Surah Al-Ma`idah

Daftar Surah

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَوْفُوْا بِالْعُقُوْدِۗ اُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيْمَةُ الْاَنْعَامِ اِلَّا مَا يُتْلٰى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّى الصَّيْدِ وَاَنْتُمْ حُرُمٌۗ اِنَّ اللّٰهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيْدُ١
Yā ayyuhal-lażīna āmanū aufū bil-‘uqūd(i), uḥillat lakum bahīmatul-an‘āmi illā mā yutlā ‘alaikum gaira muḥilliṣ-ṣaidi wa antum ḥurum(un), innallāha yaḥkumu mā yurīd(u).
[1] Oi orang-orang nang baiman, penuhilah janji-janji! 192 Dihalalkan bagimu binatang ternak, kacuali nang bakal disebutkan kapadomu (kaharomannnyo) dengan idak manghalalkan baburu katiko kamu sedang baihram (haji atau umrah). Sasungguhnya Allah manetapkan hukum sesuai dengan nang Dio kendaki.
192) Maksud ‘janji’ di siko adolah janji dengan Allah Swt., artinyo mangikuti ajaran Allah Swt. dan janji kapado manusio dalam muamalah.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُحِلُّوْا شَعَاۤىِٕرَ اللّٰهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَاۤىِٕدَ وَلَآ اٰۤمِّيْنَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُوْنَ فَضْلًا مِّنْ رَّبِّهِمْ وَرِضْوَانًا ۗوَاِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوْا ۗوَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَاٰنُ قَوْمٍ اَنْ صَدُّوْكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ اَنْ تَعْتَدُوْاۘ وَتَعَاوَنُوْا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوٰىۖ وَلَا تَعَاوَنُوْا عَلَى الْاِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۖوَاتَّقُوا اللّٰهَ ۗاِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ٢
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tuḥillū sya‘ā'irallāhi wa lasy-syahral-ḥarāma wa lal-hadya wa lal-qalā'ida wa lā āmmīnal-baital-ḥarāma yabtagūna faḍlam mir rabbihim wa riḍwānā(n), wa iżā ḥalaltum faṣṭādū, wa lā yajrimannakum syana'ānu qaumin an ṣaddūkum ‘anil- asjidil-ḥarāmi an ta‘tadū, wa ta‘āwanū ‘alal-birri wat-taqwā, wa lā ta‘āwanū ‘alal-iṡmi wal-‘udwān(i), wattaqullāh(a), innallāha syadīdul-‘iqāb(i).
[2] Oi orang-orang nang bariman, janganlah kamu melanggar syiar-syiar (kasucian) Allah, 193 dan jangan (malanggar kahormatan) bulan-bulan haram, 194 jangan mangganggu hadyu (binatang-binatang kurban) 195 dan qalā’id (binatang-binatang kurban nang dibagih tando), 196 dan jangan (pulak mangganggu) paro pangunjung Baitulharam sedangkan orang-orang tu mancari karunio dan ridho Tuhannyo. 197 Apobilo kamu lah batahalul (manyelesaikan ihram), baburulah (jiko mau). Janganlah sakali-kali kabencian(-mu) kapado suatu kaum, kareno orang-orang tu mangalang-alangimu dari Masjid Haram, mandorongmu babuat malampaui batas (kapado orang-orang tu). Tolong-manolonglah kamu dalam (mangerjokan) kabajikan dan takwa, dan janganlah tolong manolong dalam babuat doso dan pamusuhan. Batakwalah kapado Allah, sunguh, Allah berat nian sikso-Nyo.
193) Syiar-syiar kasucian Allah Swt.’ iolah sagalo amalan nang dilakukan dalam rangka ibadah haji seperti tato caro malakukan tawaf dan sa’i, serto genah-genah mangerjokannyo, seperti Ka‘bah, Safa dan Marwah. 194) Bulan haram iolah Zulkaidah, Zulhijah, Muharam dan Rajab. Pado bulan-bulan tu dilarang malakukan paperangan. 195) ‘Hadyu’ iolah binatang nang disembelih sabagai pengganti (dam) pekerjoan wajib nang ditinggalkan, atau sabagai dendo kareno malanggar hal-hal nang talarang di dalam ibadah haji. 196) ‘Qalā’id’ iolah binatang hadyu nang diberi kalung supayo dikataui orang bahwa binatang tu lah ditetapkan untuk dibawak ka Ka‘bah. 197) Nang dimaksud dengan karunio di siko iolah kauntungan nang dibagihkan Allah Swt. dalam perjalanan ibadah haji, sedangkan keridoan Allah Swt. iolah pahalo amalan haji.

حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيْرِ وَمَآ اُهِلَّ لِغَيْرِ اللّٰهِ بِهٖ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوْذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيْحَةُ وَمَآ اَكَلَ السَّبُعُ اِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْۗ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَاَنْ تَسْتَقْسِمُوْا بِالْاَزْلَامِۗ ذٰلِكُمْ فِسْقٌۗ اَلْيَوْمَ يَىِٕسَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ دِيْنِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِۗ اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دِيْنَكُمْ وَاَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِيْ وَرَضِيْتُ لَكُمُ الْاِسْلَامَ دِيْنًاۗ فَمَنِ اضْطُرَّ فِيْ مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّاِثْمٍۙ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٣
Ḥurrimat ‘alaikumul-maitatu wad-damu wa laḥmul-khinzīri wa mā uhilla ligairillāhi bihī wal-munkhaniqatu wal-mauqūżatu wal-mutaraddiyatu wan-naṭīḥatu wa mā akalas-sabu‘u illā mā żakkaitum, wa mā żubiḥa ‘alan-nuṣubi wa an tastaqsimū bil-azlām(i), żālikum fisq(un), al-yauma ya'isal-lażīna kafarū min dīnikum falā takhsyauhum wakhsyaun(i), al-yauma akmaltu lakum dīnakum wa atmamtu ‘alaikum ni‘matī wa raḍītu lakumul-islāma dīnā(n), fa maniḍṭurra fī makhmaṣatin gaira mutajānifil li'iṡm(in), fa innallāha gafūrur raḥīm(un).
[3] Diharamkan bagimu (mamakan) bangkai, darah, daging babi, dan (daging binatang) nang disembelih bukan atas (namo) Allah, nang tacekik, nang dipukul, nang jatuh, nang ditanduk dan nang diterkam binatang buas, kacuali nang (sempat) kamu sembelih. 198 (Diharamkan pulak) nang disembelih untuk berhalo. (Macam tu pulak) mangundi nasib dengan azlām (anak panah), 199 (kareno) tu suatu perbuatan fasik. Pado hari ko 200 orang-orang kafir lah putus aso untuk (mangalahkan) ugamomu. Sebab tu, janganlah kamu takut kapado orang-orang tu, tapi takutlah kapado-Ku. Pado hari ko lah Aku sempurnokan ugamomu untukmu, lah aku cukupkan nikmat-Ku bagimu, dan lah aku ridoi Islam sabagai ugamomu. Mako, siapo nang tapakso kareno lapar, bukan kareno ingin babuat doso, sungguh Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.
198) biantang nang tacekik, dipukul, jatuh, ditanduk, dan diterkam binatang buas hukumnyo halal, kalu sempat disembelih sabelum mati. 199) ‘Al-Azlām’ artinyo anak panah nang idak mamakai bulu. Orang Arab Jahiliah manggunokannyo untuk mangundi apokah malakukan suatu perbuatan atau idak. Caronyo, mengambik tigo buah anak panah, nang pertamo ditulis “kerjokanlah”, kadua “jangan kerjokan”, dan katigo idak ditulisi apo-apo. Anak-anak panah tu diletakkan dalam sabuah genah dan disimpan di dalam Ka‘bah. Bilo hendak malakukan suatu perbuatan, orang-orang tu maminta juru kunci Ka‘bah untuk mangambik sabuah anak panah. Orang-orang tu bakal mangerjokan atau idak mangerjokannyo sesuai dengan tulisan anak panah nang diambiknyo, tapi jiko nang taambik adolah anak panah nang idak ada tulisannyo, undian diulangi sakali lagi. 200)Maksud kato ‘hari ko’ adolah pado waktu haji wada’.

يَسْـَٔلُوْنَكَ مَاذَآ اُحِلَّ لَهُمْۗ قُلْ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبٰتُۙ وَمَا عَلَّمْتُمْ مِّنَ الْجَوَارِحِ مُكَلِّبِيْنَ تُعَلِّمُوْنَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ اللّٰهُ فَكُلُوْا مِمَّآ اَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلَيْهِ ۖوَاتَّقُوا اللّٰهَ ۗاِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْحِسَابِ٤
Yas'alūnaka māżā uḥilla lahum, qul uḥilla lakumuṭ-ṭayyibāt(u), wa mā ‘allamtum minal-jawāriḥi mukallibīna tu‘allimūnahunna mimmā ‘allamakumullāhu fa kulū mimmā amsakna ‘alaikum ważkurusmallāhi ‘alaih(i), wattaqullāh(a), innallāha sarī‘ul-ḥisāb(i).
[4] Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad), “Apakah nang dihalalkan bagi orang-orang tu?” Katokanlah, “Nang dihalalkan bagimu adolah (makanan-makanan) nang baik dan (buruan nang ditangkap) oleh binatang pamburu nang sudah kamu latih untuk baburu, nang kamu latih manurut apo nang lah diajarkan Allah kapadomu. Mako, makanlah apo nang ditangkapnyo untukmu 201 dan sebutlah namo Allah (waktu melepaskannyo). Batakwalah kapado Allah. Sasungguhnyo Allah amat cepat perhitungan-Nyo.
201) Maksudnyo adolah binatang buruan nang ditangkap oleh binatang pamburu nang sengajo dilepas oleh pamiliknya untuk baburu dan ia idak mamakannyo.

اَلْيَوْمَ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبٰتُۗ وَطَعَامُ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ حِلٌّ لَّكُمْ ۖوَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَّهُمْ ۖوَالْمُحْصَنٰتُ مِنَ الْمُؤْمِنٰتِ وَالْمُحْصَنٰتُ مِنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ اِذَآ اٰتَيْتُمُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ مُحْصِنِيْنَ غَيْرَ مُسٰفِحِيْنَ وَلَا مُتَّخِذِيْٓ اَخْدَانٍۗ وَمَنْ يَّكْفُرْ بِالْاِيْمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهٗ ۖوَهُوَ فِى الْاٰخِرَةِ مِنَ الْخٰسِرِيْنَ ࣖ٥
Al-yauma uḥilla lakumuṭ-ṭayyibāt(u), wa ṭa‘āmul-lażīna ūtul-kitāba ḥillul lakum, wa ṭa‘āmukum ḥillul lahum, wal-muḥṣanātu minal-mu'mināti wal-muḥṣanātu minal-lażīna ūtul-kitāba min qablikum iżā ātaitumūhunna ujūrahunna muḥṣinīna gaira musāfiḥīna wa lā muttakhiżī akhdān(in), wa may yakfur bil-īmāni faqad ḥabiṭa ‘amaluh(ū), wa huwa fil-ākhirati minal-khāsirīn(a).
[5] Pado hari ko dihalalkan bagimu sagalo (makanan) nang baik. Makanan (sembelihan) Ahlulkitab tu halal bagi kamu dan makananmu halal (jugo) bagi orang-orang tu. (Dihalalkan bagimu manikahi) perempuan-perempuan nang manjago kahormatan di antaro perempuan-perempuan nang baiman dan perempuan-perempuan nang manjago kahormatan di antaro orang-orang nang dibagih kitab suci sabelum kamu, apobilo kamu membayar maskawin orang-orang tu untuk manikahinyo idak dengan maksud bazina, dan idak untuk manjadikan (orang-orang tu) pasangan gelap (gundik). Siapo nang kafir sasudah baiman, mako sungguh sio-sio amalnyo dan di akherat dio tamasuk orang-orang nang rugi.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا قُمْتُمْ اِلَى الصَّلٰوةِ فَاغْسِلُوْا وُجُوْهَكُمْ وَاَيْدِيَكُمْ اِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوْا بِرُءُوْسِكُمْ وَاَرْجُلَكُمْ اِلَى الْكَعْبَيْنِۗ وَاِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوْاۗ وَاِنْ كُنْتُمْ مَّرْضٰٓى اَوْ عَلٰى سَفَرٍ اَوْ جَاۤءَ اَحَدٌ مِّنْكُمْ مِّنَ الْغَاۤىِٕطِ اَوْ لٰمَسْتُمُ النِّسَاۤءَ فَلَمْ تَجِدُوْا مَاۤءً فَتَيَمَّمُوْا صَعِيْدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوْا بِوُجُوْهِكُمْ وَاَيْدِيْكُمْ مِّنْهُ ۗمَا يُرِيْدُ اللّٰهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِّنْ حَرَجٍ وَّلٰكِنْ يُّرِيْدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهٗ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ٦
Yā ayyuhal-lażīna āmanū iżā qumtum ilaṣ-ṣalāti fagsilū wujūhakum wa aidiyakum ilal-marāfiqi wamsaḥū biru'ūsikum wa arjulakum ilal-ka‘bain(i), wa in kuntum junuban faṭṭahharū, wa in kuntum marḍā au ‘alā safarin au jā'a aḥadum minkum minal-gā'iṭi au lāmastumun-nisā'a falam tajidū mā'an fa tayammamū ṣa‘īdan ṭayyiban famsaḥū biwujūhikum wa aidīkum minh(u), mā yurīdullāhu liyaj‘ala ‘alaikum min ḥarajiw wa lākiy yurīdu liyuṭahhirakum wa liyutimma na‘matahū ‘alaikum la‘allakum tasykurūn(a).
[6] Oi orang-orang nang baiman, apobilo kamu nak malaksanokan sembahyang, mako basuhlah mukomu dan tanganmu sampai ka siku serto usaplah kepalomu dan (basuh) kaduo kakimu sampai kaduo mato kaki. Jiko kamu dalam kaadoan junub, mandilah. Jiko kamu sakit, 202 dalam perjalanan, balik dari tempat buang aek (kakus), atau manyentuh 203 perempuan, lalu idak manemukan aek, batayamunlah dengan debu nang baik (suci); usaplah mukomu dan tanganmu dengan (debu) tu. Allah idak ingin manjadikan bagimu sadikitpun kasulitkan, tapi Dio hendak mambersihkan kamu dan manyempurnokan nikmat-Nyo bagimu supayo kamu basyukur.
202) Maksudnyo, sakit nang mambuatnyo idak boleh takeno aek. 203) Imak catatan kaki surah an-Nisā’/4: 43.

وَاذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَمِيْثَاقَهُ الَّذِيْ وَاثَقَكُمْ بِهٖٓ ۙاِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَاَطَعْنَا ۖوَاتَّقُوا اللّٰهَ ۗاِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِذَاتِ الصُّدُوْرِ٧
Ważkurū ni‘matallāhi ‘alaikum wa mīṡāqahul-lażī wāṡaqakum bih(ī), iż qultum sami‘nā wa aṭa‘nā, wattaqullāh(a), innallāha ‘alīmum biżātiṣ-ṣudūr(i).
[7] Ingatlah nikmat Allah kapadomu dan perjanjian-Nyo 204 nang lah Dio ikatkan kapadomu katiko kamu mangatokan, “Kami nganing dan kami mantaati.” Batakwalah kapado Allah. Sasungguhnyo Allah Maha Mangetaui sagalo isi hati.
204) Maksudnyo, perjanjian untuk manganing dan taat kapado Nabi Muhammad saw. dalam kaadoan apo pun nang diikrarkan pado waktu baiat (sumpah setio).

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُوْنُوْا قَوَّامِيْنَ لِلّٰهِ شُهَدَاۤءَ بِالْقِسْطِۖ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَاٰنُ قَوْمٍ عَلٰٓى اَلَّا تَعْدِلُوْا ۗاِعْدِلُوْاۗ هُوَ اَقْرَبُ لِلتَّقْوٰىۖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۗاِنَّ اللّٰهَ خَبِيْرٌۢ بِمَا تَعْمَلُوْنَ٨
Yā ayyuhal-lażīna āmanū kūnū qawwāmīna lillāhi syuhadā'a bil-qisṭi wa lā yajrimannakum syana'ānu qamin ‘alā allā ta‘dilū, i‘dilū, huwa aqrabu lit-taqwā wattaqullāh(a), innallāha khabīrum bimā ta‘malūn(a).
[8] Oi orang-orang nang baiman, jadilah kamu panegak (kabenaran) kareno Allah (dan) saksi-saksi (nang baindak) dengan adil. Janganlah kabencianmu tahadap suatu kaum mandorong kamu balaku idak adil. Balaku adil kareno (adil) tu lebih dekat kapado takwa. Batakwalah kapado Allah. Sasungguhnyo Allah Maha Teliti tahadap apo nang kamu kerjokan.

وَعَدَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِۙ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ عَظِيْمٌ٩
Wa‘adallāhul-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāt(i), lahum magfiratuw wa ajrun ‘aẓīm(un).
[9] Allah lah manjanjikan kapado orang-orang nang baiman dan baamal saleh (bahwa) bagi orang-orang tu ampunan dan pahalo nang besak.

وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَحِيْمِ١٠
Wal-lażīna kafarū wa każżabū bi'āyātinā ulā'ika aṣḥābul-jaḥīm(i).
[10] Adopun orang-orang nang kufur dan mandustokan ayat-ayat Kami, orang-orang tulah panghuni (nerako) Jahim.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اذْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ هَمَّ قَوْمٌ اَنْ يَّبْسُطُوْٓا اِلَيْكُمْ اَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ اَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۗوَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ ࣖ١١
Yā ayyuhal-lażīna āmanużkurū ni‘matallāhi ‘alaikum iż hamma qaumun ay yabsuṭū ilaikum aidiyahum fa kaffa aidiyahum ‘ankum, wattaqullāh(a), wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mu'minūn(a).
[11] Oi orang-orang nang baiman, ingatlah nikmat Allah (nang dibagihkan) kapadomu katiko suatu kaum bamaksud nak manye-rangmu dengan tangannyo, lalu Dio manahan tangan (mancegah) orang-orang tu dari kamu. Batakwalah kapado Allah dan hanyo kapado Allahlah hendaknyo orang-orang mukmin tu batawakkal.

۞ وَلَقَدْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَۚ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيْبًاۗ وَقَالَ اللّٰهُ اِنِّيْ مَعَكُمْ ۗ لَىِٕنْ اَقَمْتُمُ الصَّلٰوةَ وَاٰتَيْتُمُ الزَّكٰوةَ وَاٰمَنْتُمْ بِرُسُلِيْ وَعَزَّرْتُمُوْهُمْ وَاَقْرَضْتُمُ اللّٰهَ قَرْضًا حَسَنًا لَّاُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّاٰتِكُمْ وَلَاُدْخِلَنَّكُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُۚ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاۤءَ السَّبِيْلِ١٢
Wa laqad akhażallāhu mīṡāqa banī isrā'īl(a), wa ba‘aṡnā minhumuṡnai ‘asyara naqībā(n), wa qālallāhu innī ma‘akum, la'in aqamtumuṣ-ṣalāta wa ātaitumuz-zakāta wa āmantum birusulī wa ‘azzartumūhum wa aqraḍtumullāha qarḍan ḥasanal la'ukaffiranna ‘ankum sayyi'ātikum wa la'udkhilannakum jannātin tajrī min taḥtihal-anhār(u), faman kafara ba‘da żālika minkum faqad ḍalla sawā'as-sabīl(i).
[12] Sungguh, Allah benar-benar lah mangambik perjanjian dari Bani Israil dan kami lah mangangkat duo belas orang pemimpin di antaro orang-orang tu. Allah bafirman, “Aku basamomu. Sungguh, jiko kamu malaksanokan sembahyang, manunaikan zakat, baiman kapado rasul-rasul-Ku dan mambantu orang-orang tu, serto maminjamkan kapado Allah pinjaman nang baik, 205 pasti bakal Aku apus kasalahan-kasalahanmu dan bakal Aku masukkan kamu ka dalam surgo nang mangalir di bawahnyo sungei-sungei. Mako, siapo nang kufur di antaromu sasudah tu, sungguh dio lah tasesat dari jalan nang lurus.”
205) ‘Pinjaman nang baik kapado Allah Swt.’ maksudnyo manginfakkan harto di jalan Allah Swt., baik infak wajib maupun infak sunah.

فَبِمَا نَقْضِهِمْ مِّيْثَاقَهُمْ لَعَنّٰهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوْبَهُمْ قٰسِيَةً ۚ يُحَرِّفُوْنَ الْكَلِمَ عَنْ مَّوَاضِعِهٖۙ وَنَسُوْا حَظًّا مِّمَّا ذُكِّرُوْا بِهٖۚ وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلٰى خَاۤىِٕنَةٍ مِّنْهُمْ اِلَّا قَلِيْلًا مِّنْهُمْ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ ۗاِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ١٣
Fabimā naqḍihim mīṡāqahum la‘annāhum wa ja‘alnā qulūbahum qāsiyah(tan), yuḥarrifūnal-kalima ‘am mawāḍi‘ih(ī), wa nasū ḥaẓẓam mimmā żukkirū bih(ī), wa lā tazālu taṭṭali‘u ‘alā khā'inatim minhum illā qalīlam minhum fa‘fu ‘anhum waṣfaḥ, innallāha yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[13] (Namun), kareno orang-orang tu malanggar janjinyo, kami malaknat orang-orang tu dan kami manjadikan hati orang-orang tu keras mambatu. Orang-orang tu suko mangubah firman-firman (Allah) dari genah-genahnyo 206 dan orang-orang tu (sengajo) malupokan sabagian pesan nang lah diperingatkan kapado orang-orang tu. Kamu (Nabi Muhammad) senantiaso bakal mangimak pangkhianatan dari orang-orang tu, kacuali sakelompok kecik di antaro orang-orang tu (nang idak bakhianat). Mako, maafkanlah orang-orang tu dan biakkanlah. Sasungguhnyo Allah manyukoi orang-orang nang babuat baik (muhsin).
206) Mangubah firman Allah Swt. dari genahnya dengan mangubah teks ayat, dengan mandahulukan, mangakherkan, manambahkan, atau mangurangi; dan mamalingkan makno kalimat dari pamahaman nang sasungguhnyo.

وَمِنَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّا نَصٰرٰٓى اَخَذْنَا مِيْثَاقَهُمْ فَنَسُوْا حَظًّا مِّمَّا ذُكِّرُوْا بِهٖۖ فَاَغْرَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاۤءَ اِلٰى يَوْمِ الْقِيٰمَةِ ۗ وَسَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللّٰهُ بِمَا كَانُوْا يَصْنَعُوْنَ١٤
Wa minal-lażīna qālū innā naṣārā akhażnā mīṡāqahum fa nasū ḥaẓẓam mimmā żukkirū bih(ī), fa agrainā bainahumul-‘adāwata wal-bagḍā'a ilā yaumil-qiyāmah(ti), wa saufa yunabbi'uhumullāhu bimā kānū yaṣna‘ūn(a).
[14] Dari orang-orang nang mangatokan, “Sasungguhnyo kami adolah orang Nasrani,” Kami lah mangambik perjanjian. Kemudian, orang-orang tu malupokan sabagian pesan nang lah diperingatkan kapado orang-orang tu. Mako, Kami manimbulkan permusuhan dan kabencian di antaro orang-orang tu hinggo hari Kiamat. Kagi Allah bakal mamberitokan kapado orang-orang tu apo nang salamo ko orang-orang tu kerjokan.

يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ قَدْ جَاۤءَكُمْ رَسُوْلُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيْرًا مِّمَّا كُنْتُمْ تُخْفُوْنَ مِنَ الْكِتٰبِ وَيَعْفُوْا عَنْ كَثِيْرٍەۗ قَدْ جَاۤءَكُمْ مِّنَ اللّٰهِ نُوْرٌ وَّكِتٰبٌ مُّبِيْنٌۙ١٥
Yā ahlal-kitābi qad jā'akum rasūlunā yubayyinu lakum kaṡīram mimmā kuntum tukhfūna minal-kitābi wa ya‘fū ‘an kaṡīr(in), qad jā'akum minallāhi nūruw wa kitābum mubīn(un).
[15] Oi Ahlulkitab, sungguh rasul Kami lah tibo kapadomu untuk manjelaskan banyak hal dari (isi) kitab suci nang kamu singitkan dan mambiakkan (idak manjelaskan) banyak hal (pulak). Sungguh, lah tibo kapadomu cahayo dari Allah dan kitab suci 207 nang jelas.
207) Cahayo dari Allah Swt. maksudnyo adolah Nabi Muhammad saw., sedangkan kitab maksudnyo adolah Al-Qur’an.

يَّهْدِيْ بِهِ اللّٰهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهٗ سُبُلَ السَّلٰمِ وَيُخْرِجُهُمْ مِّنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ بِاِذْنِهٖ وَيَهْدِيْهِمْ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ١٦
Yahdī bihillāhi manittaba‘a riḍwānahū subulas-salāmi wa yukhrijuhum minaẓ-ẓulumāti ilan-nūri bi'iżnihī wa yahdīhim ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[16] Dengan kitab suci tulah Allah manununjukan kapado orang nang mangikuti ridonyo jalan-jalan kaselamatan, mangeluarkannyo dari babagai kagelapan manuju cahayo dengan izin-Nyo, dan manunjukkan kapadonyo (sikok) jalan nang lurus.

لَقَدْ كَفَرَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْمَسِيْحُ ابْنُ مَرْيَمَۗ قُلْ فَمَنْ يَّمْلِكُ مِنَ اللّٰهِ شَيْـًٔا اِنْ اَرَادَ اَنْ يُّهْلِكَ الْمَسِيْحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَاُمَّهٗ وَمَنْ فِى الْاَرْضِ جَمِيْعًا ۗوَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۗ يَخْلُقُ مَا يَشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٧
Laqad kafaral-lażīna qālū innallāha huwal-masīḥubnu maryam(a), qul famay yamliku minallāhi syai'an in arāda ay yuhlikal-masīḥabna maryama wa ummahū wa man fil-arḍi jamī‘ā(n), wa lillāhi mulkus-samāwāti wal-arḍi wa mā bainahumā, yakhluqu mā yasyā'(u), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[17] Sungguh, benar-benar lah kufur orang-orang nang bakato, “Sasungguhnyo Allahُ tu Almasih anak Maryam.” Katokanlah (Nabi Muhammad), “(Jiko benar macam tu), siapokah nang dapat mangalang-alangi kendak Allah jiko Dio nak mambinasokan Almasih anak Maryam, maknyo, dan sagalao nang ado di bumi?” Kapunyoan Allahlah kerajoan langit, bumi, dan apo nang ado di antaro kaduonyo. Dio manciptokan apo nang Dio kendaki. Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.

وَقَالَتِ الْيَهُوْدُ وَالنَّصٰرٰى نَحْنُ اَبْنٰۤؤُا اللّٰهِ وَاَحِبَّاۤؤُهٗ ۗ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوْبِكُمْ ۗ بَلْ اَنْتُمْ بَشَرٌ مِّمَّنْ خَلَقَۗ يَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۤءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۤءُۗ وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۖوَاِلَيْهِ الْمَصِيْرُ١٨
Wa qālatil-yahūdu wan-naṣārā naḥnu abnā'ullāhi wa aḥibbā'uh(ū), qul falima yu‘ażżibukum biżunūbikum, bal antum basyarum mimman khalaq(a), yagfiru limay yasyā'u wa yu‘ażżibu may yasyā'(u), wa lillāhi mulkus-samāwāti wal-arḍi wa mā bainahumā, wa ilaihil-maṣīr(u).
[18] Orang Yahudi dan Nasrani bakato: “Kami adolah anak-anak Allah dan kekasih-kekasihnyo.” Katokanlah, “(Jiko benar macam tu), mangapo Allah manyikso kamu kareno doso-dosomu? Sabaliknyo, kamu adolah manusio (biaso) di antaro orang-orang nang Dio ciptokan. Dio mangampuni siapo nang dio kendaki dan manyikso siapo nang dio kendaki (pulak). Kapunyoan Allahlah kerajoan langit, bumi, dan apo nang ado di antaro kaduonyo, dan kapado-Nyo sagalo bakal balik.”

يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ قَدْ جَاۤءَكُمْ رَسُوْلُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلٰى فَتْرَةٍ مِّنَ الرُّسُلِ اَنْ تَقُوْلُوْا مَا جَاۤءَنَا مِنْۢ بَشِيْرٍ وَّلَا نَذِيْرٍۗ فَقَدْ جَاۤءَكُمْ بَشِيْرٌ وَّنَذِيْرٌ ۗوَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ࣖ١٩
Yā ahlal-kitābi qad jā'akum rasūlunā yubayyinu lakum ‘alā fatratim minar-rusuli an taqūlū mā jā'anā mim basyīriw wa lā nażīr(in), faqad jā'akum basyīruw wa nażīr(un), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[19] Oi Ahlulkitab, sungguh rasul Kami lah tibo kapadomu untuk mambagih panjelasan satelah baberapo saat tahentinyo (pangutusan) rasul-rasul supayo kamu idak mangatokan, “Idak ado nang tibo kapado kami, baik saorang pembawak berito gembiro maupun saorang pambagih peringatan.” Sungguh, lah tibo kapadomu pembawak berito gembiro dan pambagih peringatan. Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.

وَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ اذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ جَعَلَ فِيْكُمْ اَنْۢبِيَاۤءَ وَجَعَلَكُمْ مُّلُوْكًاۙ وَّاٰتٰىكُمْ مَّا لَمْ يُؤْتِ اَحَدًا مِّنَ الْعٰلَمِيْنَ٢٠
Wa iż qāla mūsā liqaumihī yā qaumiżkurū ni‘matallāhi ‘alaikum iż ja‘ala fīkum ambiyā'a wa ja‘alakum mulūkā(n), wa ātākum mā lam yu'ti aḥadam minal-‘ālamīn(a).
[20] Ingatlah) katiko Musa bakato kapado kaumnyo, “Oi Kaumku, ingatlah nikmat Allah kapadomu katiko Dio mangangkat nabi-nabi di antaromu. manjadikanmu (tahormat seperti) paro rajo, dan membagihkan kapadomu apo nang belum pernah Dio dibagihkan kapado saorangpun di antaro umat nang lain.

يٰقَوْمِ ادْخُلُوا الْاَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِيْ كَتَبَ اللّٰهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوْا عَلٰٓى اَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوْا خٰسِرِيْنَ٢١
Yā qaumidkhulul-arḍal-muqaddasatal-latī kataballāhu lakum wa lā tartaddū ‘alā adbārikum fa tanqalibū khāsirīn(a).
[21] Oi kaumku, masuklah ka tanah suci (Baitulmaqdis) nang lah Allah tentukan bagimu 208 dan janganlah kamu babalik ka belakang (kareno takut kapado musuh), kagi kamu manjadi orang nang rugi.”
208) Maksudnyo, tanah Palestina ditentukan Allah Swt. bagi kaum Yahudi salama orang-orang tu baiman dan taat kapado Allah Swt. Katiko Nabi Muhammad saw. sudah diutus Allah Swt., sementaro orang-orang tu manolak untuk baiman kapadonya, katentuan tu pupus bagi orang Yahudi.

قَالُوْا يٰمُوْسٰٓى اِنَّ فِيْهَا قَوْمًا جَبَّارِيْنَۖ وَاِنَّا لَنْ نَّدْخُلَهَا حَتّٰى يَخْرُجُوْا مِنْهَاۚ فَاِنْ يَّخْرُجُوْا مِنْهَا فَاِنَّا دٰخِلُوْنَ٢٢
Qālū yā mūsā inna fīhā qauman jabbārīn(a), wa innā lan nadkhulahā ḥattā yakhrujū minhā, fa iy yakhrujū minhā fa innā dākhilūn(a).
[22] Orang-orang tu bakato, “Oi Musa, sasungguhnyo di dalamnyo (negeri tu) ado orang-orang nang amat kuat dan kejam. Kami idak bakal mamasukinyo sabelum orang-orang tu kaluar. Jiko orang-orang tu kaluar dari sano, kami pasti bakal masuk.

قَالَ رَجُلَانِ مِنَ الَّذِيْنَ يَخَافُوْنَ اَنْعَمَ اللّٰهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُوْا عَلَيْهِمُ الْبَابَۚ فَاِذَا دَخَلْتُمُوْهُ فَاِنَّكُمْ غٰلِبُوْنَ ەۙ وَعَلَى اللّٰهِ فَتَوَكَّلُوْٓا اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ٢٣
Qāla rajulāni minal-lażīna yakhāfūna an‘amallāhu ‘alaihimadkhulū ‘alaihimul-bāb(a), fa iżā dakhaltumūhu fa innakum gālibūn(a), wa ‘alallāhi fa tawakkalū in kuntum mu'minīn(a).
[23] Bakatolah duo orang laki-laki di antaro orang-orang nang batakwa, nang laduonya lah dibagih nikmat oleh Allah, “Masukilah pintu gerbang negeri tu untuk (manyerang) orang-orang tu (penduduk) Baitulmaqdis). Jiko kamu mamasukinyo, niscayo kamu bakal menang. Batakwalah hanyo kapado Allah, jiko kamu benar-benar orang mukmin.

قَالُوْا يٰمُوْسٰٓى اِنَّا لَنْ نَّدْخُلَهَآ اَبَدًا مَّا دَامُوْا فِيْهَا ۖفَاذْهَبْ اَنْتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلَآ اِنَّا هٰهُنَا قٰعِدُوْنَ٢٤
Qālū yā mūsā innā lan nadkhulahā abadam mā dāmū fīhā, fażhab anta wa rabbuka fa qātilā innā hāhunā qā‘idūn(a).
[24] Orang-orang tu bakato, “Oi Musa, sasungguhnyo kamo sampe kapan pun idak bakal mamasukinyo salamo orang-orang tu masih ado di dalamnyo. Kareno tu, pegilah kamu basamo Tuhanmu, lalu baperanglah kamu baduo. Sasungguhnya kami tetap manunggu di siko bae.”

قَالَ رَبِّ اِنِّيْ لَآ اَمْلِكُ اِلَّا نَفْسِيْ وَاَخِيْ فَافْرُقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْقَوْمِ الْفٰسِقِيْنَ٢٥
Qāla rabbi innī lā amliku illā nafsī wa akhī fafruq bainanā wa bainal-qaumil-fāsiqīn(a).
[25] Dio (Musa) bakato, “Wahai Tuhanku, aku idak mampunyoi kakuasoan apo pun, kacuali atas diriku dewek dan saudaroku. Sebab tu, pisahkanlah antaro kami dan kaum nang fasik tu.

قَالَ فَاِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ اَرْبَعِيْنَ سَنَةً ۚيَتِيْهُوْنَ فِى الْاَرْضِۗ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفٰسِقِيْنَ ࣖ٢٦
Qāla fa innahā muḥarramatun ‘alaihim arba‘īna sanah(tan), yatīhūna fil-arḍ(i), falā ta'sa ‘alal qaumil-fāsiqīn(a).
[26] (Allah) bafirman, “(Jiko macam tu, negeri) negeri tu talarang buat orang-orang tu salamo empat puluh tahun. (Salamo tu) orang-orang tu bakal mangembara kabingungan di bumi. Mako, janganlah kamu (Musa) basedih hati atas (nasib) kaum nang fasik tu.

۞ وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَاَ ابْنَيْ اٰدَمَ بِالْحَقِّۘ اِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ اَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْاٰخَرِۗ قَالَ لَاَقْتُلَنَّكَ ۗ قَالَ اِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّٰهُ مِنَ الْمُتَّقِيْنَ٢٧
Watlu ‘alaihim naba'abnai ādama bil-ḥaqqi iż qarrabā qurbānan fa tuqubbila min aḥadihimā wa lam yutaqabbal minal-ākhar(i), qāla la'aqtulannak(a), qāla innamā yataqabbalullāhu minal-muttaqīn(a).
[27] Bacokanlah (Nabi Muhammad) kapado kapado orang-orang tu berito tentang duo anak laki-laki Adam dengan sabenarnyo. Katiko kaduonyo mampersembahkan kurban, kemudian diterimo dari salah saorang darinyo (Habil) dan idak diterimo dari nang lain (Qabil). Dio (Qabil) bakato, “Sungguh, aku pasti bakal membunuhmu.” Dio (Habil) bakato, “Sasungguhnyo Allah hanya manerimo (amal) dari orang nang batakwa.

لَىِٕنْۢ بَسَطْتَّ اِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِيْ مَآ اَنَا۠ بِبَاسِطٍ يَّدِيَ اِلَيْكَ لِاَقْتُلَكَۚ اِنِّيْٓ اَخَافُ اللّٰهَ رَبَّ الْعٰلَمِيْنَ٢٨
La'im basaṭta ilayya yadaka litaqtulanī mā ana bibāsiṭiy yadiya ilaika li'aqtulak(a), innī akhāfullāha rabbal-‘ālamīn(a).
[28] Sasungguhnyo jiko kamu (Qabil) manggerakkan tanganmu kapadoku untuk membunuhku, aku idak bakal manggerakkan tanganku kapadomu untuk membunuhmu. Aku takut kapado Allah, Tuhan semesta alam.

اِنِّيْٓ اُرِيْدُ اَنْ تَبُوْۤاَ بِاِثْمِيْ وَاِثْمِكَ فَتَكُوْنَ مِنْ اَصْحٰبِ النَّارِۚ وَذٰلِكَ جَزٰۤؤُا الظّٰلِمِيْنَۚ٢٩
Innī urīdu an tabū'a bi'iṡmī wa iṡmika fa takūna min aṣḥābin-nār(i), wa żālika jazā'uẓ-ẓālimīn(a).
[29] Sasungguhnyo aku ingin kamu balik (kapado-Nyo) dengan (membawak) dosomu (kareno mambunuh)-lu dan dosomu (sabelum tu) sahinggo kamu bakal tamasuk panghuni nerako. Tulah balasan bagi orang nang aniayo.”

فَطَوَّعَتْ لَهٗ نَفْسُهٗ قَتْلَ اَخِيْهِ فَقَتَلَهٗ فَاَصْبَحَ مِنَ الْخٰسِرِيْنَ٣٠
Fa ṭawwa‘at lahū nafsuhū qatla akhīhi fa qatalahū fa aṣbaḥa minal-khāsirīn(a).
[30] Kemudian, hawo nafsu (Qabil) mandorong dio untuk membunuh saudaronyo. 209 Mako, dio pun (benar-benar) membunuhnyo sahinggo dio tamasuk orang nang rugi.
209) Sif at-sifat manusio nang dikhawatirkan malaikat (surah al-Baqarah/2: 30) mulai muncul pado anak Adam.

فَبَعَثَ اللّٰهُ غُرَابًا يَّبْحَثُ فِى الْاَرْضِ لِيُرِيَهٗ كَيْفَ يُوَارِيْ سَوْءَةَ اَخِيْهِ ۗ قَالَ يٰوَيْلَتٰٓى اَعَجَزْتُ اَنْ اَكُوْنَ مِثْلَ هٰذَا الْغُرَابِ فَاُوَارِيَ سَوْءَةَ اَخِيْۚ فَاَصْبَحَ مِنَ النّٰدِمِيْنَ ۛ٣١
Fa ba‘aṡallāhu gurābay yabḥaṡu fil-arḍi liyuriyahū kaifa yuwārī sau'ata akhīh(i), qāla yā wailatā a‘ajazta an akūna miṡla hāżal-gurābi fa uwāriya sau'ata akhī, fa aṣbaḥa minan-nādimīn(a).
[31] Kemudian, Allah mangirim saeokor burung gagak untuk manggali tanah supayo Dio mamperliatkan kapadonyo (Qabil) bagaimano caro manguburkan mayat saudaronyo. 210 Qabil bakato, “Cilakolah sayo! Mangapo sayo idak mampu babuat samacam mano gagak ni sahinggo sayo dapat mangubur mayat saudaroku?” Mako, jadilah dio tamasuk orang-orang nang manyesal.
210) Allah Swt. mangajarkan kapado manusio ilmu dan kamampuan untuk mangembangkan kahidupannyo malalui prilaku binatang, tumbuhan, dan fenomena alam lainnyo.

مِنْ اَجْلِ ذٰلِكَ ۛ كَتَبْنَا عَلٰى بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اَنَّهٗ مَنْ قَتَلَ نَفْسًاۢ بِغَيْرِ نَفْسٍ اَوْ فَسَادٍ فِى الْاَرْضِ فَكَاَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيْعًاۗ وَمَنْ اَحْيَاهَا فَكَاَنَّمَآ اَحْيَا النَّاسَ جَمِيْعًا ۗوَلَقَدْ جَاۤءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنٰتِ ثُمَّ اِنَّ كَثِيْرًا مِّنْهُمْ بَعْدَ ذٰلِكَ فِى الْاَرْضِ لَمُسْرِفُوْنَ٣٢
Min ajli żālik(a), katabnā ‘alā banī isrā'īla annahū man qatala nafsam bigairi nafsin au fasādin fil-arḍi fa ka'annamā qatalan-nāsa jamī‘ā(n), wa man aḥyāhā fa ka'annamā aḥyan-nāsa jamī‘ā(n), wa laqad jā'athum rusulunā bil-bayyināt(i), ṡumma inna kaṡīram minhum ba‘da żālika fil-arḍi lamusrifūn(a).
[32] Kareno tu, Kami matetapkan (suatu hukum) bagi Bani Israil bahwa siapo nang membunuh saorang manusio kareno (orang nang dibunuh tu) lah mambunuh orang lain atau kareno lah babuat karusakan di bumi, mako saakan-akan dio lah mambunuh manusio sagalonyo. 211 Sabaliknyo, siapo nang memeliharo kahidupan saorang manusio, dio saakan-akan lah memeliharo manusio sagalonyo. Sungguh rasul-rasul Kami benar-benar lah tibo kapado orang-orang tu dengan (membawak) katerangan-katerangan nang jelas. Kemudian, sasungguhnyo di antaro banyak di antaro orang-orang tu sesudah tu melampaui batas di bumi.
211) Maksudnyo, orang nang mambunuh saorang manusio, samo dengan manghalalkan pambunuhan tahadap sagalo manusio. Sabaliknyo, mameliharo kahormatan saorang jiwo, samo dengan mameliharo kahormatan

اِنَّمَا جَزٰۤؤُا الَّذِيْنَ يُحَارِبُوْنَ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَيَسْعَوْنَ فِى الْاَرْضِ فَسَادًا اَنْ يُّقَتَّلُوْٓا اَوْ يُصَلَّبُوْٓا اَوْ تُقَطَّعَ اَيْدِيْهِمْ وَاَرْجُلُهُمْ مِّنْ خِلَافٍ اَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْاَرْضِۗ ذٰلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِى الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِى الْاٰخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيْمٌ٣٣
Innamā jazā'ul-lażīna yuḥāribūnallāha wa rasūlahū wa yas‘auna fil-arḍi fasādan ay yuqattalū au yuṣallabū au tuqaṭṭa‘a aidīhim wa arjuluhum min khilāfin au yunfau minal-arḍ(i), żālika lahum khizyun fid-dun-yā wa lahum fil-ākhirati ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[33] Balasan bagi orang-orang nang memerangi Allah dan Rasulnyo serto mambuat karusakan di bumi hanyolah dibunuh, disalib, dipotong tangan dan kaki orang-orang tu secaro timbal balik atau dikucilkan dari genah kadiamannyo. Nang demikian tu merupokan kahinoan untuk orang-orang tu di dunio dan di akherat (kagi) orang-orang tu mandapat siksaan nang berat, 212
sagalo manusio. 212) Ayat ko bakenaan dengan panjelasan Allah Swt. tentang ḥirābah. ‘Ḥirābah’ adolah tindakan kakerasan sacaro terang-terangan untuk mangambik harto, mambunuh, dan manimbulkan raso takut seperti parampokan.

اِلَّا الَّذِيْنَ تَابُوْا مِنْ قَبْلِ اَنْ تَقْدِرُوْا عَلَيْهِمْۚ فَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ࣖ٣٤
Illal-lażīna tābū min qabli an taqdirū ‘alaihim, fa‘lamū annallāha gafūrur raḥīm(un).
[34] Kacuali orang-orang nang bataubat sabelum kamu dapat manangkapnyo. Mako, ketauilah bahwa sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَابْتَغُوْٓا اِلَيْهِ الْوَسِيْلَةَ وَجَاهِدُوْا فِيْ سَبِيْلِهٖ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ٣٥
Yā ayyuhal-lażīna āmanuttaqullāha wabtagū ilaihil-wasīlata wa jāhidū fī sabīlihī la‘allakum tufliḥūn(a).
[35] Oi orang-orang nang baiman, batakwalah kapado Allah, carilah wasilah (jalan untuk mandekatkan diri) kapado-Nyo, dan bajihadlah (bajuanglah) di jalan-Nyo supayo kamu bauntung.

اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَوْ اَنَّ لَهُمْ مَّا فِى الْاَرْضِ جَمِيْعًا وَّمِثْلَهٗ مَعَهٗ لِيَفْتَدُوْا بِهٖ مِنْ عَذَابِ يَوْمِ الْقِيٰمَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ٣٦
Innal-lażīna kafarū lau anna lahum mā fil-arḍi jamī‘aw wa miṡlahū ma‘ahū liyaftadū bihī min ‘ażābi yaumil-qiyāmati mā tuqubbila minhum, wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[36] Sasungguhnyo orang-orang nang kufur, sakironyo mampunyoi sagalo apo nang ado di bumi dan ditambah (lagi) dengan sabanyak tu untuk manebus diri orang-orang tu dari azab hari Kiamat, niscayo sagalo (tebusan) tu idak bakal diterimo dari orang-orang tu. Bagi orang-orang tu azab nang amat pedih.

يُرِيْدُوْنَ اَنْ يَّخْرُجُوْا مِنَ النَّارِ وَمَا هُمْ بِخٰرِجِيْنَ مِنْهَا ۖوَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِيْمٌ٣٧
Yurīdūna ay yakhrujū minan-nāri wa mā hum bikhārijīna minhā, wa lahum ‘ażābun muqīm(un).
[37] Orang-orang tu ingin kaluar dari nerako, idak bakal dapat kaluar dari sano. Bagi orang-orang tu azab nang kekal.

وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوْٓا اَيْدِيَهُمَا جَزَاۤءًۢ بِمَا كَسَبَا نَكَالًا مِّنَ اللّٰهِ ۗوَاللّٰهُ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ٣٨
Was-sāriqu was-sāriqatu faqṭa‘ū aidiyahumā jazā'am bimā kasabā nakālam minallāh(i), wallāhu ‘azīzun ḥakīm(un).
[38] Laki-laki maupun perempuan nang maling, potonglah tangan kaduonyo sabagai pembalasan atas pabuatan nang orang-orang tu kerjokan dan sabagai siksaan dari Allah. Allah Maha Perkaso lagi Maha Bijaksano.

فَمَنْ تَابَ مِنْۢ بَعْدِ ظُلْمِهٖ وَاَصْلَحَ فَاِنَّ اللّٰهَ يَتُوْبُ عَلَيْهِ ۗاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٣٩
Faman tāba mim ba‘di ẓulmihī wa aṣlaḥa fa innallāha yatūbu ‘alaih(i), innallāha gafūrur raḥīm(un).
[39] Mako, siapo nang batobat sesudah babuat kezaliman dan mamperbaiki diri, sasungguhnyo Allah manerimo tobatnyo. Sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

اَلَمْ تَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ لَهٗ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ يُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۤءُ وَيَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٤٠
Alam ta‘lam annallāha lahū mulkus-samāwāti wal-arḍ(i), yu‘ażżibu may yasyā'u wa yagfiru limay yasyā'(u), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[40] Idakkah kamu tau bahwa sasungguhnyo kapunyoan Allahlah kerajoan langit dan bumi? Dio manyikso-Nyo siapo nang dikendaki dan mangampuni siapo nang dikendaki, Allah Mahakuaso atas sagalo sasuatu.

۞ يٰٓاَيُّهَا الرَّسُوْلُ لَا يَحْزُنْكَ الَّذِيْنَ يُسَارِعُوْنَ فِى الْكُفْرِ مِنَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اٰمَنَّا بِاَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِنْ قُلُوْبُهُمْ ۛ وَمِنَ الَّذِيْنَ هَادُوْا ۛ سَمّٰعُوْنَ لِلْكَذِبِ سَمّٰعُوْنَ لِقَوْمٍ اٰخَرِيْنَۙ لَمْ يَأْتُوْكَ ۗ يُحَرِّفُوْنَ الْكَلِمَ مِنْۢ بَعْدِ مَوَاضِعِهٖۚ يَقُوْلُوْنَ اِنْ اُوْتِيْتُمْ هٰذَا فَخُذُوْهُ وَاِنْ لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوْا ۗوَمَنْ يُّرِدِ اللّٰهُ فِتْنَتَهٗ فَلَنْ تَمْلِكَ لَهٗ مِنَ اللّٰهِ شَيْـًٔا ۗ اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ لَمْ يُرِدِ اللّٰهُ اَنْ يُّطَهِّرَ قُلُوْبَهُمْ ۗ لَهُمْ فِى الدُّنْيَا خِزْيٌ ۖوَّلَهُمْ فِى الْاٰخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيْمٌ٤١
Yā ayyuhar-rasūlu lā yaḥzunkal-lażīna yusāri‘ūna fil-kufri minal-lażīna qālū āmannā bi'afwāhihim wa lam tu'min qulūbuhum - wa minal-lażīna hādū - sammā‘ūna lil-każibi sammā‘ūna liqaumin ākharīna lam ya'tūk(a), yuḥarrifūnal-kalima mim ba‘di mawāḍi‘ih(ī), yaqūlūna in ūtītum hāżā fa khuż­hu wa illam tu'tauhu faḥżarū, wa may yuridillāhu fitnatahū falan tamlika lahū minallāhi syai'ā(n), ulā'ikal-lażīna lam yuridillāhu ay yuṭahhira qulūbahum, lahum fid-dun-yā khizyuw wa lahum fil-ākhirati ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[41] Oi Rasul (Muhammmad), janganla kamu disedihkan oleh orang-orang nang basegera dalam kekafiran, yaitu orang-orang (munafik) nang mangatokan dengan mulut orang-orang tu, “Kami lah baiman,” padohal hati orang-orang tu belum baiman, dan jugo orang-orang Yahudi. (Orang-orang tu adolah) orang-orang nang amat suko manganing (berito-berito) bohong dan amat suko manganing (perkatoan-perkatoan) orang lain nang belum pernah tibo kapadomu. Orang-orang tu mangubah firman-firman (Allah) sasudah barado di genah-genah nang sabenarnyo. Orang-orang tu mangatokan, “Kalu ko nang dibagihkan kapado kamu, terimolah. Kalu kamu dibagih nang bukan ko, hati-hatilah.” Siapo nang dikendaki Allah kasesatannyo, mako sakali-kali kamu idak bakal mampu manolak sasuatu pun dari Allah. Orang-orang tu adolah orang-orang nang Allah idak hendak manyucikan hati orang-orang tu. Di dunio orang-orang tu mandapat kehinoan dan di akherat bakal mandapat azab nang amat berat.

سَمّٰعُوْنَ لِلْكَذِبِ اَكّٰلُوْنَ لِلسُّحْتِۗ فَاِنْ جَاۤءُوْكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ اَوْ اَعْرِضْ عَنْهُمْ ۚوَاِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَّضُرُّوْكَ شَيْـًٔا ۗ وَاِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِۗ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِيْنَ٤٢
Sammā‘ūna lil-każibi akkālūna lis-suḥt(i), fa in jā'ūka faḥkum bainahum au a‘riḍ ‘anhum, wa in tu‘riḍ ‘anhum falay yaḍurrūka syai'ā(n), wa in ḥakamta faḥkum bainahum bil-qisṭ(i), innallāha yuḥibbul-muqsiṭīn(a).
[42] Orang-orang Yahudi tu amat suko manganing berito bohong lagi banyak mamakan makanan nang haram. Mako, kalu orang-orang tu datang kapadomu (Nabi Muhammad untuk memintak putusan), bagihlah putusan di antaro orang-orang tu atau bapalinglah dari orang-orang tu. Kalu kamu bapaling, orang-orang tu idak bakal mambahayokanmu sadikit pun. Tapi, kalu kamu mamutuskan (perkaro orang-orang tu), putuskanlah dengan adil. Sasungghnyo Allah manyukai orang-orang nang adil.

وَكَيْفَ يُحَكِّمُوْنَكَ وَعِنْدَهُمُ التَّوْرٰىةُ فِيْهَا حُكْمُ اللّٰهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ ۗوَمَآ اُولٰۤىِٕكَ بِالْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ٤٣
Wa kaifa yuḥakkimūnaka wa ‘indahumut-taurātu fīhā ḥukmullāhi ṡumma yatawallauna mim ba‘di żālik(a), wa mā ulā'ika bil-mu'minīn(a).
[43] Bagimano orang-orang tu manjadikanmu sabagai hakim orang-orang tu, padohal orang-orang tu mempunyai Taurat nang di dalamnyo (ado) hukum allah, kemudian orang-orang tu berpaling (dari putusanmu) sasudah tu? Orang-orang tu benar-benar bukanlah orang nang mukmin.

اِنَّآ اَنْزَلْنَا التَّوْرٰىةَ فِيْهَا هُدًى وَّنُوْرٌۚ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّوْنَ الَّذِيْنَ اَسْلَمُوْا لِلَّذِيْنَ هَادُوْا وَالرَّبّٰنِيُّوْنَ وَالْاَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوْا مِنْ كِتٰبِ اللّٰهِ وَكَانُوْا عَلَيْهِ شُهَدَاۤءَۚ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوْا بِاٰيٰتِيْ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۗوَمَنْ لَّمْ يَحْكُمْ بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْكٰفِرُوْنَ٤٤
Innā anzalnat-taurāta fīhā hudaw wa nūr(un), yaḥkumu bihan-nabiyyūnal-lażīna aslamū lil-lażīna hādū war-rabbāniyyūna wal-aḥbāru bimastuḥfiẓū min kitābillāhi wa kānū ‘alaihi syuhadā'(a), falā takhsyawun-nāsa wakhsyauni wa lā tasytarū bi'āyātī ṡamanan qalīlā(n), wa mal lam yaḥkum bimā anzalallāhu fa ulā'ika humul-kāfirūn(a).
[44] Sasungguhnyo Kami lah manurunkan Taurat. Di dalamnyo ado patunjuk dan cahayo. Dengannyo paro nabi, nang baserah diri kapado Allah, mambagih kaputusan atas perkaro orang Yahudi. Macam tu jugo paro rabid an ulama-ulama orang-orang tu (jugo mambagih kaputusan) sebab orang-orang tu diperentahkan (oleh Allah untuk) mameliharo kitab Allah dan orang-orang tu marupokan saksi-saksi tahadapnyo. Kareno tu, janganlah kamu takut kapado manusio, (tapi) takutlah kapado-Ku. Janganlah kamu manukar ayat-ayat-Ku dengan hargo nang murah. Siapo nang idak mamutuskan (suatu urusan) manurut apo nang diturunkan Allah, mako orang-orang tu adolah orang-orang kafir. 213
213) Orang nang idak mamutuskan perkaro manurut hukum Allah Swt. ado tigo macam: a). kareno benci dan engkarnya kapado hukum Allah Swt., orang nang samacam ko kafir (surah al-Mā’idah/5: 44); b). kareno manuruti hawo nafsu dan marugikan orang lain dinamokan zalim (surah al-Mā’idah/5: 45); c). kareno fasik samacam mano tadapat dalam ayat 47 surah ko.

وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيْهَآ اَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالْاَنْفَ بِالْاَنْفِ وَالْاُذُنَ بِالْاُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّۙ وَالْجُرُوْحَ قِصَاصٌۗ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهٖ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَّهٗ ۗوَمَنْ لَّمْ يَحْكُمْ بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ٤٥
Wa katabnā ‘alaihim fīhā annan-nafsa bin-nafsi wal-‘aina bil-‘aini wal-anfa bil-anfi wal-użuna bil-użuni was-sinna bis-sinni wal-jurūḥa qiṣāṣ(un), faman taṣaddaqa bihī fa huwa kaffāratul lah(ū), wa mal lam yaḥkum bimā anzalallāhu fa ulā'ika humuẓ-ẓālimūn(a).
[45] Kami lah manetapkan bagi orang-orang tu (bani Israil) di dalomnyo (Taurat) bahwa jiwo (dibalas) dengan jiwo, mato dengan mato, hidung dengan hidung, telingo dengan telingo, gigi dengan gigi, dan luko-luko (pun) ado kisasnyo (balasan nang samo). Siapo nang malepaskan (hak kisasnyo), mako tu (manjadi) panebus doso baginyo. Siapo nang idak mamutuskan perkaro manurut apo nang diturunkan Allah, mako orang-orang tulah orang-orang aniayo.

وَقَفَّيْنَا عَلٰٓى اٰثَارِهِمْ بِعِيْسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرٰىةِ ۖوَاٰتَيْنٰهُ الْاِنْجِيْلَ فِيْهِ هُدًى وَّنُوْرٌۙ وَّمُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرٰىةِ وَهُدًى وَّمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِيْنَۗ٤٦
Wa qaffainā ‘alā āṡārihim bi‘īsabni maryama muṣaddiqal limā baina yadaihi minat-taurāh(ti), wa ātaināhul-injīla fīhi hudaw wa nūr(un), wa muṣaddiqal limā baina yadaihi minat-taurāti wa hudaw wa mau‘iẓatal lil-muttaqīn(a).
[46] Kami maruskan jejak orang-orang tu (paro nabi Bani Israil) dengan mangutus Isa anak laki Maryam nang membenarkan apo (kitab suci) nang sabelumnyo, yaitu Taurat. Kami manurunkan Injil kapadonyo (nang) di dalamnyo tadapat patunjuk dan cahayo; nang mambenarkan kitab suci nang sabelumnyo, yaitu Taurat; dan manjadi patunjuk serto pangajaran bagi orang-orang nang batakwo.

وَلْيَحْكُمْ اَهْلُ الْاِنْجِيْلِ بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ فِيْهِۗ وَمَنْ لَّمْ يَحْكُمْ بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ٤٧
Walyaḥkum ahlul-injīli bimā anzalallāhu fīh(i), wa mal lam yaḥkum bimā anzalallāhu fa ulā'ika humul-fasiqūn(a).
[47] Hendaklah pangikut Injil mamutuskan (urusan) manurut apo nang diturunkan Allah di dalomnyo. 214 Siapo nang idak mamutuskan (suatu urusan) manurut katentuan nang diturunkan Allah, mako orang-orang tulah orang-orang fasik.
214) Hukum ko balaku sampai Allah Swt. mangutus Nabi Muhammad saw.

وَاَنْزَلْنَآ اِلَيْكَ الْكِتٰبَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتٰبِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ وَلَا تَتَّبِعْ اَهْوَاۤءَهُمْ عَمَّا جَاۤءَكَ مِنَ الْحَقِّۗ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَّمِنْهَاجًا ۗوَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ لَجَعَلَكُمْ اُمَّةً وَّاحِدَةً وَّلٰكِنْ لِّيَبْلُوَكُمْ فِيْ مَآ اٰتٰىكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرٰتِۗ اِلَى اللّٰهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيْعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيْهِ تَخْتَلِفُوْنَۙ٤٨
Wa anzalnā ilaikal-kitāba bil-ḥaqqi muṣaddiqal limā baina yadaihi minal-kitābi wa muhaiminan ‘alaihi faḥkum bainahum bimā anzalallāhu wa lā tattabi‘ ahwā'ahum ‘ammā jā'aka minal-ḥaqq(i), likullin ja‘alnā minkum syir‘ataw wa minhājā(n), wa lau syā'allāhu laja‘alakum ummataw wāḥidataw wa lākil liyabluwakum fī mā ātākum fastabiqul-khairāt(i), ilallāhi marji‘ukum jamī‘an fa yunabbi'ukum bimā kuntum fīhi takhtalifūn(a).
[48] Kami lah manurunkan kitab suci (Al-Qur’an kapadomu (Nabi Muhammad) dengan (mambawak) kabenaran sabagai pambenar kitab-kitab nang diturunkan sabelumnyo dan sabagai panjagonyo (acuan kabenaran tahadapnyo). Mako, putuskanlah (perkaro) orang-orang tu manurut aturan nang diturunkan Allah dan janganlah kamu mangikuti hawo nafsu orang-orang tu dengan (maninggalkan) kabenaran nang lah tibo kapadomu. Untuk satiap umat di antaro kamu Kami bagihkan aturan dan jalan nang terang. Sakironyo Allah mangendaki, niscayo Dio manjadikanmu sikok umat (bae). Tapi, Allah hendak mangujimu tahadap karunio nang lah Dio bagihkan kapadomu. Mako, balumbo-lumbolah babuat kabaikan. Hanyo kapado allah kamu sagalonyo balik, lalu Dio mambagihtaukan kapadomu apo nang salamo ko kamu perselisihkan.

وَاَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ وَلَا تَتَّبِعْ اَهْوَاۤءَهُمْ وَاحْذَرْهُمْ اَنْ يَّفْتِنُوْكَ عَنْۢ بَعْضِ مَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ اِلَيْكَۗ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ اَنَّمَا يُرِيْدُ اللّٰهُ اَنْ يُّصِيْبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوْبِهِمْ ۗوَاِنَّ كَثِيْرًا مِّنَ النَّاسِ لَفٰسِقُوْنَ٤٩
Wa aniḥkum bainahum bimā anzalallāhu wa lā tattabi‘ ahwā'ahum waḥżarūhum ay yaftinūka ‘am ba‘ḍi mā anzalallāhu ilaik(a), fa in tawallau fa‘lam annamā yurīdullāhu ay yuṣībahum biba‘ḍi żunūbihim, wa inna kaṡīram minan-nāsi lafāsiqūn(a).
[49] Hendaklah kamu mamutuskan (urusan) di antaro orang-orang tu manurut aturan nang diturunkan Allah dan janganlah kamu mangikuti hawo nafsu orang-orang tu. Waspadailah orang-orang tu supayo orang-orang tu idak mamperdayokan kamu tahadap sabagian apo nang lah diturunkan Allah kapadomu. Jiko orang-orang tu bapaling (dari hukum nang lah diturunkan Allah), katauilah bahwa sasungguhnyo Allah bakendak manimpokan musibo kapado orang-orang tu disebabkan doso-doso orang-orang tu. Sasungguhnyo banyak dari manusio adolah orang-orang nang fasik.

اَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُوْنَۗ وَمَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللّٰهِ حُكْمًا لِّقَوْمٍ يُّوْقِنُوْنَ ࣖ٥٠
Afaḥukmul-jāhiliyyati yabgūn(a), wa man aḥsanu minallāhi ḥukmal liqaumiy yūqinūn(a).
[50] Apakah hukum jahiliyah nang orang-orang tu kendaki? (Hukum) siapokah nang lebih baik daripado (hukum) Allah bagi orang-orang nang mayakini (ugamonyo).

۞ يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُوْدَ وَالنَّصٰرٰٓى اَوْلِيَاۤءَ ۘ بَعْضُهُمْ اَوْلِيَاۤءُ بَعْضٍۗ وَمَنْ يَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاِنَّهٗ مِنْهُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّٰلِمِيْنَ٥١
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tattakhiżul-yahūda wan-naṣārā auliyā'(a), ba‘ḍuhum auliyā'u ba‘ḍ(in), wa may yatawallahum minkum fa innahū minhum, innallāha lā yahdil-qaumaẓ-ẓālimīn(a).
[51] Oi orang-orang nang baiman, janganlah kamu manjadikan orang Yahudi dan Nasrani sabagai kanti setio(-mu). 215 Sabagian orang-orang tu manjadi kanti setio bagi sabagian nang lain. Siapo di antaro kamu nang manjadikan orang-orang tu kanti setio, mako sasungguhnyo dio tamasuk golongan orang-orang tu. Sasungguhnyo Allah idak mambagih patunjuk kapado orang-orang nang aniayo.
215) Imak catatan kaki surah Āli ‘Imrān/3: 28.

فَتَرَى الَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ يُّسَارِعُوْنَ فِيْهِمْ يَقُوْلُوْنَ نَخْشٰٓى اَنْ تُصِيْبَنَا دَاۤىِٕرَةٌ ۗفَعَسَى اللّٰهُ اَنْ يَّأْتِيَ بِالْفَتْحِ اَوْ اَمْرٍ مِّنْ عِنْدِهٖ فَيُصْبِحُوْا عَلٰى مَآ اَسَرُّوْا فِيْٓ اَنْفُسِهِمْ نٰدِمِيْنَۗ٥٢
Fa taral-lażīna fī qulūbihim maraḍuy yusāri‘ūna fīhim yaqūlūna nakhsyā an tuṣībanā dā'irah(tun), fa ‘asallāhu ay ya'tiya bil-fatḥi au amrim min ‘indihī fa yuṣbiḥū ‘alā mā asarrū fī anfusihim nādimīn(a).
[52] Mako, kamu bakal mangimak orang-orang nang hatinyo bapenyakit segero mandekati orang-orang tu (Yahudi dan Nasrani) serayo bakato, “Kami takut bakal tatimpo maro bahayo.” Mudah-mudahan Allah bakal mandatangkan kamenangan (kapado Rasul-Nyo) atau suatu kaputusan dari sisi-Nyo sahinggo orang-orang tu manjadi manyesali apo nang orang-orang tu rahasiokan dalam diri orang-orang tu.

وَيَقُوْلُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَهٰٓؤُلَاۤءِ الَّذِيْنَ اَقْسَمُوْا بِاللّٰهِ جَهْدَ اَيْمَانِهِمْۙ اِنَّهُمْ لَمَعَكُمْۗ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ فَاَصْبَحُوْا خٰسِرِيْنَ٥٣
Wa yaqūlul-lażīna āmanū ahā'ulā'il-lażīna aqsamū billāhi jahda aimānihim, innahum lama‘akum, ḥabiṭat a‘māluhum fa aṣbaḥū khāsirīn(a).
[53] Orang-orang nang baiman bakal bakato, “Kokah orang nang basumpah dengan (namo) Allah secaro sungguh-sungguh bahwa orang-orang tu benar-benar baserto kamu?” Sagalo amal orang-orang tu manjadi sio-sio sehinggo orang-orang tu manjadi orang-orang nang rugi.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا مَنْ يَّرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِيْنِهٖ فَسَوْفَ يَأْتِى اللّٰهُ بِقَوْمٍ يُّحِبُّهُمْ وَيُحِبُّوْنَهٗٓ ۙاَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِيْنَ اَعِزَّةٍ عَلَى الْكٰفِرِيْنَۖ يُجَاهِدُوْنَ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَلَا يَخَافُوْنَ لَوْمَةَ لَاۤىِٕمٍ ۗذٰلِكَ فَضْلُ اللّٰهِ يُؤْتِيْهِ مَنْ يَّشَاۤءُۗ وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ٥٤
Yā ayyuhal-lażīna āmanū may yartadda minkum ‘an dīnihī fa saufa ya'tillāhu biqaumiy yuḥibbuhum wa yuḥibbūnah(ū), ażillatin ‘alal-mu'minīna a‘izzatin ‘alal-kāfirīn(a), yujāhidūna fī sabīlillāhi wa lā yakhāfūna laumata lā'im(in), żālika faḍlullāhi yu'tīhi may yasyā'(u), wallāhu wāsi‘un ‘alīm(un).
[54] Oi orang-orang nang baiman, siapo di antaro kamu nang murtad dari ugamonyo, mako Allah bakal mandatangkan suatu kaum nang Dio mencintoi orang-orang tu dan orang-orang tu pun mancintai-Nyo, nang basikap lemah lembut tahadap orang-orang nang mukmin dan basikap tegas tahadap orang-orang kafir. Orang-orang tu bajihad di jalan Allah dan idak takut kapado celaan orang nang mancela. Tulah karunio Allah nang dibagihkan-Nyo kapado siapo nang Dio kandaki. Allah Maha Luas (karunio-Nyo) lagi Maha Mangetaui.

اِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّٰهُ وَرَسُوْلُهٗ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوا الَّذِيْنَ يُقِيْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَيُؤْتُوْنَ الزَّكٰوةَ وَهُمْ رٰكِعُوْنَ٥٥
Innamā waliyyukumullāhu wa rasūluhū wal-lażīna āmanul-lażīna yuqīmūnaṣ-ṣalāta wa yu'tūnaz-zakāta wa hum rāki‘ūn(a).
[55] Sasungguhnyo panolongmu hanyolah Allah, Rasul-Nyo, dan orang-orang nang baiman nang mandirikan sembahnyang dan manunaikan zakat serayo tunduk (kapado Allah).

وَمَنْ يَّتَوَلَّ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا فَاِنَّ حِزْبَ اللّٰهِ هُمُ الْغٰلِبُوْنَ ࣖ٥٦
Wa may yatawallallāha wa rasūlahū wal-lażīna āmanū fa inna ḥizballāhi humul-gālibūn(a).
[56] Siapo nang manjadikan Allah, Rasul-Nyo dan orang-orang nang baiman sabagai panolongnyo, sasungguhnyo paro pangikut Allah tulah nang manjadi pamenang.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوا الَّذِيْنَ اتَّخَذُوْا دِيْنَكُمْ هُزُوًا وَّلَعِبًا مِّنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ اَوْلِيَاۤءَۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ٥٧
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tattakhiżul-lażīnattakhażū dīnakum huzuwaw wa la‘ibam minal-lażīna ūtul-kitāba min qablikum wal-kuffāra auliyā'(a), wattaqullāha in kuntum mu'minīn(a).
[57] Oi orang-orang nang baiman, janganlah kamu manjadikan orang-orang nang manjadikan ugamomu bahan olok-olokan dan permainan, (Yaitu) di antaro orang-orang nang lah dibagih kitab suci sabelummu dan orang-orang kafir, sabagai kanti setio(-mu). 216 Batakwalah kapado Allah jiko kamu orang-orang mukmin.
216) Imak catatan kaki surah Āli ‘Imrān/3: 28.

وَاِذَا نَادَيْتُمْ اِلَى الصَّلٰوةِ اتَّخَذُوْهَا هُزُوًا وَّلَعِبًا ۗذٰلِكَ بِاَ نَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَعْقِلُوْنَ٥٨
Wa iżā nādaitum ilaṣ-ṣalātittakhażūhā huzuwaw wa la‘ibā(n), żālika bi'annahum qaumul lā ya‘qilūn(a).
[58] Apobilo kamu manyeru untuk untuk malaksanokan sembahyang, orang-orang tu manjadikannyo bahan olok-olok dan permainan. Nang damikian tu adolah kareno sasungguhnya orang-orang tu adolah orang-orang nang idak mangerti.

قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ هَلْ تَنْقِمُوْنَ مِنَّآ اِلَّآ اَنْ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْنَا وَمَآ اُنْزِلَ مِنْ قَبْلُۙ وَاَنَّ اَكْثَرَكُمْ فٰسِقُوْنَ٥٩
Qul yā ahlal-kitābi hal tanqimūna minnā illā an āmannā billāhi wa mā unzila ilainā wa mā unzila min qabl(u), wa anna akṡarakum fāsiqūn(a).
[59] Katokanlah, “Oi Ahlulkitab, apokah kamu mamandang kami salah hanyo kareno kami baiman kapado Allah, kapado apo nang diturunkan kapado kami (Al-Qur’an), kapado apo nang diturunkan sabelumnyo, dan (kami yakin bahwa) sasungguhnyo kabanyakan kamu adolah orang-orang fasik?”

قُلْ هَلْ اُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِّنْ ذٰلِكَ مَثُوْبَةً عِنْدَ اللّٰهِ ۗمَنْ لَّعَنَهُ اللّٰهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيْرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوْتَۗ اُولٰۤىِٕكَ شَرٌّ مَّكَانًا وَّاَضَلُّ عَنْ سَوَاۤءِ السَّبِيْلِ٦٠
Qul hal unabbi'ukum bisyarrim min żālika maṡūbatan ‘indallāh(i), mal la‘anahullāhu wa gaḍiba ‘alaihi wa ja‘ala minhumul-qiradata wal-khanāzīra wa ‘abadaṭ-ṭāgūt(a), ulā'ika syarrum makānaw wa aḍallu ‘an sawā'is-sabīl(i).
[60] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Apokah bakal aku beritokan kapadomu tentang sasuatu nang lebih buruk pambalasannyo daripado tu 217 di sisi Allah? (Yaitu balasan) orang nang dilaknat dan dimurkai Allah (nang) di antaro orang-orang tu Dio jadikan kero dan babi 218 (Di antaro orang-orang tu ado pulak nang) manyembah Tagut.” Orang-orang tu lebih buruk genahnyo dan lebih tasesat dari jalan nang lurus.
217) Hal nang lebih buruk pambalasannyo adolah manganggap salah kaimanan kapado Allah Swt., Al-Qur’an, dan kitab suci nang diturunkan sabelumnyo. 218) Laknat ko ditimpokan kapado orang-orang Yahudi nang malanggar kahormatan hari Sabat (imak surah al- Baqarah/2: 65).

وَاِذَا جَاۤءُوْكُمْ قَالُوْٓا اٰمَنَّا وَقَدْ دَّخَلُوْا بِالْكُفْرِ وَهُمْ قَدْ خَرَجُوْا بِهٖ ۗوَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا كَانُوْا يَكْتُمُوْنَ٦١
Wa iżā jā'ūkum qālū āmannā wa qad dakhalū bil-kufri wa hum qad kharajū bih(ī), wallāhu a‘lamu bimā kānū yaktumūn(a).
[61] Apobilo (Ahlulkitab nang munafik) tibo kapadomu, orang-orang tu bato, “Kami lah baiman,” padohal orang-orang tu tibo dengan kakafiran dan orang-orang tu pegi (jugo) dengannyo (kakafiran). Allah lebih mangetaui apo nang selalu orang-orang tu singitkan.

وَتَرٰى كَثِيْرًا مِّنْهُمْ يُسَارِعُوْنَ فِى الْاِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاَكْلِهِمُ السُّحْتَۗ لَبِئْسَ مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ٦٢
Wa tarā kaṡīram minhum yusāri‘ūna fil-iṡmi wal-‘udwāni wa aklihimus-suḥt(a), labi'sa mā kānū ya‘malūn(a).
[62] Kamu bakal mangimak banyak di antaro orang-orang tu (Ahlulkitab) balumbo-lumbo dalam pabuatan doso, permusuhan, dan mamakan (makanan) nang haram. Sungguh, tulah saburuk-buruk apo nang selalu orang-orang tu kerjokan.

لَوْلَا يَنْهٰىهُمُ الرَّبّٰنِيُّوْنَ وَالْاَحْبَارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْاِثْمَ وَاَكْلِهِمُ السُّحْتَۗ لَبِئْسَ مَا كَانُوْا يَصْنَعُوْنَ٦٣
Lau lā yanhāhumur-rabbāniyyūna wal-aḥbāru ‘an qaulihimul-iṡma wa aklihimus-suḥt(a), labi'sa mā kānū yaṣna‘ūn(a).
[63] Mangapo paro ulama dan pendeta idak malarang orang-orang tu mangucapkan perkatoan bohong dan dan mamakan (makanan) nang haram? Sungguh, tulah saburuk-buruk apo nang orang-orang tu pabuat.

وَقَالَتِ الْيَهُوْدُ يَدُ اللّٰهِ مَغْلُوْلَةٌ ۗغُلَّتْ اَيْدِيْهِمْ وَلُعِنُوْا بِمَا قَالُوْا ۘ بَلْ يَدٰهُ مَبْسُوْطَتٰنِۙ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاۤءُۗ وَلَيَزِيْدَنَّ كَثِيْرًا مِّنْهُمْ مَّآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ طُغْيَانًا وَّكُفْرًاۗ وَاَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاۤءَ اِلٰى يَوْمِ الْقِيٰمَةِۗ كُلَّمَآ اَوْقَدُوْا نَارًا لِّلْحَرْبِ اَطْفَاَهَا اللّٰهُ ۙوَيَسْعَوْنَ فِى الْاَرْضِ فَسَادًاۗ وَاللّٰهُ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِيْنَ٦٤
Wa qālatil-yahūdu yadullāhi maglūlah(tun), gullat aidīhim wa lu‘inū bimā qālū, bal yadāhu mabsūṭatān(i), yunfiqu kaifa yasyā'(u), wa layazīdanna kaṡīram minhum mā unzila ilaika mir rabbika ṭugyānaw wa kufrā(n), wa alqainā bainahumul-‘adāwata wal-bagḍā'a ilā yaumil-qiyāmah(ti), kullamā auqadū nāral lil-ḥarbi aṭfa'ahallāh(u), wa yas‘auna fil-arḍi fasādā(n), wallāhu lā yuḥibbul-mufsidīn(a).
[64] Orang-orang Yahudi bakato, “Tangan Allah tabelanggu (lokek). Sabenarnyo tangan orang-orang tulah nang dibelenggu. Orang-orang dilaknat disebabkan apo nang lah orang-orang tu katokan. Sabliknyo, kaduo tangan Allah tabuka (Maha Pamurah). Dio mambagih rezeki samacam mano Dio kendaki. (Al-Qur’an) nang diturunkan kapadomu dari Tuhanmu tu pasti bakal manambah kadurhakoan dan kakafiran kabanyakan orang-orang tu. Kami timbulkan permusuhan dan kabencian di antaro orang-orang tu sampai hari Kiamat. Satiap orang-orang tu manyalokan api paperangan, Allah mamadamkannyo. Orang-orang tu bausaho (manimbulkan) karusakan di bumi. Allah idak manyukoi orang-orang nang babuat karusakan.

وَلَوْ اَنَّ اَهْلَ الْكِتٰبِ اٰمَنُوْا وَاتَّقَوْا لَكَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَيِّاٰتِهِمْ وَلَاَدْخَلْنٰهُمْ جَنّٰتِ النَّعِيْمِ٦٥
Wa lau anna ahlal-kitābi āmanū wattaqau lakaffarnā ‘anhum sayyi'ātihim wa la'adkhalnāhum jannātin-na‘īm(i).
[65] Sakironyo Ahlulkitab tu baiman dan batakwa, niscayo Kami hapus kasalahan-kasalahan orang-orang tu dan tentu Kami masukkan orang-orang tu ka dalam surgo-surgo nang penuh kanikmatan.

وَلَوْ اَنَّهُمْ اَقَامُوا التَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْهِمْ مِّنْ رَّبِّهِمْ لَاَكَلُوْا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ اَرْجُلِهِمْۗ مِنْهُمْ اُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ ۗ وَكَثِيْرٌ مِّنْهُمْ سَاۤءَ مَا يَعْمَلُوْنَ ࣖ٦٦
Wa lau annahum aqāmut-taurāta wal-injīla wa mā unzila ilaihim mir rabbihim la'akalū min fauqihim wa min taḥti arjulihim, minhum ummatum muqtaṣidah(tun), wa kaṡīrum minhum sā'a mā ya‘malūn(a).
[66] Sakironyo orang-orang tu manegakkan (hukum) Taurat, injil, dan (Al-Qur’an nang diturunkan kapado orang-orang tu dari Tuhan orang-orang tu, niscayo orang-orang tu bakal mandapat makanan dari atas orang-orang tu dan dari bawah kaki orang-orang tu. 219 Di antaro orang-orang tu ado umat nang manempuh jalan nang lurus. Sementaro tu, banyak di antaro orang-orang tu amat buruk apo nang orang-orang tu kerjokan
219) Sabagai pahalonya, Allah Swt. bakal mambagihkan rahmat-Nyo dari langit dengan manurunkan hujan dan manumbuhkan tumbuh-tumbuhan nang buahnyo malimpah ruah.

۞ يٰٓاَيُّهَا الرَّسُوْلُ بَلِّغْ مَآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ ۗوَاِنْ لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسٰلَتَهٗ ۗوَاللّٰهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الْكٰفِرِيْنَ٦٧
Yā ayyuhar-rasūlu ballig mā unzila ilaika mir rabbik(a), wa illam taf‘al famā ballagta risālatah(ū), wallāhu ya‘ṣimuka minan-nās(i), innallāha lā yahdil-qaumal-kāfirīn(a).
[67] Oi Rasul, sampaikanlah apo nang diturunkan Tuhanmu kapadomu. Jiko idak kamu lakukan (apo nang diperentahkan tu), baarti engkau idak manyampaikan risalah-Nyo. Allah mameliharo kamu dari (gangguan) manusio. 220 Sasungguhnyo Allah idak mambagih patunjuk kapado kaum nang kafir.
220) Maksudnyo, idak saorang pun nang dapat mambunuh Nabi Muhammad saw.

قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لَسْتُمْ عَلٰى شَيْءٍ حَتّٰى تُقِيْمُوا التَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكُمْ مِّنْ رَّبِّكُمْ ۗوَلَيَزِيْدَنَّ كَثِيْرًا مِّنْهُمْ مَّآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ طُغْيَانًا وَّكُفْرًاۚ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ٦٨
Qul yā ahlal-kitābi lastum ‘alā syai'in ḥattā tuqīmut-taurāta wal-injīla wa mā unzila ilaikum mir rabbikum, wa layazīdanna kaṡīram minhum mā unzila ilaika mir rabbika ṭugyānaw wa kufrā(n), falā ta'sa ‘alal-qaumil-kāfirīn(a).
[68] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Oi Ahlulkitab, kamu idak manganut sasuatu pun (ugamo nang benar) hinggo kamu manegakkan ajaran-ajaran Taurat, Injil, dan (Al-Qur’an) nang diturunkan Tuhanmu kapadomu.” Apo nang diturunkan Tuhanmu kapadomu pasti bakal mambuat banyak di antaro orang-orang tu lebih durhako dan engkar. Mako, janganlah kamu basedih tahadap kaum nang kafir tu.

اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَالَّذِيْنَ هَادُوْا وَالصَّابِـُٔوْنَ وَالنَّصٰرٰى مَنْ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٦٩
Innal-lażīna āmanū wal-lażīna hādū waṣ-ṣābi'ūna wan-naṣārā man āmana billāhi wal-yaumil-ākhiri wa ‘amila ṣāliḥan falā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[69] Sasungguhnyo orang-orang nang baiman, orang-orang Yahudi, sābi’īn, dan orang-orang Nasrani, siapo nang baiman kapado Allah, hari Kemudian, dan baaml saleh, idak ado raso takut nang manimpo orang-orang tu dan orang-orang tu idak basedih.

لَقَدْ اَخَذْنَا مِيْثَاقَ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ وَاَرْسَلْنَآ اِلَيْهِمْ رُسُلًا ۗ كُلَّمَا جَاۤءَهُمْ رَسُوْلٌۢ بِمَا لَا تَهْوٰٓى اَنْفُسُهُمْۙ فَرِيْقًا كَذَّبُوْا وَفَرِيْقًا يَّقْتُلُوْنَ٧٠
Laqad akhażnā mīṡāqa banī isrā'īla wa arsalnā ilaihim rusulā(n), kullamā jā'ahum rasūlum bimā lā tahwā anfusuhum, farīqan każżabū wa farīqay yaqtulūn(a).
[70] Sungguh, Kami benar-benar lah mangambik perjanjian dari Bani Israil dan lah mangutus rasul-rasul kapado orang-orang tu. 221 Tapi setiap rasul tibo kapado orang-orang tu dengan mambawak apo nang idak sasuai dengan kainginan orang-orang tu, mako sabagian dari rasul tu orang-orang tu dustokan dan sabagiannyo orang-orang tu bunuh.
221) Perjanjian tu iolah orang-orang tu baiman kapado Allah Swt. dan rasul-rasul-Nyo.

وَحَسِبُوْٓا اَلَّا تَكُوْنَ فِتْنَةٌ فَعَمُوْا وَصَمُّوْا ثُمَّ تَابَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُوْا وَصَمُّوْا كَثِيْرٌ مِّنْهُمْۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِمَا يَعْمَلُوْنَ٧١
Wa ḥasibū allā takūna fitnatun fa ‘amū wa ṣammū ṡumma tāballāhu ‘alaihim ṡumma ‘amū wa ṣammū kaṡīrum minhum, wallāhu baṣīrum bimā ya‘malūn(a).
[71] Orang-orang tu mangiro bahwa idak bakal tajadi bencano apopun tahadap orang-orang tu dengan mambunuh nabi-nabi tu, kareno tu orang-orang tu manjadi buto dan tuli, kemudian Allah manerimo tobat orang-orang tu, lalu banyak di antaro orang-orang tu buto dan tuli, Dan Allah Maha nengok apo nang orang-orang tu kerjokan.

لَقَدْ كَفَرَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْمَسِيْحُ ابْنُ مَرْيَمَ ۗوَقَالَ الْمَسِيْحُ يٰبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اعْبُدُوا اللّٰهَ رَبِّيْ وَرَبَّكُمْ ۗاِنَّهٗ مَنْ يُّشْرِكْ بِاللّٰهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللّٰهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوٰىهُ النَّارُ ۗوَمَا لِلظّٰلِمِيْنَ مِنْ اَنْصَارٍ٧٢
Laqad kafaral-lażīna qālū innallāha huwal-masīḥubnu maryam(a), wa qālal-masīḥu yā banī isrā'īla‘budullāha rabbī wa rabbakum, innahū may yusyrik billāhi faqad ḥarramallāhu ‘alaihil-jannata wa ma'wāhun nār(u), wa mā liẓ-ẓālimīna min anṣār(in).
[72] Sungguh lah kafir orang-orang nang bakato, “Sasungguhnyo Allah tulah Almasih anak laki Maryam.” Almasih (dewek) bakato, “Oi Bani Israil, sembahlah Allah Tuhanku dan Tuhanmu!” Sasungguhnyo siapo nang mampesekutukan (sasuatu dengan) Allah, mako sungguh, Allah mangharamkan surgo baginyo dan genahnyo iolah nerako. Idak ado saorang panolong pun bagi orang-orang nang aniayo tu.

لَقَدْ كَفَرَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ ثَالِثُ ثَلٰثَةٍ ۘ وَمَا مِنْ اِلٰهٍ اِلَّآ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ ۗوَاِنْ لَّمْ يَنْتَهُوْا عَمَّا يَقُوْلُوْنَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ٧٣
Laqad kafaral-lażīna qālū innallāha ṡāliṡu ṡalāsah(tin), wa mā min ilāhin illā ilāhuw wāḥid(un), wa illam yantahū ‘ammā yaqūlūna layamassannal-lażīna kafarū minhum ‘ażābun alīm(un).
[73] Sungguh, lah kafir orang-orang nang mangatokan bahwa Allah adolah sikok dari nang tigo, padohal idak ado Tuhan selain Tuhan Nang So. Jiko orang-orang tu idak berenti dari apo nang orang-orang tu katokan pasti, pasti orang-orang nang kufur di antaro orang-orang tu bakal ditimpo azab nang amat pedih.

اَفَلَا يَتُوْبُوْنَ اِلَى اللّٰهِ وَيَسْتَغْفِرُوْنَهٗۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٧٤
Afalā yatūbūna ilallāhi wa yastagfirūnah(ū), wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[74] Idakkah orang-orang batobat kapado Allah dan mamohon ampunan Kapado-Nyo, padohal Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

مَا الْمَسِيْحُ ابْنُ مَرْيَمَ اِلَّا رَسُوْلٌۚ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُۗ وَاُمُّهٗ صِدِّيْقَةٌ ۗ كَانَا يَأْكُلَانِ الطَّعَامَ ۗ اُنْظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الْاٰيٰتِ ثُمَّ انْظُرْ اَنّٰى يُؤْفَكُوْنَ٧٥
Mal-masīḥubnu maryama illā rasūl(un), qad khalat min qablihir rusul(u), wa ummuhū ṣiddīqah(tun), kānā ya'kulāniṭ-ṭa‘ām(a), unẓur kaifa nubayyinu lahumul-āyāti ṡummanẓur annā yu'fakūn(a).
[75] Almasih anak laki Maryam hanyolah saorang rasul. Sabelumnyo pun lah balalu baberapo rasul. Emaknyo saorang nang bapegang teguh pado kabenaran. Kaduonyo makan (seperti halnyo manusio biaso). Imaklah macam mano Kami manjelaskan ayat-ayat (tando-tando kakuasoan) kapado orang-orang tu (Ahlulkitab), kemudian imaklah macam mano orang-orang tu dipalingkan (dari kabenaran).

قُلْ اَتَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَّلَا نَفْعًا ۗوَاللّٰهُ هُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ٧٦
Qul ata‘budūna min dūnillāhi mā lā yamliku lakum ḍarraw wa lā naf‘ā(n), wallāhu huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[76] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Mangapo kamu manyembah salain Allah sasuatu nang idak dapat mandatangkan kapadomu madarat dan idak (pulak) manfaat?” Allah Maha Manganing lagi Maha Mangetaui.

قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لَا تَغْلُوْا فِيْ دِيْنِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوْٓا اَهْوَاۤءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوْا مِنْ قَبْلُ وَاَضَلُّوْا كَثِيْرًا وَّضَلُّوْا عَنْ سَوَاۤءِ السَّبِيْلِ ࣖ٧٧
Qul yā ahlal-kitābi lā taglū fī dīnikum gairal-ḥaqqi wa lā tattabi‘ū ahwā'a qaumin qad ḍallū min qablu wa aḍallū kaṡīraw wa ḍallū ‘an sawā'is-sabīl(i).
[77] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Oi Ahlulkitab! Janganlah kamu balebih-lebihan dalam (urusan) ugamomu. Janganlah kamu mangikuti hawo nafsu kaum nang benar-benar tasesat sabelum kamu dan lah manyesatkan banyak (manusio), padohal orang-orang tu dewek tasesat dari jalan nang lurus.”

لُعِنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْۢ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ عَلٰى لِسَانِ دَاوٗدَ وَعِيْسَى ابْنِ مَرْيَمَ ۗذٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَّكَانُوْا يَعْتَدُوْنَ٧٨
Lu‘inal-lażīna kafarū mim banī isrā'īla ‘alā lisāni dāwūda wa ‘īsabni maryam(a), żālika bimā ‘aṣaw wa kānū ya‘tadūn(a).
[78] Orang-orang kafir dari Bani Israil lah dilaknat lewat (oleh Allah) malalui lisan (ucapan) Daud dan Isa anak laki Maryam. Hal tu kareno orang-orang tu durhako dan selalu malampau batas.

كَانُوْا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُّنْكَرٍ فَعَلُوْهُۗ لَبِئْسَ مَا كَانُوْا يَفْعَلُوْنَ٧٩
Kānū lā yatanāhauna ‘am munkarin fa‘alūh(u), labi'sa mā kānū yaf‘alūn(a).
[79] Orang-orang tu idak saling mancegah perbuatan mungkar nang orang-orang tu kerjokan. Sungguh, tulah saburuk-buruk apo nang selalu orang-orang tu kerjokan.

تَرٰى كَثِيْرًا مِّنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا ۗ لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ اَنْفُسُهُمْ اَنْ سَخِطَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ وَفِى الْعَذَابِ هُمْ خٰلِدُوْنَ٨٠
Tarā kaṡīram minhum yatawallaunal-lażīna kafarū, labi'sa mā qaddamat lahum anfusuhum an sakhiṭallāhu ‘alaihim wa fil ‘ażābi hum khālidūn(a).
[80] Kamu mangimak banyak di antaro orang-orang tu tolong basekutu dengan orang-orang kafir (musyrik). Sungguh, tulah saburuk-buruk apo nang orang-orang tu kerjokan untuk diri orang-orang tu dewek (sahinggo mangakibatkan Allah murko kapado orang-orang. Orang-orang tu bakal kekal dalam azab.

وَلَوْ كَانُوْا يُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالنَّبِيِّ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوْهُمْ اَوْلِيَاۤءَ وَلٰكِنَّ كَثِيْرًا مِّنْهُمْ فٰسِقُوْنَ٨١
Wa lau kānū yu'minūna billāhi wan-nabiyyi wa mā unzila ilaihi mattakhażūhum auliyā'a wa lākinna kaṡīram minhum fāsiqūn(a).
[81] Sekironyo orang-orang tu baiman kapado Allah, Nabi (Muhammad), dan apo nang diturunkan kapadonyo, niscayo orang-orang tu idak bakal manjadikan orang musyrik tu sabagai sekutu. 222 Tapi, banyak di antaro orang-orang tu adolah orang-orang nang fasik.
222) Imak catatan kaki surah Āli ‘Imrān/3: 28.

۞ لَتَجِدَنَّ اَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوا الْيَهُوْدَ وَالَّذِيْنَ اَشْرَكُوْاۚ وَلَتَجِدَنَّ اَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِيْنَ اٰمَنُوا الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّا نَصٰرٰىۗ ذٰلِكَ بِاَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيْسِيْنَ وَرُهْبَانًا وَّاَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُوْنَ ۔٨٢
Latajidanna asyaddan-nāsi ‘adāwatal lil-lażīna āmanul-yahūda wal-lażīna asyrakū, wa latajidanna aqrabahum mawaddatal lil-lażīna āmanul-lażīna qālū innā naṣārā, żālika bi'anna minhum qissīsīna wa ruhbānaw wa annahum lā yastakbirūn(a).
[82] Pasti bakal kamu dapati orang nang paling keras permusuhannyo tahadap orang-orang nang baiman, yaitu orang-orang Yahudi dan orang-orang musyrik. Pasti bakal kamu dapati pulak orang nang paling dekat persahabatannyo dengan orang-orang nang baiman, yaitu orang-orang nang bakato, “Sasungguhnyo kami adolah orang Nasrani.” Hal tu kareno di antaro orang-orang tu tadapat paro pendeta dan paro rahib, jugo kareno orang-orang tu idak manyombongkan diri.

وَاِذَا سَمِعُوْا مَآ اُنْزِلَ اِلَى الرَّسُوْلِ تَرٰٓى اَعْيُنَهُمْ تَفِيْضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوْا مِنَ الْحَقِّۚ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَآ اٰمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشّٰهِدِيْنَ٨٣
Wa iżā sami‘ū mā unzila ilar-rasūli tarā a‘yunahum tafīḍu minad-dam‘i mimmā ‘arafū minal-ḥaqq(i), yaqūlūna rabbanā āmannā faktubnā ma‘asy-syāhidīn(a).
[83] Apobilo orang-orang tu manganing sasuatu (Al-Qur’an) nang diturunkan kapado Rasul (Nabi Muhammad), engkau manengok mato orang-orang tu bacucuran aek mato disebabkan kabenaran nang lah orang-orang tu kataui (dari kitab-kitab orang-orang tu dewek). Orang-orang tu bakato, “Wahai Tuhan kami, kami lah baiman. Mako, catatlah kami basamo orang-orang nang manjadi saksi (atas kabenaran Al-Qur’an dan kanabian Muhammad).

وَمَا لَنَا لَا نُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَمَا جَاۤءَنَا مِنَ الْحَقِّۙ وَنَطْمَعُ اَنْ يُّدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصّٰلِحِيْنَ٨٤
Wa mā lanā lā nu'minu billāhi wa mā jā'anā minal-ḥaqq(i), wa naṭma‘u ay yudkhilanā rabbunā ma‘al-qaumiṣ-ṣāliḥīn(a).
[84] Mangapo kami idak baiman kapado Allah dan kabenaran nang lah datang kapado kami, padohal kami ingin nian supayo Tuhan kami mamasukkan kami basamo kaum nang soleh?”

فَاَثَابَهُمُ اللّٰهُ بِمَا قَالُوْا جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَاۗ وَذٰلِكَ جَزَاۤءُ الْمُحْسِنِيْنَ٨٥
Fa aṡābahumullāhu bimā qālū jannātin tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā, wa żālika jazā'ul-muḥsinīn(a).
[85] Mako, Allah mambagih pahalo kapado orang-orang tu atas sasuatu nang lah orang-orang tu ucapkan, (Yaitu) surgo nang mangalir dibawahnyo sungei-sungei, sedang orang-orang tu kekal di dalamnyo. Tulah balasan (bagi) orang-orang nang babuat kabaikan.

وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَحِيْمِ ࣖ٨٦
Wal-lażīna kafarū wa każżabū bi'āyātinā ulā'ika aṣḥābul-jaḥīm(i).
[86] Adopun orang-orang nang kafir dan mandustokan ayat-ayat Kami, orang-orang tu lah panghuni (nerako) Jahim.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُحَرِّمُوْا طَيِّبٰتِ مَآ اَحَلَّ اللّٰهُ لَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوْا ۗاِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِيْنَ٨٧
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tuḥarrimū ṭayyibāti mā aḥallallāhu lakum wa lā ta‘tadū, innallāha lā yuḥibbul-mu‘tadīn(a).
[87] Oi orang-orang nang baiman, janganlah kamu mangharamkan sasuatu nang baik nang sudah Allah halalkan bagi kamu, dan janganlah kamu malewati batas. Sasungguhnyo Allah idak suko kapado orang-orang nang malewati batas.

وَكُلُوْا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّٰهُ حَلٰلًا طَيِّبًا ۖوَّاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِيْٓ اَنْتُمْ بِهٖ مُؤْمِنُوْنَ٨٨
Wa kulū mimmā razaqakumullāhu ḥalālan ṭayyibā(n), wattaqullāhal-lażī antum bihī mu'minūn(a).
[88] Makanlah apo nang sudah Allah anugerahkan kapadomu sabagai rezki nang halal lagi baik, dan batakwalah kapado Allah nang hanyo kapado-Nyo kamu baiman.

لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللّٰهُ بِاللَّغْوِ فِيْٓ اَيْمَانِكُمْ وَلٰكِنْ يُّؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُّمُ الْاَيْمَانَۚ فَكَفَّارَتُهٗٓ اِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسٰكِيْنَ مِنْ اَوْسَطِ مَا تُطْعِمُوْنَ اَهْلِيْكُمْ اَوْ كِسْوَتُهُمْ اَوْ تَحْرِيْرُ رَقَبَةٍ ۗفَمَنْ لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلٰثَةِ اَيَّامٍ ۗذٰلِكَ كَفَّارَةُ اَيْمَانِكُمْ اِذَا حَلَفْتُمْ ۗوَاحْفَظُوْٓا اَيْمَانَكُمْ ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ اٰيٰتِهٖ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ٨٩
Lā yu'ākhiżukumullāhu bil-lagwi fī aimānikum wa lākiy yu'ākhiżukum bimā ‘aqqattumul-aimān(a), fa kaffāratuhū iṭ‘āmu ‘asyarati masākīna min ausaṭi mā tuṭ‘imūna ahlīkum au kiswatuhum au taḥrīru raqabah(tin), famal lam yajid fa ṣiyāmu ṡalāṡati ayyām(in), żālika kaffāratu aimānikum iżā ḥalaftum, waḥfaẓū aimānakum, każālika yubayyinullāhu lakum āyātihī la‘allakum tasykurūn(a).
[89] Allah idak manghukum kamu disebabkan sumpah-sumpah kamu nang idak disengajo (untuk basumpah), tapi Dio manghukum kamu disebabkan sumpah-sumpah nang kamu sangajo. Mako, kaffaratnyo (dendo akibat malanggar sumpah) iolah mambagih makan sapuluh orang miskin dari makanan nang (biaso) kamu bagih kapado kaluargomu, mambagih pakaian kapado orang-orang tu atau mamerdekakan saorang hambo sahayo. Siapo nang idak sanggup malakukannyo, mako (kaffaratnyo) bapuaso tigo hari. Tulah Kafarot sumpah-sumpahmu bilo kamu basumpah (dan kamu malanggarnyo). Jagolah sumpah-sumpahmu! Macam tulah Allah manjelaskan kapado kamu hukum-hukum-Nyo supayo kamu basyukur (kapado-Nyo).

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْاَنْصَابُ وَالْاَزْلَامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطٰنِ فَاجْتَنِبُوْهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ٩٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanū innamal-khamru wal-maisiru wal-anṣābu wal-azlāmu rijsum min ‘amalisy-syaiṭāni fajtanibūhu la‘allakum tufliḥūn(a).
[90] Oi orang-orang nang baiman, sasungguhnyo minuman keras, bajudi, (bakorban untuk) bahalo, dan mangundi nasib dengan anak panah, adolah perbuatan keji (dan) tamasuk perbuatan setan. Mako, jauhilah (perbuatan-perbuatan) tu supayo kamu baruntung.

اِنَّمَا يُرِيْدُ الشَّيْطٰنُ اَنْ يُّوْقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاۤءَ فِى الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللّٰهِ وَعَنِ الصَّلٰوةِ فَهَلْ اَنْتُمْ مُّنْتَهُوْنَ٩١
Innamā yurīdusy-syaiṭānu ay yūqi‘a bainakumul-‘adāwata wal-bagḍā'a fil-khamri wal-maisiri wa yaṣuddakum ‘an żikrillāhi wa ‘aniṣ-ṣalāti fahal antum muntahūn(a).
[91] Sasungguhnyo setan tu hanyo bamaksud manimbulkan pamusuhan dan kabencian di antaro kamu malalui minuman keras dan judi sarto (bamaksud) manghalangi kamu dari mangingat Allah dan (malaksanokan) sembahyang, mako idakkah kamu mau barenti ?

وَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَاَطِيْعُوا الرَّسُوْلَ وَاحْذَرُوْا ۚفَاِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوْٓا اَنَّمَا عَلٰى رَسُوْلِنَا الْبَلٰغُ الْمُبِيْنُ٩٢
Wa aṭī‘ullāha wa aṭī‘ur-rasūla waḥżarū, fa in tawallaitum fa‘lamū annamā ‘alā rasūlinal-balāgul-mubīn(u).
[92] Nurutlah kamu kapado Allah dan nurutlah kamu kapado Rasul sarto bahati-hatilah! Kalu kamu bapaling, mako katauilah bahwa sabenarnyo kawajiban Rasul Kami, hanyolah manyampekan (ajaran Allah) dengan jelas.

لَيْسَ عَلَى الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ جُنَاحٌ فِيْمَا طَعِمُوْٓا اِذَا مَا اتَّقَوْا وَّاٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَّاٰمَنُوْا ثُمَّ اتَّقَوْا وَّاَحْسَنُوْا ۗوَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ ࣖ٩٣
Laisa ‘alal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti ṡummattaqau wa āmanū ṡummattaqau wa aḥsanū, wallāhu yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[93] Idak ado doso bagi orang-orang nang baiman dan mangerjokan amal-amal soleh manyangkut sasuatu nang sudah orang-orang tu makan (dahulu sabelum turunnyo aturan nang mangharamkan), apobilo orang-orang tu batakwa dan baiman, sarto mangarjokan amal-amal soleh, kamudian orang-orang tu (tetap) batakwa dan baiman, salanjutnyo orang-orang tu (tetap jugo) batakwa dan babuat kabajikan. Allah manyukoi orang-orang nang babuat kabajikan.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللّٰهُ بِشَيْءٍ مِّنَ الصَّيْدِ تَنَالُهٗٓ اَيْدِيْكُمْ وَرِمَاحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللّٰهُ مَنْ يَّخَافُهٗ بِالْغَيْبِۚ فَمَنِ اعْتَدٰى بَعْدَ ذٰلِكَ فَلَهٗ عَذَابٌ اَلِيْمٌ٩٤
Yā ayyuhal-lażīna āmanū layabluwannakumullāhu bisyai'im minaṣ-ṣaidi tanāluhū aidīkum wa rimāḥukum liya‘lamallāhu may yakhāfuhū bil-gaib(i), fa mani‘tadā ba‘da żālika fa lahū ‘ażābun alīm(un).
[94] Oi orang-orang nang baiman, sungguh Allah pasti bakal manguji kamu dengan sasuatu dari binatang buruan nang (mudah) didapat oleh tangan dan tombakmu supayo Allah tau siapo nang takut kapado-Nyo, meskipun Dio gaib. Siapo be nang ngelanggar (batas) sasudah tu, baginyo azab nang pedih.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَاَنْتُمْ حُرُمٌ ۗوَمَنْ قَتَلَهٗ مِنْكُمْ مُّتَعَمِّدًا فَجَزَۤاءٌ مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهٖ ذَوَا عَدْلٍ مِّنْكُمْ هَدْيًاۢ بٰلِغَ الْكَعْبَةِ اَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسٰكِيْنَ اَوْ عَدْلُ ذٰلِكَ صِيَامًا لِّيَذُوْقَ وَبَالَ اَمْرِهٖ ۗعَفَا اللّٰهُ عَمَّا سَلَفَ ۗوَمَنْ عَادَ فَيَنْتَقِمُ اللّٰهُ مِنْهُ ۗوَاللّٰهُ عَزِيْزٌ ذُو انْتِقَامٍ٩٥
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā taqtuluṣ-ṣaida wa antum ḥurum(un), wa man qatalahū minkum muta‘ammidan fa jazā'um miṡlu mā qatala minan-na‘ami yaḥkumu bihī żawā ‘adlim minkum hadyam bāligal-ka‘bati au kaffāratun ṭa‘āmu masākīna au ‘adlu żālika ṣiyāmal liyażūqa wabāla amrih(ī), ‘afallāhu ‘ammā salaf(a), wa man ‘āda fa yantaqimullāhu minh(u), wallāhu ‘azīzun żuntiqām(in).
[95] Oi orang-orang nang baiman, janganlah kamu mambunuh binatang buruan 223, katiko kamu sedang baihrom (haji atau umroh). Siapo di antaro kamu mambunuhnyo dengan sangajo, dendonyo (iolah manggantinyo) dengan binatang ternak nang sepadan dengan(binatang buruan) nang dibunuhnyo manurut putusan duo orang nang adil di antaro kamu sabagai hadyu (binatang korban) nang (dibawak) sampai ka Ka’bah 224 atau (membayar) kafarot dengan mambagih makan orang-orang miskin 225 atau bapuaso, saimbang dengan makanan nang dikeluarkan tu 226, supayo dio marasokan akibat buruk dari perbuatannyo. Allah lah mamaafkan apo nang lah lalu 227. Siapo nang kambali mangerjokannyo, pasti Allah bakal manyiksonyo. Allah Maha Perkaso lagi Maha Mampunyoi (kakuasoan) untuk mambalas.
223) Nang dimaksud binatang buruan pado ayat ko adolah binatang nang boleh dimakan maupun idak, kacuali burung gagak, burung elang, kalajengking, tikus, dan anjing buas. Dalam suatu riwayat tamasuk jugo ular. 224) Maksud ‘sampai ke Ka‘bah’ pada ayat ko adolah nang dibawak sampe ka daerah haram untuk disambelih di sano dan dagingnyo dibagikan kapado fakir miskin. 225) Mambayar kafarat harus sapadan dengan hargo binatang ternak pangganti binatang nang dibunuh tu. 226) Puaso nang dilakukan samo jumlah harinyo dengan jumlah mud nang dibagihkan kapado fakir miskin, yaitu sahargo binatang nang dibunuh, dengan catatan, saorang fakir miskin mandapat sikok mud (lebih kurang 6,5 ons). 227) Maksud ‘perbuatan nang lah lalu’ dalam ayat ko adolah mambunuh binatang sabelum turun ayat nang mangharamkannyo.

اُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهٗ مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ ۚوَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا ۗوَاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِيْٓ اِلَيْهِ تُحْشَرُوْنَ٩٦
Uḥilla lakum ṣaidul-baḥri wa ṭa‘āmuhū matā‘al lakum wa lis-sayyārah(ti), wa ḥurrima ‘alaikum ṣaidul-barri mā dumtum ḥurumā(n), wattaqullāhal-lażī ilaihi tuḥsyarūn(a).
[96] Dihalalkan bagimu binatang buruan laut 228 dan makanan (nang barasal) dari laut sabagai kasenangan bagimu, dan bagi orang-orang nang dalam pajalanan; dan diharamkan atasmu (manangkap) binatang buruan darat, salamo kamu dalam kaadaan ihrom. Batakwalah kapado Allah nang kapado-Nyo-lah kamu bakal dikumpulkan.
228) Hewan buruan laut nang dihalalkan adolah nang diparoleh dengan jalan usaho saperti mangail dan mamukat. Tamasuk jugo dalam pangertian laut di siko adolah sungei, danau, kolam dan sabagainyo.

۞ جَعَلَ اللّٰهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيٰمًا لِّلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْيَ وَالْقَلَاۤىِٕدَ ۗذٰلِكَ لِتَعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۙ وَاَنَّ اللّٰهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ٩٧
Ja‘alallāhul-ka‘batal-baital-ḥarāma qiyāmal lin-nāsi wasy-syahral-ḥarāma wal-hadya wal-qalā'id(a), żālika lita‘lamū annallāha ya‘lamu mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wa annallāha bikulli syai'in ‘alīm(un).
[97] Allah lah manjadikan Ka’bah, rumah suci tu sabagai pusat kagiatan (paribadatan dan urusan dunio) 229 bagi manusio, dan (demikian pulak) bulan haram, hadyu (hewan korban) dan qalaid (hewan korban nang dibagih kalung), Nang macam tu supayo kamu tau, bahwa sabenarnyo-benarnyo Allah mangetaui apo pun nang ado di langit dan apo nang ado di bumi dan bahwa sabenarnyo-benarnyo Allah Maha Mengetaui sagalo sasuatu.
229) Ka‘bah dan sakitarnyo manjadi genah nang aman bagi manusio untuk mangerjokan urusan-urusan nang bahubungan dengan dunio dan akherat sarto manjadi pusat ibadah haji.

اِعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِۙ وَاَنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌۗ٩٨
I‘lamū annallāha syadīdul-‘iqāb(i), wa annallāha gafūrur raḥīm(un).
[98] Katauilah, bahwa sabenarnyo-benarnyo Allah amat karas hukuman-Nyo dan bahwa sabenarnyo-benarnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

مَا عَلَى الرَّسُوْلِ اِلَّا الْبَلٰغُ ۗوَاللّٰهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُوْنَ وَمَا تَكْتُمُوْنَ٩٩
Mā ‘alar-rasūli illal-balāg(u),wallāhu ya‘lamu mā tubdūna wa mā taktumūn(a).
[99] Kawajiban Rasul idak lain hanyolah manyampekan (ajaran Allah). Allah mangetaui apo pun nang kamu tampakkan dan apo pun nang kamu sambunyikan.

قُلْ لَّا يَسْتَوِى الْخَبِيْثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ اَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيْثِۚ فَاتَّقُوا اللّٰهَ يٰٓاُولِى الْاَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ ࣖ١٠٠
Qul lā yastawil-khabīṡu waṭ-ṭayyibu wa lau a‘jabaka kaṡratul-khabīṡ(i), fattaqullāha yā ulil-albābi la‘allakum tufliḥūn(a).
[100] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Idaklah samo nang buruk dengan nang baik, meskipun banyaknyo nang buruk tu manarik hatimu. Mako, batakwalah kapado Allah Oi orang-orang nang barakal sehat, supayo kamu baruntung.”

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَسْـَٔلُوْا عَنْ اَشْيَاۤءَ اِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ ۚوَاِنْ تَسْـَٔلُوْا عَنْهَا حِيْنَ يُنَزَّلُ الْقُرْاٰنُ تُبْدَ لَكُمْ ۗعَفَا اللّٰهُ عَنْهَا ۗوَاللّٰهُ غَفُوْرٌ حَلِيْمٌ١٠١
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tas'alū ‘an asy-yā'a in tubda lakum tasu'kum, wa in tas'alū ‘anhā ḥīna yunazzalul-qur'ānu tubda lakum, ‘afallāhu ‘anhā, wallāhu gafūrun ḥalīm(un).
[101] Oi orang-orang nang baiman, janganlah kamu mananyokan (kapado Nabimu) hal-hal nang kalu diterangkan kapadomu (niscayo) manyusahkan kamu. Kalu kamu mananyokannyo di waktu Al-Qur’an tu sedang diturunkan, (niscayo) bakal diterangkan kapadomu. Allah sudah mamaafkan (kamu) tentang hal tu. Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyantun.

قَدْ سَاَلَهَا قَوْمٌ مِّنْ قَبْلِكُمْ ثُمَّ اَصْبَحُوْا بِهَا كٰفِرِيْنَ١٠٢
Qad sa'alahā qaumum min qablikum ṡumma aṣbaḥū bihā kāfirīn(a).
[102] Sabenarnyo lah ado segolongan manusio sabelum kamu sudah mananyokan hal-hal nan sarupo tu (kapado Nabi orang-orang tu), kamudian orang-orang tu manjadi kafir karenonyo.

مَا جَعَلَ اللّٰهُ مِنْۢ بَحِيْرَةٍ وَّلَا سَاۤىِٕبَةٍ وَّلَا وَصِيْلَةٍ وَّلَا حَامٍ ۙوَّلٰكِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا يَفْتَرُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَۗ وَاَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ١٠٣
Mā ja‘alallāhu mim baḥīratiw wa lā sā'ibatiw wa lā waṣīlatiw wa lā ḥām(in), wa lākinnal-lażīna kafarū yaftarūna ‘alallāhil-każib(a), wa akṡaruhum lā ya‘qilūn(a).
[103] Allah sakali-kali idak pernah manetapkan sadikitpun (aturan) manyangkut bahiirah, 230 saibah, 231 wasilah, 232 dan ham. 233 tapi , orang-orang kafir mambuat-buat kadustoan tahadap Allah, dan kabanyakan orang-orang tu idak mangerti.
230) ‘Baḥīrah’ adolah unto batino nang lah baranak limo kali dan anak nang kalimo tu jantan. Lalu, unta batino tu dibelah talingonyo, dilepaskan, idak boleh ditunggangi lagi, dan idak boleh diambil aek susunyo. 231) ‘Sā’ibah’ adolah unto batino nang dibiarkan pergi ka mano be kareno suatu nazar. Misalnyo, jiko orang Arab Jahiliah bakal malakukan sasuatu atau parjalanan nang berat, dio biaso banazar bakal manjadikan untonyo sā’ibah kalu maksud atau pajalanannyo barhasil dan selamat. 232) ‘Waṣīlah’ adolah saekor domba batino nang malahirkan anak kembar nang tardiri atas jantan dan batino. Unto jantan disebut waṣīlah, idak boleh disembelih dan diserahkan kapado barhalo. 233) ‘Ḥām’ adolah unto jantan nang idak boleh diganggu-ganggu lagi kareno lah dapat mambuntingkan unto batino sapuluh kali. Parlakuan tahadap baḥīrah, sā’ibah, waṣīlah, dan ḥām ko adolah kapercayoan Arab Jahiliah.

وَاِذَا قِيْلَ لَهُمْ تَعَالَوْا اِلٰى مَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ وَاِلَى الرَّسُوْلِ قَالُوْا حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ اٰبَاۤءَنَا ۗ اَوَلَوْ كَانَ اٰبَاۤؤُهُمْ لَا يَعْلَمُوْنَ شَيْـًٔا وَّلَا يَهْتَدُوْنَ١٠٤
Wa iżā qīla lahum ta‘ālau ilā mā anzalallāhu wa ilar-rasūli qālū ḥasbunā mā wajadnā ‘alaihi ābā'anā, awalau kāna ābā'uhum lā ya‘lamūna syai'aw wa lā yahtadūn(a).
[104] Apabilo dikatokan kapado orang-orang tu, “Marilah mangikuti sasuatu nang Allah turunkan dan (mangikuti) rasul,” Orang-orang tu manjawab, “Cukuplah bagi kami apo nang kami dapati pado nenek moyang kami,” Apokah (orang-orang tu bakal mangikuti nenek moyang mareko) walaupun orang-orang tu idak mangetaui sasuatu pun dan idak (pulo) mandapat patunjuk?

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا عَلَيْكُمْ اَنْفُسَكُمْ ۚ لَا يَضُرُّكُمْ مَّنْ ضَلَّ اِذَا اهْتَدَيْتُمْ ۗ اِلَى اللّٰهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيْعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ١٠٥
Yā ayyuhal-lażīna āmanū ‘alaikum anfusakum, lā yaḍurrukum man ḍalla iżahtadaitum, ilallāhi marji‘ukum jamī‘an fa yunabbi'ukum bimā kuntum ta‘malūn(a).
[105] Oi orang-orang nang baiman, jagolah dirimu; tiadolah orang nang sesat tu bakal mambagih mudorat kapadomu apabilo kamu lah mandapat patunjuk. Hanyo kapado Allah kamu kambali sagalonyo, mako Dio bakal manjelaskan kapadomu apo nang salamo ko kamu karjokan.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ اِذَا حَضَرَ اَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِيْنَ الْوَصِيَّةِ اثْنٰنِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنْكُمْ اَوْ اٰخَرٰنِ مِنْ غَيْرِكُمْ اِنْ اَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِى الْاَرْضِ فَاَصَابَتْكُمْ مُّصِيْبَةُ الْمَوْتِۗ تَحْبِسُوْنَهُمَا مِنْۢ بَعْدِ الصَّلٰوةِ فَيُقْسِمٰنِ بِاللّٰهِ اِنِ ارْتَبْتُمْ لَا نَشْتَرِيْ بِهٖ ثَمَنًا وَّلَوْ كَانَ ذَا قُرْبٰىۙ وَلَا نَكْتُمُ شَهَادَةَ اللّٰهِ اِنَّآ اِذًا لَّمِنَ الْاٰثِمِيْنَ١٠٦
Yā ayyuhal-lażīna āmanū syahādatu bainikum iżā ḥaḍara aḥadakumul-mautu ḥīnal-waṣiyyatiṡnāni żawā ‘adlim minkum au ākharāni min gairikum in antum ḍarabtum fil-arḍi fa aṣābatkum muṣībatul-maut(i), taḥbisūnahumā mim ba‘diṣ-ṣalāti fa yuqsimāni billāhi inirtabtum lā nasytarī bihī ṡamanaw wa lau kāna żā qurbā, wa lā naktumu syahādatallāhi innā iżal laminal-āṡimīn(a).
[106] Oi orang-orang nang baiman, persaksian di antaro kamu, apobilo lah datang kapado salah saorang (di antaro) kamu (tando-tando) kamatian, sedangkan dio bakal bawasiat, adolah duo orang nang adil di antaro kamu atau duo orang salain kamu (non muslim) jiko kamu dalam parjalanan di bumi lalu kamu ditimpo musibah kamatian. Klu kamu ragu (akan kasaksiannyo), tahanlah kaduo saksi tu sasudah sembahyang agar basumpah dengan namo Allah, “Kami idak bakal mangambil kauntungan dengan sumpah ko walaupun dio karib kerabat dan kami idak manyambunyikan kasaksian Allah. Sasungguhnyo kalu macam tu, tentu kami tamasuk orang-orang nang badoso.”

فَاِنْ عُثِرَ عَلٰٓى اَنَّهُمَا اسْتَحَقَّآ اِثْمًا فَاٰخَرٰنِ يَقُوْمٰنِ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِيْنَ اسْتَحَقَّ عَلَيْهِمُ الْاَوْلَيٰنِ فَيُقْسِمٰنِ بِاللّٰهِ لَشَهَادَتُنَآ اَحَقُّ مِنْ شَهَادَتِهِمَا وَمَا اعْتَدَيْنَآ ۖاِنَّآ اِذًا لَّمِنَ الظّٰلِمِيْنَ١٠٧
Fa in ‘uṡira ‘alā annahumastaḥaqqā iṡman fa ākharāni yaqūmāni maqāmahumā minal-lażīnastaḥaqqa ‘alaihimul-aulayāni fa yuqsimāni billāhi lasyahādatunā aḥaqqu min syahādatihimā wa ma‘tadainā, innā iżal laminaẓ-ẓālimīn(a).
[107] Kalu tabukti kaduo saksi tu mambuat doso, 234 mako duo orang nang lain manggantikan kadudukannyo, yaitu diantaro ahli waris nang barhak dan lebih dekat kapado orang nang maninggal, lalu kaduonyo basumpah dengan namo Allah, “Sungguh kasaksian kami lebih layak diterimo daripado kasaksian kaduo saksi tu, dan kami idak malanggar batas. Sasungguhnyo kalu (babuat) macam tu, tentu kami tamasuk orang-orang nang zolim.”
234) ‘Babuat doso’ di siko maksudnyo adolah malakukan kacurangan dalam parsaksiannyo nang diketaui satelah dio basumpah.

ذٰلِكَ اَدْنٰٓى اَنْ يَّأْتُوْا بِالشَّهَادَةِ عَلٰى وَجْهِهَآ اَوْ يَخَافُوْٓا اَنْ تُرَدَّ اَيْمَانٌۢ بَعْدَ اَيْمَانِهِمْۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاسْمَعُوْا ۗوَاللّٰهُ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الْفٰسِقِيْنَ ࣖ١٠٨
Żālika adnā ay ya'tū bisy-syahādati ‘alā wajhihā au yakhāfū an turadda aimānum ba‘da aimānihim, wattaqullāha wasma‘ū, wallāhu lā yahdil qaumal-fāsiqīn(a).
[108] Hal tu lebih dekat untuk mambuat orang-orang tu mambagihkan kasaksian nang sabenarnyo, atau orang-orang tu maraso takut bakal dibalikkan sumpahnyo (kapado ahli waris) sasudah orang-orang tu basumpah 235. Batakwalah kapado Allah dan dengarkanlah (perintah-Nyo). Allah idak mambagih patunjuk kapado Kaum nang fasik.
235) Maksud ungkapan ko adolah bahwa sumpah saksi-saksi nang balainan ugamo tu ditolak dengan sumpah saksi-saksi nang barasal dari kerabat, atau biso jugo bararti bahwa orang-orang nang basumpah tu bakal mandapat balasan di dunio dan akherat kareno malakukan sumpah palsu.

۞ يَوْمَ يَجْمَعُ اللّٰهُ الرُّسُلَ فَيَقُوْلُ مَاذَٓا اُجِبْتُمْ ۗ قَالُوْا لَا عِلْمَ لَنَا ۗاِنَّكَ اَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوْبِ١٠٩
Yauma yajma‘ullāhur-rusula fa yaqūlu māżā ujibtum, qālū lā ‘ilma lanā, innaka anta ‘allāmul-guyūb(i).
[109] (Ingatlah), pado hari katiko Allah mangumpulkan rasul-rasul, lalu Dio batanyo (kapado orang-orang tu), “Apo jawaban (kaummu) tahadap (seruan) mu?” . Rasul-rasul manjawab: “Kami idak tau (tentang tu), sasungguhnyo Engkaulah nang mangetaui sagalo nang gaib.”

اِذْ قَالَ اللّٰهُ يٰعِيْسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِيْ عَلَيْكَ وَعَلٰى وَالِدَتِكَ ۘاِذْ اَيَّدْتُّكَ بِرُوْحِ الْقُدُسِۗ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِى الْمَهْدِ وَكَهْلًا ۚوَاِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَ ۚوَاِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّيْنِ كَهَيْـَٔةِ الطَّيْرِ بِاِذْنِيْ فَتَنْفُخُ فِيْهَا فَتَكُوْنُ طَيْرًاۢ بِاِذْنِيْ وَتُبْرِئُ الْاَكْمَهَ وَالْاَبْرَصَ بِاِذْنِيْ ۚوَاِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتٰى بِاِذْنِيْ ۚوَاِذْ كَفَفْتُ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ عَنْكَ اِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ فَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْهُمْ اِنْ هٰذَآ اِلَّا سِحْرٌ مُّبِيْنٌ١١٠
Iż qālallāhu yā ‘īsabna maryamażkur ni‘matī ‘alaika wa ‘alā wālidatik(a), iż ayyattuka birūḥil-qudus(i), tukallimun-nāsa fil-mahdi wa kahlā(n), wa iż ‘allamtukal-kitāba wal-ḥikmata wat-taurāta wal-injīl(a), wa iż takhluqu minaṭ-ṭīni kahai'atiṭ-ṭairi bi'iżnī fa tanfukhu fīhā fa takūnu ṭairam bi'iżnī wa tubri'ul-akmaha wal-abraṣa bi'iżnī, wa iż tukhrijul-mautā bi'iżnī, wa iż kafaftu banī isrā'īla ‘anka iż ji'tahum bil-bayyināti fa qālal-lażīna kafarū minhum in hāżā illā siḥrum mubīn(un).
[110] (Ingatlah), katiko Allah bafirman, “Oi Isa putra Maryam, ingatlah nikmat-Ku kapadomu dan kapado ibumu di waktu Aku manguatkan kamu dengan Ruhulkudus. Kamu dapat babicaro dengan manusio pado waktu masih dalam buaian dan sasudah dewasa. (Ingatlah) katiko Aku mangajar kamu manulis, hikmah, Taurat dan Injil. (Ingatlah) katiko kamu mambentuk dari tanah (sasuatu) saperti bentuk burung dengan izin-Ku, kamudian kamu maniupnyo, lalu manjadi saekor burung (nang sabenarnyo) dengan saizin-Ku, dan katiko kamu manyembuhkan orang nang buto sejak lahir dan orang nang bapenyakit kusto dengan saizin-Ku. (Ingatlah) katiko kamu mangaluarkan orang nang mati (dari kubur manjadi hidup) dengan saizin-Ku. Ingatlah katiko Aku manghalangi Bani Israil (dari kainginan orang-orang tu mambunuh kamu) di kalo kamu mangemukokan kapado orang-orang tu katerangan-keterangan nang nyato, lalu orang-orang kafir diantaro orang-orang tu bakato, “Iko idak lain malainkan sihir nang nyato” .

وَاِذْ اَوْحَيْتُ اِلَى الْحَوَارِيّٖنَ اَنْ اٰمِنُوْا بِيْ وَبِرَسُوْلِيْ ۚ قَالُوْٓا اٰمَنَّا وَاشْهَدْ بِاَنَّنَا مُسْلِمُوْنَ١١١
Wa iż auḥaitu ilal-ḥawāriyyīna an āminū bī wa birasūlī, qālū āmannā wasyhad bi'annanā muslimūn(a).
[111] (Ingatlah), katiko Aku ilhamkan kapado pengikut Isa nang satio, “Baimanlah kamu kapado-Ku dan kapado Rasul-Ku” . Orang-orang tu manjawab, “Kami lah baiman dan saksikanlah (wahai Rasul) bahwa sasungguhnyo kami adolah orang-orang nang baserah diri.”

اِذْ قَالَ الْحَوَارِيُّوْنَ يٰعِيْسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيْعُ رَبُّكَ اَنْ يُّنَزِّلَ عَلَيْنَا مَاۤىِٕدَةً مِّنَ السَّمَاۤءِ ۗقَالَ اتَّقُوا اللّٰهَ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ١١٢
Iż qālal-ḥawāriyyūna yā ‘īsabna maryama hal yastaṭī‘u rabbuka ay yunazzila ‘alainā mā'idatam minas-samā'(i), qālattaqullāha in kuntum mu'minīn(a).
[112] (Ingatlah), katiko pengikut-pengikut setio Isa bakato, “Oi Isa putera Maryam, sanggupkah (basadiokah) Tuhanmu manurunkan hidangan dari langit kapado kami?” Isa manjawab, “Batakwalah kapado Allah jiko kamu orang-orang nang baiman” .

قَالُوْا نُرِيْدُ اَنْ نَّأْكُلَ مِنْهَا وَتَطْمَىِٕنَّ قُلُوْبُنَا وَنَعْلَمَ اَنْ قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَكُوْنَ عَلَيْهَا مِنَ الشّٰهِدِيْنَ١١٣
Qālū nurīdu an na'kula minhā wa taṭma'inna qulūbunā wa na‘lama an qad ṣadaqtanā wa nakūna ‘alaihā minasy-syāhidīn(a).
[113] Orang-orang tu bakato, “Kami ingin mamakan hidangan tu dan supayo tenteram hati kami dan supayo kami yakin bahwa kamu lah bakato benar kapado kami, dan atasnyo (hidangan tu) kami tamasuk orang-orang nang manjadi saksi,”

قَالَ عِيْسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللّٰهُمَّ رَبَّنَآ اَنْزِلْ عَلَيْنَا مَاۤىِٕدَةً مِّنَ السَّمَاۤءِ تَكُوْنُ لَنَا عِيْدًا لِّاَوَّلِنَا وَاٰخِرِنَا وَاٰيَةً مِّنْكَ وَارْزُقْنَا وَاَنْتَ خَيْرُ الرّٰزِقِيْنَ١١٤
Qāla ‘īsabnu maryamallāhumma rabbanā anzil ‘alainā mā'idatam minas-samā'i takūnu lanā ‘īdal li'awwalinā wa ākhirinā wa āyatam minka warzuqnā wa anta khairur-rāziqīn(a).
[114] Isa putera Maryam badoa, “Ya Allah Tuhan kami, turunkanlah kapado kami hidangan dari langit (nang hari turunnyo) bakal manjadi hari rayo bagi kami, yaitu bagi orang-orang nang kiniko basamo kami dan nang datang sasudah kami, dan manjadi tando bagi kakuasoan Engkau; bagihlah kami rezki, dan Engkaulah sabaik-baik pambagih rezki,”

قَالَ اللّٰهُ اِنِّيْ مُنَزِّلُهَا عَلَيْكُمْ ۚ فَمَنْ يَّكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ فَاِنِّيْٓ اُعَذِّبُهٗ عَذَابًا لَّآ اُعَذِّبُهٗٓ اَحَدًا مِّنَ الْعٰلَمِيْنَ ࣖ١١٥
Qālallāhu innī munazziluhā ‘alaikum, famay yakfur ba‘du minkum fa innī u‘ażżibuhū ‘ażābal lā u‘ażzibuhū aḥadam minal-‘ālamīn(a).
[115] Allah bafirman, “Sasungguhnyo Aku bakal manurunkannyo (hidangan tu) kapadomu. Siapo nang Kufur di antaromu sasudah (turun hidangan) tu, sasungguhnyo Aku bakal mengazabnyo dengan azab nang idak pernah Aku timpokan kapado saorangpun di antaro (manusio) saluruh alam.”

وَاِذْ قَالَ اللّٰهُ يٰعِيْسَى ابْنَ مَرْيَمَ ءَاَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُوْنِيْ وَاُمِّيَ اِلٰهَيْنِ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ۗقَالَ سُبْحٰنَكَ مَا يَكُوْنُ لِيْٓ اَنْ اَقُوْلَ مَا لَيْسَ لِيْ بِحَقٍّ ۗاِنْ كُنْتُ قُلْتُهٗ فَقَدْ عَلِمْتَهٗ ۗتَعْلَمُ مَا فِيْ نَفْسِيْ وَلَآ اَعْلَمُ مَا فِيْ نَفْسِكَ ۗاِنَّكَ اَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوْبِ١١٦
Wa iż qālallāhu yā ‘īsabna maryama a'anta qulta lin-nāsittakhiżūnī wa ummiya ilāhaini min dūnillah(i), qāla subḥānaka mā yakūnu lī an aqūla mā laisa lī biḥaqq(in), in kuntu qultuhū faqad ‘alimtah(ū), ta‘lamu mā fī nafsī wa lā a‘lamu mā fī nafsik(a), innaka anta ‘allāmul-guyūb(i).
[116] (Ingatlah) katiko Allah bafirman, “Oi Isa putera Maryam, adokah kamu mangatokan kapado orang-orang, ‘Jadikanlah aku dan ibuku sabagai duo tuhan salain Allah?” Dio (Isa) manjawab, “Maha Suci Engkau, idaklah patut bagiku mangatokan apo pun nang bukan hakku. Jiko aku pernah mangatokannyo tentulah Engkau lah mangetauinyo. Engkau mangetaui apo pun pado diriku dan aku idak mangetaui apo pun nang ado pado diri Engkau. Sungguh Engkau Maha Mangetaui sagalo nang gaib.”

مَا قُلْتُ لَهُمْ اِلَّا مَآ اَمَرْتَنِيْ بِهٖٓ اَنِ اعْبُدُوا اللّٰهَ رَبِّيْ وَرَبَّكُمْ ۚوَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيْدًا مَّا دُمْتُ فِيْهِمْ ۚ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِيْ كُنْتَ اَنْتَ الرَّقِيْبَ عَلَيْهِمْ ۗوَاَنْتَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيْدٌ١١٧
Mā qultu lahum illā mā amartanī bihī ani‘budullāha rabbī wa rabbakum, wa kuntu ‘alaihim syahīdam mā dumtu fīhim, falammā tawaffaitanī kunta antar-raqība ‘alaihim, wa anta ‘alā kulli syai'in syahīd(un).
[117] Aku idak (pernah) mangatokan kapado orang-orang tu kacuali sasuatu nang Engkau perintahkan kapadoku, (Yaitu) “Sembahlah Allah, Tuhanku dan Tuhanmu.” Aku manjadi saksi tahadap orang-orang tu, salamo aku barado di tengah-tengah orang-orang tu. Satelah Engkau mawafatkan aku, Engkau-lah nang mangawasi orang-orang tu. Engkau Maha Manyaksikan atas sagalo sasuatu

اِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَاِنَّهُمْ عِبَادُكَ ۚوَاِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَاِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ١١٨
In tu‘ażżibhum fa innahum ‘ibāduk(a), wa in tagfir lahum fa innaka antal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[118] Jiko Engkau manyikso orang-orang tu, sasungguhnyo orang-orang tu adolah hamba-hamba Engkau, Jiko Engkau mangampuni orang-orang tu, sasungguhnyo Engkaulah Nang Maha Parkaso lagi Maha Bijaksano.

قَالَ اللّٰهُ هٰذَا يَوْمُ يَنْفَعُ الصّٰدِقِيْنَ صِدْقُهُمْ ۗ لَهُمْ جَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَآ اَبَدًا ۗرَضِيَ اللّٰهُ عَنْهُمْ وَرَضُوْا عَنْهُ ۗذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيْمُ١١٩
Qālallāhu hāżā yaumu yanfa‘uṣ-ṣādiqīna ṣidquhum, lahum jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā abadā(n), raḍiyallāhu ‘anhum wa raḍū ‘anh(u), żālikal-fauzul-‘aẓīm(u).
[119] Allah bafirman, “Iko adolah hari nang kabenaran orang-orang nang benar bamanfaat bagi orang-orang tu. Bagi orang-orang tu surgo-surgo nang dibawahnyo mangalir sungei-sungei, orang-orang tu kekal di dalamnyo salamo-lamonyo. Allah rido kapado orang-orang tu dan orang-orang tu pun rido kapado-Nyo. Tulah kamenangan nang agung.”

لِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا فِيْهِنَّ ۗوَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ࣖ١٢٠
Lillāhi mulkus-samāwāti wal-arḍi wa mā fīhinn(a), wa huwa ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[120] Hanyo kapunyoan Allah kerajaan langit dan bumi sarto apo pun nang ado di dalamnyo. Dio Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.