leser-leser mantu’ kepado agamo kame’.” dades Tuhan sampun wahyuke kepado wong-wong niku, “Kame’ cengki ayun mademke wong yên dzolim niku.
وَلَنُسْكِنَنَّكُمُ الْاَرْضَ مِنْۢ بَعْدِهِمْ ۗذٰلِكَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِيْ وَخَافَ وَعِيْدِ١٤
Wa lanuskinannakumul-arḍa mim ba‘dihim, żālika liman khāfa maqāmī wa khāfa wa‘īd(i).
[14]
Serto kame’ cengki ayun nempatke niko di negri-negri niku sampun wong-wong niku. Yên ma’ niku (nikula peranti) wong-wong yên takut (ngadep) kehadirat Kulo serto takut ayun anceman Kulo.”
وَاسْتَفْتَحُوْا وَخَابَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيْدٍۙ١٥
Wastaftaḥū wa khāba kullu jabbārin ‘anīd(in).
[15]
Serto wong-wong niku nedo disung kemenang¬an serto binasola sedanten wong yên belaku sewenang-wenang male keras kepala’,
مِّنْ وَّرَاۤىِٕهٖ جَهَنَّمُ وَيُسْقٰى مِنْ مَّاۤءٍ صَدِيْدٍۙ١٦
Miw warā'ihī jahannamu wa yusqā mim mā'in ṣadīd(in).
[16]
Diadepannyo wênten nerako Jahanam serto dio ayun disung minuman dengen toyo nana,
يَّتَجَرَّعُهٗ وَلَا يَكَادُ يُسِيْغُهٗ وَيَأْتِيْهِ الْمَوْتُ مِنْ كُلِّ مَكَانٍ وَّمَا هُوَ بِمَيِّتٍۗ وَمِنْ وَّرَاۤىِٕهٖ عَذَابٌ غَلِيْظٌ١٧
Yatajarra‘uhū wa lā yakādu yusīguhū wa ya'tīhil-mautu min kulli makāniw wa mā huwa bimayyit(in), wa miw warā'ihī ‘ażābun galīẓ(un).
[17]
Ditego’-tego’nyo (toyo nana niku) serto dio amper nano angsal nelennyo serto rawûla (bahayo) padem kepadonyo dari segenep penjuru, tapi dio nano jugo padem; serto diadepannyo (maler wênten) azab yên berat
مَثَلُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ اَعْمَالُهُمْ كَرَمَادِ ِۨاشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيْحُ فِيْ يَوْمٍ عَاصِفٍۗ لَا يَقْدِرُوْنَ مِمَّا كَسَبُوْا عَلٰى شَيْءٍ ۗذٰلِكَ هُوَ الضَّلٰلُ الْبَعِيْدُ١٨
Maṡalul-lażīna kafarū birabbihim a‘māluhum karamādinisytaddat bihir-rīḥu fī yaumin ‘āṣif(in), lā yaqdirūna mimmā kasabū ‘alā syai'(in), żālika huwaḍ-ḍalālul-ba‘īd(u).
[18]
Perumpamoan wong yên ingkar kepado Tuhan¬nyo, damelan wong-wong niku peca’ abu yên ditiup ole angin keras serto sios dinten yên berangin kenceng. Wong-wong niku nano kuaso (ngerawûke manfaat) sami sekali dari napi yên sampun wong-wong niku damelke (di dunio). Yên ma’niku nikula kesesetan yên tebi.
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ بِالْحَقِّۗ اِنْ يَّشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيْدٍۙ١٩
Alam tara annallāha khalaqas-samāwāti wal-arḍa bil-ḥaqq(i), iy yasya' yużhibkum wa ya'ti bikhalqin jadīd(in).
[19]
Nanoke niko ningali, bahwo selesernyo Allah sampun nyiptoke langit serto bumi dengen hak (leser)? Kalu Dio ngenda’i, niscayo Dio mademke niko serto ngerawûke mahluk yên anyar (peranti ngantike niko),
وَّمَا ذٰلِكَ عَلَى اللّٰهِ بِعَزِيْزٍ٢٠
Wa mā żālika ‘alallāhi bi‘azīz(in).
[20]
Serto yên ma’ niku nano suker peranti Allah.
وَبَرَزُوْا لِلّٰهِ جَمِيْعًا فَقَالَ الضُّعَفٰۤؤُا لِلَّذِيْنَ اسْتَكْبَرُوْٓا اِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ اَنْتُمْ مُّغْنُوْنَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللّٰهِ مِنْ شَيْءٍ ۗقَالُوْا لَوْ هَدٰىنَا اللّٰهُ لَهَدَيْنٰكُمْۗ سَوَاۤءٌ عَلَيْنَآ اَجَزِعْنَآ اَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِنْ مَّحِيْصٍ ࣖ٢١
Wa barazū lillāhi jamī‘an fa qālaḍ-ḍu‘afā'u lil-lażīnastakbarū innā kunnā lakum taba‘an fahal antum mugnūna ‘annā min ‘ażābillāhi min syai'(in), qālū lau hadānallāhu lahadainākum, sawā'un ‘alainā ajazi‘nā am ṣabarnā mā lanā mim maḥīṣ(in).
[21]
Serto wong-wong niku sedanten (di padang Mahsyar) bekumpul peranti ngadep ke hadirat Allah, sampun niku wong yên lema bekelap kepado wong yên sombong, “Selesernyo kame’ kerîhîn nikula pengikut-pengikut niko, dades angsalke niko ngela’ke kame’ dari azab Allah (walaupun) setiti’ saos? Wong-wong niku nyawab, “Kalu Allah ngesung petunju’ kepado kame’, niscayo kame’ angsal ngesung petunju’ kepado niko. Sami saos peranti kito, napi kito ngelu atawa besabar. Kito nano wenten enggon peranti ngelarike awa’
وَقَالَ الشَّيْطٰنُ لَمَّا قُضِيَ الْاَمْرُ اِنَّ اللّٰهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُّكُمْ فَاَخْلَفْتُكُمْۗ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِّنْ سُلْطٰنٍ اِلَّآ اَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِيْ ۚفَلَا تَلُوْمُوْنِيْ وَلُوْمُوْٓا اَنْفُسَكُمْۗ مَآ اَنَا۠ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَآ اَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّۗ اِنِّيْ كَفَرْتُ بِمَآ اَشْرَكْتُمُوْنِ مِنْ قَبْلُ ۗاِنَّ الظّٰلِمِيْنَ لَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ٢٢
Wa qālasy-syaiṭānu lammā quḍiyal-amru innallāha wa‘adakum wa‘dal-ḥaqqi wa wa‘attukum fa akhlaftukum, wa mā kāna liya ‘alaikum min sulṭānin illā an da‘autukum fastajabtum lī, falā talūmūnī wa lūmū anfusakum, wa mā ana bimuṣrikhikum wa mā antum bimuṣrikhiyy(a), innī kafartu bimā asyraktumūni min qabl(u), innaẓ-ẓālimīna lahum ‘ażābun alīm(un).
[22]
Serto setan bekelap sewaktu pekaro (hisab) sampun diselesaike, “Selesernyo Allah sampun semayoanke kepado niko semayoan yên leser, serto kulo pun sampun semayoanke kepado niko tapi kulo nyalainyo. Nano wênten kekuasaan peranti kulo tehadep niko, melianke (cuman) kulo nyeru niko sampun niku niko matui seruan kulo, ole sebab niku nano angsal niko ngatoi kulo, tapi katoila awa’ niko saos. Kulo nano angsal nulung niko, serto niko pun nano angsal nulung kulo. Selesernyo kulo nano nyeleserke damelan niko nyekutuke kulo (dengen Allah) sejak kerîhîn.” Leser, wong yên zolim ayun angsal siksoan yên pedî
وَاُدْخِلَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا بِاِذْنِ رَبِّهِمْۗ تَحِيَّتُهُمْ فِيْهَا سَلٰمٌ٢٣
Wa udkhilal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti jannātin tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā bi'iżni rabbihim, taḥiyyatuhum fīhā salām(un).
[23]
Serto wong yên beiman serto namelke keleseran dingelangkungtke ke jerû suargo-suargo yên ngalir di bawanyo sungi-sungi. Wong-wong niku kekel di jerûnyo dengen izin Tuhan wong-wong niku. Kelapan penghoramatan wong-wong niku (jerû) suargo niku nikula salām. 620
620) Retinyo selamat dari sedanten bencano
اَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ اَصْلُهَا ثَابِتٌ وَّفَرْعُهَا فِى السَّمَاۤءِۙ٢٤
Alam tara kaifa ḍaraballāhu maṡalan kalimatan ṭayyibatan kasyajaratin ṭayyibatin aṣluhā ṡābituw wa far‘uhā fis-samā'(i).
[24]
Nanoke niko ningali ma’ pundi Allah sampun muat perumpamoan kalimat yên sae, 621 peca’ pohon yên sae, akarnyo kuat serto cabangnyo (nyulang) ke langit.
621) Temaso’ kalimah yên sae nikula kalimah tauhid ya'ni sedanten kelapan yên ngengken kepado keleseran serto nyegah kemungkaran serto damelan sae. Kalimah tauhid, peca’ kalimah Lā ilāha illallāh.
تُؤْتِيْٓ اُكُلَهَا كُلَّ حِيْنٍ ۢبِاِذْنِ رَبِّهَاۗ وَيَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُوْنَ٢٥
Tu'tī ukulahā kulla ḥīnim bi'iżni rabbihā, wa yaḍribullāhul-amṡāla lin-nāsi la‘allahum yatażakkarūn(a).
[25]
(Pohon) niku ngasîlke buanyo pado saben waktu dengen seizin Tuhannyo. Serto Allah muat perumpamoan niku peranti wong supayo wong-wong niku selalu inget.
وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيْثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيْثَةِ ِۨاجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْاَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ٢٦
Wa maṡalu kalimatin khabīṡatin kasyajaratin khabīṡatinijtuṡṡat min fauqil-arḍi mā lahā min qarār(in).
[26]
Serto perumpamoan kalimah yên bûrû’’ peca’ pohon yên bûrû’’, 622 yên sampun dicabut oyot-oyotnyo dari pemukaan bumi; nano angsal tetep (tega’) setiti’ saos.
622) Temaso’ jerû kalimah yên bûrû’’ nikula kufur, syiri’, sedanten kelapan yên nano sae serto damelan yên nano sae.
يُثَبِّتُ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَفِى الْاٰخِرَةِۚ وَيُضِلُّ اللّٰهُ الظّٰلِمِيْنَۗ وَيَفْعَلُ اللّٰهُ مَا يَشَاۤءُ ࣖ٢٧
Yuṡabbitullāhul-lażīna āmanū bil-qauliṣ-ṣābiti fil-ḥayātid-dun-yā wa fil-ākhirah(ti), wa yuḍillullāhuẓ-ẓālimīn(a), wa yaf‘alullāhu mā yasyā'(u).
[27]
Allah negûke (iman) wong-wong yên beiman dengen kelapan yên tegû 623 (jerû keuripan) di dunio serto di akhe¬rat, serto Allah nyesetke wong-wong yên zolim serto Allah bedamel napi yên Dio ayuni.
623) Yên dima’sud kelapan-kelapan yên tegû di ngeriki nikulah kalimah ṭoyyibah yên dikelap jerû ayat 24 di pucu’
۞ اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْنَ بَدَّلُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ كُفْرًا وَّاَحَلُّوْا قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِۙ٢٨
Alam tara ilal-lażīna baddalū ni‘matallāhi kufraw wa aḥallū qaumahum dāral-bawār(i).
[28]
Nanoke niko ningali wong-wong yên sampun nukar ni’mat Allah dengen ingkar kepado Allah serto nyampa’ke kaumnyo ke lembah kebinasoan?,
جَهَنَّمَ ۚيَصْلَوْنَهَاۗ وَبِئْسَ الْقَرَارُ٢٩
Jahannama yaṣlaunahā, wa bi'sal-qarār(u).
[29]
Yaitu nerako Jahanam; wong-wong niku ngelangkungt ke jerûnyo, serto nikula sebûrû’’-bûrû’’ enggon pedaleman.
وَجَعَلُوْا لِلّٰهِ اَنْدَادًا لِّيُضِلُّوْا عَنْ سَبِيْلِهٖۗ قُلْ تَمَتَّعُوْا فَاِنَّ مَصِيْرَكُمْ اِلَى النَّارِ٣٠
Wa ja‘alū lillāhi andādal liyuḍillū ‘an sabīlih(ī), qul tamatta‘ū fa inna maṣīrakum ilan-nār(i).
[30]
Serto wong-wong niku (wong kafir) niku sampun nadeske tandingan peranti Allah peranti nyesetke (wong) dari jalan-Nyo. Kelap¬ke¬la (Muhammad), “Beladas-ladasla niko, kerno selesernyo enggon mantu’ niko ke nerako.”
قُلْ لِّعِبَادِيَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا يُقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَيُنْفِقُوْا مِمَّا رَزَقْنٰهُمْ سِرًّا وَّعَلَانِيَةً مِّنْ قَبْلِ اَنْ يَّأْتِيَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيْهِ وَلَا خِلٰلٌ٣١
Qul li‘ibādiyal-lażīna āmanū yuqīmuṣ-ṣalāta wa yunfiqū mimmā razaqnāhum sirraw wa ‘alāniyatam min qabli ay ya'tiya yaumul lā bai‘un fīhi wa lā khilāl(un).
[31]
Kelapkela (Muhammad) kepado hambo-hambo Kulo yên sampun beiman, “Supayo wong-wong niku namelke sholat, ngesung sebagîan rezki yên Kame’ sungke secaro singitan atawa nyato sedereng rawû dinten, sewaktu nano wênten male besade sami betumbas serto persahabatan.
اَللّٰهُ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ وَاَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۤءِ مَاۤءً فَاَخْرَجَ بِهٖ مِنَ الثَّمَرٰتِ رِزْقًا لَّكُمْ ۚوَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِى الْبَحْرِ بِاَمْرِهٖ ۚوَسَخَّرَ لَكُمُ الْاَنْهٰرَ٣٢
Allāhul-lażī khalaqas-samāwāti wal-arḍa wa anzala minas-samā'i mā'an fa akhraja bihī minaṡ-ṡamarāti rizqal lakum, wa sakhkhara lakumul-fulka litajriya fil-baḥri bi'amrih(ī), wa sakhkhara lakumul-anhār(a).
[32]
Allah-la yên sampun nadeske langit serto bumi serto nûrûnnke toyo (ujan) dari langit, sampun niku dengen (toyo ujan) niku Dio metuke bemecem bua-buahan sebage rezki peranti niko; serto Dio sampun nûndû’’ke baito peranti niko supayo belayar di lautan dengen kenda’-Nyo, serto Dio sampun nûndû’’ke sungi-sungi peranti niko.
وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَاۤىِٕبَيْنِۚ وَسَخَّرَ لَكُمُ الَّيْلَ وَالنَّهَارَ ۚ٣٣
Wa sakhkhara lakumusy-syamsa wal-qamara dā'ibaīn(i), wa sakhkhara lakumul-laila wan-nahār(a).
[33]
Serto Dio sampun nûndû’’ke matoari serto bulan peranti niko yên terus-menerus beredar (jerû orbitnyo); serto sampun nûndû’kke malem serto siang peranti niko.
وَاٰتٰىكُمْ مِّنْ كُلِّ مَا سَاَلْتُمُوْهُۗ وَاِنْ تَعُدُّوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ لَا تُحْصُوْهَاۗ اِنَّ الْاِنْسَانَ لَظَلُوْمٌ كَفَّارٌ ࣖ٣٤
Wa ātākum min kulli mā sa'altumūh(u), wa in ta‘uddū ni‘matallāhi lā tuḥṣūhā, innal-insāna laẓalūmun kaffār(un).
[34]
Serto Dio sampun ngesung kepado niko sedanten napi yên niko mohonke kepado-Nyo. Serto kalu niko ngerikini ni’mat Allah, cengkila niko nano angsal ngerikininyo. Leser, wong niku zolim nian serto ngingkari nian (ni’mat Allah).
وَاِذْ قَالَ اِبْرٰهِيْمُ رَبِّ اجْعَلْ هٰذَا الْبَلَدَ اٰمِنًا وَّاجْنُبْنِيْ وَبَنِيَّ اَنْ نَّعْبُدَ الْاَصْنَامَ ۗ٣٥
Wa iż qāla ibrāhīmu rabbij‘al hāżal-balada āminaw wajnubnī wa baniyya an na‘budal-aṣnām(a).
[35]
Serto (imutla), sewaktu Ibrahim bedo’a, “Wahai Tuhan, dadeskela negri niki (Mekah), negri yên aman, serto tebîkela kulo beserto zuriyat kulo supayo nano nyemba behalo.
رَبِّ اِنَّهُنَّ اَضْلَلْنَ كَثِيْرًا مِّنَ النَّاسِۚ فَمَنْ تَبِعَنِيْ فَاِنَّهٗ مِنِّيْۚ وَمَنْ عَصَانِيْ فَاِنَّكَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٣٦
Rabbi innahunna aḍlalna kaṡīram minan-nās(i), faman tabi‘anī fa innahū minnī, wa man ‘aṣānī fa innaka gafūrur raḥīm(un).
[36]
Wahai Tuhan, behalo-behalo niku sampun nyesetke kata wong. Sinten saos yên tumut kulo, dades wong niku maso’ golongan kulo, serto sinten saos durhakoi kulo, dades Niko Maha Penganpun, Maha Penyayang.
رَبَّنَآ اِنِّيْٓ اَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِيْ بِوَادٍ غَيْرِ ذِيْ زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِۙ رَبَّنَا لِيُقِيْمُوا الصَّلٰوةَ فَاجْعَلْ اَفْـِٕدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِيْٓ اِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِّنَ الثَّمَرٰتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُوْنَ٣٧
Rabbanā innī askantu min żurriyyatī biwādin gairi żī zar‘in ‘inda baitikal-muḥarram(i), rabbanā liyuqīmuṣ-ṣalāta faj‘al af'idatam minan-nāsi tahwī ilaihim warzuqhum minaṡ-ṡamarāti la‘allahum yasykurūn(a).
[37]
Wahai Tuhan, selesernyo kulo sam¬pun nempatke sebagîan zuriyat kulo di lemba yên nano wênten punyo tanem-taneman di para’ rompo’ Niko (Baitulloh) yên ditabe’i, wahai Tuhan (yên ma’ niku) supayo wong-wong niku namelke sholat, dades dadeskela ati sebagîan wong cenderung kepado wong-wong niku serto sungla wong-wong niku rezki dari bua-buahan, mugi-mugi wong-wong niku dades besyukur.
رَبَّنَآ اِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِيْ وَمَا نُعْلِنُۗ وَمَا يَخْفٰى عَلَى اللّٰهِ مِنْ شَيْءٍ فِى الْاَرْضِ وَلَا فِى السَّمَاۤءِ٣٨
Rabbanā innaka ta‘lamu mā nukhfī wa mā nu‘lin(u), wa mā yakhfā ‘alallāhi min syai'in fil-arḍi wa lā fis-samā'(i).
[38]
Wahai Tuhan kame’, selesernyo Niko wikan napi yên kame’ singitke serto napi yên kame’ tampa’ke, serto nano wênten sesios jugo yên disingitke peranti Allah, bae’ yên wênten di bumi napipun yên wênten di langit
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ وَهَبَ لِيْ عَلَى الْكِبَرِ اِسْمٰعِيْلَ وَاِسْحٰقَۗ اِنَّ رَبِّيْ لَسَمِيْعُ الدُّعَاۤءِ٣٩
Al-ḥamdu lillāhil-lażī wahaba lī ‘alal-kibari ismā‘īla wa isḥāq(a), inna rabbī lasamī‘ud-du‘ā'(i).
[39]
Sedanten puji peranti Allah yên sampun ngesungke kepado kulo pado dinten sepu (kulo) Ismail serto Ishaq. Leser, Tuhan kulo leser-leser Maha Nenger (ngabulke) do’a.
رَبِّ اجْعَلْنِيْ مُقِيْمَ الصَّلٰوةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِيْۖ رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاۤءِ٤٠
Rabbij‘alnī muqīmaṣ-ṣalāti wa min żurriyyatī, rabbanā wa taqabbal du‘ā'(i).
[40]
Wahai Tuhan kulo, dadeskela kulo serto zuriyat kulo wong yên mantep namelke sholat, wahai Tuhan kame’, kabulkela do’a kulo.
رَبَّنَا اغْفِرْ لِيْ وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِيْنَ يَوْمَ يَقُوْمُ الْحِسَابُ ࣖ٤١
Rabbanagfir lī wa liwālidayya wa lil-mu'minīna yauma yaqūmul-ḥisāb(u).
[41]
Wahai Tuhan kame’, ampuni kulo serto keduo iko' ibo’ aba kulo serto sedanten wong yên beiman pado dinten diadoke rikinan (dinten Kiamat).”
وَلَا تَحْسَبَنَّ اللّٰهَ غَافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظّٰلِمُوْنَ ەۗ اِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيْهِ الْاَبْصَارُۙ٤٢
Wa lā taḥsabannallāha gāfilan ‘ammā ya‘maluẓ-ẓālimūn(a), innamā yu'akhkhiruhum liyaumin tasykhaṣu fīhil-abṣār(u).
[42]
Serto nano angsal niko nyangko, kalu Allah nano peratian dari napi yên didamelke ole wong yên zolim. Selesernyo Allah ngesung tempo wong-wong niku sampe dinten yên pado waktu niku mato (wong-wong niku) tebelala’,
مُهْطِعِيْنَ مُقْنِعِيْ رُءُوْسِهِمْ لَا يَرْتَدُّ اِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ ۚوَاَفْـِٕدَتُهُمْ هَوَاۤءٌ ۗ٤٣
Muhṭi‘īna muqni‘ī ru'ūsihim lā yartaddu ilaihim ṭarfuhum, wa af'idatuhum hawā'(un).
[43]
Wong-wong niku rawû begancang (menui panggêlan) dengen ngangkat kepala’nyo, sedeng mato wong-wong niku nano bekedip-kedip serto ati wong-wong niku kosong
وَاَنْذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيْهِمُ الْعَذَابُۙ فَيَقُوْلُ الَّذِيْنَ ظَلَمُوْا رَبَّنَآ اَخِّرْنَآ اِلٰٓى اَجَلٍ قَرِيْبٍۙ نُّجِبْ دَعْوَتَكَ وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَۗ اَوَلَمْ تَكُوْنُوْٓا اَقْسَمْتُمْ مِّنْ قَبْلُ مَا لَكُمْ مِّنْ زَوَالٍۙ٤٤
Wa anżirin-nāsa yauma ya'tīhimul-‘ażāb(u), fa yaqūlul-lażīna ẓalamū rabbanā akhkhirnā ilā ajalin qarīb(in), nujib da‘wataka wa nattabi‘ir-rusul(a), awalam takūnū aqsamtum min qablu mā lakum min zawāl(in).
[44]
Serto sungla peringetan (Muhammad) kepado wong pado dinten (sewaktu) azab rawû kepado wong-wong niku, dades wong yên zolim bekelap, “Yo Tuhan kame’, sungla kame’ kesempatan (mantu’ ke dunio) sedenget jadila, cengki kame’ ayun taat kengkenan Niko serto ayun tumut rosul-rosul.” (Kepado wong-wong niku dikelapke), “Dîdînyo kerîhîn (di dunio) niko sampun besumpa kalu sekali-kali nano ayun binaso?
وَّسَكَنْتُمْ فِيْ مَسٰكِنِ الَّذِيْنَ ظَلَمُوْٓا اَنْفُسَهُمْ وَتَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَكُمُ الْاَمْثَالَ٤٥
Wa sakantum fī masākinil-lażīna ẓalamū anfusahum wa tabayyana lakum kaifa fa‘alnā bihim wa ḍarabnā lakumul-amṡāl(a).
[45]
Serto niko sampun netep di enggon wong-wong yên zolim sami awa’ dewe’, serto sampun nyato peranti niko ma’ pundi Kame’ sampun bedamel tehadep wong-wong niku, serto Kamek sampun ngesungke kepado niko bepinten peumpamoan.”
وَقَدْ مَكَرُوْا مَكْرَهُمْ وَعِنْدَ اللّٰهِ مَكْرُهُمْۗ وَاِنْ كَانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُوْلَ مِنْهُ الْجِبَالُ٤٦
Wa qad makarū makrahum wa ‘indallāhi makruhum, wa in kāna makruhum litazūla minhul-jibāl(u).
[46]
Serto leser, wong-wong niku sampun namelke tipu dayo padohal Allah (wikan serto ayun males) tipu dayo wong-wong niku. Serto selesernyo tipu dayo wong-wong niku nano wikan ngilangke gunung-gunung. 624
624) Ayat-ayat (syare’at) Allah yên tegû peca’ gunung.
فَلَا تَحْسَبَنَّ اللّٰهَ مُخْلِفَ وَعْدِهٖ رُسُلَهٗ ۗاِنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ ذُو انْتِقَامٍۗ٤٧
Falā taḥsabannallāha mukhlifa wa‘dihī rusulah(ū), innallāha ‘azīzun żun tiqām(in).
[47]
Dades kerno niku nano angsal sekali-kali niko ngiro kalu Allah ngingkeri semayoan-Nyo kepado rosul-rosul-Nyo. Leser, Allah Maha Pekaso serto punyo pembalesan
يَوْمَ تُبَدَّلُ الْاَرْضُ غَيْرَ الْاَرْضِ وَالسَّمٰوٰتُ وَبَرَزُوْا لِلّٰهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ٤٨
Yauma tubaddalul-arḍu gairal-arḍi was-samāwātu wa barazū lillāhil-wāḥidil-qahhār(i).
[48]
(Nikula) pado dinten (sewaktu) bumi digenti dengen bumi yên lian, serto (ma’ niku pulo’) langit, serto wong-wong niku (wong) bekumpul (di padang Mahsyar) ngadep Allah Yên Maha Sios, Mahapekaso.
وَتَرَى الْمُجْرِمِيْنَ يَوْمَىِٕذٍ مُّقَرَّنِيْنَ فِى الْاَصْفَادِۚ٤٩
Wa taral-mujrimīna yauma'iżim muqarranīna fil-aṣfād(i).
[49]
Serto pado dinten niku niko ayun ningal wong yên bedoso besami-sami dikebet dengen belenggu
سَرَابِيْلُهُمْ مِّنْ قَطِرَانٍ وَّتَغْشٰى وُجُوْهَهُمُ النَّارُۙ٥٠
Sarābīluhum min qaṭirāniw wa tagsyā wujūhahumun-nār(u).
[50]
Kelambi wong-wong niku dari cairan aspal, serto rai wong-wong niku ditutup ole api nerako
لِيَجْزِيَ اللّٰهُ كُلَّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْۗ اِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْحِسَابِ٥١
Liyajziyallāhu kulla nafsim mā kasabat, innallāha sarī‘ul-ḥisāb(i).
[51]
Supayo Allah ngesung balesan kepado sedanten wong tehadep napi yên dio damelke. Leser, Allah Maha Gancang rekenan-Nyo
هٰذَا بَلٰغٌ لِّلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوْا بِهٖ وَلِيَعْلَمُوْٓا اَنَّمَا هُوَ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ وَّلِيَذَّكَّرَ اُولُوا الْاَلْبَابِ ࣖ٥٢
Hāżā balāgul lin-nāsi wa liyunżarū bihī wa liya‘lamū annamā huwa ilāhuw wāḥiduw wa liyażżakkara ulul-albāb(i).
[52]
Serto (Al-Qur’an) niki nikula penjelasan (yên sempurno) peranti wong, supayo wong-wong niku disung peringetan dengennyo, supayo wong-wong niku wikan kalu Dio nikulah Tuhan Yên Maha Sios serto supayo wong yên wentel akal ngembil pelajaran.