Surah Yunus
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
الۤرٰ ۗتِلْكَ اٰيٰتُ الْكِتٰبِ الْحَكِيْمِ١
Alif lām rā, tilka āyātul-kitābil-ḥakīm(i).
[1]
Alif Lām Rō. Nikila ayat-ayat Al-Qur’an yên penu hikma.
اَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا اَنْ اَوْحَيْنَآ اِلٰى رَجُلٍ مِّنْهُمْ اَنْ اَنْذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ ۗ قَالَ الْكٰفِرُوْنَ اِنَّ هٰذَا لَسٰحِرٌ مُّبِيْنٌ٢
Akāna lin-nāsi ‘ajaban an auḥainā ilā rajulim minhum an anżirin-nāsa wa basysyiril-lażīna āmanū anna lahum qadama ṣidqin ‘inda rabbihim, qālal-kāfirūna inna hāżā lasāḥirum mubīn(un).
[2]
Panteske wong dades heran bahwa Kame’ ngesung wahyu kepado sios wong lanang di antaro wong-wong niku. “Sungla peringetan kepado wong serto ladaskela wong-wong beiman bahwa wong-wong niku punyo kududu’an yên tinggi di sisi Tuhan. “Wong-wong kafir bekelap, “Wong niki (Muhammad) leser-leser penyihir.”
اِنَّ رَبَّكُمُ اللّٰهُ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِيْ سِتَّةِ اَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْاَمْرَۗ مَا مِنْ شَفِيْعٍ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ اِذْنِهٖۗ ذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوْهُۗ اَفَلَا تَذَكَّرُوْنَ٣
Inna rabbakumullāhul -lażī khalaqas-samāwāti wal-arḍa fī sittati ayyāmin ṡummastawā ‘alal-‘arsyi yudabbirul-amr(a), mā min syafī‘in illā mim ba‘di iżnih(ī), żālikumullāhu rabbukum fa‘budūh(u), afalā tażakkarūn(a).
[3]
SelesernYa Tuhan niko nikula Allah yên nyiptoke langit serto bumi jerû enem maso, sampun niku Dio besemayam di pucu’ ‘Arsy (singgasano) peranti ngatur sedanten urusan. Nano wênten yên wikan ngesung syafa’at kecuali sampun wênten izin-Nyo. Nikula Allah, Tuhan niko, dades sembala Dio. napi niko nano ngembil pelajaran?
اِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيْعًاۗ وَعْدَ اللّٰهِ حَقًّاۗ اِنَّهٗ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيْدُهٗ لِيَجْزِيَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ بِالْقِسْطِۗ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيْمٍ وَّعَذَابٌ اَلِيْمٌ ۢبِمَا كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ٤
Ilaihi marji‘ukum jamī‘ā(n), wa‘dallāhi ḥaqqā(n), innahū yabda'ul-khalqa ṡumma yu‘īduhū liyajziyal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti bil-qisṭ(i), wal-lażīna kafarū lahum syarābum min ḥamīmiw wa ‘ażābun alīmum bimā kānū yakfurūn(a).
[4]
Cuman kepado-Nyo niko sedanten ayun mantu’. Niku merupoke semayoan Allah yên leser serto pasti. Selesernyo Dnikula yên mula’i nyiptoke mahluk sampun niku ngulanginyo (uripkenyo lagi sampun bangkit), supayo Dio ngesung balesan kepado wong-wong yèn beiman serto damelke keleseran dengen adil. Sedengke peranti wong-wong kafir (disedioke) toyo minuman yên umep serto siksoan yên pedî kerno kekafiran wong-wong niku.
هُوَ الَّذِيْ جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاۤءً وَّالْقَمَرَ نُوْرًا وَّقَدَّرَهٗ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوْا عَدَدَ السِّنِيْنَ وَالْحِسَابَۗ مَا خَلَقَ اللّٰهُ ذٰلِكَ اِلَّا بِالْحَقِّۗ يُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّعْلَمُوْنَ٥
Huwal-lażī ja‘alasy-syamsa ḍiyā'aw wal-qamara nūraw wa qaddarahū manāzila lita‘lamū ‘adadas-sinīna wal-ḥisāb(a), mā khalaqallāhu zālika illā bil-ḥaqq(i), yufaṣṣilul-āyāti liqaumiy ya‘lamūn(a).
[5]
Dnikula yên dadeske matoari besinar serto bulan becahayo serto Dnikula yên netepke enggon-enggon orbitnyo, supayo niko wikan rikinan taun, serto rikinan (waktu). Allah nano nyiptoke ma’ niku melianke dengen leser. Dio nyelaske tando-tando (keagengannyo) kepado wong-wong yên wikan.
اِنَّ فِى اخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللّٰهُ فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَّقُوْنَ٦
Inna fikhtilāfil-laili wan-nahāri wa mā khalaqallāhu fis-samāwāti wal-arḍi la'āyātil liqaumiy yattaqūn(a).
[6]
Selesernyo pado penggantian malem serto siang, serto pado napi yên didadeske Allah di langit serto di bumi, pasti wênten tando-tando (keagengan-Nyo) peranti wong-wong yên betaqwa.
اِنَّ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۤءَنَا وَرَضُوْا بِالْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَاطْمَـَٔنُّوْا بِهَا وَالَّذِيْنَ هُمْ عَنْ اٰيٰتِنَا غٰفِلُوْنَۙ٧
Innal-lażīna lā yarjūna liqā'anā wa raḍū bil-ḥayātid-dun-yā waṭma'annū bihā wal-lażīna hum ‘an āyātinā gāfilūn(a).
[7]
Selesernyo wong-wong yên nano ngarepke (nano ayun pecayo) semayoan dengen Kame’, serto ngeraso puas dengen keuripan dunio serto ngeraso tentrem dengen (keuripan) niku, serto wong-wong yên ngelalaike ayat-ayat Kame’,
اُولٰۤىِٕكَ مَأْوٰىهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوْا يَكْسِبُوْنَ٨
Ulā'ika ma'wāhumun nāru bimā kānū yaksibūn(a).
[8]
Wong-wong niku enggonnyo di nerako, kerno napi yên sampun wong-wong niku damelke
اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ يَهْدِيْهِمْ رَبُّهُمْ بِاِيْمَانِهِمْۚ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهِمُ الْاَنْهٰرُ فِيْ جَنّٰتِ النَّعِيْمِ٩
Innal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti yahdīhim rabbuhum bi'īmānihim, tajrī min taḥtihimul-anhāru fī jannātin na‘īm(i).
[9]
Selesernyo wong-wong yên beiman serto namelke keleseran, niscayo disung petunju’ ole Tuhan kerno keimanannyo. Wong-wong niku di jerû suargo yên penu keni’matan, ngalir di bawanyo sungi-sungi.
دَعْوٰىهُمْ فِيْهَا سُبْحٰنَكَ اللّٰهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيْهَا سَلٰمٌۚ وَاٰخِرُ دَعْوٰىهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِيْنَ ࣖ١٠
Da‘wāhum fīhā subḥānakallāhumma wa taḥiyyatuhum fīhā salām(un), wa ākhiru da‘wāhum anil-ḥamdu lillāhi rabbil-‘ālamīn(a).
[10]
Do’a wong-wong niku di jerûnyo nikula, “Subhānakallāhumma” (Mahasuci Niko, wahai Tuhan kame’) serto salam tabe’ wong-wong niku nikula, “Salām” (salam sejahtero). Serto nutup do’a wong-wong niku nikula, “Al-ḥamdu lilāhi Robbil-‘ālamīn”. (sedanten puji peranti Allah Tuhan sedanten alam).
۞ وَلَوْ يُعَجِّلُ اللّٰهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُمْ بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ اِلَيْهِمْ اَجَلُهُمْۗ فَنَذَرُ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۤءَنَا فِيْ طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُوْنَ١١
Wa lau yu‘ajjilullāhu lin-nāsisy-syarrasti‘jālahum bil-khairi laquḍiya ilaihim ajaluhum, fa nażarul-lażīna lā yarjūna liqā'anā fī ṭugyānihim ya‘mahūn(a).
[11]
Serto kalu Allah gancangke keburu’an peranti wong macem pinta’an wong-wong niku peranti gancangke keleseran, pasti diahiri umur wong-wong niku. Tapi Kame’ lanta’ke wong-wong yên nano ngarepke panggê dengen Kame’, bingung di jerû kesesetan wong-wong niku.
وَاِذَا مَسَّ الْاِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْۢبِهٖٓ اَوْ قَاعِدًا اَوْ قَاۤىِٕمًا ۚفَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهٗ مَرَّ كَاَنْ لَّمْ يَدْعُنَآ اِلٰى ضُرٍّ مَّسَّهٗۗ كَذٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِيْنَ مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ١٢
Wa iżā massal-insānaḍ-ḍurru da‘ānā lijambihī au qā‘idan au qā'imā(n), falammā kasyafnā ‘anhu ḍurrahū marra ka'allam yad‘unā ilā ḍurrim massah(ū), każālika zuyyina lil-musrifīna mā kānū ya‘malūn(a).
[12]
Serto napibilo wong di timpo bahayo dio bedo’a kepado Kame’ jerû keadoan nguling, lînggî, atawa tega’, tapi sesampun Kame’ ilangke bahayo niku darinyo, dio mantu’ (ke jalan yên seset), semacem dio nano perna bedo’a kepado Kame’ peranti (ngilangke) bahayo yên sampun nimponyo. Ma’ nikula didadeske teraso saè peranti wong-wong yên kelîwatan bates napi yên wong-wong niku damelke.
وَلَقَدْ اَهْلَكْنَا الْقُرُوْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُوْاۙ وَجَاۤءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ وَمَا كَانُوْا لِيُؤْمِنُوْا ۗ كَذٰلِكَ نَجْزِى الْقَوْمَ الْمُجْرِمِيْنَ١٣
Wa laqad ahlaknal-qurūna min qablikum lammā ẓalamū, wa jā'athum rusuluhum bil-bayyināti wa mā kānū liyu'minū, każālika najzil-qaumal-mujrimīn(a).
[13]
Serto leser, Kame’ sampun minasoke umat-umat sedereng niko, sewaktu wong-wong niku bedamel zolim, padohal sedanten rosul wong-wong niku sampun rawŏ bakto keterangan-keterangan (yên nyato), tapi wong-wong niku samo sios nano ayun beiman. Ma’nikula Kame’ ngesung balesan kepado wong-wong yên bedamel doso.
ثُمَّ جَعَلْنٰكُمْ خَلٰۤىِٕفَ فِى الْاَرْضِ مِنْۢ بَعْدِهِمْ لِنَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُوْنَ١٤
Ṡumma ja‘alnākum khalā'ifa fil-arḍi mim ba‘dihim linanẓura kaifa ta‘malūn(a).
[14]
Sampun niku, Kame’ dadeske niko sebagê pengganti-pengganti (wong-wong niku) di bumi sesampun wong-wong niku, peranti Kame’ ningal ma’pundi niko bedamel.
وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُنَا بَيِّنٰتٍۙ قَالَ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۤءَنَا ائْتِ بِقُرْاٰنٍ غَيْرِ هٰذَآ اَوْ بَدِّلْهُ ۗ قُلْ مَا يَكُوْنُ لِيْٓ اَنْ اُبَدِّلَهٗ مِنْ تِلْقَاۤئِ نَفْسِيْ ۚاِنْ اَتَّبِعُ اِلَّا مَا يُوْحٰٓى اِلَيَّ ۚ اِنِّيْٓ اَخَافُ اِنْ عَصَيْتُ رَبِّيْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيْمٍ١٥
Wa iżā tutlā ‘alaihim āyātunā bayyināt(in), qālal-lażīna lā yarjūna liqā'ana'ti biqur'ānin gairi hāżā au baddilh(u), qul mā yakūnu lī an ubaddilahū min tilqā'i nafsī, in attabi‘u illā mā yūḥā ilayy(a), innī akhāfu in ‘aṣaitu rabbī ‘ażāba yaumin ‘aẓīm(in).
[15]
Serto napibilo dikelapke kepado wong-wong niku ayat-ayat Kame’ dengen jelas, wong-wong yên nano ngarepke haderengan dengen kame’ bekelap, “Rawŏkela kitab selian Al-Qur’an niki atawa gentilah. “Kelapkela (Muhammad), “Nanola pantes peranti kulo ngentikenyo nurut kenda’ kulo dewe’. Kulo cuman numut napi yên diwahyuke kepado kulo. Kulo bener-bener takut akan azab dinten yên ageng (Kiamat) kalu durhakoi Tuhan kulo.”
قُلْ لَّوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَا تَلَوْتُهٗ عَلَيْكُمْ وَلَآ اَدْرٰىكُمْ بِهٖ ۖفَقَدْ لَبِثْتُ فِيْكُمْ عُمُرًا مِّنْ قَبْلِهٖۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ١٦
Qul lau syā'allāhu mā talautuhū ‘alaikum wa lā adrākum bih(ī), faqad labiṡtu fīkum ‘umuram min qablih(ī), afalā ta‘qilūn(a).
[16]
Kelapkela (Muhammad) ”Kalu Allah ayuni, niscayo kulo nano ngelapkennyo kepado niko serto Allah nano (pulo’) ngesung wikan kepado niko.” Kulo sampun tinggal besami niko beberapo lami sederengnyo (sedereng turun Al-Qur’an). Napikah niko nano terti?
فَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ كَذَّبَ بِاٰيٰتِهٖۗ اِنَّهٗ لَا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُوْنَ١٧
Faman aẓlamu mimmaniftarā ‘alallāhi każiban au każżaba bi'āyātih(ī), innahū lā yufliḥul-mujrimūn(a).
[17]
Dades sintenla yên langkung zolim daripado wong yên nyaweske budian tehadep Allah atawa mudike ayat-ayat-Nyo? Selesernyo wong-wong yên bedamel doso niku nano ayun beruntung.
وَيَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَيَقُوْلُوْنَ هٰٓؤُلَاۤءِ شُفَعَاۤؤُنَا عِنْدَ اللّٰهِ ۗقُلْ اَتُنَبِّـُٔوْنَ اللّٰهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِى السَّمٰوٰتِ وَلَا فِى الْاَرْضِۗ سُبْحٰنَهٗ وَتَعٰلٰى عَمَّا يُشْرِكُوْنَ١٨
Wa ya‘budūna min dūnillāhi mā lā yaḍurruhum wa lā yanfa‘uhum wa yaqūlūna hā'ulā'i syufa‘ā'unā ‘indallāh(i), qul atunabbi'ūnallāha bimā lā ya‘lamu fis-samāwāti wa lā fil-arḍ(i), subḥānahū wa ta‘ālā ‘ammā yusyrikūn(a).
[18]
Serto wong-wong niku nyemba selian Allah, sesios yên nano angsal merawûke bencano pado wong-wong niku serto nano (pulo’) ngesung menpaat, serto wong-wong niku bekelap, “Wong-wong niku nikula pengesung sapaat kame’ di hadepan Allah. “Kelapkela, “napi niko ayun ngesung wikan kepado Allah sesios yên nano diwikani-Nyo napi yên di langit serto nano (pulo’) yên di bumi?” 578 Mahasuci Allah serto Mahatinggi Dio dari napi yên wong-wong niku pesekutuke.
578) Kalimat niki nikula uyo’an tehadep wong yên yembah berhalo, yên nyangko bahwa berhalo-berhalo niku wikan ngesung safa’at di sisi Allah.
وَمَا كَانَ النَّاسُ اِلَّآ اُمَّةً وَّاحِدَةً فَاخْتَلَفُوْاۗ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيْمَا فِيْهِ يَخْتَلِفُوْنَ١٩
Wa mā kānan-nāsu illā ummataw wāḥidatan fakhtalafū, wa lau lā kalimatun sabaqat mir rabbika laquḍiya bainahum fīmā fīhi yakhtalifūn(a).
[19]
Serto wong niku kerihinnyo cumala sios umat, sampun niku wong-wong niku beselewahan. kalu nano kerno sesios ketetepan yên sampun wênten dari Tuhan niko, 579 pastila sampun disung keputusan (di dunio) di antaro wong-wong niku, tentang napi yên wong-wong niku perselewahke niku.
579) Ketetepan Allah nikula bahwa peselewahan wong di dunio niku ayun diputuske di akhirat.
وَيَقُوْلُوْنَ لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖۚ فَقُلْ اِنَّمَا الْغَيْبُ لِلّٰهِ فَانْتَظِرُوْاۚ اِنِّيْ مَعَكُمْ مِّنَ الْمُنْتَظِرِيْنَ ࣖ٢٠
Wa yaqūlūna lau lā unzila ‘alaihi āyatum mir rabbih(ī), faqul innamal-gaibu lillāhi fantaẓirū, innī ma‘akum minal-muntaẓirīn(a).
[20]
Serto wong-wong niku bekelap, “Ngapo nano diturunke kepadonyo (Muhammad) sios bukti (mu’jizat) dari Tuhannyo?” Kelapkela, “Leser, sedanten yên ghoib niku cuman punyo Allah; kerno niku tunggu (baela) ole niko, Wikanila kulo jugo nunggu besami niko.”
وَاِذَآ اَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِّنْۢ بَعْدِ ضَرَّاۤءَ مَسَّتْهُمْ اِذَا لَهُمْ مَّكْرٌ فِيْٓ اٰيٰتِنَاۗ قُلِ اللّٰهُ اَسْرَعُ مَكْرًاۗ اِنَّ رُسُلَنَا يَكْتُبُوْنَ مَا تَمْكُرُوْنَ٢١
Wa iżā ażaqnan-nāsa raḥmatam mim ba‘di ḍarrā'a massathum iżā lahum makrun fī āyātinā, qulillāhu asra‘u makrā(n), inna rusulanā yaktubūna mā tamkurūn(a).
[21]
Dan napibilo Kame’ ngesungke sios rahmat kepado wong, sesampun wong-wong niku keno bencano, wong-wong niku gancang namelke sedanten tipu dayo (nantang) ayat-ayat Kame’. Kelapkela. “Allah langkung gancang pembalesannyo (tehadep tipu dayo niku).” Selesernyo malaikat-malaikat Kame’ nyatet tipu dayo ni3ko.
هُوَ الَّذِيْ يُسَيِّرُكُمْ فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِۗ حَتّٰٓى اِذَا كُنْتُمْ فِىْ الْفُلْكِۚ وَجَرَيْنَ بِهِمْ بِرِيْحٍ طَيِّبَةٍ وَّفَرِحُوْا بِهَا جَاۤءَتْهَا رِيْحٌ عَاصِفٌ وَّجَاۤءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكَانٍ وَّظَنُّوْٓا اَنَّهُمْ اُحِيْطَ بِهِمْۙ دَعَوُا اللّٰهَ مُخْلِصِيْنَ لَهُ الدِّيْنَ ەۚ لَىِٕنْ اَنْجَيْتَنَا مِنْ هٰذِهٖ لَنَكُوْنَنَّ مِنَ الشّٰكِرِيْنَ٢٢
Huwal-lażī yusayyirukum fil-barri wal-baḥr(i), ḥattā iżā kuntum fil-fulk(i), wa jaraina bihim birīḥin ṭayyibatiw wa fariḥū bihā jā'athā rīḥun ‘āṣifuw wa jā'ahumul-mauju min kulli makāniw wa ẓannū annahum uḥīṭa bihim, da‘awullāha mukhliṣīna lahud-dīn(a), la'in anjaitanā min hāżihī lanakūnanna minasy-syākirīn(a).
[22]
Dnikula Tuhan yên dadeske niko angsal bejalan di daratan, (serto belayar) di lautan. Sehinggo sewaktu niko wênten di jerû baito, serto meluncurlah (baito) niku, bakto wong-wong niku (wong-wong yên wênten di jerûnyo) dengen tiupan angin yên sae, serto wong-wong niku ragap kernonyo, numpa’-numpa’ rawula badai serto gelombang nimponyo dari sedanten ara, serto wong-wong niku ngiro sampun tekepung (bala’), dades wong-wong niku beda’a dengen tulus ihlas kepado Allah saos. (Sambil bekelap), “Sekironyo Niko nyelametke kame’ dari (bahayo) niki, pasti kame’ telebet wong-wong yên besyukur.”
فَلَمَّآ اَنْجٰىهُمْ اِذَا هُمْ يَبْغُوْنَ فِى الْاَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۗيٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنَّمَا بَغْيُكُمْ عَلٰٓى اَنْفُسِكُمْ مَّتَاعَ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَاۖ ثُمَّ اِلَيْنَا مَرْجِعُكُمْ فَنُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ٢٣
Falammā anjāhum iżā hum yabgūna fil-arḍi bigairil-ḥaqq(i), yā ayyuhan-nāsu innamā bagyukum ‘alā anfusikum matā‘al-ḥayātid-dun-yā, ṡumma ilainā marji‘ukum fa nunabbi'ukum bimā kuntum ta‘malūn(a).
[23]
Tapi waktu Allah nyelametke wong-wong niku, mala wong-wong niku bedamel kezoliman di bumi tanpo (alesan) yên saê. Hei wong! Selesernyo kezoliman niko bahayonyo ayun nimpo awa’ niko dewe’, niku cuman keni’matam urip duniawi, sampunnyo kepado Kame’la niko mantu’, kagek ayun Kame’ habarke kepado niko napi yên sampun niko demelke.
اِنَّمَا مَثَلُ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا كَمَاۤءٍ اَنْزَلْنٰهُ مِنَ السَّمَاۤءِ فَاخْتَلَطَ بِهٖ نَبَاتُ الْاَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْاَنْعَامُ ۗحَتّٰٓى اِذَآ اَخَذَتِ الْاَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ اَهْلُهَآ اَنَّهُمْ قٰدِرُوْنَ عَلَيْهَآ اَتٰىهَآ اَمْرُنَا لَيْلًا اَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنٰهَا حَصِيْدًا كَاَنْ لَّمْ تَغْنَ بِالْاَمْسِۗ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّتَفَكَّرُوْنَ٢٤
Innamā maṡalul-ḥayātid-dun-yā kamā'in anzalnāhu minas-samā'i fakhtalaṭa bihī nabātul-arḍi mimmā ya'kulun-nāsu wal-an‘ām(u), ḥattā iżā akhażatil-arḍu zukhrufahā wazzayyanat wa ẓanna ahluhā annahum qādirūna ‘alaihā, atāhā amrunā lailan au nahāran fa ja‘alnāhā ḥaṣīdan ka'allam tagna bil-ams(i), każālika nufaṣṣilul-āyāti liqaumiy yatafakkarūn(a).
[24]
Selesernyo peumpamoan keuripan duniowi niku cuman peca’ toyo (hujan) yên Kame’ campa’ke dari langit, sehinggo tumbula tanem-taneman bumi dengen subur (kerno toyo niku), di antaronyo wênten yên di tedo wong serto binatang ternak. Hinggo napibilo bumi niku sampun sempurno kebagusannyo, serto berais, 580 serto yên punyo ngiro kalu wong-wong niku pasti nguasoinyo (metek hasilnyo), rawula kepadonyo azab Kamê’ pado waktu malem atawa siang, lalu Kame’ dadeske (tanaman)nyo peca’ taneman yên sampun disabit, peca’ dereng perna tumbu kemaren. Mak nikula Kame’ nyelaskenyo tando-tando (kekuasoan Kame’) kepado wong yên befikir.
580) Bumi yên indah dengen gunung-gunung, serto lembah-lembahnyo sampun ngijo dengen tanam-tanamannyo.
وَاللّٰهُ يَدْعُوْآ اِلٰى دَارِ السَّلٰمِ ۚوَيَهْدِيْ مَنْ يَّشَاۤءُ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ٢٥
Wallāhu yad‘ū ilā dāris-salām(i), wa yahdī may yasyā'u ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[25]
Serto Allah ngengken (wong) ke Dārussalām (suargo), serto ngesung petunjuk kepado wong yên Dio ayuni ke jalan yên lurus (Islam).
۞ لِلَّذِيْنَ اَحْسَنُوا الْحُسْنٰى وَزِيَادَةٌ ۗوَلَا يَرْهَقُ وُجُوْهَهُمْ قَتَرٌ وَّلَا ذِلَّةٌ ۗاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢٦
Lil-lażīna aḥsanul-ḥusnā wa ziyādah(tun), wa lā yarhaqu wujūhahum qataruw wa lā żillah(tun), ulā'ika aṣḥābul-jannati hum fīhā khālidūn(a).
[26]
Peranti wong-wong yên bedamel sae, wênten pahalo yên leser (suargo) serto tambahannyo (keni’matan ningali Allah). Serto rai wong-wong niku nano ditutupi debu item serto nano (pulo’) jerû kehinoan. Wong-wong nikula penghuni suargo, wong-wong niku kekel di jerûnyo.
وَالَّذِيْنَ كَسَبُوا السَّيِّاٰتِ جَزَاۤءُ سَيِّئَةٍ ۢبِمِثْلِهَاۙ وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۗمَا لَهُمْ مِّنَ اللّٰهِ مِنْ عَاصِمٍۚ كَاَنَّمَآ اُغْشِيَتْ وُجُوْهُهُمْ قِطَعًا مِّنَ الَّيْلِ مُظْلِمًاۗ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚهُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢٧
Wal-lażīna każabus-sayyi'āti jazā'u sayyi'atim bimiṡlihā, wa tarhaquhum żillah(tun), mā lahum minallāhi min ‘āṣim(in), ka'annamā ugsyiyat wujūhuhum qiṭa‘am minal-laili muẓlimā(n), ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[27]
Wêntenpun wong-wong yên bedamel kejahatan (ayun angsal) balasan kejahatan yên setimpal serto wong-wong niku diselubungi kehinoan. Nano wênten peranti wong-wong niku siospun pelindungpun dari (azab) Allah, ma’ kayo rai wong-wong niku ditutupi dengen kepingan-kepingan malem yên gelep gulito. Wong-wong nikula penunggu nerako, wong-wong niku kekel di jerûnyo.
وَيَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيْعًا ثُمَّ نَقُوْلُ لِلَّذِيْنَ اَشْرَكُوْا مَكَانَكُمْ اَنْتُمْ وَشُرَكَاۤؤُكُمْۚ فَزَيَّلْنَا بَيْنَهُمْ وَقَالَ شُرَكَاۤؤُهُمْ مَّا كُنْتُمْ اِيَّانَا تَعْبُدُوْنَ٢٨
Wa yauma naḥsyuruhum jamī‘an ṡumma naqūlu lil-lażīna asyrakū makānakum antum wa syurakā'ukum, fa zayyalnā bainahum wa qāla syurakā'uhum mā kuntum iyyānā ta‘budūn(a).
[28]
Serto (imutla) pado dinten (sewaktu) niku Kame’ ngumpulke wong-wong niku sedantennyo, sampun niku Kame’ bekelap kepado wong yên mempesekutuke (Allah), “Mantepla di enggon niko, niko serto sedanten rencang niko.” Sampun niku Kame’ sapeke wong-wong niku, serto bekelapla rencang-rencang wong-wong niku,”Niko sekali-kali nano perna nyembah kame’. 581
581) Wong yên nyembah berhalo niku selesernyo dêdênyo nyembah berhalo, melianke nyembah hawo nafsu wong-wong niku dewe’, kerno hawo nafsu wong-wong nikulah yên nyuruh nyembah berhalo.
فَكَفٰى بِاللّٰهِ شَهِيْدًاۢ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ اِنْ كُنَّا عَنْ عِبَادَتِكُمْ لَغٰفِلِيْنَ٢٩
Fa kafā billāhi syahīdam bainanā wa bainakum in kunnā ‘an ‘ibādatikum lagāfilīn(a).
[29]
Dades cukupla Allah dades saksi antaro kame’ dengen niko, sebab kame’ nano wikan tentang penyembahan niko (kepado kame’).”
هُنَالِكَ تَبْلُوْا كُلُّ نَفْسٍ مَّآ اَسْلَفَتْ وَرُدُّوْٓا اِلَى اللّٰهِ مَوْلٰىهُمُ الْحَقِّ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا يَفْتَرُوْنَ ࣖ٣٠
Hunālika tablū kullu nafsim mā aslafat wa ruddū ilallāhi maulāhumul-ḥaqqi wa ḍalla ‘anhum mā kānū yaftarūn(a).
[30]
Di pedaleman niku (padang Mahsyar), saben jiwo ngerasoke pembalesan dari napi yên sampun didamelkenyo (kerihin) serto wong-wong niku dimantukke kepado Allah, pelindung wong-wong niku selesernyo, serto ilangla dari wong-wong niku napi (pelindung palsu) yên wong-wong niku wênten ke
قُلْ مَنْ يَّرْزُقُكُمْ مِّنَ السَّمَاۤءِ وَالْاَرْضِ اَمَّنْ يَّمْلِكُ السَّمْعَ وَالْاَبْصَارَ وَمَنْ يُّخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُّدَبِّرُ الْاَمْرَۗ فَسَيَقُوْلُوْنَ اللّٰهُ ۚفَقُلْ اَفَلَا تَتَّقُوْنَ٣١
Qul may yarzuqukum minas-samā'i wal-arḍi ammay yamlikus-sam‘a wal-abṣāra wa may yukhrijul-ḥayya minal-mayyiti wa yukhrijul-mayyita minal-ḥayyi wa may yudabbirul-amr(a), fa sayaqūlūnallāh(u), faqul afalā tattaqūn(a).
[31]
Kelapkela (Muhammad), “Sintenke yên ngesung rizki kepado niko dari langit serto bumi, atawa sintenke yên kuaso, (nyiptoke) pendengeran serto penjingo’an, serto sintenke yên metuke yên urip dari yên padem, serto metuke yên padem dari yên urip, serto sintenke yên ngatur sedanten urusan?” dades wong-wong niku ayun nyawab “Allah” dades kelapkela, “Napi niko nano betaqwa (kepado-Nyo)?”
فَذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّۚ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ اِلَّا الضَّلٰلُ ۖفَاَنّٰى تُصْرَفُوْنَ٣٢
Fa żālikumullāhu rabbukumul-ḥaqq(u), fa māżā ba‘dal-ḥaqqi illaḍ-ḍalāl(u), fa annā tuṣrafūn(a).
[32]
Dades nikula Allah, Tuhan niko yên selesernyo, dades nano wênten sesampun keleseran niku melianke kesesetan. dades napi niko bepaling (dari keleseran)?
كَذٰلِكَ حَقَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِيْنَ فَسَقُوْٓا اَنَّهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَ٣٣
Każālika ḥaqqat kalimatu rabbika ‘alal-lażīna fasaqū annahum lā yu'minūn(a).
[33]
Ma’ nikula sampun tetep (hukuman) Tuhan niko tehadep wong wong yên fasik, kerno selesernyo wongwong niku nano beriman
قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَاۤىِٕكُمْ مَّنْ يَّبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيْدُهٗۗ قُلِ اللّٰهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيْدُهٗ فَاَنّٰى تُؤْفَكُوْنَ٣٤
Qul hal min syurakā'ikum may yabda'ul-khalqa ṡumma yu‘īduh(ū), qulillāhu yabda'ul-khalqa ṡumma yu‘īduhū fa annā tu'fakūn(a).
[34]
Kelapkela, ”napi di antaro rencang niko yên angsal mula’i nyiptoke (mahluk), sampun niku ngulanginyo (uripkenyo) lagi?” Kelapkela, “Allah mula’i (nyiptoke) mahluk, sampun niku ngulanginyo. dades ma’ pundi niko dipalingke (nyembah selian Allah)?”
قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَاۤىِٕكُمْ مَّنْ يَّهْدِيْٓ اِلَى الْحَقِّۗ قُلِ اللّٰهُ يَهْدِيْ لِلْحَقِّۗ اَفَمَنْ يَّهْدِيْٓ اِلَى الْحَقِّ اَحَقُّ اَنْ يُّتَّبَعَ اَمَّنْ لَّا يَهِدِّيْٓ اِلَّآ اَنْ يُّهْدٰىۚ فَمَا لَكُمْۗ كَيْفَ تَحْكُمُوْنَ٣٥
Qul hal min syurakā'ikum may yahdī ilal-ḥaqq(i),qulillāhu yahdī lil-ḥaqq(i), afamay yahdī ilal-ḥaqqi aḥaqqu ay yuttaba‘a ammal lā yahiddī illā ay yuhdā, famā lakum, kaifa taḥkumūn(a).
[35]
Kelapkela, “Napika di antaro rencang niko wênten yên mîmbîng pado keleseran?” Kelapkela, “Allah-la yên mîmbîng pado keleseran.” dades pundike yên langkung beha’ ditumuti, Tuhan yên mîmbiîng pado keleseran niku, atawake wong yên nano angsal mîmbîng bahkan perlu dibîmbîng? dades napi niko (damel ma’ niku)? Ma’pundi niko ngembil keputusan?
وَمَا يَتَّبِعُ اَكْثَرُهُمْ اِلَّا ظَنًّاۗ اِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِيْ مِنَ الْحَقِّ شَيْـًٔاۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِمَا يَفْعَلُوْنَ٣٦
Wa mā yattabi‘u akṡaruhum illā ẓannā(n), innaẓ-ẓanna lā yugnī minal-ḥaqqi syai'ā(n), innallāha ‘alīmum bimā yaf‘alūn(a).
[36]
Serto kata wong-wong niku cuman tumut sangkoan. Selesernyo sangkoan niku, nano setîtî'pun beguno peranti nglawan keleseran. Leser, Allah Maha Wikan napi yên wong-wong niku damelke.
وَمَا كَانَ هٰذَا الْقُرْاٰنُ اَنْ يُّفْتَرٰى مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلٰكِنْ تَصْدِيْقَ الَّذِيْ بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيْلَ الْكِتٰبِ لَا رَيْبَ فِيْهِ مِنْ رَّبِّ الْعٰلَمِيْنَۗ٣٧
Wa mā kāna hāżal-qur'ānu ay yuftarā min dūnillāhi wa lākin taṣdīqal-lażī baina yadaihi wa tafṣīlal-kitābi lā raiba fīhi mir rabbil-‘ālamīn(a).
[37]
Serto nano mungkin Al Quran niki didamelke ole selian Allah; tapi (Al-Qur’an) ngeleserke (kitab kitab) yên sederengnyo serto nyelaske hukum-hukum yên sampun ditetepkennyo, 582 nano wênten keraguan di jerûnyo, (diturunke) dari Tuhan sedanten alam.
582) Sebagean ayat-ayat Al-Qur’an niku nyelaske secaro teperinci hukum-hukum yên sampun dikelapke jerû Al-Qur’an niku jugo.
اَمْ يَقُوْلُوْنَ افْتَرٰىهُ ۗ قُلْ فَأْتُوْا بِسُوْرَةٍ مِّثْلِهٖ وَادْعُوْا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٣٨
Am yaqūlūnaftarāh(u), qul fa'tū bisūratim miṡlihī wad‘ū manistaṭa‘tum min dūnillāhi in kuntum ṣādiqīn(a).
[38]
Napi pantes wong-wong niku bekelap dio (Muhammad) yên sampun namelkennyo? Kelapkela, “Damelkela sios suro yên semisal dengen suro (Al-Qur’an), serto aja’la sinten saos di antaro niko wong yên wikan (namelkennyo) selian Allah, kalu niko wong-wong yên leser.”
بَلْ كَذَّبُوْا بِمَا لَمْ يُحِيْطُوْا بِعِلْمِهٖ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيْلُهٗۗ كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظّٰلِمِيْنَ٣٩
Bal każżabū bimā lam yuḥīṭū bi‘ilmihī wa lammā ya'tihim ta'wīluh(ū), każālika każżabal-lażīna min qablihim fanẓur kaifa kāna ‘āqibatuẓ-ẓālimīn(a).
[39]
Bahkan (yên lesernyo), wong-wong niku mudike napi yên wong-wong niku dereng wikaninyo dengen sempurno serto dereng wong-wong niku perole penjelasannyo. Ma’ nikula halnyo umat-umat yên wênten sedereng wong-wong niku sampun mudike (rosul). dades pasatila ma’ pundi akibat wong yên zolim.
وَمِنْهُمْ مَّنْ يُّؤْمِنُ بِهٖ وَمِنْهُمْ مَّنْ لَّا يُؤْمِنُ بِهٖۗ وَرَبُّكَ اَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِيْنَ ࣖ٤٠
Wa minhum may yu'minu bihī wa minhum mal lā yu'minu bih(ī), wa rabbuka a‘lamu bil-mufsidīn(a).
[40]
Serto di antaro wong-wong niku wênten wong-wong yên beiman kapadonyo (Al-Qur’an), serto di antaronyo wênten (pulo’) wong-wong yên nano beiman kepadonyo. Sedengke Tuhan niko langkung wikan tentang wong-wong yên namel kerusa’an.
وَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقُلْ لِّيْ عَمَلِيْ وَلَكُمْ عَمَلُكُمْۚ اَنْتُمْ بَرِيْۤـُٔوْنَ مِمَّآ اَعْمَلُ وَاَنَا۠ بَرِيْۤءٌ مِّمَّا تَعْمَلُوْنَ٤١
Wa in każżabūka faqul lī ‘amalī wa lakum ‘amalukum, antum barī'ūna mimmā a‘malu wa ana barī'um mimmā ta‘malūn(a).
[41]
Serto kalu wong-wong niku (tetep) mudike niko (Muhammad), dades kelapkela, “Peranti kulo damelan kulo serto peranti niko damelan niko. Niko nano betanggung jawab tehadep napi yên kulo damelke serto kulopun nano betanggung jawab tehadep napi yên niko damelke.”
وَمِنْهُمْ مَّنْ يَّسْتَمِعُوْنَ اِلَيْكَۗ اَفَاَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوْا لَا يَعْقِلُوْنَ٤٢
Wa minhum may yastami‘ūna ilaik(a), afa anta tusmi‘uṣ-ṣumma wa lau kānū lā ya‘qilūn(a).
[42]
Serto di antaro wong-wong niku wênten yên nengerke niko (Muhammad). 583 Tapi napika niko angsal dadeske wong yên peka’ niku nenger, walaupun wong-wong niku nano terti?
583) Retinyo wong-wong niku tetingal ningalke napi yên dibaco ole Rosulullah serto napi yên diajarkennyo, padohal ati wong-wong niku nano nerimonyo.
وَمِنْهُمْ مَّنْ يَّنْظُرُ اِلَيْكَۗ اَفَاَنْتَ تَهْدِى الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوْا لَا يُبْصِرُوْنَ٤٣
Wa minhum may yanẓuru ilaik(a), afa anta tahdil-‘umya wa lau kānū lā yubṣirūn(a).
[43]
Serto di antaro wong-wong niku wênten yên ningal kepado niko. 584 Tapi napika niko angsal ngesung petunjuk pado wong yên buto, walaupun wong-wong niku nano meratike?
584) Retinyo ningalke tando-tando kenabian niko, tapi wong-wong niku nano ngakuinyo.
اِنَّ اللّٰهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْـًٔا وَّلٰكِنَّ النَّاسَ اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُوْنَ٤٤
Innallāha lā yaẓlimun-nāsa syai'aw wa lākinnan-nāsa anfusahum yaẓlimūn(a).
[44]
Selesernyo Allah nano menzholimi wong setiti’pun, tapi wong nikula yên zholimi awa’nyo dewe’.
وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ كَاَنْ لَّمْ يَلْبَثُوْٓا اِلَّا سَاعَةً مِّنَ النَّهَارِ يَتَعَارَفُوْنَ بَيْنَهُمْۗ قَدْ خَسِرَ الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِلِقَاۤءِ اللّٰهِ وَمَا كَانُوْا مُهْتَدِيْنَ٤٥
Wa yauma yaḥsyuruhum ka'allam yalbaṡū illā sā‘atam minan-nahāri yata‘ārafūna bainahum, qad khasiral-lażīna każżabū biliqā'illāhi wa mā kānū muhtadīn(a).
[45]
Serto (imutla) pado dinten (sewaktu) Allah ngumpulke wong-wong niku, (wong-wong niku ngeraso) ma’ kayo nano perna diem (di dunio) kecuali sedenget saos pado dinten siang ari (pada waktu) wong-wong niku saling kenalan. Leser rugi wong yên mudike haderengan wong-wong niku sami Allah, serto wong-wong niku nano angsal petunjuk.
وَاِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِيْ نَعِدُهُمْ اَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَاِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ اللّٰهُ شَهِيْدٌ عَلٰى مَا يَفْعَلُوْنَ٤٦
Wa immā nuriyannaka ba‘ḍal-lażī na‘iduhum au natawaffayannaka fa ilainā marji‘uhum ṡummallāhu syahīdun ‘alā mā yaf‘alūn(a).
[46]
Serto kalu Kame’ ningalke kepado niko (Muhammad) sebagîan dari (siksoan) yên Kame’ semayoanke kepado wong-wong niku, (cengkila niko ayun ningalinyo) atawa (kalu) Kame’ wafatke niko (sedereng niku), dades kepado Kame’ (saos) wong-wong niku mantu’, serto Allah dades saksi napi yên wong-wong niku damelke.
وَلِكُلِّ اُمَّةٍ رَّسُوْلٌ ۚفَاِذَا جَاۤءَ رَسُوْلُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ٤٧
Wa likulli ummatir rasūl(un), fa iżā jā'a rasūluhum quḍiya bainahum bil-qisṭi wa hum lā yuẓlamūn(a).
[47]
Serto sedanten umat (punyo) rosul. dades napibilo rosul wong-wong niku sampun rawu, dibelakukela hukum peranti wong-wong niku dengen adil serto (setîtî' saos) nano dizholimi.
وَيَقُوْلُوْنَ مَتٰى هٰذَا الْوَعْدُ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٤٨
Wa yaqūlūna matā hāżal-wa‘du in kuntum ṣādiqīn(a).
[48]
Serto wong-wong niku bekelap, “Kapan (rawunyo) ancaman niku, kalu niko wong-wong yên leser?”
قُلْ لَّآ اَمْلِكُ لِنَفْسِيْ ضَرًّا وَّلَا نَفْعًا اِلَّا مَا شَاۤءَ اللّٰهُ ۗ لِكُلِّ اُمَّةٍ اَجَلٌ ۚاِذَا جَاۤءَ اَجَلُهُمْ فَلَا يَسْتَأْخِرُوْنَ سَاعَةً وَّلَا يَسْتَقْدِمُوْنَ٤٩
Qul lā amliku linafsī ḍarraw wa lā naf‘an illā mā syā'allāh(u), likulli ummatin ajal(un), iżā jā'a ajaluhum falā yasta'khirūna sā‘ataw wa lā yastaqdimūn(a).
[49]
Kelapkela (Muhammad), “Kulo nano angsal nulak mudorat atawa ngerawuke manfaat kepado awa’ kulo, kecuali napi yên Allah ayuni. “Peranti saben umat punyo ajal (bates waktu). Napibilo ajalnyo rawu, wong-wong niku nano angsal ngakhirke atawa ngancangke setîtî' saos.
قُلْ اَرَءَيْتُمْ اِنْ اَتٰىكُمْ عَذَابُهٗ بَيَاتًا اَوْ نَهَارًا مَّاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُوْنَ٥٠
Qul ara'aitum in atākum ‘ażābuhū bayātan au nahāram māżā yasta‘jilu minhul-mujrimūn(a).
[50]
Kelapkela, “Sung wikan sami kulo, kalu rawu kepado niko siksoan-Nyo pado waktu malem atawa siang ari, pundi yên ditedo peranti digancangke ole wong-wong yên bedoso niku?”.
اَثُمَّ اِذَا مَا وَقَعَ اٰمَنْتُمْ بِهٖۗ اٰۤلْـٰٔنَ وَقَدْ كُنْتُمْ بِهٖ تَسْتَعْجِلُوْنَ٥١
Aṡumma iżā mā waqa‘a āmantum bih(ī), āl'āna wa qad kuntum bihī tasta‘jilūn(a).
[51]
Sampun niku, napi sesampun azab niku dades, niko anyar pecayo? napi (anyar) sekarang, padohal sederengnyo niko selalu nedo supayo digancangke?
ثُمَّ قِيْلَ لِلَّذِيْنَ ظَلَمُوْا ذُوْقُوْا عَذَابَ الْخُلْدِۚ هَلْ تُجْزَوْنَ اِلَّا بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُوْنَ٥٢
Ṡumma qīla lil-lażīna ẓalamū żūqū ‘ażābal-khuld(i), hal tujzauna illā bimā kuntum taksibūn(a).
[52]
Sampun niku dikelapke kepado wong-wong yên zolim niku, “Rasokela ole niko siksoan yên kekel. Niko nano disung balesan, melianke (sesuai) dengen napi yên sampun niko damelke.”
۞ وَيَسْتَنْۢبِـُٔوْنَكَ اَحَقٌّ هُوَ ۗ قُلْ اِيْ وَرَبِّيْٓ اِنَّهٗ لَحَقٌّ ۗوَمَآ اَنْتُمْ بِمُعْجِزِيْنَ ࣖ٥٣
Wa yastambi'ūnaka aḥaqqun huw(a), qul ī wa rabbī innahū laḥaqq(un), wa mā antum bimu‘jizīn(a).
[53]
Serto wong-wong niku betaken kepado niko (Muhammad). “Leserke (azab yên disemayoanke) niku?” Kelapkela, “Engge, demi Tuhan kulo, selesernyo (azab) niku pasti leser serto niko sekali-kali nano wikan ngela’.”
وَلَوْ اَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِى الْاَرْضِ لَافْتَدَتْ بِهٖۗ وَاَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَاَوُا الْعَذَابَۚ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ٥٤
Wa lau anna likulli nafsin ẓalamat mā fil-arḍi laftadat bih(ī), wa asarrun-nadāmata lammā ra'awul-‘ażāb(a), wa quḍiya bainahum bil-qisṭi wa hum lā yuẓlamūn(a).
[54]
Serto kalu sedanten wong yên zolim niku (punyo) sedanten yên wênten di bumi, ceto dio nebus awa’nyo dewe’ dengen niku, serto wong-wong niku nyingitke 585 penyeselannyo sewaktu wong-wong niku sampun ningali azab niku. Sampun niku disung keputusan di antaro wong-wong niku nano dizolimi.
585) Sebagîan mufassir wênten yên ngartike asurrū dengen “ngatonke”
اَلَآ اِنَّ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ اَلَآ اِنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُوْنَ٥٥
Alā inna lillāhi mā fis-samāwāti wal-arḍ(i), alā inna wa‘dallāhi ḥaqquw wa lākinna akṡarahum lā ya‘lamūn(a).
[55]
Wikanila selesernyo punyo Allah-la napi yên wênten di langit serto di bumi. napi nano semayoan Allah niku leres? Tapi kata wong-wong niku nano wikan.
هُوَ يُحْيٖ وَيُمِيْتُ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُوْنَ٥٦
Huwa yuḥyī wa yumītu wa ilaihi turja‘ūn(a).
[56]
Dnikula yên uripke serto pademke, serto cuman kepado-Nyola niko dimantu’ke.
يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاۤءَتْكُمْ مَّوْعِظَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَشِفَاۤءٌ لِّمَا فِى الصُّدُوْرِۙ وَهُدًى وَّرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِيْنَ٥٧
Yā ayyuhan-nāsu qad jā'atkum mau‘iẓatum mir rabbikum wa syifā'ul limā fiṣ-ṣudūr(i), wa hudaw wa raḥmatul lil-mu'minīn(a).
[57]
Oi wong! Leser, sampun rawu pado niko ajaran (Al-Qur’an) dari Tuhan niko, angsal penetke peranti penyakit yên wênten jerû dado, serto petunjuk serto rahmat peranti wong yên beiman.
قُلْ بِفَضْلِ اللّٰهِ وَبِرَحْمَتِهٖ فَبِذٰلِكَ فَلْيَفْرَحُوْاۗ هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُوْنَ٥٨
Qul bifaḍlillāhi wa biraḥmatihī fa biżālika falyafraḥū, huwa khairum mimmā yajma‘ūn(a).
[58]
Kelapkela (Muhammad), “Dengen karunio Allah serto rahmat-Nyo, kendaknyo dengen niku wong-wong niku ladas. Niku lebi sae dari pado napi yên wong-wong niku kumpulke.”
قُلْ اَرَءَيْتُمْ مَّآ اَنْزَلَ اللّٰهُ لَكُمْ مِّنْ رِّزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِّنْهُ حَرَامًا وَّحَلٰلًا ۗ قُلْ ءٰۤاللّٰهُ اَذِنَ لَكُمْ اَمْ عَلَى اللّٰهِ تَفْتَرُوْنَ٥٩
Qul ara'aitum mā anzalallāhu lakum mir rizqin fa ja‘altum minhu ḥarāmaw wa ḥalālā(n), qul āllāhu ażina lakum am ‘alallāhi taftarūn(a).
[59]
Kelapkela (Muhammad), ”Sungwikanla pado kulo tentang rezki yên diturunke Allah pado niko, sampun niku niko dadeske sebagîannyo harom serto sebagîannyo halal.” Kelapkela, “napi Allah sampun ngesung izin pado niko (tentang niki), atawake niko mengado-ngado pucuk nami Allah?”
وَمَا ظَنُّ الَّذِيْنَ يَفْتَرُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗاِنَّ اللّٰهَ لَذُوْ فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُوْنَ ࣖ٦٠
Wa mā ẓannul-lażīna yaftarūna ‘alallāhil-każiba yaumal-qiyāmah(ti), innallāha lażū faḍlin ‘alan-nāsi wa lākinna akṡarahum lā yasykurūn(a).
[60]
Serto napi sangkoan wong-wong yên mengado-ngado mudike tehadep Allah pado dinten Kiamat? Selesernyo Allah leser-leser punyo karunio (yên disungke) pado wong, tapi kata wong-wong niku nano besyukur.
وَمَا تَكُوْنُ فِيْ شَأْنٍ وَّمَا تَتْلُوْا مِنْهُ مِنْ قُرْاٰنٍ وَّلَا تَعْمَلُوْنَ مِنْ عَمَلٍ اِلَّا كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُوْدًا اِذْ تُفِيْضُوْنَ فِيْهِۗ وَمَا يَعْزُبُ عَنْ رَّبِّكَ مِنْ مِّثْقَالِ ذَرَّةٍ فِى الْاَرْضِ وَلَا فِى السَّمَاۤءِ وَلَآ اَصْغَرَ مِنْ ذٰلِكَ وَلَآ اَكْبَرَ اِلَّا فِيْ كِتٰبٍ مُّبِيْنٍ٦١
Wa mā takūnu fī sya'niw wa mā tatlū minhu min qur'āniw wa lā ta‘malūna min ‘amalin illā kunnā ‘alaikum syuhūdan iż tufīḍūna fīh(i), wa mā ya‘zubu ‘ar rabbika mim miṡqāli żarratin fil-arḍi wa lā fis-samā'i wa lā aṣgara min żālika wa lā akbara illā fī kitābim mubīn(in).
[61]
Serto napi nano niko (Muhammad) wênten jerû sios urusan, serto nano maco sios ayat Al-Qur’an serto nano pulo niko damelke sios damelan, melianke Kame’ dades saksi peranti niko sewaktu niko damelkenyo. Nano lenga setîtî'pun dari kewikanan Tuhan niko walaupun seageng zarroh, bae’ di bumi atawa di langit. Nano wênten sios yên langkung alit serto yên langkung ageng daripado niku, melianke sedanten tecatet jerû Kitab yên nyato (Lauh Maḥfūẓ)
اَلَآ اِنَّ اَوْلِيَاۤءَ اللّٰهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَۚ٦٢
Alā inna auliyā'allāhi lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[62]
Imutla wali-wali Allah niku, nano wênten raso takut pado wong-wong niku, serto wong-wong niku nano besedî ati.
اَلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَكَانُوْا يَتَّقُوْنَۗ٦٣
Al-lażīna āmanū wa kānū yattaqūn(a).
[63]
(nikula) wong-wong yên beiman serto senantiaso betaqwa.
لَهُمُ الْبُشْرٰى فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَفِى الْاٰخِرَةِۗ لَا تَبْدِيْلَ لِكَلِمٰتِ اللّٰهِ ۗذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيْمُۗ٦٤
Lahumul-busyrā fil-ḥayātid-dun-yā wa fil-ākhirah(ti), lā tabdīla likalimātillāh(i), żālika huwal-fauzul-‘aẓīm((u).
[64]
Peranti wong-wong niku kabar ladas di jerû keuripan di dunio serto di akhirat. Nano wênten perobahan peranti semayoan-semayoan Allah. Ma’nikulah kemenangan yên ageng.
وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْۘ اِنَّ الْعِزَّةَ لِلّٰهِ جَمِيْعًاۗ هُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ٦٥
Wa lā yaḥzunka qauluhum, innal-‘izzata lillāhi jamī‘ā(n), huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[65]
Serto nano angsalla niko (Muhammad) sedî ole kelapan wong-wong niku. Leser, kekuasoan niku sedantennyo punyo Allah. Dio Maha Nenger, Maha Wikan.
اَلَآ اِنَّ لِلّٰهِ مَنْ فِى السَّمٰوٰتِ وَمَنْ فِى الْاَرْضِۗ وَمَا يَتَّبِعُ الَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ شُرَكَاۤءَ ۗاِنْ يَّتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ هُمْ اِلَّا يَخْرُصُوْنَ٦٦
Alā inna lillāhi man fis-samāwāti wa man fil-arḍ(i), wa mā yattabi‘ul-lażīna yad‘ūna min dūnillāhi syurakā'(a), iy yattabi‘ūna illaẓ-ẓanna wa in hum illā yakhruṣūn(a).
[66]
Imutla, punyo Allah ngeliputi sinten yên wênten di langit serto sinten yên wênten di bumi. Serto wong-wong yên ngajak rencang-rencang selian Allah, nanola tumut (sios keyakinan). Wong-wong niku cuman tumut sangkoan saos, serto wong-wong niku cuman nugo-nugo.
هُوَ الَّذِيْ جَعَلَ لَكُمُ الَّيْلَ لِتَسْكُنُوْا فِيْهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا ۗاِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّسْمَعُوْنَ٦٧
Huwal-lażī ja‘ala lakumul-laila litaskunū fīhi wan-nahāra mubṣirā(n), inna fī żālika la'āyātil liqaumiy yasma‘ūn(a).
[67]
Dnikula yên dadeske malem peranti niko supayo niko istirahat padonyo serto dadeske siang terang benderang. Leser, yên ma’ niku teangsal tando-tando (kekuasoan Allah) peranti wong-wong yên nenger.
قَالُوا اتَّخَذَ اللّٰهُ وَلَدًا سُبْحٰنَهٗ ۗ هُوَ الْغَنِيُّ ۗ لَهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ اِنْ عِنْدَكُمْ مِّنْ سُلْطٰنٍۢ بِهٰذَاۗ اَتَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ٦٨
Qāluttakhażallāhu waladan subḥānah(ū), huwal-ganiyy(u), lahū mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), in ‘indakum min sulṭānim bihāżā, ataqūlūna ‘alallāhi mā lā ta‘lamūn(a).
[68]
Wong-wong niku (wong-wong Yahudi serto Nasroni) bekelap, “Allah punyo buda’.” Maha suci Dio. Dnikula Yên Mahasugi, punyo-Nyola napi yên wênten di langit serto napi yên wênten di bumi. Niko nano punyo alesan kuat tentang niki. Panteske niko bekelap tentang Allah napi yên niko nano wikan?
قُلْ اِنَّ الَّذِيْنَ يَفْتَرُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُوْنَۗ٦٩
Qul innal-lażīna yaftarūna ‘alallāhil-każiba lā yufliḥūn(a).
[69]
Kelapkela, “Selesernyo wong-wong yên mengado-ngado mudike tehadep Allah nano ayun beruntung.”
مَتَاعٌ فِى الدُّنْيَا ثُمَّ اِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ نُذِيْقُهُمُ الْعَذَابَ الشَّدِيْدَ بِمَا كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ ࣖ٧٠
Matā‘un fid-dun-yā ṡumma ilainā marji‘uhum ṡumma nużīquhumul-‘ażābasy syadīda bimā kānū yakfurūn(a).
[70]
(Peranti wong-wong niku) keladasan (sedenget) sewaktu di dunio, sampun niku pado Kame’-la wong-wong niku mantu’, sampun niku Kame’ rasoke pado wong-wong niku azab yên berat, kerno kekafiran wong-wong niku.
۞ وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَاَ نُوْحٍۘ اِذْ قَالَ لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ اِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَّقَامِيْ وَتَذْكِيْرِيْ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَعَلَى اللّٰهِ تَوَكَّلْتُ فَاَجْمِعُوْٓا اَمْرَكُمْ وَشُرَكَاۤءَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ اَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوْٓا اِلَيَّ وَلَا تُنْظِرُوْنِ٧١
Watlu ‘alaihim naba'a nūḥ(in), iż qāla liqaumihī yā qaumi in kāna kabura ‘alaikum maqāmī wa tażkīrī bi'āyātillāhi fa ‘alallāhi tawakkaltu fa ajmi‘ū amrakum wa syurakā'akum ṡumma lā yakun amrukum ‘alaikum gummatan ṡummaqḍū ilayya wa lā tunẓirūn(i).
[71]
Serto macokela kepado wong-wong niku berito penting (tentang) Nuh sewaktu (dio) bekelap kepado kaumnyo, “Wahai kaum kulo! Kalu teraso berat peranti niko kulo tinggal (besami niko) serto peringetan kulo dengen ayat-ayat Allah, dades kepado Allah kulo betawakal. Kerno niku buletkela keputusan niko serto kumpulkela rencang-rencang niko (peranti minasoke kulo), serto nano angsalla keputusan niko niku disingitke. Sampun niku, bedamella tehadep kulo, serto nano angsalla niko tundo lagi.
فَاِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَمَا سَاَلْتُكُمْ مِّنْ اَجْرٍۗ اِنْ اَجْرِيَ اِلَّا عَلَى اللّٰهِ ۙوَاُمِرْتُ اَنْ اَكُوْنَ مِنَ الْمُسْلِمِيْنَ٧٢
Fa in tawallaitum famā sa'altukum min ajr(in), in ajriya illā ‘alallāh(i), wa umirtu an akūna minal-muslimīn(a).
[72]
Dades kalu niko bepaling (dari peringatan kulo), kulo nano nedo imbalan setîtî'pun dari niko. Imbalan kulo nano lian cuman dari Allah, serto kulo di kengken supayo kulo temasu’ golongan wong-wong muslim (besera awa’).”
فَكَذَّبُوْهُ فَنَجَّيْنٰهُ وَمَنْ مَّعَهٗ فِى الْفُلْكِ وَجَعَلْنٰهُمْ خَلٰۤىِٕفَ وَاَغْرَقْنَا الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَاۚ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنْذَرِيْنَ٧٣
Fa każżabūhu fa najjaināhu wa mam ma‘ahū fil-fulki wa ja‘alnāhum khalā'ifa wa agraqnal-lażīna każżabū bi'āyātinā, fanẓur kaifa kāna ‘āqibatul-munżarīn(a).
[73]
Sampun niku wong-wong niku mudikenyo (Nuh), sampun niku Kame’ selametke dio serto wong yên besaminyo di jerû baito, serto Kame’ dadeske wong-wong niku kholifa serto Kame’ benyu’ke wong yên mudike ayat-ayat Kame’. dades pasatila ma’ pundi kesudahan wong-wong yên disung peringetan niku.
ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْۢ بَعْدِهٖ رُسُلًا اِلٰى قَوْمِهِمْ فَجَاۤءُوْهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ فَمَا كَانُوْا لِيُؤْمِنُوْا بِمَا كَذَّبُوْا بِهٖ مِنْ قَبْلُ ۗ كَذٰلِكَ نَطْبَعُ عَلٰى قُلُوْبِ الْمُعْتَدِيْنَ٧٤
Ṡumma ba‘aṡnā mim ba‘dihī rusulan ilā qaumihim fa jā'ūhum bil-bayyināti famā kānū liyu'minū bimā każżabū bihī min qabl(u), każālika naṭba‘u ‘alā qulūbil-mu‘tadīn(a).
[74]
Sampun niku (Nuh), Kame’ utus beberapo rosul kepado kaum wong-wong niku (masing-masing), dades rosul-rosul niku rawû kepado wong-wong niku dengen makto keterangan yên leser, tapi wong-wong niku nano ayun beiman kerno wong-wong niku kerihin sampun (biaso) mudike. Ma’ nikula Kame’ kunci ati wong-wong yên keliwat bates.
ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْۢ بَعْدِهِمْ مُّوْسٰى وَهٰرُوْنَ اِلٰى فِرْعَوْنَ وَمَلَا۟ىِٕهٖ بِاٰيٰتِنَا فَاسْتَكْبَرُوْا وَكَانُوْا قَوْمًا مُّجْرِمِيْنَ٧٥
Ṡumma ba‘aṡnā mim ba‘dihim mūsā wa hārūna ilā fir‘auna wa mala'ihī bi'āyātinā fastakbarū wa kānū qaumam mujrimīn(a).
[75]
Sampun niku wong-wong niku, Kame’ utus Musa serto Harun kepado Fir’aun serto para pemuko kaumnyo, dengen makto tando-tando (kekuasoan) Kame’. Ternyato wong-wong niku nyombongke awa’nyo dewe’ serto wong-wong niku nikula wong-wong yên bedoso.
فَلَمَّا جَاۤءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنَا قَالُوْٓا اِنَّ هٰذَا لَسِحْرٌ مُّبِيْنٌ٧٦
Falammā jā'ahumul-ḥaqqu min ‘indinā qālū inna hāżā lasiḥrum mubīn(un).
[76]
Dades sewaktu sampun rawû kepado wong-wong niku keleseran dari sisi Kame’, wong-wong niku bekelap, “Niki leser-leser sîhîr yên nyato.”
قَالَ مُوْسٰٓى اَتَقُوْلُوْنَ لِلْحَقِّ لَمَّا جَاۤءَكُمْ ۗ اَسِحْرٌ هٰذَاۗ وَلَا يُفْلِحُ السّٰحِرُوْنَ٧٧
Qāla mūsā ataqūlūna lil-ḥaqqi lammā jā'akum, asiḥrun hāżā, wa lā yufliḥus-sāḥirūn(a).
[77]
Musa bekelap, “Panteske niko ngelapke tehadep keleseran sewaktu dio rawû kepado niko, sîhîrke niki?” Padohal sedanten penyîhîr niku nanola angsal kemenangan.
قَالُوْٓا اَجِئْتَنَا لِتَلْفِتَنَا عَمَّا وَجَدْنَا عَلَيْهِ اٰبَاۤءَنَا وَتَكُوْنَ لَكُمَا الْكِبْرِيَاۤءُ فِى الْاَرْضِۗ وَمَا نَحْنُ لَكُمَا بِمُؤْمِنِيْنَ٧٨
Qālū aji'tanā litalfitanā ‘ammā wajadnā ‘alaihi ābā'anā wa takūna lakumal-kibriyā'u fil-arḍ(i), wa mā naḥnu lakumā bimu'minīn(a).
[78]
Wong-wong niku bekelap, “napi niko rawû kepado kame’ peranti malingke kame’ dari napi (kepercayoan) yên kame’ angsal dari nene’ moyang kame’ damelkenyo (nyemba patung), serto supayo niko beduo punyo kekuasoan di bumi (negeri Mesir)? Kame’ nano ayun pecayo kepado niko beduo.”
وَقَالَ فِرْعَوْنُ ائْتُوْنِيْ بِكُلِّ سٰحِرٍ عَلِيْمٍ٧٩
Wa qāla fir‘aunu'tūnī bikulli sāḥirin ‘alīm(in).
[79]
Serto Fir’aun bekelap (kepado pemuko kaumnyo), “Rawûkela kepado kulo sedanten penyîhîr yên mahir!”
فَلَمَّا جَاۤءَ السَّحَرَةُ قَالَ لَهُمْ مُّوْسٰٓى اَلْقُوْا مَآ اَنْتُمْ مُّلْقُوْنَ٨٠
Falammā jā'as-saḥaratu qāla lahum mūsā alqū mā antum mulqūn(a).
[80]
Dades sewaktu sedanten penyîhîr niku rawû, Musa bekelap kepado wong-wong niku, “Untalkela napi yên ayun niko untalke!”
فَلَمَّآ اَلْقَوْا قَالَ مُوْسٰى مَا جِئْتُمْ بِهِ ۙالسِّحْرُۗ اِنَّ اللّٰهَ سَيُبْطِلُهٗۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِيْنَ ࣖ٨١
Falammā alqau qāla mūsā mā ji'tum bihis-siḥr(u), innallāha sayubṭiluh(ū), innallāha lā yuṣliḥu ‘amalal-mufsidīn(a).
[81]
Sesampun wong-wong niku nguntalke, Musa bekelap, “Napi yên niko damelke niku, nikula sîhîr, selesernyo Allah ayun ningalke kepalsuan sîhîr niku. Leser Allah nano ayun lanta’ke terus belangsungnyo damelan wong yên namel kerusa’an.”
وَيُحِقُّ اللّٰهُ الْحَقَّ بِكَلِمٰتِهٖ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُوْنَ٨٢
Wa yuḥiqqullāhul-ḥaqqa bikalimātihī wa lau karihal-mujrimūn(a).
[82]
Serto Allah ayun nguatke yên leser dengen ketetepan-Nyo, walaupun wong-wong yên namel doso nano ladas.
فَمَآ اٰمَنَ لِمُوْسٰىٓ اِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِّنْ قَوْمِهٖ عَلٰى خَوْفٍ مِّنْ فِرْعَوْنَ وَمَلَا۟ىِٕهِمْ اَنْ يَّفْتِنَهُمْ ۗوَاِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِى الْاَرْضِۚ وَاِنَّهٗ لَمِنَ الْمُسْرِفِيْنَ٨٣
Famā āmana limūsā illā żurriyyatum min qaumihī ‘alā khaufim min fir‘auna wa mala'ihim ay yaftinahum, wa inna fir‘auna la‘ālin fil-arḍ(i), wa innahū laminal-musrifīn(a).
[83]
Dades nano wênten yên beiman kepado Musa, selian zuriyat dari kaumnyo jerû keadoan ngeri bahwa Fir’aun serto sedanten pemuko (kaum)nyo ayun nyikso wong-wong niku. Serto leser Fir’aun niku leser-leser sampun bedamel sewenang-wenang di bumi, serto leser-leser telebet wong yên keliwatan bates.
وَقَالَ مُوْسٰى يٰقَوْمِ اِنْ كُنْتُمْ اٰمَنْتُمْ بِاللّٰهِ فَعَلَيْهِ تَوَكَّلُوْٓا اِنْ كُنْتُمْ مُّسْلِمِيْنَ٨٤
Wa qāla mūsā yā qaumi in kuntum āmantum billāhi fa ‘alaihi tawakkalū in kuntum muslimīn(a).
[84]
Serto Musa bekelap, “Wahai kaum kulo! Napibilo niko beiman kepado Allah, dades betawakalla kepado-Nyo, kalu niko leser-leser wong muslim (pasra awa’ dewe’).”
فَقَالُوْا عَلَى اللّٰهِ تَوَكَّلْنَا ۚرَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلْقَوْمِ الظّٰلِمِيْنَ٨٥
Fa qālū ‘alallāhi tawakkalnā, rabbanā lā taj‘alnā fitnatal lil-qaumiẓ-ẓālimīn(a).
[85]
Lalu wong-wong niku bekelap, “Kepado Allah-la kame’ betawakal. Wahai Tuhan kame’ dadeske kame’ (sasaran) fitna peranti kaum yên zolim,
وَنَجِّنَا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ٨٦
Wa najjinā biraḥmatika minal-qaumil-kāfirīn(a).
[86]
Serto selametkela kame’ dengen rahmat Niko dari wong-wong kafir.”
وَاَوْحَيْنَآ اِلٰى مُوْسٰى وَاَخِيْهِ اَنْ تَبَوَّاٰ لِقَوْمِكُمَا بِمِصْرَ بُيُوْتًا وَّاجْعَلُوْا بُيُوْتَكُمْ قِبْلَةً وَّاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِيْنَ٨٧
Wa auḥainā ilā mūsā wa akhīhi an tabawwa'ā liqaumikumā bimiṣra buyūtaw waj‘alū buyūtakum qiblataw wa aqīmuṣ-ṣalāh(ta), wa basysyiril-mu'minīn(a).
[87]
Serto Kame’ wahyuke kepado Musa serto dulurnyo, “Embilla beberapo rompo’ di Mesir peranti (pedaleman) kaum niko serto dadeskela rompo’-rompo’ niko niku enggon ibada serto damelkela sholat serto ladaskela wong-wong mu’min.”
وَقَالَ مُوْسٰى رَبَّنَآ اِنَّكَ اٰتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلَاَهٗ زِيْنَةً وَّاَمْوَالًا فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَاۗ رَبَّنَا لِيُضِلُّوْا عَنْ سَبِيْلِكَ ۚرَبَّنَا اطْمِسْ عَلٰٓى اَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلٰى قُلُوْبِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُوْا حَتّٰى يَرَوُا الْعَذَابَ الْاَلِيْمَ٨٨
Wa qāla mūsā rabbanā innaka ātaita fir‘auna wa mala'ahū zīnataw wa amwālan fil-ḥayātid-dun-yā, rabbanā liyuḍillū ‘an sabīlik(a), rabbanaṭmis ‘alā amwālihim wasydud ‘alā qulūbihim falā yu'minū ḥattā yarawul-‘ażābal-alīm(a).
[88]
Serto Musa bekelap, “Ya Tuhan kame’, Niko sampun ngesung kepado Fir’aun serto para pemuko kaumnyo aesan serto harto kesugian jerû keuripan dunio. Ya Tuhan kame’, (akibatnyo) wong-wong niku nyesetke wong dari jalan Niko. Ya Tuhan, binasokela harto wong-wong niku, serto kuncila ati wong-wong niku, sehinggo wong-wong niku nano beiman sampe wong-wong niku ningali azab yên pedî.
قَالَ قَدْ اُجِيْبَتْ دَّعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيْمَا وَلَا تَتَّبِعٰۤنِّ سَبِيْلَ الَّذِيْنَ لَا يَعْلَمُوْنَ٨٩
Qāla qad ujībad da‘watukumā fastaqīmā wa lā tattabi‘ānni sabīlal-lażīna lā ya‘lamūn(a).
[89]
Serto Allah bekelap, “Leser, sampun dikabulke pemintaan niko beduo, sebab niku tetepla niko beduo pado jalan yên lurus serto nano angsal sekali-kali niko tumut jalan wong yên nano wikan.”
۞ وَجَاوَزْنَا بِبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ الْبَحْرَ فَاَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُوْدُهٗ بَغْيًا وَّعَدْوًا ۗحَتّٰىٓ اِذَآ اَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ اٰمَنْتُ اَنَّهٗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا الَّذِيْٓ اٰمَنَتْ بِهٖ بَنُوْٓا اِسْرَاۤءِيْلَ وَاَنَا۠ مِنَ الْمُسْلِمِيْنَ٩٠
Wa jāwaznā bibanī isrā'īlal-baḥra fa atba‘ahum fir‘aunu wa junūduhū bagyaw wa ‘adwā(n), ḥattā iżā adrakahul-garaqu qāla āmantu annahū lā ilāha illal-lażī āmanat bihī banū isrā'īla wa ana minal-muslimīn(a).
[90]
Serto Kame’ selametke Bani Isroil melintasi laut, sampun niku Fir’aun serto bala tentranyo tumut wong-wong niku, peranti menzolimi serto nindes (wong-wong niku). Sehinggo sewaktu Fir’aun ampir tebenyu’ dio bekelap, “Kulo pecayo bahwa nano wênten Tuhan melianke Tuhan yên dipecayoi ole Bani Isroil, serto kulo temasû' wong-wong muslim (pasra awa’ dewe’).”
اٰۤلْـٰٔنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَكُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِيْنَ٩١
Āl'āna wa qad ‘aṣaita qablu wa kunta minal-mufsidīn(a).
[91]
Napi anyar ma’ niki ari (niko beiman), padohal selesernyo niko sampun durhako sejak kerihin, serto niko temasû' wong yên damel kerusa’an.
فَالْيَوْمَ نُنَجِّيْكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُوْنَ لِمَنْ خَلْفَكَ اٰيَةً ۗوَاِنَّ كَثِيْرًا مِّنَ النَّاسِ عَنْ اٰيٰتِنَا لَغٰفِلُوْنَ ࣖ٩٢
Fal yauma nunajjīka bibadanika litakūna liman khalfaka āyah(tan), wa inna kaṡīram minan-nāsi ‘an āyātinā lagāfilūn(a).
[92]
Dades pado dinten niki Kame’ selamatke jasad niko 586 supayo niko angsal dades pelajaran peranti wong-wong yên rawû sampun niko, tapi kata wong nano ngindake tando-tando (kekuasoan) Kame’.
586) Yên diselamatke Allah nikulah badan kasarnyo. Nurut kiso, sampun Fir’aun tebenyu’, mayatnyo tedampar di pantai ditemuke oleh wong-wong Mesir sampun niku dibalsem sehinggo utuh sampe ma’ niki ari serto wikan ditingal di museum Mesir. sampun niku ningal Al-Baqoroh (2);50.
وَلَقَدْ بَوَّأْنَا بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ مُبَوَّاَ صِدْقٍ وَّرَزَقْنٰهُمْ مِّنَ الطَّيِّبٰتِ ۚفَمَا اخْتَلَفُوْا حَتّٰى جَاۤءَهُمُ الْعِلْمُ ۗاِنَّ رَبَّكَ يَقْضِيْ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ فِيْمَا كَانُوْا فِيْهِ يَخْتَلِفُوْنَ٩٣
Wa laqad bawwa'nā banī isrā'īla mubawwa'a ṣidqiw wa razaqnāhum minaṭ-ṭayyibāt(i), famākhtalafū ḥattā jā'ahumul-‘ilm(u), inna rabbaka yaqḍī bainahum yaumal-qiyāmati fīmā kānū fīhi yakhtalifūn(a).
[93]
Serto leser, Kame’ sampun nempatke Bani Isroil di pedalemannyo yên sae dan kami sung wong – wong niki rezki yên sae. dades wong-wong niku nano beselewahan, kecuali sesampun rawû kepado wong-wong niku pengetahuan (yên tesebut jerû Taurot). SelesernYa Tuhan niko ayun ngesung keputusan antaro wong-wong niku pado dinten Kiamat tentang napi yên wong-wong niku selewahke niku.
فَاِنْ كُنْتَ فِيْ شَكٍّ مِّمَّآ اَنْزَلْنَآ اِلَيْكَ فَسْـَٔلِ الَّذِيْنَ يَقْرَءُوْنَ الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكَ ۚ لَقَدْ جَاۤءَكَ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِيْنَۙ٩٤
Fa in kunta fī syakkim mimmā anzalnā ilaika fas'alil-lażīna yaqra'ūnal-kitāba min qablik(a), laqad jā'akal-ḥaqqu mir rabbika falā takūnanna minal-mumtarīn(a).
[94]
Dades kalu niko (Muhammad) wênten jerû keragu-raguan tentang napi yên Kame’ turunke kepado niko, dades takenkela kepado wong yên maco kitab sedereng niko. Leser, sampun rawû keleseran kepado niko dari Tuhan niko, dades nano angsalla sekali-kali niko telebet wong yên ragu.
وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَتَكُوْنَ مِنَ الْخٰسِرِيْنَ٩٥
Wa lā takūnanna minal-lażīna każżabū bi'āyātillāhi fa takūna minal-khāsirīn(a).
[95]
Derto nano angsalla niko telebet wong yên mudike ayat-ayat Allah, kage’ niko telebet wong yên rugi.
اِنَّ الَّذِيْنَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُوْنَ٩٦
Innal-lażīna ḥaqqat ‘alaihim kalimatu rabbika lā yu'minūn(a).
[96]
Leser, wong-wong yên sampun dicengkike angsalke ketetepan Tuhan niko, nanola ayun beriman.
وَلَوْ جَاۤءَتْهُمْ كُلُّ اٰيَةٍ حَتّٰى يَرَوُا الْعَذَابَ الْاَلِيْمَ٩٧
Wa lau jā'athum kullu āyatin ḥattā yarawul-‘ażābal-alīm(a).
[97]
Walaupun wong-wong niku angsalke tando-tando (keagengan Allah), singgonyo wong-wong niku ningalke azab yên pedî.
فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ اٰمَنَتْ فَنَفَعَهَآ اِيْمَانُهَآ اِلَّا قَوْمَ يُوْنُسَۗ لَمَّآ اٰمَنُوْا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنٰهُمْ اِلٰى حِيْنٍ٩٨
Falau lā kānat qaryatun āmanat fa nafa‘ahā īmānuhā illā qauma yūnus(a), lammā āmanū kasyafnā ‘anhum ‘ażābal-khizyi fil-ḥayātid-dun-yā wa matta‘nāhum ilā ḥīn(in).
[98]
Dades napi nano wênten (penduduk) sios negeripun yên beiman, sampun niku imannyo niku bemanfaat kepado selian kaum Yunus? Sewaktu wong-wong niku (kaum Yunus niku) beiman, Kame’ ilangke dari wong-wong niku azab yên nginoke jerû keuripan dunio, serto Kame’ sung keladasan kepado wong-wong niku sampê waktu tetentu.
وَلَوْ شَاۤءَ رَبُّكَ لَاٰمَنَ مَنْ فِى الْاَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيْعًاۗ اَفَاَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتّٰى يَكُوْنُوْا مُؤْمِنِيْنَ٩٩
Wa lau syā'a rabbuka la'āmana man fil-arḍi kulluhum jamī‘ā(n), afa anta tukrihun-nāsa ḥattā yakūnū mu'minīn(a).
[99]
Serto kalu Tuhan niko ayuni, tentula beiman sedanten wong di bumi sedantennyo. Tapi napi niko (ayun) makso wong supayo wong-wong niku dades wong-wong yên beiman?
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ اَنْ تُؤْمِنَ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ ۗوَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِيْنَ لَا يَعْقِلُوْنَ١٠٠
Wa mā kāna linafsin an tu'mina illā bi'iżnillāh(i), wa yaj‘alur-rijsa ‘alal-lażīna lā ya‘qilūn(a).
[100]
Serto nano sios wongpun ayun beiman kecuali dengen izin Allah, serto Allah nimpoke azab kepado wong yên nano terti.
قُلِ انْظُرُوْا مَاذَا فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۗوَمَا تُغْنِى الْاٰيٰتُ وَالنُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُوْنَ١٠١
Qulinẓurū māżā fis-samāwāti wal-arḍ(i), wa mā tugnil-āyātu wan-nużuru ‘an qaumil lā yu'minūn(a).
[101]
Kelapkela, “Ningalkela napi yên wênten di langit serto di bumi!” Nanola bemanfaat tando-tando (keagengan) Allah serto rosul-rosul yên ngesung peringetan peranti wong yên nano beiman.
فَهَلْ يَنْتَظِرُوْنَ اِلَّا مِثْلَ اَيَّامِ الَّذِيْنَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْۗ قُلْ فَانْتَظِرُوْٓا اِنِّيْ مَعَكُمْ مِّنَ الْمُنْتَظِرِيْنَ١٠٢
Fahal yantaẓirūna illā miṡla ayyāmil-lażīna khalau min qablihim, qul fantaẓirū innī ma‘akum minal-muntaẓirīn(a).
[102]
Mako wong-wong niku nano nunggu-nunggu kecuali (kejadian-kejadian) yên sami dengên kejadian-kejadian (yên nimpo) wong-wong kerihin sedereng wong-wong niku. Kelapkela, “dades tunggula, kulo telebet wong yên nunggu besami niko.”
ثُمَّ نُنَجِّيْ رُسُلَنَا وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كَذٰلِكَ ۚحَقًّا عَلَيْنَا نُنْجِ الْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ١٠٣
Ṡumma nunajjī rusulanā wal-lażīna āmanū każālik(a), ḥaqqan ‘alainā nunjil-mu'minīn(a).
[103]
Sampun niku Kame’ selametke rosul-rosul Kame’ serto wong-wong yên beiman, ma’ nikula dades kewajiban Kame’ nyelametke wong yên beriman.
قُلْ يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنْ كُنْتُمْ فِيْ شَكٍّ مِّنْ دِيْنِيْ فَلَآ اَعْبُدُ الَّذِيْنَ تَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلٰكِنْ اَعْبُدُ اللّٰهَ الَّذِيْ يَتَوَفّٰىكُمْ ۖ وَاُمِرْتُ اَنْ اَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَۙ١٠٤
Qul yā ayyuhan nāsu in kuntum fī syakkim min dīnī falā a‘budul-lażīna ta‘budūna min dūnillāhi wa lākin a‘budullāhal-lażī yatawaffākum, wa umirtu an akūna minal-mu'minīn(a).
[104]
Kelapkela (Muhammad), “Wahai wong! Kalu niko maler jerû keragu-raguan tentang agamo kulo, dades (wikanilah) kulo nano nyemba yên niko semba selian Allah, tapi kulo nyemba Allah yên ayun pademke niko serto kulo sampun dikengken supayo telebet wong yên beiman,”
وَاَنْ اَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّيْنِ حَنِيْفًاۚ وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ١٠٥
Wa an aqim wajhaka lid-dīni ḥanīfā(n), wa lā takūnanna minal-musyrikīn(a).
[105]
Serto (kulo sampun dikengken), “Adepkela rai niko kepado agamo dengen tulus serto ikhlas, serto nano angsal sekali-kali niku telebet wong yên musyrik.
وَلَا تَدْعُ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَنْفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَ ۚفَاِنْ فَعَلْتَ فَاِنَّكَ اِذًا مِّنَ الظّٰلِمِيْنَ١٠٦
Wa lā tad‘u min dūnillāhi mā lā yanfa‘uka wa lā yaḍurruk(a), fa in fa‘alta fa innaka iżam minaẓ-ẓālimīn(a).
[106]
Serto nano angsal niko nyemba sesios yên nano ngesung manfaat serto nano (pulo’) ngesung bencano kepado niko selian Allah, sebab kalu niko namelke (yên ma’ niku), dades selesernyo niko telebet wong-wong zolim.”
وَاِنْ يَّمْسَسْكَ اللّٰهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهٗ ٓاِلَّا هُوَ ۚوَاِنْ يُّرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَاۤدَّ لِفَضْلِهٖۗ يُصِيْبُ بِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ مِنْ عِبَادِهٖ ۗوَهُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ١٠٧
Wa iy yamsaskallāhu biḍurrin falā kāsyifa lahū illā huw(a), wa iy yuridka bikhairin falā rādda lifaḍlih(ī), yuṣību bihī may yasyā'u min ‘ibādih(ī), wa huwal-gafūrur-raḥīm(u).
[107]
Serto kalu jiko Allah nimpo sesios bencano kepado niko, dades nano wênten yên angsal ngilangkenyo kecuali Dio. Serto kalu Allah ayuni keleseran peranti niko, dades nano wênten yên angsal nolak kurnio-Nyo. Dio ngesungke keleseran kepado sinten saos yên Dio ayuni di antaro hambo-hambo-Nyo. Dio Maha Pengampun, Maha Penyayang.
قُلْ يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاۤءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكُمْ ۚفَمَنِ اهْتَدٰى فَاِنَّمَا يَهْتَدِيْ لِنَفْسِهٖ ۚوَمَنْ ضَلَّ فَاِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۚوَمَآ اَنَا۠ عَلَيْكُمْ بِوَكِيْلٍۗ١٠٨
Qul yā ayyuhan-nāsu qad jā'akumul-ḥaqqu mir rabbikum, fa manihtadā fa innamā yahtadī linafsih(ī), wa man ḍalla fa innamā yaḍillu ‘alaihā, wa mā ana ‘alaikum biwakīl(in).
[108]
Kelapkela (Muhammad), “Oi wong! Sampun rawû kepado niko keleseran (Al-Qur’an) dari Tuhan niko, sebab niku sinten saos angsal petunjuk, dades selesernyo (petunjuk niku) peranti (keleseran) awa’nyo dewe’. Serto sinten saos seset, selesernyo kesesetannyo niku (nyelakoke) awa’nyo dewe’. Serto Kulo nanola pemeliharo awa’ niko.”
وَاتَّبِعْ مَا يُوْحٰىٓ اِلَيْكَ وَاصْبِرْ حَتّٰى يَحْكُمَ اللّٰهُ ۚوَهُوَ خَيْرُ الْحٰكِمِيْنَ ࣖ١٠٩
Wattabi‘ mā yūḥā ilaika waṣbir ḥattā yaḥkumallāh(u), wa huwa khairul-ḥākimīn(a).
[109]
Serto tumutla napi yên diwahyuke kepado niko, serto besabarla hinggo Allah ngesung keputusan. Dnikula hakim yên tesae.