Surah Saba’
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ لَهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِ وَلَهُ الْحَمْدُ فِى الْاٰخِرَةِۗ وَهُوَ الْحَكِيْمُ الْخَبِيْرُ١
Al-ḥamdu lillāhil-lażī lahū mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍi wa lahul-ḥamdu fil-ākhirah(ti), wa huwal-ḥakīmul-khabīr(u).
[1]
Sagalo puji bagi Allah nang mamiliki apo nang ado di langit dan apo nang ado di bumi serto bagi-Nyo (pulak) sagalo puji di akherat. Diolah Nang Mahabijaksano lagi Mahateliti.
يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى الْاَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاۤءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيْهَاۗ وَهُوَ الرَّحِيْمُ الْغَفُوْرُ٢
Ya‘lamu mā yaliju fil-arḍi wa mā yakhruju minhā wa mā yanzilu minas-samā'i wa mā ya‘ruju fīhā, wa huwar-raḥīmul-gafūr(u).
[2]
Dio mangetaui apo nang masuk ka dalam bumi, apo nang kaluar daripadonyo, apo nang turun dari langit dan apo nang naik kapadonyo. Diolah Nang Maha Panyayang lagi Maha Pangampun.
وَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَا تَأْتِيْنَا السَّاعَةُ ۗقُلْ بَلٰى وَرَبِّيْ لَتَأْتِيَنَّكُمْۙ عٰلِمِ الْغَيْبِۙ لَا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِى السَّمٰوٰتِ وَلَا فِى الْاَرْضِ وَلَآ اَصْغَرُ مِنْ ذٰلِكَ وَلَآ اَكْبَرُ اِلَّا فِيْ كِتٰبٍ مُّبِيْنٍۙ٣
Wa qālal-lażīna kafarū lā ta'tīnas-sā‘ah(tu), qul balā wa rabbī lata'tiyannakum, ‘ālimul-gaib(i), lā ya‘zubu ‘anhu miṡqālu żarratin fis-samāwāti wa lā fil-arḍi wa lā aṣgaru min żālika wa lā akbaru illā fī kitābim mubīn(in).
[3]
Orang-orang nang kufur bakato, “Hari Kiamat tu idak bakal datang kapado kami.” Katokanlah (Nabi Muhammad), “Pasti datang, demi Tuhanku Nang Mangetaui nang gaib, sabenarnyo kiamat tu pasti bakal datang kapadomu. Idak ado nang tasingit bagi-Nyo walaupun sebesak atom, baik nang ado di langit maupun nang ado di bumi dan idak ado (pulak) nang lebih kecil dari tu atau nang lebih besak, malainkan sagalonyo ado dalam kitab nang nyato (Lauh Mahfuzh) .”
لِّيَجْزِيَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِۗ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِيْمٌ٤
Liyajziyal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāt(i), ulā'ika lahum magfiratuw wa rizqun karīm(un).
[4]
Supayo Dio mambagih balasan kapado orang-orang nang baiman dan baamal saleh. Orang-orang tulah nang mamperoleh ampunan dan rezeki nang mulio.
وَالَّذِيْنَ سَعَوْ فِيْٓ اٰيٰتِنَا مُعٰجِزِيْنَ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ مِّنْ رِّجْزٍ اَلِيْمٌ٥
Wal-lażīna sa‘au fī āyātinā mu‘ājizīna ulā'ika lahum ‘ażābum mir rijzin alīm(un).
[5]
Orang-orang nang bausaho untuk (manentang) ayat-ayat Kami dengan anggapan dapat malemahkan (Kami), orang-orang tu mamperoleh sikso, yaitu (jenis) sikso nang sangat pedih.
وَيَرَى الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْعِلْمَ الَّذِيْٓ اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّۙ وَيَهْدِيْٓ اِلٰى صِرَاطِ الْعَزِيْزِ الْحَمِيْدِ٦
Wa yaral-lażīna ūtul-‘ilmal-lażī unzila ilaika mir rabbika huwal-ḥaqq(a), wa yahdī ilā ṣirāṭil-‘azīzil-ḥamīd(i).
[6]
Orang-orang nang dibagih ilmu bapendapat bahwa (wahyu) nang diturunkan kapadomu (Nabi Muhammad) dari Tuhanmu tulah nang benar dan mambagih patunjuk ka jalan (Allah) Nang Mahaperkaso lagi Maha Tapuji.
وَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا هَلْ نَدُلُّكُمْ عَلٰى رَجُلٍ يُّنَبِّئُكُمْ اِذَا مُزِّقْتُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍۙ اِنَّكُمْ لَفِيْ خَلْقٍ جَدِيْدٍۚ٧
Wa qālal-lażīna kafarū hal nadullukum ‘alā rajuliy yunabbi'ukum iżā muzziqtum kulla mumazzaq(in), innakum lafī khalqin jadīd(in).
[7]
Orang-orang nang kufur bakato (kapado kawan-kawannyo), “Mau idak kami tunjukkan kapadomu sasaorang (Nabi Muhammad) nang mamberitokan kapadomu bahwa apobilo badanmu lah dihancurkan sahancur-hancurnyo, sabenarnyo kamu pasti (bakal dibangkitkan lagi) dalam ciptoan nang baru.
اَفْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ كَذِبًا اَمْ بِهٖ جِنَّةٌ ۗبَلِ الَّذِيْنَ لَا يُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ فِى الْعَذَابِ وَالضَّلٰلِ الْبَعِيْدِ٨
Aftarā ‘alallāhi każiban am bihī jinnah(tun), balil-lażīna lā yu'minūna bil-ākhirati fil-‘ażābi waḍ-ḍalālil-ba‘īd(i).
[8]
Apokah dio mangado-adokan kabohongan tahadap Allah atau penyakit gilo?” (Idak), tapi orang-orang nang dak baiman kapado negeri akherat tu barado dalam siksoan dan kasesatan nang jauh.
اَفَلَمْ يَرَوْا اِلٰى مَا بَيْنَ اَيْدِيْهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ مِّنَ السَّمَاۤءِ وَالْاَرْضِۗ اِنْ نَّشَأْ نَخْسِفْ بِهِمُ الْاَرْضَ اَوْ نُسْقِطْ عَلَيْهِمْ كِسَفًا مِّنَ السَّمَاۤءِۗ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيَةً لِّكُلِّ عَبْدٍ مُّنِيْبٍ ࣖ٩
Afalam yarau ilā mā baina aidīhim wa mā khalfahum minas-samā'i wal-arḍ(i), in nasya' nakhsif bihimul-arḍa au nusqiṭ ‘alaihim kisafam minas-samā'(i), inna fī żālika la'āyatal likulli ‘abdim munīb(in).
[9]
Idakkah orang-orang tu nengok langit dan bumi nang ado di depan dan di belakang orang-orang tu? bilo mangendakinyo, niscayo Kami mambenamkan orang-orang tu di bumi atau manjatuhkan kepingan-kepingan (benda dari langit) di atas orang-orang tu. Sabenarnyo pado nang demikian tu benar-benar tadapat tando (kakuasaan dan kabesaran Tuhan) bagi setiap hambo nang balik (kapado-Nyo).
۞ وَلَقَدْ اٰتَيْنَا دَاوٗدَ مِنَّا فَضْلًاۗ يٰجِبَالُ اَوِّبِيْ مَعَهٗ وَالطَّيْرَ ۚوَاَلَنَّا لَهُ الْحَدِيْدَۙ١٠
Wa laqad ātainā dāwūda minnā faḍlā(n), yā jibālu awwibī ma‘ahū waṭ-ṭair(a), wa alannā lahul-ḥadīd(a).
[10]
Sungguh, benar-benar lah Kami anugerahkan kapado Daud karunio dari Kami. (Kami bafirman), “Oi gunung-gunung dan burung-burung, batasbihlah baulang kali basamo Daud,” Kami lah malunakkan besi untuknyo.
اَنِ اعْمَلْ سٰبِغٰتٍ وَّقَدِّرْ فِى السَّرْدِ وَاعْمَلُوْا صَالِحًاۗ اِنِّيْ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ١١
Ani‘mal sābigātiw wa qaddir fis-sardi wa‘malū ṣāliḥā(n), innī bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[11]
Buatlah baju-baju besi nang besak dan ukurlah anyamannyo serto kerjokanlah amal saleh. Sasungguhnyo Aku Maha Mangimak apo nang kamu kerjokan.
وَلِسُلَيْمٰنَ الرِّيْحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَّرَوَاحُهَا شَهْرٌۚ وَاَسَلْنَا لَهٗ عَيْنَ الْقِطْرِۗ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ يَّعْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ بِاِذْنِ رَبِّهٖۗ وَمَنْ يَّزِغْ مِنْهُمْ عَنْ اَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِيْرِ١٢
Wa lisulaimānar-rīḥa guduwwuhā syahruw wa rawāḥuhā syahr(un), wa asalnā lahū ‘ainal-qiṭr(i), wa minal-jinni may ya‘malu baina yadaihi bi'iżni rabbih(ī), wa may yazig minhum ‘an amrinā nużiqhu min ‘ażābis-sa‘īr(i).
[12]
Bagi Sulaiman (Kami tundukkan) angin nang (jarak tempuh) perjalanannyo pado waktu pagi samo dengan perjalanan sabulan dan perjalanannyo pado waktu sore samo dengan perjalanan sabulan (pulak) 622 serto Kami alirkan cairan tembago baginyo. Sabagian dari jin ado nang bakerjo di depannyo dengan izin Tuhannyo. Siapo nang manyimpang di antaro orang-orang tu dari perentah Kami, Kami rasokan kapadonyo sikso (nerako) Sa’ir (nang apinyo manyalo-nyalo).
622) Bilo Nabi Sulaiman mangadokan perjalanan dari pagi sampe dengan tengah hari, jarak nang ditempuhnyo samo dengan jarak perjalanan unto dalam sabulan.
يَعْمَلُوْنَ لَهٗ مَا يَشَاۤءُ مِنْ مَّحَارِيْبَ وَتَمَاثِيْلَ وَجِفَانٍ كَالْجَوَابِ وَقُدُوْرٍ رّٰسِيٰتٍۗ اِعْمَلُوْٓا اٰلَ دَاوٗدَ شُكْرًا ۗوَقَلِيْلٌ مِّنْ عِبَادِيَ الشَّكُوْرُ١٣
Ya‘malūna lahū mā yasyā'u mim maḥārība wa tamāṡīla wa jifānin kal-jawābi wa qudūrir-rāsiyāt(in), i‘malū āla dāwūda syukrā(n), wa qalīlum min ‘ibādiyasy-syakūr(u).
[13]
Paro jin tu salalu bakerjo untuk Sulaiman sasuai dengan kendaknyo. Di antaronyo (mambuat) gedung-gedung nang tinggi, patung-patung, piring-piring (nang (besaknyo) macam kolam dan periuk-periuk nang tetap (barado di atas tungku). Bakerjolah oi keluargo Daud untuk basyukur (kapado Allah). Sadikit sakali dari hambo-hambo-Ku nang banyak basyukur.
فَلَمَّا قَضَيْنَا عَلَيْهِ الْمَوْتَ مَا دَلَّهُمْ عَلٰى مَوْتِهٖٓ اِلَّا دَاۤبَّةُ الْاَرْضِ تَأْكُلُ مِنْسَاَتَهٗ ۚفَلَمَّا خَرَّ تَبَيَّنَتِ الْجِنُّ اَنْ لَّوْ كَانُوْا يَعْلَمُوْنَ الْغَيْبَ مَا لَبِثُوْا فِى الْعَذَابِ الْمُهِيْنِۗ١٤
Falammā qaḍainā ‘alaihil-mauta mā dallahum ‘alā mautihī illā dābbatul-arḍi ta'kulu minsa'atah(ū), falammā kharra tabayyanatil-jinnu allau kānū ya‘lamūnal-gaiba mā labiṡū fil-‘ażābil-muhīn(i).
[14]
Mako katiko lah Kami tetapkan kamatian (Sulaiman), idak ado nang manunjukkan kapado orang-orang tu kamatiannyo kacuali rayap nang mamakan tongkatnyo. Katiko dio lah tasungkur, barulah jin tu manyadari bahwa kalau sakiranyo orang-orang tu mangetaui nang gaib tentulah orang-orang tu idak bakal tetap dalam sikso nang manghinokan.
لَقَدْ كَانَ لِسَبَاٍ فِيْ مَسْكَنِهِمْ اٰيَةٌ ۚجَنَّتٰنِ عَنْ يَّمِيْنٍ وَّشِمَالٍ ەۗ كُلُوْا مِنْ رِّزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوْا لَهٗ ۗبَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَّرَبٌّ غَفُوْرٌ١٥
Laqad kāna lisaba'in fī maskanihim āyah(tun), jannatāni ‘ay yamīniw wa syimāl(in), kulū mir rizqi rabbikum wasykurū lah(ū), baldatun ṭayyibatuw wa rabbun gafūr(un).
[15]
Sabenarnyo pado kaum Saba ́ benar-benar ado tando (kaagungan dan kakuasoan Allah) di genah badiam orang-orang tu, yaitu duo bidang kebun di sabelah kanan dan di sabelah kiri. (Kami bapesan kapado orang-orang tu), “Makanlah rezeki (nang dianugerahkan) Tuhanmu dan basyukurlah kapado-Nyo. (Negerimu) adolah negeri nang baik (nyaman) dan (Tuhanmu) adolah Tuhan Nang Maha Pangampun.”
فَاَعْرَضُوْا فَاَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ سَيْلَ الْعَرِمِ وَبَدَّلْنٰهُمْ بِجَنَّتَيْهِمْ جَنَّتَيْنِ ذَوَاتَيْ اُكُلٍ خَمْطٍ وَّاَثْلٍ وَّشَيْءٍ مِّنْ سِدْرٍ قَلِيْلٍ١٦
Fa a‘raḍū fa arsalnā ‘alaihim sailal-‘arimi wa baddalnāhum bijannataihim jannataini żawātai ukulin khamṭiw wa aṡliw wa syai'im min sidrin qalīl(in).
[16]
Tapi, orang-orang tu bapaling, mako Kami datangkan kapado orang-orang tu banjir besak 623 dan Kami ganti kaduo kebun orang-orang tu dengan duo kebun nang ditumbuhi (pohon-pohon) nang babuah pahit, pohon atsal (sajenis cemaro) dan sadikit pohon sidir (bidaro).
623) Banjir besak karno jebolnyo bendungan atau dam Ma‘rib.
ذٰلِكَ جَزَيْنٰهُمْ بِمَا كَفَرُوْاۗ وَهَلْ نُجٰزِيْٓ اِلَّا الْكَفُوْرَ١٧
Żālika jazaināhum bimā kafarū, wa hal nujāzī illal-kafūr(a).
[17]
Macam tulah, Kami mambagih balasan kapado orang-orang tu kareno kakafirannyo. Kami idak manjatuhkan sikso (nang demikian tu), malainkan cumo kapado orang-orang nang sangat kufur.
وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْقُرَى الَّتِيْ بٰرَكْنَا فِيْهَا قُرًى ظَاهِرَةً وَّقَدَّرْنَا فِيْهَا السَّيْرَۗ سِيْرُوْا فِيْهَا لَيَالِيَ وَاَيَّامًا اٰمِنِيْنَ١٨
Wa ja‘alnā bainahum wa bainal-qural-latī bāraknā fīhā quran ẓāhirataw wa qaddarnā fihas-sair(a), sīrū fīhā layāliya wa ayyāman āminīn(a).
[18]
Kami jadikan antaro orang-orang tu dan negeri-negeri nang Kami berkahi (Syam), baberapo negeri nang badekatan dan Kami tetapkan antaro negeri-negeri tu (jarak) perjalanan. Bajalanlah kamu di negeri-negeri tu pado malam dan siang hari dengan aman. 624
624) Negeri Syam, nang takenal subur, dan negeri-negeri nang badekatan taletak di antaro Yaman dan Syam. Orang dapat bajalan dengan aman pado siang dan malam hari idakj harus bahenti di padang pasir dan pulak mandapat kasulitan.
فَقَالُوْا رَبَّنَا بٰعِدْ بَيْنَ اَسْفَارِنَا وَظَلَمُوْٓا اَنْفُسَهُمْ فَجَعَلْنٰهُمْ اَحَادِيْثَ وَمَزَّقْنٰهُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍۗ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُوْرٍ١٩
Fa qālū rabbanā bā‘id baina asfārinā wa ẓalamū anfusahum fa ja‘alnāhum aḥādīṡa wa mazzaqnāhum kulla mumazzaq(in), inna fī żālika la'āyātil likulli ṣabbārin syakūr(in).
[19]
Orang-orang tu bakato, “Wahai Tuhan kami, jauhkanlah jarak perjalanan kami,” 625 dan (orang-orang tu) manganiayo diri dewek. Kami jadikan orang-orang tu buah bibir dan Kami hancurkan sehancur-hancurnyo. Sabenarnyo pado nang demikian tu benar-benar tadapat tando-tando (kakuasaan dan kebesaran Allah) bagi satiap orang nang sabar lagi basyukur.
625) Maksud ayat ko adolah supayo kota-kota nang badekatan tu dihapuskan supayo perjalanan manjadi panjang dan orang-orang tu dapat malakukan monopoli dalam perdagangan tu, serto mamperoleh kauntungan nang lebih besak.
وَلَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ اِبْلِيْسُ ظَنَّهٗ فَاتَّبَعُوْهُ اِلَّا فَرِيْقًا مِّنَ الْمُؤْمِنِيْنَ٢٠
Wa laqad ṣaddaqa ‘alaihim iblīsu ẓannahū fattaba‘ūhu illā farīqam minal-mu'minīn(a).
[20]
Sungguh, iblis benar-benar lah mayakinkan orang-orang tu tahadap kabenaran sangkaannyo. Lalu, orang-orang tu mangikutinyo, kacuali sebagian dari orang-orang mukmin.
وَمَا كَانَ لَهٗ عَلَيْهِمْ مِّنْ سُلْطَانٍ اِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يُّؤْمِنُ بِالْاٰخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْهَا فِيْ شَكٍّ ۗوَرَبُّكَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ حَفِيْظٌ ࣖ٢١
Wa mā kāna lahū ‘alaihim min sulṭānin illā lina‘lama may yu'minu bil-ākhirati mimman huwa minhā fī syakk(in), wa rabbuka ‘alā kulli syai'in ḥafīẓ(un).
[21]
Idak ado kakuasaan iblis tahadap orang-orang tu, kacuali supayo Kami dapat mambedakan siapo nang baiman kapado akherat dan siapo nang ragu-ragu tentang (akherat) tu. Tuhanmu Maha Mameliharo sagalo sasuatu.
قُلِ ادْعُوا الَّذِيْنَ زَعَمْتُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِۚ لَا يَمْلِكُوْنَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ فِى السَّمٰوٰتِ وَلَا فِى الْاَرْضِ وَمَا لَهُمْ فِيْهِمَا مِنْ شِرْكٍ وَّمَا لَهٗ مِنْهُمْ مِّنْ ظَهِيْرٍ٢٢
Qulid‘ul-lażīna za‘amtum min dūnillāh(i), lā yamlikūna miṡqāla żarratin fis-samāwāti wa lā fil-arḍi wa mā lahum fīhimā min syirkiw wa mā lahū minhum min ẓahīr(in).
[22]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Serulah orang-orang tu nang kamu anggap (sebagai tuhan) salain Allah, orang-orang tu idak mamiliki (kakuasoan) saberat atom pun di langit dan di bumi. Orang-orang tu idak mampunyai peran apo pun dalam (panciptoan) langit dan bumi dan idak ado di antaro orang-orang tu nang manjadi pambantu bagi-Nyo.
وَلَا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ عِنْدَهٗٓ اِلَّا لِمَنْ اَذِنَ لَهٗ ۗحَتّٰىٓ اِذَا فُزِّعَ عَنْ قُلُوْبِهِمْ قَالُوْا مَاذَاۙ قَالَ رَبُّكُمْۗ قَالُوا الْحَقَّۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيْرُ٢٣
Wa lā tanfa‘usy-syafā‘atu ‘indahū illā liman ażina lah(ū), ḥattā iżā fuzzi‘a ‘an qulūbihim qālū māżā, qāla rabbukum, qālul-ḥaqq(a), wa huwal-‘aliyyul-kabīr(u).
[23]
Idaklah baguno syafa ́at (pertolongan) di sisi-Nyo, kacuali bagi orang nang diizinkan-Nyo sahinggo apobilo lah dihilangkan katakutan dari hatinyo, orang-orang tu bakato, “Apo nang lah difirmankan oleh Tuhanmu?” Orang-orang tu manjawab, “Kabenaran,” Diolah Nang Mahatinggi dan Mahaagung. 626
626) Panganugerahan syafa’at cumo balaku dengan saizin Allah Swt. Orang-orang nang bakal dibagih izin mambagih syafaat dan nang bakal mandapatkannyo samo-samo maraso takut dan harap-harap cemas manunggu izin Allah Swt.
۞ قُلْ مَنْ يَّرْزُقُكُمْ مِّنَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ قُلِ اللّٰهُ ۙوَاِنَّآ اَوْ اِيَّاكُمْ لَعَلٰى هُدًى اَوْ فِيْ ضَلٰلٍ مُّبِيْنٍ٢٤
Qul may yarzuqukum minas-samāwāti wal-arḍ(i), qulillāh(u), wa innā au iyyākum la‘alā hudan au fī ḍalālim mubīn(in).
[24]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Siapokah nang mambagih rezeki kapadomu dari langit dan bumi?” Katokanlah, “Allah”, sabenarnyo kami atau kamu (orang-orang nang musyrik), pasti berado dalam patunjuk atau dalam kasesatan nang nyato.
قُلْ لَّا تُسْـَٔلُوْنَ عَمَّآ اَجْرَمْنَا وَلَا نُسْـَٔلُ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ٢٥
Qul lā tus'alūna ‘ammā ajramnā wa lā nus'alu ‘ammā ta‘malūn(a).
[25]
Katokanlah, “Kamu idak bakal dimintak pertanggungjawaban atas apo nang kami kerjokan dan kami jugo idak bakal ditanyo tentang apo nang kamu perbuat.”
قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنَا رَبُّنَا ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنَا بِالْحَقِّۗ وَهُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيْمُ٢٦
Qul yajma‘u bainanā rabbunā ṡumma yaftaḥu bainanā bil-ḥaqq(i), wa huwal-fattāḥul-‘alīm(u).
[26]
Katokanlah, “Tuhan kito (pado hari kiamat) bakal mangumpulkan kito galo, kemudian mamutuskan (perkaro) di antaro kito dengan benar. Diolah Nang Maha Pambagih kaputusan lagi Maha Mangetaui.”
قُلْ اَرُوْنِيَ الَّذِيْنَ اَلْحَقْتُمْ بِهٖ شُرَكَاۤءَ كَلَّا ۗبَلْ هُوَ اللّٰهُ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ٢٧
Qul arūniyal-lażīna alḥaqtum bihī syurakā'a kallā, bal huwallāhul-‘azīzul-ḥakīm(u).
[27]
Katokanlah, “Perliatkanlah kapadoku (sasembahan) nang kamu sertokan dengan-Nyo sebagai sekutu-sekutu-Nyo, idaklah (samo). Tapi, Diolah Allah Nang Mahaperkaso lagi Mahabijaksano.
وَمَآ اَرْسَلْنٰكَ اِلَّا كَاۤفَّةً لِّلنَّاسِ بَشِيْرًا وَّنَذِيْرًا وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُوْنَ٢٨
Wa mā arsalnāka illā kāffatal lin-nāsi basyīraw wa nażīraw wa lākinna akṡaran-nāsi lā ya‘lamūn(a).
[28]
Idaklah Kami mangutus kamu (Nabi Muhammad), kacuali kapado sagalo manusio sebagai pambawak berito gembiro dan sebagai pambagih peringatan, tapi kabanyakan manusio idak mangetauinyo.
وَيَقُوْلُوْنَ مَتٰى هٰذَا الْوَعْدُ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٢٩
Wa yaqūlūna matā hāżal-wa‘du in kuntum ṣādiqīn(a).
[29]
Orang-orang tu bakato, “Bilokah (datangnyo) janji-janji ko jiko kamu adolah orang-orang nang benar?”
قُلْ لَّكُمْ مِّيْعَادُ يَوْمٍ لَّا تَسْتَأْخِرُوْنَ عَنْهُ سَاعَةً وَّلَا تَسْتَقْدِمُوْنَ ࣖ٣٠
Qul lakum mī‘ādu yaumil lā tasta'khirūna ‘anhu sā‘ataw wa lā tastaqdimūn(a).
[30]
Katokanlah (Nabi Muhammad): “Bagimu ado hari nang lah dijanjikan (hari kiamat). Kamu idak dapat mamintak panundoan sasaat pun dan idak (pulak) kamu dapat mamintak percepatan.”
وَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَنْ نُّؤْمِنَ بِهٰذَا الْقُرْاٰنِ وَلَا بِالَّذِيْ بَيْنَ يَدَيْهِۗ وَلَوْ تَرٰىٓ اِذِ الظّٰلِمُوْنَ مَوْقُوْفُوْنَ عِنْدَ رَبِّهِمْۖ يَرْجِعُ بَعْضُهُمْ اِلٰى بَعْضِ ِۨالْقَوْلَۚ يَقُوْلُ الَّذِيْنَ اسْتُضْعِفُوْا لِلَّذِيْنَ اسْتَكْبَرُوْا لَوْلَآ اَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِيْنَ٣١
Wa qālal-lażīna kafarū lan nu'mina bihāżal-qur'āni wa lā bil-lażī baina yadaih(i), wa lau tarā iżiẓ-ẓālimūna mauqūfūna ‘inda rabbihim, yarji‘u ba‘ḍuhum ilā ba‘ḍinil-qaul(a), yaqūlul-lażīnastuḍ‘ifū lil-lażīnastakbarū lau lā antum lakunnā mu'minīn(a).
[31]
Orang-orang nang kafir bakato, “Kami sakali-kali idak bakal baiman kapado Al-Qur’an ko dan idak (pulak) kapado (kitab) nang sabelumnyo.” (Alangkah mangerikannyo) bilo kamu (Nabi Muhammad) mangimak orang-orang nang aniayo tu dihadapkan kapado Tuhannyo (saat) sabagian orang-orang tu mangembalikan perkatoan kapado sabagian nang lain (saling babantahan). (Paro pangikut) nang dianggap lemah bakato kapado (paro pamimpin) nang manyombongkan diri, “Saandainyo idak karno kamu, niscayo kami lah manjadi orang-orang nang baiman.”
قَالَ الَّذِيْنَ اسْتَكْبَرُوْا لِلَّذِيْنَ اسْتُضْعِفُوْٓا اَنَحْنُ صَدَدْنٰكُمْ عَنِ الْهُدٰى بَعْدَ اِذْ جَاۤءَكُمْ بَلْ كُنْتُمْ مُّجْرِمِيْنَ٣٢
Qālal-lażīnastakbarū lil-lażīnastuḍ‘ifū anaḥnu ṣadadnākum ‘anil-hudā ba‘da iż jā'akum bal kuntum mujrimīn(a).
[32]
(Paro pamimpin) nang manyombongkan diri bakato kapado (paro pangikut) nang dianggap lemah, “Kamikah nang lah manghalangimu untuk mamperoleh patunjuk sasudah petunjuk tu datang kapadomu? (Idak!) sebenarnyo kamu deweklah nang manjadi orang durhako.”
وَقَالَ الَّذِيْنَ اسْتُضْعِفُوْا لِلَّذِيْنَ اسْتَكْبَرُوْا بَلْ مَكْرُ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ اِذْ تَأْمُرُوْنَنَآ اَنْ نَّكْفُرَ بِاللّٰهِ وَنَجْعَلَ لَهٗٓ اَنْدَادًا ۗوَاَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَاَوُا الْعَذَابَۗ وَجَعَلْنَا الْاَغْلٰلَ فِيْٓ اَعْنَاقِ الَّذِيْنَ كَفَرُوْاۗ هَلْ يُجْزَوْنَ اِلَّا مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ٣٣
Wa qālal-lażīnastuḍ‘ifū lil-lażīnastakbarū bal makrul-laili wan-nahāri iż ta'murūnanā an nakfura billāhi wa naj‘ala lahū andādā(n), wa asarrun-nadāmata lammā ra'awul-‘ażāb(a), wa ja‘alnal-aglāla fī a‘nāqil-lażīna kafarū, hal yujzauna illā mā kānū ya‘malūn(a).
[33]
Orang-orang nang dianggap lemah bakato kapado orang-orang nang manyombongkan diri, “(Idak!) sabenarnyo tipu dayo(-mu) di waktu malam dan siang (nang manghalangi kami), katiko kamu manyuruh kami supayo kami kufur kapado Allah dan manjadikan tandingan-tandingan bagi-Nyo.” (Kaduo belah pihak) manyingitkan panyesalan manokalo mangimak sikso dan Kami pasangkan belenggu di leher orang-orang nang kafir. Bukankah orang-orang tu (idak) dibalas malainkan (sasuai dengan) apo nang lah orang-orang tu kerjokan?
وَمَآ اَرْسَلْنَا فِيْ قَرْيَةٍ مِّنْ نَّذِيْرٍ اِلَّا قَالَ مُتْرَفُوْهَآ ۙاِنَّا بِمَآ اُرْسِلْتُمْ بِهٖ كٰفِرُوْنَ٣٤
Wa mā arsalnā min qaryatim min nażīrin illā qāla mutrafūhā, innā bimā ursiltum bihī kāfirūn(a).
[34]
Idaklah Kami utus pambagih peringatan ka suatu negeri, kacuali orang-orang nang hidup mewah (di negeri tu) bakato, “Sasungguhnyo kami ingkar pado karasulanmu.”
وَقَالُوْا نَحْنُ اَكْثَرُ اَمْوَالًا وَّاَوْلَادًاۙ وَّمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِيْنَ٣٥
Wa qālū naḥnu akṡaru amwālaw wa aulādā(n), wa mā naḥnu bimu‘ażżabīn(a).
[35]
Orang-orang tu bakato, “Kami mamiliki lebih banyak harto dan anak (daripado kamu) dan kami idak bakal disikso. 627
627) Orang-orang tu manganggap bahwa nikmat nang besak di dunio adolah tando bahwa Allah SWT rido kapadonyo, sehinggo idak bakal disikso di akherat.
قُلْ اِنَّ رَبِّيْ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَّشَاۤءُ وَيَقْدِرُ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُوْنَ ࣖ٣٦
Qul inna rabbī yabsuṭur-rizqa limay yasyā'u wa yaqdiru wa lākinna akṡaran-nāsi lā ya‘lamūn(a).
[36]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Sesungguhnyo Allah malapangkan rezeki bagi siapo nang dikendaki-Nyo dan manyempitkan(-nyo), tapi kabanyakan manusio idak mangetahui(-nyo).”
وَمَآ اَمْوَالُكُمْ وَلَآ اَوْلَادُكُمْ بِالَّتِيْ تُقَرِّبُكُمْ عِنْدَنَا زُلْفٰىٓ اِلَّا مَنْ اٰمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًاۙ فَاُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ جَزَاۤءُ الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوْا وَهُمْ فِى الْغُرُفٰتِ اٰمِنُوْنَ٣٧
Wa mā amwālukum wa lā aulādukum bil-latī tuqarribukum ‘indanā zulfā illā man āmana wa ‘amila ṣāliḥā(n), fa'ulā'ika lahum jazā'uḍ-ḍi‘fi bimā ‘amilū wa hum fil-gurufāti āminūn(a).
[37]
Bukanlah harto atau anak-anakmu nang mandekatkan kamu kapado Kami sedekat-dekatnyo, malainkan orang-orang nang baiman dan mangerjokan amal saleh. Orang-orang tulah nang mamperoleh balasan nang balipatgando atas apo nang lah dikerjokan, orang-orang tu aman sentosa di genah nang tinggi (dalam surgo).
وَالَّذِيْنَ يَسْعَوْنَ فِيْٓ اٰيٰتِنَا مُعٰجِزِيْنَ اُولٰۤىِٕكَ فِى الْعَذَابِ مُحْضَرُوْنَ٣٨
Wal-lażīna yas‘auna fī āyātinā mu‘ājizīna ulā'ika fil-‘ażābi muḥḍarūn(a).
[38]
Orang-orang nang bausaho (manentang) ayat-ayat Kami untuk dapat malemahkan (kamauan untuk baiman), orang-orang tu dihadirkan di dalam sikso (nerako).
قُلْ اِنَّ رَبِّيْ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَّشَاۤءُ مِنْ عِبَادِهٖ وَيَقْدِرُ لَهٗ ۗوَمَآ اَنْفَقْتُمْ مِّنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهٗ ۚوَهُوَ خَيْرُ الرّٰزِقِيْنَ٣٩
Qul inna rabbī yabsuṭur-rizqa limay yasyā'u min ‘ibādihī wa yaqdiru lah(ū), wa mā anfaqtum min syai'in fahuwa yukhlifuh(ū), wa huwa khairur-rāziqīn(a).
[39]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Sasung-guhnyo Tuhanku malapangkan rezeki kapado siapo nang dikendaki-Nyo di antaro hamba-hamba-Nyo dan manyempitkannyo.” Suatu apo bae nang kamu infakkan pasti Dio bakal manggantinyo, diolah sabaik-baik pambagih rezeki.
وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيْعًا ثُمَّ يَقُوْلُ لِلْمَلٰۤىِٕكَةِ اَهٰٓؤُلَاۤءِ اِيَّاكُمْ كَانُوْا يَعْبُدُوْنَ٤٠
Wa yauma yaḥsyuruhum jamī‘an ṡumma yaqūlu lil-malā'ikati ahā'ulā'i iyyākum kānū ya‘budūn(a).
[40]
(Ingatlah) pado hari katiko Dio mangumpulkan orang-orang tu sagalonyo, kemudian Dio bafirman kapado malaikat, “Apokah hanyo kapadomu salamo ko orang-orang tu manyembah?”
قَالُوْا سُبْحٰنَكَ اَنْتَ وَلِيُّنَا مِنْ دُوْنِهِمْ ۚبَلْ كَانُوْا يَعْبُدُوْنَ الْجِنَّ اَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُّؤْمِنُوْنَ٤١
Qālū subḥānaka anta waliyyunā min dūnihim, bal kānū ya‘budūnal-jinna akṡaruhum bihim mu'minūn(a).
[41]
Malaikat manjawab: “Mahasuci Engkau. Engkaulah palindung kami, bukan orang-orang tu. Sasungguhnyo orang-orang tu salalu manyembah jin (dan) kabanyakan orang-orang tu baiman kapadonyo.”
فَالْيَوْمَ لَا يَمْلِكُ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ نَّفْعًا وَّلَا ضَرًّا ۗوَنَقُوْلُ لِلَّذِيْنَ ظَلَمُوْا ذُوْقُوْا عَذَابَ النَّارِ الَّتِيْ كُنْتُمْ بِهَا تُكَذِّبُوْنَ٤٢
Fal-yauma lā yamliku ba‘ḍukum liba‘ḍin naf‘aw wa ḍarrā(n), wa naqūlu lil-lażīna ẓalamū żūqū ‘ażāban-nāril-latī kuntum bihā tukażżibūn(a).
[42]
Pado hari ko sabagian kamu idak bakuaso (untuk mandatangkan) manfaat dan (manolak) mudarat kapado sabagian nang lain. Kami katokan kapado orang-orang nang aniayo, “Rasokanlah olehmu sikso nerako nang dulunyo salalu kamu dustokan!”
وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيٰتُنَا بَيِّنٰتٍ قَالُوْا مَا هٰذَآ اِلَّا رَجُلٌ يُّرِيْدُ اَنْ يَّصُدَّكُمْ عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ اٰبَاۤؤُكُمْ ۚوَقَالُوْا مَا هٰذَآ اِلَّآ اِفْكٌ مُّفْتَرًىۗ وَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لِلْحَقِّ لَمَّا جَاۤءَهُمْۙ اِنْ هٰذَآ اِلَّا سِحْرٌ مُّبِيْنٌ٤٣
Wa iżā tutlā ‘alaihim āyātunā bayyinātin qālū mā hāżā illā rajuluy yurīdu ay yaṣuddakum ‘ammā kāna ya‘budu ābā'ukum, wa qālū mā hāżā illā ifkum muftarā(n), wa qālal-lażīna kafarū lil-ḥaqqi lammā jā'ahum, in hāżā illā siḥrum mubīn(un).
[43]
Apobilo dibacokan kapado orang-orang tu ayat-ayat Kami nang terang, orang-orang tu bakato, “Orang ko idak lain hanyolah ingin manghalang-halangi kamu dari apo nang biaso disembah oleh nenek moyangmu.” Orang-orang tu bakato, “(Al-Qur’an) ko idak lain hanyolah kabohongan nang ‘diado-adokan bae.” Orang-orang nang kufur bakato tentang kabenaran (Al-Qur’an) katiko io datang kapado orang-orang tu, “Ko idak lain hanyolah sihir nang nyato.”
وَمَآ اٰتَيْنٰهُمْ مِّنْ كُتُبٍ يَّدْرُسُوْنَهَا وَمَآ اَرْسَلْنَآ اِلَيْهِمْ قَبْلَكَ مِنْ نَّذِيْرٍۗ٤٤
Wa mā ātaināhum min kutubiy yadrusūnahā wa mā arsalnā ilaihim qablaka min nażīr(in).
[44]
Idaklah Kami bagih kapado orang-orang tu kitab apo bae nang dipalajarinyo dan idak pernah (pulak) Kami utus kapado orang-orang tu saorang pambagih peringatan sabelum kamu (Nabi Muhammad).
وَكَذَّبَ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْۙ وَمَا بَلَغُوْا مِعْشَارَ مَآ اٰتَيْنٰهُمْ فَكَذَّبُوْا رُسُلِيْۗ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيْرِ ࣖ٤٥
Wa każżabal-lażīna min qablihim, wa mā balagū mi‘syāra mā ātaināhum fakażżabū rusulī, fakaifa kāna nakīr(i).
[45]
Orang-orang sabelum orang-orang tu (kafir Makkah) lah mandustokan (paro rasul). Padohal, orang-orang tu (kafir Makkah) belum sampe (manerima) sapersepuluh dari apo (nikmat) nang lah Kami bagih kapado orang-orang dulu tu, lalu orang-orang tu mandustokan rasul-rasul-Ku. Mako, (imaklah) bagaimano dahsyatnyo kamurkoan-Ku.
۞ قُلْ اِنَّمَآ اَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍۚ اَنْ تَقُوْمُوْا لِلّٰهِ مَثْنٰى وَفُرَادٰى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوْاۗ مَا بِصَاحِبِكُمْ مِّنْ جِنَّةٍۗ اِنْ هُوَ اِلَّا نَذِيْرٌ لَّكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيْدٍ٤٦
Qul innamā a‘iẓukum biwāḥidah(tin), an taqūmū lillāhi maṡnā wa furādā ṡumma tatafakkarū, mā biṣāḥibikum min jinnah(tin), in huwa illā nażīrul lakum baina yadai ‘ażābin syadīd(in).
[46]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Sasungguhnyo aku hendak manasehatimu dengan sikok hal bae, (Yaitu) supayo kamu bangkit kareno Allah, baik baduo-duo ataupun sendiri-sendiri, kemudian mamikirkan (perihal Nabi Muhammad). Kawanmu tu idak gilo sadikit pun. Dio idak lain hanyolah sabagai pambagih peringatan bagi kamu bahwa di depanmu ado sikso nang keras.
قُلْ مَا سَاَلْتُكُمْ مِّنْ اَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْۗ اِنْ اَجْرِيَ اِلَّا عَلَى اللّٰهِ ۚوَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيْدٌ٤٧
Qul mā sa'altukum min ajrin fahuwa lakum, in ajriya illā ‘alallāh(i), wa huwa ‘alā kulli syai'in syahīd(un).
[47]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Upah nang aku mintak kapadomu (dari dakwah ko), cumo untuk kamu (sendiri). Upahku hanyolah dari Allah dan Dio Maha Manyaksikan sagalo sasuatu.”
قُلْ اِنَّ رَبِّيْ يَقْذِفُ بِالْحَقِّۚ عَلَّامُ الْغُيُوْبِ٤٨
Qul inna rabbī yaqżifu bil-ḥaqq(i), ‘allāmul-guyūb(i).
[48]
Katokanlah (Nabi Muhammad), “Sabenarnyo Tuhanku malemparkan (kabatilan) dengan kabenaran. Dio Maha Mangetaui sagalo nang gaib.”
قُلْ جَاۤءَ الْحَقُّ وَمَا يُبْدِئُ الْبَاطِلُ وَمَا يُعِيْدُ٤٩
Qul jā'al-ḥaqqu wa mā yubdi'ul-bāṭilu wa mā yu‘īd(u).
[49]
Katokanlah, “Kabenaran lah datang dan nang batil tu idak bakal mamulai dan idak (pulak) bakal mangulangi.” 628
628) Apobilo kabenaran lah datang, kabatilan bakal hancur binaso. Idak ado nang mampu babuat apapun untuk melawan dan maruntuhkan kabenaran tu.
قُلْ اِنْ ضَلَلْتُ فَاِنَّمَآ اَضِلُّ عَلٰى نَفْسِيْۚ وَاِنِ اهْتَدَيْتُ فَبِمَا يُوْحِيْٓ اِلَيَّ رَبِّيْۗ اِنَّهٗ سَمِيْعٌ قَرِيْبٌ٥٠
Qul in ḍalaltu fa'innamā aḍillu ‘alā nafsī, wa inihtadaitu fabimā yūḥī ilayya rabbī, innahū samī‘un qarīb(un).
[50]
Katokanlah, “Jiko aku sesat, sabenarnyo aku sesat untuk diriku dewek dan jiko aku mandapat patunjuk, hal tu adolah disebabkan apo nang diwahyukan Tuhanku kapadoku. Sabenarnyo Dio Maha Mandengar lagi Mahadekat.”
وَلَوْ تَرٰىٓ اِذْ فَزِعُوْا فَلَا فَوْتَ وَاُخِذُوْا مِنْ مَّكَانٍ قَرِيْبٍۙ٥١
Wa lau tarā iż fazi‘ū falā fauta wa ukhiżū mim makānin qarīb(in).
[51]
(Alangkah mangerikan) saandainyo kamu mangimak katiko orang-orang tu (orang-orang kafir) taperanjat katakutan (pado hari kiamat). Orang-orang tu idak dapat malepaskan diri dan ditangkap dari tempat nang dekat (untuk diseret ka nerako).
وَّقَالُوْٓا اٰمَنَّا بِهٖۚ وَاَنّٰى لَهُمُ التَّنَاوُشُ مِنْ مَّكَانٍۢ بَعِيْدٍۚ٥٢
Wa qālū āmannā bih(ī), wa annā lahumut-tanāwusyu mim makānim ba‘īd(in).
[52]
(Katiko mangimak azab) orang-orang tu bakato, “Kami baiman kapadonyo (kabenaran)”, namun bagaimano mungkin (di akherat) orang-orang tu dapat mancapai kaimanan (dengan mudah) dari tempat nang jauh (dunio fana)?
وَقَدْ كَفَرُوْا بِهٖ مِنْ قَبْلُۚ وَيَقْذِفُوْنَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَّكَانٍۢ بَعِيْدٍۚ٥٣
Wa qad kafarū bihī min qabl(u), wa yaqżifūna bil-gaibi mim makānim ba‘īd(in).
[53]
Sungguh, orang-orang tu lah kufur tahadap kabenaran sabelum tu (katiko di dunio) dan malontarkan (karaguan) tentang nang gaib dari genah nang jauh.
وَحِيْلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ مَا يَشْتَهُوْنَۙ كَمَا فُعِلَ بِاَشْيَاعِهِمْ مِّنْ قَبْلُۗ اِنَّهُمْ كَانُوْا فِيْ شَكٍّ مُّرِيْبٍ ࣖ٥٤
Wa ḥīla bainahum wa baina mā yasytahūn(a), kamā fu‘ila bi'asy-yā‘ihim min qabl(u), innahum fī syakkim murīb(in).
[54]
Dibagih penghalang antaro orang-orang tu dengan apo nang diinginkannyo 629 samacam mano nang dilakukan tahadap orang-orang nang sarupo dengan orang-orang tu pado maso dulu. Sabenarnyo orang-orang tu dulu (di dunio) dalam karaguan nang mandalam.
629) Nang diinginkan orang-orang tu adolah baiman atau balik lagi ke dunio untuk batobat.