Surah Al-Baqarah

Daftar Surah

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
الۤمّۤ ۚ١
Alif lām mīm.
[1] Alif Lām Mīm. 4
4) Dalam Al-Qur’an tadapat 29 surat nang dimuloi dengan huruf arab nang muqatta’ah (dibaco namo hurufnyo), saperti Alif Lām Mīm, Alif Lām Rā. Makno sasungguhnyo dari rangkaian huruf-huruf tu hanyo Allah Swt. nang tau. Ado nang bapendapat bahwa huruf-huruf tu gunonyo untuk manarik perhatian atau untuk manunjukkan mukjizat Al-Qur’an

ذٰلِكَ الْكِتٰبُ لَا رَيْبَ ۛ فِيْهِ ۛ هُدًى لِّلْمُتَّقِيْنَۙ٢
Żālikal-kitābu lā raiba fīh(i), hudal lil-muttaqīn(a).
[2] Kitab (Al-Qur’an) iko idak ado karaguan di dalamnyo; (io marupokan) patunjuk bagi orang-orang nang batakwa.

الَّذِيْنَ يُؤْمِنُوْنَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَمِمَّا رَزَقْنٰهُمْ يُنْفِقُوْنَ ۙ٣
Al-lażīna yu'minūna bil-gaibi wa yuqīmūnaṣ-ṣalāta wa mimmā razaqnāhum yunfiqūn(a).
[3] (Yaitu) orang-orang nang baiman kapado nang goib, mangerjokan sembahyang manginfakkan sabagian rezki nang Kami bagihkan kapado orang-orang tu

وَالَّذِيْنَ يُؤْمِنُوْنَ بِمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكَ وَمَآ اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ ۚ وَبِالْاٰخِرَةِ هُمْ يُوْقِنُوْنَۗ٤
Wal-lażīna yu'minūna bimā unzila ilaika wa mā unzila min qablik(a), wabil-ākhirati hum yūqinūn(a).
[4] Dan orang-orang nang baiman kapado (AlQur’an) nang diturunkan kapadomu (Nabi Muhammad) dan (kitab-kitab suci) nang lah diturunkan sabelum kamu dan orang-orang tu yakin bakal adonyo akherat.

اُولٰۤىِٕكَ عَلٰى هُدًى مِّنْ رَّبِّهِمْ ۙ وَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ٥
Ulā'ika ‘alā hudam mir rabbihim wa ulā'ika humul-mufliḥūn(a).
[5] Orang-orang tu lah nang mandapat patunjuk dari Tuhannyo dan orang-orang tulah orangorang nang bauntung.

اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا سَوَاۤءٌ عَلَيْهِمْ ءَاَنْذَرْتَهُمْ اَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَ٦
Innal-lażīna kafarū sawā'un ‘alaihim a'anżartahum am lam tunżirhum lā yu'minūn(a).
[6] Sasungguhnyo orang-orang kafir tu samo bae bagi orang-orang tu, apokah kamu (Nabi Muhammad) bagih peringatan atau idak kamu bagih peringatan, orang-orang tu idak jugo bakal baiman.

خَتَمَ اللّٰهُ عَلٰى قُلُوْبِهِمْ وَعَلٰى سَمْعِهِمْ ۗ وَعَلٰٓى اَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَّلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌ ࣖ٧
Khatamallāhu ‘alā qulūbihim wa ‘alā sam‘ihim wa ‘alā abṣārihim gisyāwatuw wa lahum ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[7] Allah lah mangunci hati dan panganingan orang-orang tu. 5 Pado pangliatan orangorang tu ado panutup, dan bagi orang-orang tu sikso nang sangat berat.
5) Allah Swt. lah mangunci hati dan panganingan orang kafir sahinggo nasehat atau hidayah idak biso masuk ka dalam hatinyo

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَّقُوْلُ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ وَبِالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِيْنَۘ٨
Wa minan-nāsi may yaqūlu āmannā billāhi wa bil-yaumil-ākhiri wa mā hum bimu'minīn(a).
[8] Di antaro manusio ado nang bakato, “Kami baiman kapado Allah dan hari akhir,” padohal sasungguhnyo orang-orang tu idak tamasuk orang-orang nang baiman.

يُخٰدِعُوْنَ اللّٰهَ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ۚ وَمَا يَخْدَعُوْنَ اِلَّآ اَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُوْنَۗ٩
Yukhādi‘ūnallāha wal-lażīna āmanū wa mā yakhda‘ūna illā anfusahum wa mā yasy‘urūn(a).
[9] Orang-orang tu mangicuh Allah dan orang-orang nang baiman, padohal orang-orang tu hanyolah mangicuh diri dewek tanpa orang-orang tu maraso.

فِيْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌۙ فَزَادَهُمُ اللّٰهُ مَرَضًاۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ ۢ ەۙ بِمَا كَانُوْا يَكْذِبُوْنَ١٠
Fī qulūbihim maraḍun fa zādahumullāhu maraḍā(n), wa lahum ‘ażābun alīmum bimā kānū yakżibūn(a).
[10] Dalam hati orang-orang tu ado panyakit, 6 lalu Allah manambah panyakitnyo dan orang-orang tu mandapat sikso nang sangat pedih kareno orang-orang tu mangicuh.
6) Panyakit hati nang dimaksud adolah karaguan tentang kabenaran ugamo Islam, kamunafikan, atau katidaksukoan tahadap kanabian Rasulullah saw

وَاِذَا قِيْلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوْا فِى الْاَرْضِۙ قَالُوْٓا اِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُوْنَ١١
Wa iżā qīla lahum lā tufsidū fil-arḍ(i), qālū innamā naḥnu muṣliḥūn(a).
[11] Apobilo dikatokan kapado orang-orang tu, “Janganlah babuat karusan di bumi!” 7 Orang-orang tu manjawab, “Sasungguhnyo kami hanyolah orang-orang nang mangerjokan kabaikan.”
7) Di antaro bentuk karusakan di atas bumi adolah kakufuran, kamaksiatan, manyebarkan rahasio orang baiman dan mambagihkan kasetiaan kapado orang kafir. Malanggar nilai-nilai nang ditetapkan ugamo kagi mangakibatkan alam iko rusak, bahkan hancur.

اَلَآ اِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُوْنَ وَلٰكِنْ لَّا يَشْعُرُوْنَ١٢
Alā innahum humul-mufsidūna wa lākil lā yasy‘urūn(a).
[12] Ingatlah, sasungguhnyo orang-orang tulah nang babuat karusakan, tapi orang-orang tu dak manyadari.

وَاِذَا قِيْلَ لَهُمْ اٰمِنُوْا كَمَآ اٰمَنَ النَّاسُ قَالُوْٓا اَنُؤْمِنُ كَمَآ اٰمَنَ السُّفَهَاۤءُ ۗ اَلَآ اِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاۤءُ وَلٰكِنْ لَّا يَعْلَمُوْنَ١٣
Wa iżā qīla lahum āminū kamā āmanan nāsu qālū anu'minu kamā āmanas-sufahā'(u), alā innahum humus-sufahā'u wa lākil lā ya‘lamūn(a).
[13] Apobilo dikatokan kapado orang-orang tu, “Baimanlah kamu samacam mano orang-orang laen lah baiman!” Orang-orang tu manjawab, “Apokah kami bakal baiman macam orang-orang nang korang akalnyo tu baiman?” Ingatlah, sasungguhnyo orang-orang tulah orang-orang nang korang akal, tapi orang-orang tu dak tau.

وَاِذَا لَقُوا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا قَالُوْٓا اٰمَنَّا ۚ وَاِذَا خَلَوْا اِلٰى شَيٰطِيْنِهِمْ ۙ قَالُوْٓا اِنَّا مَعَكُمْ ۙاِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِءُوْنَ١٤
Wa iżā laqul-lażīna āmanū qālū āmannā, wa iżā khalau ilā syayāṭīnihim qālū innā ma‘akum, innamā naḥnu mustahzi'ūn(a).
[14] Apobilo orang-orang tu bajumpo dengan orang-orang nang baiman, orang-orang tu bakato, “Kami lah baiman.” tapi apobilo orang-orang tu manyandiri dengan setan-setan (pamuko-pamuko) orang-orang tu, orang-orang tu bakato, “Sasungguhnyo kami basamo kamu, kami hanyo baguro bae.”

اَللّٰهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِيْ طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُوْنَ١٥
Allāhu yastahzi'u bihim wa yamudduhum fī ṭugyānihim ya‘mahūn(a).
[15] Allah bakal mangolok-olok dan mambiarkan orang-orang tu taombang-ambing dalam kasesatan.

اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ اشْتَرَوُا الضَّلٰلَةَ بِالْهُدٰىۖ فَمَا رَبِحَتْ تِّجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوْا مُهْتَدِيْنَ١٦
Ulā'ikal-lażīnasytarawuḍ-ḍalālata bil-hudā, famā rabiḥat tijāratuhum wa mā kānū muhtadīn(a).
[16] Orang-orang tulah nang mambeli kasesatan dengan patunjuk. Mako, idaklah bauntung jual-belinyo dan orang-orang tu bukanlah orang-orang nang mandapat patunjuk.

مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارًا ۚ فَلَمَّآ اَضَاۤءَتْ مَا حَوْلَهٗ ذَهَبَ اللّٰهُ بِنُوْرِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِيْ ظُلُمٰتٍ لَّا يُبْصِرُوْنَ١٧
Maṡaluhum kamaṡalil-lażistauqada nārā(n), falammā aḍā'at mā ḥaulahūū żahaballāhu binūrihim wa tarakahum fī ẓulumātil lā yubṣirūn(a).
[17] Perumpamoan orang-orang tu macam orang-orang nang manyalokan api. Satelah (api tu) manerangi sakelilingnyo, Allah mangilangkan cahayo (nang manyinari) orang-orang tu dan mambiarkan orang-orang tu dalam kelam, idak dapat mangimak.

صُمٌّ ۢ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُوْنَۙ١٨
Ṣummum bukmun ‘umyun fahum lā yarji‘ūn(a).
[18] (Orang-orang tu) pekak, bisu, jago buto, sehingga orang-orang tu idak dapat balik.

اَوْ كَصَيِّبٍ مِّنَ السَّمَاۤءِ فِيْهِ ظُلُمٰتٌ وَّرَعْدٌ وَّبَرْقٌۚ يَجْعَلُوْنَ اَصَابِعَهُمْ فِيْٓ اٰذَانِهِمْ مِّنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ الْمَوْتِۗ وَاللّٰهُ مُحِيْطٌۢ بِالْكٰفِرِيْنَ١٩
Au kaṣayyibim minas-samā'i fīhi ẓulumātuw wa ra‘duw wa barq(un), yaj‘alūna aṣābi‘ahum fī āżānihim minaṣ-ṣawā‘iqi ḥażaral-maut(i), wallāhu muḥīṭum bil- kāfirīn(a).
[19] Atau, macam (orang-orang nang ditimpo) hujan lebat dari langit, nang disertoi kelam, petir dan kilat. Orang-orang tu manyumbat kuping dengan jari-jarinyo (tuk mangelak) suaro petir tu kareno takut mati. Allah manguasoi orang-orang nang kafir. 8
8) Maksudnyo adolah bahwa pangetauan dan kakuasoan Allah Swt. maliputi orang-oranng kafir.

يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ اَبْصَارَهُمْ ۗ كُلَّمَآ اَضَاۤءَ لَهُمْ مَّشَوْا فِيْهِ ۙ وَاِذَآ اَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوْا ۗوَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَاَبْصَارِهِمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ࣖ٢٠
Yakādul-barqu yakhṭafu abṣārahum, kullamā aḍā'a lahum masyau fīh(i), wa iżā aẓlama ‘alaihim qāmū, wa lau syā'allāhu lażahaba bisam‘ihim wa abṣārihim, innallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[20] Hampir bae kilat tu manyambar pangliatan orang-orang tu, tiap kali (kilat tu) manyinari, orang-orang tu bejalan di bawah (sinar) tu, dan apobilo kelam manimpo orang-orang tu, orang-orang tu barenti. Sakironyo Allah mangendaki, mustilah Dio hilangkan panganingan jugo pangliatan orang-orang tu. Sungguh, Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.

يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوْا رَبَّكُمُ الَّذِيْ خَلَقَكُمْ وَالَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَۙ٢١
Yā ayyuhan-nāsu‘budū rabbakumul-lażī khalaqakum wal-lażīna min qablikum la‘allakum tattaqūn(a).
[21] Oi manusio, sembahlah Tuhanmu nang lah manciptokan kamu dan orang-orang nang sabelum kamu, supayo kamu batakwa.

الَّذِيْ جَعَلَ لَكُمُ الْاَرْضَ فِرَاشًا وَّالسَّمَاۤءَ بِنَاۤءً ۖوَّاَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۤءِ مَاۤءً فَاَخْرَجَ بِهٖ مِنَ الثَّمَرٰتِ رِزْقًا لَّكُمْ ۚ فَلَا تَجْعَلُوْا لِلّٰهِ اَنْدَادًا وَّاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ٢٢
Allażī ja‘ala lakumul-arḍa firāsyaw was-samā'a binā'ā(n), wa anzala minas-samā'i mā'an fa akhraja bihī minaṡ-ṡamarāti rizqal lakum, falā taj‘alū lillāhi andādaw wa antum ta‘lamūn(a).
[22] (Diolah) nang manjadikan bumi (sabagai) hamparan bagimu dan langit sabagai atap, dan Diolah nang manurunkan aek (hujan) dari langit, lalu Dio manghasilkan dengan (hujan) tu buah-buahan sabagai rezki untuk kamu. Oleh karno tu, janganlah kamu mangadokan saingan-saingan bagi Allah, padohal kamu mangetaui.

وَاِنْ كُنْتُمْ فِيْ رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلٰى عَبْدِنَا فَأْتُوْا بِسُوْرَةٍ مِّنْ مِّثْلِهٖ ۖ وَادْعُوْا شُهَدَاۤءَكُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٢٣
Wa in kuntum fī raibim mimmā nazzalnā ‘alā ‘abdinā fa'tū bisūratim mim miṡlih(ī), wad‘ū syuhadā'akum min dūnillāhi in kuntum ṣādiqīn(a).
[23] Kalu kamu (tetap) dalam karaguan tentang apo (Al-Qur’an) nang Kami turunkan kapado hamba Kami (Nabi Muhammad), buatlah sekok surat nang sapadan dengannyo dan ajaklah panolong-panolongmu selain Allah, kalu kamu orang-orang nang benar.

فَاِنْ لَّمْ تَفْعَلُوْا وَلَنْ تَفْعَلُوْا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِيْ وَقُوْدُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ ۖ اُعِدَّتْ لِلْكٰفِرِيْنَ٢٤
Fa'illam taf‘alū wa lan taf‘alū fattaqun-nāral-latī waqūduhan-nāsu wal-ḥijārah(tu), u‘iddat lil-kāfirīn(a).
[24] Kalu kamu idak (sanggup) mambuat(-nyo), dan (pasti) kamu idak bakal (sanggup) mambuat(-nyo), takutlah pado api narako nang bahan bakarnyo adolah manusio dan batu nang disiapkan tuk orang-orang kafir.

وَبَشِّرِ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ اَنَّ لَهُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ ۗ كُلَّمَا رُزِقُوْا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِّزْقًا ۙ قَالُوْا هٰذَا الَّذِيْ رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَاُتُوْا بِهٖ مُتَشَابِهًا ۗوَلَهُمْ فِيْهَآ اَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَّهُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢٥
Wa basysyiril-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti anna lahum jannātin tajrī min taḥtihal- anhār(u), kullamā ruziqū minhā min ṡamaratir rizqā(n), qālū hāżal-lażī ruziqnā min qablu wa utū bihī mutasyābihā(n), wa lahum fīhā azwājum muṭahharatuw wa hum fīhā khālidūn(a).
[25] Sampekanlah berito senang kapado orang-orang nang baiman dan baramal soleh bahwa untuk orang-orang tu (disediokan) surgo-surgo nang di bawahnyo mangalir sungei-sungei. Kapan bae dibagih rezki buah-buahan dari surgo, orang-orang tu bakato, “Kolah rezki nang dibagih kapado kami dulu.” Orang-orang tu lah dibagih (buah-buahan) nang serupo dan di sano orang-orang tu (mamperoleh) pasangan-pasangan nang suci. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

۞ اِنَّ اللّٰهَ لَا يَسْتَحْيٖٓ اَنْ يَّضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوْضَةً فَمَا فَوْقَهَا ۗ فَاَمَّا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا فَيَعْلَمُوْنَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّهِمْ ۚ وَاَمَّا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فَيَقُوْلُوْنَ مَاذَآ اَرَادَ اللّٰهُ بِهٰذَا مَثَلًا ۘ يُضِلُّ بِهٖ كَثِيْرًا وَّيَهْدِيْ بِهٖ كَثِيْرًا ۗ وَمَا يُضِلُّ بِهٖٓ اِلَّا الْفٰسِقِيْنَۙ٢٦
Innallāha lā yastaḥyī ay yaḍriba maṡalam mā ba‘ūḍatan famā fauqahā, fa'ammal- lażīna āmanū faya‘lamūna annahul-ḥaqqu mir rabbihim, wa ammal-lażīna kafarū fayaqūlūna māżā arādallāhu bihāżā maṡalā(n), yuḍillu bihī kaṡīraw wa yahdī bihī kaṡīrā(n), wa mā yuḍillu bihī illal-fāsiqīn(a).
[26] Sasungguhnyo Allah idak segan mambuat perumpamoan saekor nyamuk atau nang lebih kecik dari tu. 9 Adopun orang-orang nang baiman mangetaui kalu tu kabenaran dari Tuhannyo. Tapi, orang-orang kafir bakato, “Apo maksud Allah dengan perumpamoan iko? Dengan (perumpamoan) tu banyak orang nang disesatkan-Nyo. 10 Dengan tu jugo banyak orang-orang nang dibagih-Nyo patunjuk. Tapi idak ado nang Dio sesatkan dengan (perumpamoan) tu, salain orang-orang fasik. 11
9) Makhluk nang kecik nang dikiro lemah, macam nyamuk, semut, lebah, laba-laba, atau lainnyo, sabenarnyo banyak manyimpan hikmah untuk manjadi palajaran bagi manusio. 10) Saseorang manjadi sesat kareno kaengkarannyo dan idak mau mamahami patunjuk- patunjuk Allah. Dalam ayat iko dijelaskan bahwa orang-orang tu engkar dan idak mau mamahami apo sebabnyo Allah mambuat nyamuk sabagai perumpamoan. Akibatnyo, orang-orang tu manjadi sesat. 11) Orang fasik adolah orang nang malanggar katentuan-katentuan ugamo, baik barupo ucapan maupun gawenyo.

الَّذِيْنَ يَنْقُضُوْنَ عَهْدَ اللّٰهِ مِنْۢ بَعْدِ مِيْثَاقِهٖۖ وَيَقْطَعُوْنَ مَآ اَمَرَ اللّٰهُ بِهٖٓ اَنْ يُّوْصَلَ وَيُفْسِدُوْنَ فِى الْاَرْضِۗ اُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْخٰسِرُوْنَ٢٧
Allażīna yanquḍūna ‘ahdallāhi mim ba‘di mīṡāqih(ī), wa yaqṭa‘ūna mā amarallāhu bihī ay yūṣala wa yufsidūna fil-arḍ(i), ulā'ika humul-khāsirūn(a).
[27] (Yaitu) orang-orang nang malanggar perjanjian Allah sasudah (perjanjian) tu diteguhkan, mamutuskan apo nang di perentahkan Allah untuk disambungkan (silaturrahmi), dan babuat karusakan di bumi. Orang-orang tulah orang-orang nang rugi.

كَيْفَ تَكْفُرُوْنَ بِاللّٰهِ وَكُنْتُمْ اَمْوَاتًا فَاَحْيَاكُمْۚ ثُمَّ يُمِيْتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيْكُمْ ثُمَّ اِلَيْهِ تُرْجَعُوْنَ٢٨
Kaifa takfurūna billāhi wa kuntum amwātan fa'aḥyākum, ṡumma yumītukum ṡumma yuḥyīkum ṡumma ilaihi turja‘ūn(a).
[28] Macam mano kamu engkar kapado Allah, padohal kamu (tadinyo) mati, lalu Dio mangidupkan kamu, kemudian Dio bakal mamatikan kamu, Dio bakal mangidupkan kamu lagi, dan kapado-Nyolah kamu dibalikkan?

هُوَ الَّذِيْ خَلَقَ لَكُمْ مَّا فِى الْاَرْضِ جَمِيْعًا ثُمَّ اسْتَوٰٓى اِلَى السَّمَاۤءِ فَسَوّٰىهُنَّ سَبْعَ سَمٰوٰتٍ ۗ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ ࣖ٢٩
Huwal-lażī khalaqa lakum mā fil-arḍi jamī‘ā(n), ṡummastawā ilas-samā'i fasawwāhunna sab‘a samāwāt(in), wa huwa bikulli syai'in ‘alīm(un).
[29] Dio-lah (Allah) nang manciptokan sagalo nang ado di bumi untukmu, kemudian Dio manuju ka langit, lalu Dio manyempurnokannyo manjadi tujuh langit. 12 Dio Maha Mangetaui sagalo sasuatu.
12) Langit nang bamakna ruang di luar bumi dengan sagalo isinyo (bulan, planet, komet, bintang, galaksi) nang jumlahnyo tak bahingga (disimbolkan dengan ungkapan ‘tujuh langit’) sasungguhnya terus berevolusi. Allah Swt. manyebutnyo ‘manyempurnokannyo’, karena prosesnya terus balanjut. Banyak bintang nang mati, namun banyak jugo bintang nang lahir. Sedangkan nang dimaksud dengan, ‘manyempurnokan’ adolah proses pambentukan bintang-bintang baru nang terus balanjut sejak pambentukan alam semesta.

وَاِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلٰۤىِٕكَةِ اِنِّيْ جَاعِلٌ فِى الْاَرْضِ خَلِيْفَةً ۗ قَالُوْٓا اَتَجْعَلُ فِيْهَا مَنْ يُّفْسِدُ فِيْهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاۤءَۚ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ۗ قَالَ اِنِّيْٓ اَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ٣٠
Wa iż qāla rabbuka lil-malā'ikati innī jā‘ilun fil-arḍi khalīfah(tan), qālū ataj‘alu fīhā may yufsidu fīhā wa yasfikud-dimā'(a), wa naḥnu nusabbiḥu biḥamdika wa nuqaddisu lak(a), qāla innī a‘lamu mā lā ta‘lamūn(a).
[30] (Ingatlah) ketiko Tuhan-mu bafirman kapado paro malaikat, “Aku bakal manjadikan Khalifah 13 di bumi.” Orang-orang tu bakato, “Apokah Engkau hendak manjadikan orang-orang nang marusak dan manumpahkan darah di sano, sedangkan kami batasbih mamuji-Mu dan manyucikan namo-Mu? Dio bafirman, “Sasungguhnyo Aku mangetaui apo nang idak kamu kataui.”
13) Dalam Al-Qur'an kata ‘khalīfah’ mampunyoi makno pangganti, pamimpin, panguaso, atau pangelola alam samesta.

وَعَلَّمَ اٰدَمَ الْاَسْمَاۤءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلٰۤىِٕكَةِ فَقَالَ اَنْۢبِـُٔوْنِيْ بِاَسْمَاۤءِ هٰٓؤُلَاۤءِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٣١
Wa ‘allama ādamal-asmā'a kullahā ṡumma ‘araḍahum ‘alal-malā'ikati faqāla ambi'ūnī bi'asmā'i hā'ulā'i in kuntum ṣādiqīn(a).
[31] Dio mangajarkan kapado Adam namo-namo (bendo) sagalonyo, kemudian Dio mamperliatkannyo kapado paro malaikat, sambil bafirman, “Sebutkan kapado-Ku namo-namo (bendo) iko kalu kamu benar!”

قَالُوْا سُبْحٰنَكَ لَا عِلْمَ لَنَآ اِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۗاِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيْمُ الْحَكِيْمُ٣٢
Qālū subḥānaka lā ‘ilma lanā illā mā ‘allamtanā, innaka antal-‘alīmul-ḥakīm(u).
[32] Malaikat-malaikat tu manjawab, “Mahasuci Engkau. Idak ado nang kami kataui selain apo nang lah Engkau ajarkan kapado kami. Sasungguhnyo, Engkaulah nang Maha Mangetaui jugo Mahabijaksano.

قَالَ يٰٓاٰدَمُ اَنْۢبِئْهُمْ بِاَسْمَاۤىِٕهِمْ ۚ فَلَمَّآ اَنْۢبَاَهُمْ بِاَسْمَاۤىِٕهِمْۙ قَالَ اَلَمْ اَقُلْ لَّكُمْ اِنِّيْٓ اَعْلَمُ غَيْبَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۙ وَاَعْلَمُ مَا تُبْدُوْنَ وَمَا كُنْتُمْ تَكْتُمُوْنَ٣٣
Qāla yā ādamu ambi'hum bi'asmā'ihim, falammā amba'ahum bi'asmā'ihim, qāla alam aqul lakum innī a‘lamu gaibas-samāwāti wal-arḍ(i), wa a‘lamu mā tubdūna wa mā kuntum taktumūn(a).
[33] Dio (Allah) bafirman, “Oi Adam, bagi taukanlah kapado malaikat-malaikat tu namo-namo bendo tu!” Sasudah dio (Adam) manyebutkan namo-namo tu, Dio bafirman, “Bukankah lah Kukatokan kapadomu bahwa Aku mangetaui rahasio langit dan bumi, dan Aku mangetaui apo nang kamu nyatokan dan apo nang suko kamu singitkan?”

وَاِذْ قُلْنَا لِلْمَلٰۤىِٕكَةِ اسْجُدُوْا لِاٰدَمَ فَسَجَدُوْٓا اِلَّآ اِبْلِيْسَۗ اَبٰى وَاسْتَكْبَرَۖ وَكَانَ مِنَ الْكٰفِرِيْنَ٣٤
Wa iż qulnā lil-malā'ikatisjudū li ādama fasajadū illā iblīs(a), abā wastakbara wa kāna minal-kāfirīn(a).
[34] (Ingatlah) katiko Kami bafirman kapado paro malaikat, “Sujudlah kamu kapado Adam!” Mako, paro malaikat tu pun sujud, kacuali Iblis. 14 Io manolaknyo dan manyongkakkan diri, dan dio tamasuk golongan kafir.
14) Iblis tamasuk nang disuruh sujud dan barasal dari golongan jin.

وَقُلْنَا يٰٓاٰدَمُ اسْكُنْ اَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَاۖ وَلَا تَقْرَبَا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُوْنَا مِنَ الظّٰلِمِيْنَ٣٥
Wa qulnā yā ādamuskun anta wa zaujukal-jannata wa kulā minhā ragadan ḥaiṡu syi'tumā, wa lā taqrabā hāżihisy-syajarata fa takūnā minaẓ-ẓālimīn(a).
[35] Kami bafirman, “Oi Adam, tinggallah kamu dan binimu di dalam surgo, makanlah dengan nikmat (sagalo rupo makanan) nang ado di sano sasukomu, dan janganlah kamu dekati pohon iko, 15 sahinggo kamu tamasuk orang-orang nang aniayo!” 16
15) Setan mangicuh Nabi Adam a.s. bahwa siapo nang makan buah pohon tu kagi kekal di dalam surgo (tengok surat Thāhā/20 : 120). 16) Orang zalim adolah orang nang malakukan gawe aniayo nang marugikan dirinyo dewek maupun orang lain.

فَاَزَلَّهُمَا الشَّيْطٰنُ عَنْهَا فَاَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيْهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوْا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۚ وَلَكُمْ فِى الْاَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَّمَتَاعٌ اِلٰى حِيْنٍ٣٦
Fa'azallahumasy-syaiṭānu ‘anhā fa akhrajahumā mimmā kānā fīh(i), wa qulnahbiṭū ba‘ḍukum liba‘ḍin ‘aduww(un), wa lakum fil-arḍi mustaqarruw wa matā‘un ilā ḥīn(in).
[36] Lalu, setan manggelincirkan kaduonyo dari surgo 17 sahinggo kaduonyo dikaluarkan dari sagalo kanikmatan ketiko kaduonyo di sano (surgo). Kami bafirman, “Turunlah kamu! Sabagian kamu manjadi musuh bagi nang lain serto bagi kamu ado genah tinggal dan kasenangan di bumi sampe waktu nang ditentukan.”
17) Nabi Adam a.s. dan Hawa mamakan buah pohon nang dilarang tu, sahinggo diusir Allah SWT. dari surgo dan diturunkan ka dunio.

فَتَلَقّٰٓى اٰدَمُ مِنْ رَّبِّهٖ كَلِمٰتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ۗ اِنَّهٗ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيْمُ٣٧
Fatalaqqā ādamu mir rabbihī kalimātin fatāba ‘alaih(i), innahū huwat-tawwābur- raḥīm(u).
[37] Kemudian, Adam manerimo baberapo kalimat 18 dari Tuhan-nyo, lalu Dio pun manerimo tobatnyo. Sasungguhnyo Diolah Nang Maha Panerimo tobat lagi Maha Panyayang.
18) Nang dimaksud baberapo kalimat pado ayat ko adolah ucapan untuk mamohon ampun (tobat) dari Allah SWT macam disebut dalam surah al-A’raf/7:23.

قُلْنَا اهْبِطُوْا مِنْهَا جَمِيْعًا ۚ فَاِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِّنِّيْ هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٣٨
Qulnahbiṭū minhā jamī‘ā(n), fa'immā ya'tiyannakum minnī hudan faman tabi‘a hudāya falā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[38] Kami bafirman, “Turunlah kamu gegalo dari surgo! Kemudian, kalu benar-benar datang patunjuk-Ku kapadomu, siapo bae nang mangikuti patunjuk-Ku, idak ado raso takut nang manimpo orang-orang tu dan orang-orang tu pun idak basedih hati.

وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ ࣖ٣٩
Wal-lażīna kafarū wa każżabū bi'āyātinā ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[39] (Sementaro tu), orang-orang nang mangengkari dan mandustokan ayat-ayat Kami, orang-orang tu lah panghuni nerako. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

يٰبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اذْكُرُوْا نِعْمَتِيَ الَّتِيْٓ اَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَاَوْفُوْا بِعَهْدِيْٓ اُوْفِ بِعَهْدِكُمْۚ وَاِيَّايَ فَارْهَبُوْنِ٤٠
Yā banī isrā'īlażkurū ni‘matiyal-latī an‘amtu ‘alaikum wa aufū bi‘ahdī ūfi bi‘ahdikum, wa iyyāya farhabūn(i).
[40] Oi Bani Israil! 19 Ingatlah nikmat-Ku nang lah Aku bagihkan kapadomu dan penuhilah janjimu kapado-Ku, 20 niscayo Aku penuhi janji-Ku kapadomu. Hanyo kapado-Ku hendaknyo kamu takut.
19) Israil adolah namo lain Nabi Ya‘qub a.s. Oleh kareno tu, Bani Israil adolah katurunan Nabi Ya‘qub a.s. dan kini dikenal dengan bangso Yahudi. 20) Di antaro Janji Bani Israil kapado Allah iolah hanyo manyembah Allah, idak manyekutukan-Nyo, serto baiman kapado Nabi Muhammad saw. Samacam mano nang tasebut di dalam Taurat.

وَاٰمِنُوْا بِمَآ اَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُوْنُوْٓا اَوَّلَ كَافِرٍۢ بِهٖ ۖ وَلَا تَشْتَرُوْا بِاٰيٰتِيْ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۖوَّاِيَّايَ فَاتَّقُوْنِ٤١
Wa āminū bimā anzaltu muṣaddiqal limā ma‘akum wa lā takūnū awwala kāfirim bih(ī), wa lā tasytarū bi'āyātī ṡamanan qalīlā(n), wa iyyāya fattaqūn(i).
[41] Baimanlah kamu kapado apo nang lah Aku turunkan (Al-Qur'an) nang mambenarkan nang ado pado kamu (Taurat) dan janganlah kamu manjadi orang-orang nang pertamo kafir kapadonyo. Janganlah kamu manukarkan ayat-ayat-Ku dengan hargo murah dan batakwalah hanyo kapado-Ku.

وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ٤٢
Wa lā talbisul-ḥaqqa bil-bāṭili wa taktumul-ḥaqqa wa antum ta‘lamūn(a).
[42] Janganlah kamu campur adukkan kabenaran dengan kabatilan 21 dan (jangan pulak) kamu singitkan kabenaran, sedangkan kamu mangetauinyo.
21) Nang dimaksud dengan kebatilan adolah kesalahan, kejahatan, kemungkaran, dan sabagainyo.

وَاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَ وَارْكَعُوْا مَعَ الرّٰكِعِيْنَ٤٣
Wa aqīmuṣ-ṣalāta wa ātuz-zakāta warka‘ū ma‘ar-rāki‘īn(a).
[43] Tegakkanlah sembahyang, tunaikanlah zakat, dan rukuklah basamo orang-orang nang rukuk.

۞ اَتَأْمُرُوْنَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ اَنْفُسَكُمْ وَاَنْتُمْ تَتْلُوْنَ الْكِتٰبَ ۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ٤٤
Ata'murūnan-nāsa bil-birri wa tansauna anfusakum wa antum tatlūnal-kitāb(a), afalā ta‘qilūn(a).
[44] Ngapo kamu manyuruh orang-orang laen (ngerjokan) kabajikan, sedangkan kamu malupokan dirimu dewek, padohal kamu mambaco Kitab suci (Taurat)? Idakkah kamu paham?

وَاسْتَعِيْنُوْا بِالصَّبْرِ وَالصَّلٰوةِ ۗ وَاِنَّهَا لَكَبِيْرَةٌ اِلَّا عَلَى الْخٰشِعِيْنَۙ٤٥
Wasta‘īnū biṣ-ṣabri waṣ-ṣalāh(ti), wa innahā lakabīratun illā ‘alal-khāsyi‘īn(a).
[45] Mintaklah tolong (kapado Allah) dengan sabar dan sembahyang. Sasungguhnyo (sembahyang) tu berat nian, kacuali bagi orang-orang nang khusuk.

الَّذِيْنَ يَظُنُّوْنَ اَنَّهُمْ مُّلٰقُوْا رَبِّهِمْ وَاَنَّهُمْ اِلَيْهِ رٰجِعُوْنَ ࣖ٤٦
Allażīna yaẓunnūna annahum mulāqū rabbihim wa annahum ilaihi rāji‘ūn(a).
[46] (Yaitu) orang-orang nang yakin bahwa orang-orang tu bakal manemui Tuhannyo dan hanyo kapado-Nyo orang-orang tu balik.

يٰبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اذْكُرُوْا نِعْمَتِيَ الَّتِيْٓ اَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَاَنِّيْ فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعٰلَمِيْنَ٤٧
Yā banī isrā'īlażkurū ni‘matiyal-latī an‘amtu ‘alaikum wa annī faḍḍaltukum ‘alal- ‘ālamīn(a).
[47] Oi Bani Israil, ingatlah nikmat-Ku nang lah Aku bagihkan kapadomu dan sasungguhnyo Aku lah malebihkan kamu dari sagalo umat di alam iko (pado maso tu).

وَاتَّقُوْا يَوْمًا لَّا تَجْزِيْ نَفْسٌ عَنْ نَّفْسٍ شَيْـًٔا وَّلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَّلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَّلَا هُمْ يُنْصَرُوْنَ٤٨
Wattaqū yaumal lā tajzī nafsun ‘an nafsin syai'aw wa lā yuqbalu minhā syafā‘atuw wa lā yu'khażu minhā ‘adluw wa lā hum yunṣarūn(a).
[48] Takutlah kamu pado suatu hari (kiamat), nang sasaorang idak mampu mambelo orang lain dikit pun, syafaat 22 dan tebusan apo pun darinyo idak diterimo, dan orang-orang tu idak bakal ditolong.
22) Syafaat iolah pertolongan nang, antaro lain, dibagihkan oleh malaikat, paro nabi, atau orang-orang mukmin pilihan atas izin Allah Swt. untuk maringankan azab sasaorang atau bebannyo di akherat.

وَاِذْ نَجَّيْنٰكُمْ مِّنْ اٰلِ فِرْعَوْنَ يَسُوْمُوْنَكُمْ سُوْۤءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُوْنَ اَبْنَاۤءَكُمْ وَيَسْتَحْيُوْنَ نِسَاۤءَكُمْ ۗ وَفِيْ ذٰلِكُمْ بَلَاۤءٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ عَظِيْمٌ٤٩
Wa iż najjainākum min āli fir‘auna yasūmūnakum sū'al-‘ażābi yużabbiḥūna abnā'akum wa yastaḥyūna nisā'akum, wa fī żālikum balā'um mir rabbikum ‘aẓīm(un).
[49] (Ingatlah) katiko Kami manyelamatkan kamu dari (Fir’aun dan) pangikut- pangikut Fir’aun. 23 Orang-orang tu manimpokan siksoan nang sangat berat kapadomu. Orang-orang tu manyeùbelih anak-anak lakimu dan manalakkan hidup anak-anak perempuanmu. Pado nang demikian ado cobaan nang besak dari Tuhan-mu.
23) Fir‘aun adolah gelar bagi rajo-rajo Mesir Kuno. Menurut sabagian ahli sejarah, Fir‘aun pado maso Nabi Musa a.s. adolah Menepthan (1232–1224 SM) nang dikenal dengan Ramses II.

وَاِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَاَنْجَيْنٰكُمْ وَاَغْرَقْنَآ اٰلَ فِرْعَوْنَ وَاَنْتُمْ تَنْظُرُوْنَ٥٠
Wa iż faraqnā bikumul-baḥra fa'anjainākum wa agraqnā āla fir‘auna wa antum tanẓurūn(a).
[50] (Ingatlah) katiko Kami mambelah laut untukmu, lalu Kami manyelamatkanmu dan manenggelamkan (Fir’aun dan) pangikut Fir’aun, sedangkan kamu manyaksikannyo. 24
24) Allah Swt. mambagi mukjizat kapado Nabi Musa a.s. dengan membagihkan jalan malalui laut nang tasibak. Belum ado panjelasan ilmiah, caronyo. Salah sikok caronyo, biso jadi palintasan eksodus malalui celah teluk nang sempit. Dengan kakuasoan Allah Swt., rombongan Nabi Musa a.s. melintasi tepat saat laut surut maksimum saat purnama atau bulan baru sahinggo cukup waktu untuk melintas. Sekitar 6 jam kemudian, rombongan Fir‘aun mengejar. Saat di tengah, aek laut mulai pasang dan manenggelamkan rombongan Fir‘aun.

وَاِذْ وٰعَدْنَا مُوْسٰىٓ اَرْبَعِيْنَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْۢ بَعْدِهٖ وَاَنْتُمْ ظٰلِمُوْنَ٥١
Wa iż wā‘adnā mūsā arba‘īna lailatan ṡummattakhażtumul-‘ijla mim ba‘dihī wa antum ẓālimūn(a).
[51] (Ingatlah) katiko Kami manjanjikan (petunjuk Taurat) kapado Musa (malalui munajat selamo) empat puluh malam. 25 Kemudian, kamu (Bani Israil) manjadikan (patung) anak jawi (sabagai sasembahan) sasudah (kapergian)-nyo dan kamu (manjadi) orang-orang nang zholim.
25) Allah Swt. manjanjikan bahwa waktu munajat Nabi Musa a.s. untuk manerimo patunjuk (Taurat) adolah empat puluh malam. Tapi, umatnyo idak sabar manunggunyo sahinggo orang tu menyembah patung anak jawi nang dibuat oleh Samiri.

ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِّنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ٥٢
Ṡumma ‘afaunā ‘ankum mim ba‘di żālika la‘allakum tasykurūn(a).
[52] Sasudah tu, kami memaafkan kamu supayo kamu basyukur.

وَاِذْ اٰتَيْنَا مُوْسَى الْكِتٰبَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُوْنَ٥٣
Wa iż ātainā mūsal-kitāba wal-furqāna la‘allakum tahtadūn(a).
[53] (Ingatlah) katiko Kami bagihkan kitab (Taurat) dan furqān kapado Musa supayo kamu mandapat patunjuk. 26
26) Kitab nang dimaksudkan adolah kumpulan wahyu nang disebut Taurat dan baguno sabagai furqān, yaitu mambedakan antaro hak dan batil.

وَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ اِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوْبُوْٓا اِلٰى بَارِىِٕكُمْ فَاقْتُلُوْٓا اَنْفُسَكُمْۗ ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ عِنْدَ بَارِىِٕكُمْۗ فَتَابَ عَلَيْكُمْ ۗ اِنَّهٗ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيْمُ٥٤
Wa iż qāla mūsā liqaumihī yā qaumi innakum ẓalamtum anfusakum bittikhāżikumul- ‘ijla fatūbū ilā bāri'ikum faqtulū anfusakum, żālikum khairul lakum ‘inda bāri'ikum, fatāba ‘alaikum, innahū huwat-tawwābur-raḥīm(u).
[54] (Ingatlah) katiko Musa bakato kapado kaumnyo, “Oi kaumku, sasungguhnyo kamu lah manganiayo dirimu dewek dengan manjadikan (patung) anak jawi (sabagai sembahan). Kareno tu, batobatlah kapado panciptomu dan bunuhlah dirimu. 27 Tu lebih baik bagimu dalam pandangan panciptomu. Dio bakal manerimo tobatmu. Sasungguhnyo Diolah nang Maha Panerimo Tobat lagi Maha Panyayang.
27) Untuk ungkapan “mambunuh dirimu” ado nang mangartikan, budak-budak nang idak manyembah patung anak jawi tu mambunuh orang nang manyembahnyo. Ado pulak nang mangartikan, orang nang manyembah patung anak jawi tu saling mambunuh dan ado pulak nang mangartikan orang-orang tu disuruh mambunuh diri orang-orang tu masing-masing untuk bataubat.

وَاِذْ قُلْتُمْ يٰمُوْسٰى لَنْ نُّؤْمِنَ لَكَ حَتّٰى نَرَى اللّٰهَ جَهْرَةً فَاَخَذَتْكُمُ الصّٰعِقَةُ وَاَنْتُمْ تَنْظُرُوْنَ٥٥
Wa iż qultum yā mūsā lan nu'mina laka ḥattā narallāha jahratan fa'akhażatkumuṣ-ṣā‘iqatu wa antum tanẓurūn(a).
[55] (Ingatlah) katiko kamu bakato, “Oi Musa, kami idak bakal baiman kapadomu sabelum mangimak Allah dengan jelas.” Mako, halilintar manyambarmu dan manyaksikan.

ثُمَّ بَعَثْنٰكُمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ٥٦
Ṡumma ba‘aṡnākum mim ba‘di mautikum la‘allakum tasykurūn(a).
[56] Kemudian, Kami mambangkitkan kamu sasudah kamatianmu, supayo kamu besyukur.

وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَاَنْزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوٰى ۗ كُلُوْا مِنْ طَيِّبٰتِ مَا رَزَقْنٰكُمْ ۗ وَمَا ظَلَمُوْنَا وَلٰكِنْ كَانُوْٓا اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُوْنَ٥٧
Wa ẓallalnā ‘alaikumul-gamāma wa anzalnā ‘alaikumul-manna was-salwā, kulū min ṭayyibāti mā razaqnākum, wa mā ẓalamūnā wa lākin kānū anfusahum yaẓlimūn(a).
[57] Kami mamayungi kamu dengan awan dan Kami manurunkan kapadomu manna dan salwa. 28 Makanlah (makanan) nang baik-baik dari rezeki nang lah Kami bagihkan kapadomu. Orang-orang tu idak manganiayo Kami, tapi justru orang-orang tulah nang manganiayo diri dewek.
28) ‘Manna’ adolah sejenis madu, salwa adolah sejenis burung puyuh.

وَاِذْ قُلْنَا ادْخُلُوْا هٰذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوْا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَّادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَّقُوْلُوْا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطٰيٰكُمْ ۗ وَسَنَزِيْدُ الْمُحْسِنِيْنَ٥٨
Wa iż qulnadkhulū hāżihil-qaryata fakulū minhā ḥaiṡu syi'tum ragadaw wadkhulul- bāba sujjadaw wa qūlū ḥiṭṭatun nagfir lakum khaṭāyākum, wa sanazīdul-muḥsinīn(a).
[58] (Ingatlah) katiko Kami bafirman, “Masuklah ka negeri iko (Baitulmaqdis). Mako makanlah dengan nikmat (bamacam makanan) nang ado di sano sekendakmu. Masukilah pinti gerbangnyo sambil mambungkuk dan bakatolah, “Bebaskanlah kami (dari doso-doso kami),” niscayo Kami ampuni kasalahan-kasalahanmu. Kami bakal manambah (karunia) bagi orang-orang nang babuat kabaikan.

فَبَدَّلَ الَّذِيْنَ ظَلَمُوْا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِيْ قِيْلَ لَهُمْ فَاَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِيْنَ ظَلَمُوْا رِجْزًا مِّنَ السَّمَاۤءِ بِمَا كَانُوْا يَفْسُقُوْنَ ࣖ٥٩
Fabaddalal-lażīna ẓalamū qaulan gairal-lażī qīla lahum fa anzalnā ‘alal-lażīna ẓalamū rijzam minas-samā'i bimā kānū yafsuqūn(a).
[59] Lalu, orang-orang nang aniayo mangganti perentah dengan (perentah laen) nang idak diperentahkan kapado orang-orang tu. Maka, Kami turunkan malapetako dari langit kapado orang-orang nang aniayo tu kareno orang-orang tu (selalu) babuat fasik.

۞ وَاِذِ اسْتَسْقٰى مُوْسٰى لِقَوْمِهٖ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِّعَصَاكَ الْحَجَرَۗ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا ۗ قَدْ عَلِمَ كُلُّ اُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ ۗ كُلُوْا وَاشْرَبُوْا مِنْ رِّزْقِ اللّٰهِ وَلَا تَعْثَوْا فِى الْاَرْضِ مُفْسِدِيْنَ٦٠
Wa iżistasqā mūsā liqaumihī faqulnaḍrib bi‘aṣākal-ḥajar(a), fanfajarat minhuṡnatā ‘asyrata ‘ainā(n), qad ‘alima kullu unāsim masyrabahum, kulū wasyrabū mir rizqillāhi wa lā ta‘ṡau fil-arḍi mufsidīn(a).
[60] (Ingatlah) katiko Musa mamohon (curahan) aek untuk kaumnyo. Lalu, Kami bafirman, “Pukullah batu tu dengan tongkatmu!” Mako, mamancarlah darinyo (batu tu) duo belas mato aek. Setiap suku lah mangetaui genah minumnyo (masing-masing). Makan dan minumlah rezeki (nang dibagihkan) Allah dan janganlah babuat kajahatan di bumi dengan babuat karusakan.

وَاِذْ قُلْتُمْ يٰمُوْسٰى لَنْ نَّصْبِرَ عَلٰى طَعَامٍ وَّاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْۢبِتُ الْاَرْضُ مِنْۢ بَقْلِهَا وَقِثَّاۤىِٕهَا وَفُوْمِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا ۗ قَالَ اَتَسْتَبْدِلُوْنَ الَّذِيْ هُوَ اَدْنٰى بِالَّذِيْ هُوَ خَيْرٌ ۗ اِهْبِطُوْا مِصْرًا فَاِنَّ لَكُمْ مَّا سَاَلْتُمْ ۗ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاۤءُوْ بِغَضَبٍ مِّنَ اللّٰهِ ۗ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَيَقْتُلُوْنَ النَّبِيّٖنَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۗ ذٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَّكَانُوْا يَعْتَدُوْنَ ࣖ٦١
Wa iż qultum yā mūsā lan naṣbira ‘alā ṭa‘āmiw wāḥidin fad‘u lanā rabbaka yukhrij lanā mimmā tumbitul-arḍu mim baqlihā wa qiṡṡā'ihā wa fūmihā wa ‘adasihā wa baṣalihā, qāla atastabdilūnal-lażī huwa adnā bil-lażī huwa khair(un), ihbiṭū miṣran fa inna lakum mā sa'altum, wa ḍuribat ‘alaihimuż-żillatu wal-maskanatu wa bā'ū bigaḍabim minallāh(i), żālika bi'annahum kānū yakfurūna bi'āyātillāhi wa yaqtulūnan- nabiyyīna bi gairil-ḥaqq(i), żālika bimā ‘aṣaw wa kānū ya‘tadūn(a).
[61] (Ingatlah) katiko kamu bakato, “Oi Musa, Kami idak tahan hanyo (makan) dengan sekok macam makanan. Mako mohonkanlah kapado Tuhanmu untuk kami supayo Dio mambagih kami apo nang ditumbuhkan bumi, seperti sayur-mayur, mantimun, bawang putih, kacang adas, dan bawang merah.” Dio (Musa) manjawab, “Apokah kamu maminta sasuatu nang buruk sabagai ganti dari sasuatu nang baik? Pegilah ka suatu kota. Pasti kamu bakal mamperoleh apo nang kamu minta.” kemudian orang-orang tu ditimpo kanistaan dan kamiskinan, dan orang-orang tu (balik) mandapat kamurkoan dari Allah. Hal tu (tajadi) kareno orang-orang tu mangengkari ayat-ayat Allah dan mambunuh paro nabi tanpa hak (alasan nang benar). Nang demikian tu ditimpokan kareno orang-orang tu durhaka dan malampaui batas.

اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَالَّذِيْنَ هَادُوْا وَالنَّصٰرٰى وَالصَّابِــِٕيْنَ مَنْ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْۚ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٦٢
Innal-lażīna āmanū wal-lażīna hādū wan-naṣārā waṣ-ṣābi'īna man āmana billāhi wal- yaumil-ākhiri wa ‘amila ṣāliḥan fa lahum ajruhum ‘inda rabbihim, wa lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[62] Sasungguhnyo orang-orang nang baiman, orang-orang Yahudi, orang-orang Nasrani dan orang-orang Shabiin, 29 siapo bae (di antaro orang-orang tu) nang baiman kapado Allah dan hari akhir, jugo mangerjokan kabajikan (pasti) mandapat pahalo dari Tuhannyo, idak ado raso takut pado orang-orang tu dan orang-orang tu idak basedih hati. 30
29) Shabi’in adolah umat sabelum Nabi Muhammad saw nang mangetaui adonyo Tuhan nang Maha So, dan mampercayoi adonyo pangaruh bintang-bintang. 30) Ayat ini marupokan katentuan umum bagi setiap umat pado masanyo masing-masing. Misalnya, umat Yahudi pado maso Nabi Musa a.s. dan umat Nasrani pado maso Nabi Isa a.s.

وَاِذْ اَخَذْنَا مِيْثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّوْرَۗ خُذُوْا مَآ اٰتَيْنٰكُمْ بِقُوَّةٍ وَّاذْكُرُوْا مَا فِيْهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَ٦٣
Wa iż akhażnā mīṡāqakum wa rafa‘nā fauqakumuṭ-ṭūr(a), khużū mā ātainākum biquwwatiw ważkurū mā fīhi la‘allakum tattaqūn(a).
[63] (Ingatlah) katiko Kami mangambil janjimu dan Kami angkat gunung (Sinai) di atasmu (sambil bafirman), “Pegang kuatlah apo nang lah Kami bagihkan kapadomu dan ingatlah apo nang ado di dalamnyo supayo kamu batakwa.

ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِّنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهٗ لَكُنْتُمْ مِّنَ الْخٰسِرِيْنَ٦٤
Ṡumma tawallaitum mim ba‘di żālika falau lā faḍlullāhi ‘alaikum wa raḥmatuhū lakuntum minal-khāsirīn(a).
[64] Sasudah tu, kamu bapaling. Mako, sekironyo bukan kareno karunia Allah dan Rahmat-Nyo kapadomu, pasti kamu tamasuk orang-orang nang rugi.

وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِيْنَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِى السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُوْنُوْا قِرَدَةً خٰسِـِٕيْنَ٦٥
Wa laqad ‘alimtumul-lażīna‘tadau minkum fis-sabti faqulnā lahum kūnū qiradatan khāsi'īn(a).
[65] Sungguh, kamu benar-benar lah mangetaui orang-orang nang mangerjokan palanggaran di antaro kamu pado hari Sabat, lalu Kami katokan kapado orang-orang tu, “Jadilah kamu kero nang hino”.

فَجَعَلْنٰهَا نَكَالًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِيْنَ٦٦
Faja‘alnāhā nakālal limā baina yadaihā wa mā khalfahā wa mau‘iẓatal lil-muttaqīn(a).
[66] Mako, Kami jadikan (nang demikian) tu peringatan bagi orang-orang pado maso tu dan bagi orang-orang nang tibo kemudian, serto jadi pelajaran bagi orang-orang nang batakwa.

وَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهٖٓ اِنَّ اللّٰهَ يَأْمُرُكُمْ اَنْ تَذْبَحُوْا بَقَرَةً ۗ قَالُوْٓا اَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا ۗ قَالَ اَعُوْذُ بِاللّٰهِ اَنْ اَكُوْنَ مِنَ الْجٰهِلِيْنَ٦٧
Wa iż qāla mūsā liqaumihī innallāha ya'murukum an tażbaḥū baqarah(tan), qālū atattakhiżunā huzuwā(n), qāla a‘ūżu billāhi an akūna minal-jāhilīn(a).
[67] (Ingatlah) katiko Musa bakato kapado kaumnyo, “Allah mamarintahkan kamu agar manyembelih sekok sapi.” Orang-orang tu batanyo, “Apokah engkau bakal manjadikan kami sabagai ejekan?” Dio manjawab, aku balindung kapado Allah supayo idak tamasuk orang-orang nang bengak (jahil). 31
31) Kata ‘jahil’ biso berarti ‘bengak, mayakini sasuatu nang idak benar, atau malakukan perbuatan nang idak layak dikerjokan’.

قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَّنَا مَا هِيَ ۗ قَالَ اِنَّهٗ يَقُوْلُ اِنَّهَا بَقَرَةٌ لَّا فَارِضٌ وَّلَا بِكْرٌۗ عَوَانٌۢ بَيْنَ ذٰلِكَ ۗ فَافْعَلُوْا مَا تُؤْمَرُوْنَ٦٨
Qālud‘u lanā rabbaka yubayyil lanā mā hiy(a), qāla innahū yaqūlu innahā baqaratul lā fāriḍuw wa lā bikr(un), ‘awānum baina żālik(a), faf‘alū mā tu'marūn(a).
[68] Orang-orang tu bakato, “Mohonkanlah kapado Tuhanmu untuk kami supayo Dio manjelaskan kapado kami tentang (jawi) tu. Dio (Musa) manjawab, “Dio (Allah) bafirman bahwa jawi tu idak tuo dan idak mudo, (tapi) pertengahan antaro tu. Mako, kerjokanlah apo nang diperentah kapadomu.”

قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَّنَا مَا لَوْنُهَا ۗ قَالَ اِنَّهٗ يَقُوْلُ اِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاۤءُ فَاقِعٌ لَّوْنُهَا تَسُرُّ النّٰظِرِيْنَ٦٩
Qālud‘u lanā rabbaka yubayyil lanā mā launuhā, qāla innahū yaqūlu innahā baqaratun ṣafrā'u fāqi‘ul launuhā tasurrun-nāẓirīn(a).
[69] Orang-orang tu bakato, “Mohonkanlah kapado Tuhanmu untuk kami supayo Dio manjelaskan kapado kami apo warnonyo.” Dio (Musa) manjawab, “Dio (Allah) bafirman bahwa (sapi) tu adolah jawi nang warnonyo kuning tuo, nang manyenangkan orang-orang nang mamandangnyo”.

قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَّنَا مَا هِيَۙ اِنَّ الْبَقَرَ تَشٰبَهَ عَلَيْنَاۗ وَاِنَّآ اِنْ شَاۤءَ اللّٰهُ لَمُهْتَدُوْنَ٧٠
Qālud‘u lanā rabbaka yubayyil lanā mā hiy(a), innal-baqara tasyābaha ‘alainā, wa innā in syā'allāhu lamuhtadūn(a).
[70] Orang-orang tu bakato, “Mohonkanlah kapado Tuhanmu untuk kami supayo Dio manjelaskan kapado kami tentang (sapi) tu. (Kareno) sasungguhnyo jawi tu belum jelas bagi kami, dan kalu Allah manghendakinyo, niscayo kami mandapat patunjuk.”

قَالَ اِنَّهٗ يَقُوْلُ اِنَّهَا بَقَرَةٌ لَّا ذَلُوْلٌ تُثِيْرُ الْاَرْضَ وَلَا تَسْقِى الْحَرْثَۚ مُسَلَّمَةٌ لَّاشِيَةَ فِيْهَا ۗ قَالُوا الْـٰٔنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ فَذَبَحُوْهَا وَمَا كَادُوْا يَفْعَلُوْنَ ࣖ٧١
Qāla innahū yaqūlu innahā baqaratul lā żalūlun tuṡīrul-arḍa wa lā tasqil-ḥarṡ(a), musallamatul lā syiyata fīhā, qālul-'āna ji'ta bil-ḥaqqi fażabaḥūhā wa mā kādū yaf‘alūn(a).
[71] Dio (Musa) manjawab, “Dio (Allah) bafirman bahwa (sapi) tu adolah jawi nang belum pernah digunokan untuk mambajak tanah dan idak (pulak) untuk mangae-i tanaman, sehat, dan dak do belang.” Orang-orang tu bakato, “Sekarang barulah kamu manerangkan (hal) nang sabenarnyo.” Lalu, orang-orang tu mangesotnyo, dan hampir bae orang-orang tu idak malaksanokan (perentah) tu.

وَاِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادّٰرَءْتُمْ فِيْهَا ۗ وَاللّٰهُ مُخْرِجٌ مَّا كُنْتُمْ تَكْتُمُوْنَ ۚ٧٢
Wa iż qultum nafsan faddāra'tum fīhā, wallāhu mukhrijum mā kuntum taktumūn(a).
[72] (Ingatlah) katiko kamu mambunuh sasaorang lalu kamu tuduh-manuduh tentang tu. Tapi Allah manyingkapkan apo nang kamu singitkan.

فَقُلْنَا اضْرِبُوْهُ بِبَعْضِهَاۗ كَذٰلِكَ يُحْيِ اللّٰهُ الْمَوْتٰى وَيُرِيْكُمْ اٰيٰتِهٖ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ٧٣
Faqulnaḍribūhu biba‘ḍihā, każālika yuḥyillāhul-mautā wa yurīkum āyātihī la‘allakum ta‘qilūn(a).
[73] Lalu, Kami bafirman, “Pukullah (mayat) tu dengan bagian dari (sapi) tu!” Macam tulah Allah manghidupkan (orang) nang lah mati, dan Dio mampeliatkan kapadomu tando-tando (kakuasoan-Nyo) supayo kamu mangerti.

ثُمَّ قَسَتْ قُلُوْبُكُمْ مِّنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ فَهِيَ كَالْحِجَارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً ۗ وَاِنَّ مِنَ الْحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْاَنْهٰرُ ۗ وَاِنَّ مِنْهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاۤءُ ۗوَاِنَّ مِنْهَا لَمَا يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللّٰهِ ۗوَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ٧٤
Ṡumma qasat qulūbukum mim ba‘di żālika fahiya kal-ḥijārati au asyaddu qaswah(tan), wa inna minal-ḥijārati lamā yatafajjaru minhul-anhār(u), wa inna minhā lamā yasysyaqqaqu fayakhruju minhul-mā'(u), wa inna minhā lamā yahbiṭu min khasy-yatillāh(i), wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ta‘malūn(a).
[74] Sasudah tu, hatimu manjadi keras sahinggo io (hatimu) serupo batu, bahkan lebih keras. Padohal, dari batu-batu tu pasti ado sungei-sungei nang (aeknyo) mamancar. Ado pulak nang tebelah, lalu keluarlah mato aek darinyo, dan ado lagi nang maluncur jatuh kareno takut kapado Allah. Allah idaklah lengah pado apo nang kamu kerjokan.

۞ اَفَتَطْمَعُوْنَ اَنْ يُّؤْمِنُوْا لَكُمْ وَقَدْ كَانَ فَرِيْقٌ مِّنْهُمْ يَسْمَعُوْنَ كَلَامَ اللّٰهِ ثُمَّ يُحَرِّفُوْنَهٗ مِنْۢ بَعْدِ مَا عَقَلُوْهُ وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ٧٥
Afa taṭma‘ūna ay yu'minū lakum wa qad kāna farīqum minhum yasma‘ūna kalāmallāhi ṡumma yuḥarrifūnahū mim ba‘di mā ‘aqalūhu wa hum ya‘lamūn(a).
[75] Mako, apokah kamu (muslimin) mangharap nian orang-orang tu suapyo pecayo kapadomu, sedangkan segolongan orang-orang tu nganing firman Allah ? Lalu, orang-orang tu mangubahnyo sasudah mamahaminyo. Padohal, orang-orang tu mangetauinyo.

وَاِذَا لَقُوا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا قَالُوْٓا اٰمَنَّاۚ وَاِذَا خَلَا بَعْضُهُمْ اِلٰى بَعْضٍ قَالُوْٓا اَتُحَدِّثُوْنَهُمْ بِمَا فَتَحَ اللّٰهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَاۤجُّوْكُمْ بِهٖ عِنْدَ رَبِّكُمْ ۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ٧٦
Wa iżā laqul-lażīna āmanū qālū āmannā, wa iżā khalā ba‘ḍuhum ilā ba‘ḍin qālū atuḥaddiṡūnahum bimā fataḥallāhu ‘alaikum liyuḥājjūkum bihī ‘inda rabbikum, afalā ta‘qilūn(a).
[76] Kalu bajumpo dengan orang-orang nang baiman, orang-orang tu bakato, “Kami lah baiman.” Tapi, kalu balik kapado sasamonyo, orang-orang tu batanyo, “Apokah bakal kamu ceritokan pado orang-orang tu apo nang lah dijelaskan Allah kapadomu sahinggo orang-orang tu dapat manyanggah kamu di muko Tuhanmu? Apokah kamu idakkah paham?”

اَوَلَا يَعْلَمُوْنَ اَنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّوْنَ وَمَا يُعْلِنُوْنَ٧٧
Awalā ya‘lamūna annallāha ya‘lamu mā yusirrūna wa mā yu‘linūn(a).
[77] Idakkah orang-orang tu tau bahwa Allah mangetaui apo nang orang-orang tu singitkan dan apo nang orang-orang tu nyatokan?

وَمِنْهُمْ اُمِّيُّوْنَ لَا يَعْلَمُوْنَ الْكِتٰبَ اِلَّآ اَمَانِيَّ وَاِنْ هُمْ اِلَّا يَظُنُّوْنَ٧٨
Wa minhum umiyyūna lā ya‘lamūnal-kitāba illā amāniyya wa in hum illā yaẓunnūn(a).
[78] Di antaro orang-orang tu ado nang buto huruf, idak mamahami Kitab (Taurat), kacuali hanyo barangan-angan dan orang-orang tu hanyo mangiro-ngiro.

فَوَيْلٌ لِّلَّذِيْنَ يَكْتُبُوْنَ الْكِتٰبَ بِاَيْدِيْهِمْ ثُمَّ يَقُوْلُوْنَ هٰذَا مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ لِيَشْتَرُوْا بِهٖ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۗفَوَيْلٌ لَّهُمْ مِّمَّا كَتَبَتْ اَيْدِيْهِمْ وَوَيْلٌ لَّهُمْ مِّمَّا يَكْسِبُوْنَ٧٩
Fawailul lil-lażīna yaktubūnal-kitāba bi'aidīhim ṡumma yaqūlūna hāżā min ‘indillāhi liyasytarū bihī ṡamanan qalīlā(n), fawailul lahum mimmā katabat aidīhim wa wailul lahum mimmā yaksibūn(a).
[79] Celakolah orang-orang nang manulis kitab dengan tangannyo dewek, kemudian bakato, “Ikolah dari Allah,” (dengan maksud) untuk manjualnyo dengan hargo murah. Mako, celakolah orang-orang tu kareno tangannyo dewek, dan celakolah orang-orang tu kareno apo nang orang-orang tu kerjokan”.

وَقَالُوْا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ اِلَّآ اَيَّامًا مَّعْدُوْدَةً ۗ قُلْ اَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللّٰهِ عَهْدًا فَلَنْ يُّخْلِفَ اللّٰهُ عَهْدَهٗٓ اَمْ تَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ٨٠
Wa qālū lan tamassanan-nāru illā ayyāmam ma‘dūdah (tan), qul attakhażtum ‘indallāhi ‘ahdan falay yukhlifallāhu ‘ahdahū am taqūlūna ‘alallāhi mā lā ta‘lamūn(a).
[80] Orang-orang tu bakato, “Nerako idak bakal manyentuh kami, kacuali baberapo hari be.” Katokanlah, “Sudahkah kamu manerimo janji dari Allah, sahinggo Allah idak bakal mangengkari janji-Nyo ataukah kamu bakato tentang Allah sasuatu nang idak kamu kataui?”

بَلٰى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَّاَحَاطَتْ بِهٖ خَطِيْۤـَٔتُهٗ فَاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٨١
Balā man kasaba sayyi'ataw wa aḥāṭat bihī khaṭī'atuhū fa ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[81] Bukan macamtu! Siapo nang bebuat kaburukan dan dosonyo lah manenggelamkannyo, orang-orang tulah panghuni nerako. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ ࣖ٨٢
Wal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti ulā'ika aṣḥābul-jannah(ti), hum fīhā khālidūn(a).
[82] Adopun orang-orang nang baiman dan mangerjokan kabajekan, orang-orang tulah panghuni surgo. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

وَاِذْ اَخَذْنَا مِيْثَاقَ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ لَا تَعْبُدُوْنَ اِلَّا اللّٰهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَانًا وَّذِى الْقُرْبٰى وَالْيَتٰمٰى وَالْمَسٰكِيْنِ وَقُوْلُوْا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَّاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَۗ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ اِلَّا قَلِيْلًا مِّنْكُمْ وَاَنْتُمْ مُّعْرِضُوْنَ٨٣
Wa iż akhażnā mīṡāqa banī isrā'īla lā ta‘budūna illallāha wa bil-wālidaini iḥsānaw wa żil-qurbā wal-yatāmā wal-masākīni wa qūlū lin-nāsi ḥusnaw wa aqīmuṣ-ṣalāta wa ātuz-zakāh(ta), ṡumma tawallaitum illā qalīlam minkum wa antum mu‘riḍūn(a).
[83] (Ingatlah) katiko Kami mangambil perjanjian dari Bani Israil, “Janganlah kamu manyembah selain Allah, dan babuat baiklah kapado keduo orang tuo, sanak kerabat, anak-anak yatim, dan orang-orang miskin. Selain tu, batutur katolah nang baik kapado manusio, kerjokanlah sembahyang, dan tunaikanlah zakat.” Tapi, kamu bapaling (mangengkari), kacuali sabagian kecik darimu, dan kamu (masih manjadi) pambangkang.

وَاِذْ اَخَذْنَا مِيْثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُوْنَ دِمَاۤءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُوْنَ اَنْفُسَكُمْ مِّنْ دِيَارِكُمْ ۖ ثُمَّ اَقْرَرْتُمْ وَاَنْتُمْ تَشْهَدُوْنَ٨٤
Wa iż akhażnā mīṡāqakum lā tasfikūna dimā'akum wa lā tukhrijūna anfusakum min diyārikum ṡumma aqrartum wa antum tasyhadūn(a).
[84] (Ingatlah) katiko Kami mangambil perjanjian (supayo) kamu idak manumpahkan darahmu (mambunuh orang) dan mangusir dirimu (saudaro sebangsomu) dari kampung halamanmu. Kemudian, kamu baikrar dan basaksi.

ثُمَّ اَنْتُمْ هٰٓؤُلَاۤءِ تَقْتُلُوْنَ اَنْفُسَكُمْ وَتُخْرِجُوْنَ فَرِيْقًا مِّنْكُمْ مِّنْ دِيَارِهِمْۖ تَظٰهَرُوْنَ عَلَيْهِمْ بِالْاِثْمِ وَالْعُدْوَانِۗ وَاِنْ يَّأْتُوْكُمْ اُسٰرٰى تُفٰدُوْهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ اِخْرَاجُهُمْ ۗ اَفَتُؤْمِنُوْنَ بِبَعْضِ الْكِتٰبِ وَتَكْفُرُوْنَ بِبَعْضٍۚ فَمَا جَزَاۤءُ مَنْ يَّفْعَلُ ذٰلِكَ مِنْكُمْ اِلَّا خِزْيٌ فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا ۚوَيَوْمَ الْقِيٰمَةِ يُرَدُّوْنَ اِلٰٓى اَشَدِّ الْعَذَابِۗ وَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ٨٥
Ṡumma antum hā'ulā'i taqtulūna anfusakum wa tukhrijūna farīqam minkum min diyārihim taẓāharūna ‘alaihim bil-iṡmi wal-‘udwān(i), wa iy ya'tūkum usārā tufādūhum wa huwa muḥarramun ‘alaikum ikhrājuhum, afa tu'minūna biba‘ḍil-kitābi wa takfurūna bi ba‘ḍ(in), famā jazā'u may yaf‘alu żālika minkum illā khizyun fil-ḥayātid-dun-yā, wa yaumal-qiyāmati yuraddūna ilā asyaddil-‘ażāb(i), wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ta‘malūn(a).
[85] Kemudian, kamu (Bani Israil) mambunuh dirimu (sasamomu) dan mangusir sagolongan dari kamu dari kampung halamannyo. Kamu saling mambantu (mangadapi) orang-orang tu dalam kejahatan dan permusuhan. Kalu orang-orang tu tibo kapadomu sabagai tawanan, kamu tebus orang-orang tu, padohal kamu dilarang mangusir orang-orang tu. Apokah kamu baiman kapado sabagian Kitab (Taurat) dan engkar kapado sabagian (nang laen)? Mako, idak ado balasan (nang pantas) bagi orang nang babuat macam tu di antaromu, selain kanistaan dalam kahidupan dunio dan pado hari kiamat orang-orang tu dibalikkan kapado azab nang paleng berat. Allah idak lengah dengan apo nang kamu kerjokan.

اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ اشْتَرَوُا الْحَيٰوةَ الدُّنْيَا بِالْاٰخِرَةِ ۖ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْصَرُوْنَ ࣖ٨٦
Ulā'ikal-lażīnasytarawul-ḥayātad-dun-yā bil-ākhirah(ti), falā yukhaffafu ‘anhumul-‘ażābu wa lā hum yunṣarūn(a).
[86] Orang-orang tulah orang-orang nang mambeli kahidupan dunio dengan (kahidupan) akherat. Mako, siksonya idak bakal diringankan dan orang-orang tu idak bakal dibantu.

وَلَقَدْ اٰتَيْنَا مُوْسَى الْكِتٰبَ وَقَفَّيْنَا مِنْۢ بَعْدِهٖ بِالرُّسُلِ ۖ وَاٰتَيْنَا عِيْسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنٰتِ وَاَيَّدْنٰهُ بِرُوْحِ الْقُدُسِۗ اَفَكُلَّمَا جَاۤءَكُمْ رَسُوْلٌۢ بِمَا لَا تَهْوٰىٓ اَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ ۚ فَفَرِيْقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيْقًا تَقْتُلُوْنَ٨٧
Wa laqad ātainā mūsal-kitāba wa qaffainā mim ba‘dihī bir-rusul(i), wa ātainā ‘īsabna maryamal-bayyināti wa ayyadnāhu birūḥil-qudus(i), afakullamā jā'akum rasūlum bimā lā tahwā anfusukumustakbartum, fafarīqan każżabtum wa farīqan taqtulūn(a).
[87] Sungguh, kami benar-benar lah manganugrahkan Kitab (Taurat) kapado Musa dan Kami manusulkan sasudahnya rasul-rasul. Kami lah manganugrahkan kapado Isa, anak laki-laki Maryam, bukti-bukti kabenaran, serto Kami perkuat Dio dengan Ruhul kudus (Jibril). Mangapo setiap kali rasul datang kapadomu (mambawak) sasuatu (pelajaran) nang idak kamu inginkan, kamu manyombongkan diri? Lalu sabagian(-nya) kamu dustokan dan sabagian (nang lain) kamu bunuh?

وَقَالُوْا قُلُوْبُنَا غُلْفٌ ۗ بَلْ لَّعَنَهُمُ اللّٰهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيْلًا مَّا يُؤْمِنُوْنَ٨٨
Wa qālū qulūbunā gulf(un), bal la‘anahumullāhu bikufrihim faqalīlam mā yu'minūn(a).
[88] Orang-orang tu bakato, “Hati kami tatutup.” Idak! Allah lah malaknat orang-orang tu kareno kaengkaran orang-orang tu, tapi dikit nian orang-orang nang baiman.

وَلَمَّا جَاۤءَهُمْ كِتٰبٌ مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْۙ وَكَانُوْا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُوْنَ عَلَى الَّذِيْنَ كَفَرُوْاۚ فَلَمَّا جَاۤءَهُمْ مَّا عَرَفُوْا كَفَرُوْا بِهٖ ۖ فَلَعْنَةُ اللّٰهِ عَلَى الْكٰفِرِيْنَ٨٩
Wa lammā jā'akum kitābum min ‘indillāhi muṣaddiqul limā ma‘ahum, wa kānū min qablu yastaftiḥūna ‘alal-lażīna kafarū, falammā jā'ahum mā ‘arafū kafarū bih(ī), fala‘natullāhi ‘alal-kāfirīn(a).
[89] Sasudah sampe kapado orang-orang tu Kitab (Al-Qur’an) dari Allah nang mambenarkan apo nang ado pado orang-orang tu, sedangkan sabelumnyo orang-orang tu mamohon kamanangan atas orang-orang kafir, ternyato sasudah sampai kapado orang-orang tu apo nang lah orang-orang tu kataui tu, orang-orang tu mangengkarinyo. Mako, laknat Allah bagi orang-orang nang engkar.

بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهٖٓ اَنْفُسَهُمْ اَنْ يَّكْفُرُوْا بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ بَغْيًا اَنْ يُّنَزِّلَ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ عَلٰى مَنْ يَّشَاۤءُ مِنْ عِبَادِهٖ ۚ فَبَاۤءُوْ بِغَضَبٍ عَلٰى غَضَبٍۗ وَلِلْكٰفِرِيْنَ عَذَابٌ مُّهِيْنٌ٩٠
Bi'samasytarau bihī anfusahum ay yakfurū bimā anzalallāhu bagyan ay yunazzilallāhu min faḍlihī ‘alā may yasyā'u min ‘ibādih(ī), fabā'ū bigaḍabin ‘alā gaḍab(in), wa lil-kāfirīna ‘ażābum muhīn(un).
[90] Buruk nianlah (gawe) orang-orang tu manjual dirinyo dengan mangengkari apo nang diturunkan Allah kareno dengki bahwa Allah manurunkan karunia-Nyo kapado siapo nang Dio kendaki di antaro hamba-hamba-Nyo. Kareno tu, orang-orang tu mananggung kamurkoan demi kamurkoan. Kapado orang-orang kafir (ditimpokan) azab nang manghinokan.

وَاِذَا قِيْلَ لَهُمْ اٰمِنُوْا بِمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ قَالُوْا نُؤْمِنُ بِمَآ اُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُوْنَ بِمَا وَرَاۤءَهٗ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ ۗ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُوْنَ اَنْۢبِيَاۤءَ اللّٰهِ مِنْ قَبْلُ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ٩١
Wa iżā qīla lahum āminū bimā anzalallāhu qālū nu'minu bimā unzila ‘alainā wa yakfurūna bimā warā'ah(ū), wa huwal-ḥaqqu muṣaddiqal limā ma‘ahum, qul falima taqtulūna ambiyā'allāhi min qablu in kuntum mu'minīn(a).
[91] Apobilo dikatokan kapado orang-orang tu, “Baimanlah kapado apo nang diturunkan Allah (Al-Qur’an),” orang-orang tu manjawab, “Kami baiman kapado apo nang diturunkan kapado kami.” Orang-orang tu engkar kapado apo nang sasudahnyo, padohal (Al-Qur’an) tu adolah nang hak nang mambenarkan apo nang ado pado orang-orang tu. Katokanlah (Nabi Muhammad), “Mangapo kamu dulu mambunuh nabi-nabi Allah kalu kamu orang-orang baiman?”

۞ وَلَقَدْ جَاۤءَكُمْ مُّوْسٰى بِالْبَيِّنٰتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْۢ بَعْدِهٖ وَاَنْتُمْ ظٰلِمُوْنَ٩٢
Wa laqad jā'akum mūsā bil-bayyināti ṡummattakhażtumul-‘ijla mim ba‘dihī wa antum ẓālimūn(a).
[92] Sungguh, Musa benar-benar lah datang kapadomu dengan bukti-bukti kabenaran. Kemudian, kamu mangambil (patung) anak jawi (sabagai sasembahan) sasudah (kapergian)nyo, dan kamu (manjadi) orang-orang aniayo.

وَاِذْ اَخَذْنَا مِيْثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّوْرَۗ خُذُوْا مَآ اٰتَيْنٰكُمْ بِقُوَّةٍ وَّاسْمَعُوْا ۗ قَالُوْا سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَاُشْرِبُوْا فِيْ قُلُوْبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ ۗ قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُمْ بِهٖٓ اِيْمَانُكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ٩٣
Wa iż akhażnā mīṡāqakum wa rafa‘nā fauqakumuṭ-ṭūr(a), khużū mā ātainākum biquwwatiw wasma‘ū, qālū sami‘nā wa ‘aṣainā, wa usyribū fī qulūbihimul-‘ijla bikufrihim, qul bi'samā ya'murukum bihī īmānukum in kuntum mu'minīn(a).
[93] (Ingatlah) katiko Kami mangambek janjimu dan Kami angkat gunung (Sinai) di atasmu (serayo bafirman), “Pegang lah dengan kuat apo nang Kami bagihkan kapadomu dan aninglah!” Orang-orang tu manjawab, “Kami manganingnyo, tapi kami idak manaatinyo.” Diresapkanlah ka dalam hati orang-orang tu (kacintoan manyembah patung) anak jawi kareno kakafiran orang-orang tu. Katokanlah, “Buruk nian apo nang disuruhkan oleh kaimanannmu kapadomu kalu kamu orang-orang nang baiman !”

قُلْ اِنْ كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْاٰخِرَةُ عِنْدَ اللّٰهِ خَالِصَةً مِّنْ دُوْنِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٩٤
Qul in kānat lakumud-dārul-ākhiratu ‘indallāhi khāliṣatam min dūnin-nāsi fatamannawul-mauta in kuntum ṣādiqīn(a).
[94] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Kalu negeri akherat disisi Allah khusus untukmu, bukan untuk orang-orang lain, mintalah kamatian kalu kamu orang-orang nang benar.”

وَلَنْ يَّتَمَنَّوْهُ اَبَدًاۢ بِمَا قَدَّمَتْ اَيْدِيْهِمْ ۗ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ ۢ بِالظّٰلِمِيْنَ٩٥
Wa lay yatamannauhu abadam bima qaddamat aidīhim, wallāhu ‘alīmum biẓ-ẓālimīn(a).
[95] Tapi, orang-orang tu idak bakal mangendaki kamatian tu samo sekali kareno doso-doso nang lah dikerjokan oleh tangan-tangan orang-orang tu. Allah Maha Mangetaui orang-orang aniayo”.

وَلَتَجِدَنَّهُمْ اَحْرَصَ النَّاسِ عَلٰى حَيٰوةٍ ۛوَمِنَ الَّذِيْنَ اَشْرَكُوْا ۛيَوَدُّ اَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ اَلْفَ سَنَةٍۚ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهٖ مِنَ الْعَذَابِ اَنْ يُّعَمَّرَۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِمَا يَعْمَلُوْنَ ࣖ٩٦
Wa latajidannahum aḥraṣan-nāsi ‘alā ḥayāh(tin), wa minal-lażīna asyrakū, yawaddu aḥaduhum lau yu‘ammaru alfa sanah(tin), wa mā huwa bi muzaḥziḥihī minal-‘ażābi ay yu‘ammar(a), wallāhu baṣīrum bimā ya‘malūn(a).
[96] Kamu (Muhammad) sebanar-benarnyo bakal mandapati orang-orang Yahudi sabagai manusio nang paling tamak dengan kahidupan (dunio), bahkan (lebih tamak) dari orang-orang musyrik. Masing-masing dari orang-orang tu bakal dibagih umur seribu taun, padohal umur panjang tu idak bakal manjauhkan orang-orang tu dari sikso. Allah Maha Mangimak apo nang orang-orang tu kerjokan

قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيْلَ فَاِنَّهٗ نَزَّلَهٗ عَلٰى قَلْبِكَ بِاِذْنِ اللّٰهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَّبُشْرٰى لِلْمُؤْمِنِيْنَ٩٧
Qul man kāna ‘aduwwal lijibrīla fa'innahū nazzalahū ‘alā qalbika bi iżnillāhi muṣaddiqal limā baina yadaihi wa hudaw wa busyrā lil-mu'minīn(a).
[97] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Siapo bae manjadi musuh Jibril, mako (ketauilah) bahwa diolah nang lah manurunkan (Al-Qur’an) ka dalam hatimu, dengan izin Allah, mambenarkan apo (kitab-kitab) nang duluan, dan manjadi patunjuk serto berito gembiro bagih orang-orang baiman.”

مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِّلّٰهِ وَمَلٰۤىِٕكَتِهٖ وَرُسُلِهٖ وَجِبْرِيْلَ وَمِيْكٰىلَ فَاِنَّ اللّٰهَ عَدُوٌّ لِّلْكٰفِرِيْنَ٩٨
Man kāna ‘aduwwal lillāhi wa malā'ikatihī wa rusulihī wa jibrīla wa mīkāla fa innallāha ‘aduwwul lil-kāfirīn(a).
[98] Siapo nang manjadi musuh Allah, malaikat-malaikat-Nyo, rasul-rasul-Nyo, Jibril dan Mikail, sasungguhnya Allah musuh orang-orang kafir.

وَلَقَدْ اَنْزَلْنَآ اِلَيْكَ اٰيٰتٍۢ بَيِّنٰتٍۚ وَمَا يَكْفُرُ بِهَآ اِلَّا الْفٰسِقُوْنَ٩٩
Wa laqad anzalnā ilaika āyātim bayyināt(in), wa mā yakfuru bihā illal-fāsiqūn(a).
[99] Sungguh, Kami benar-benar lah manurunkan ayat-ayat nang jelas kapadomu (Nabi Muhammad), dan idaklah ado nang mangengkarinyo selain orang-orang fasek.

اَوَكُلَّمَا عٰهَدُوْا عَهْدًا نَّبَذَهٗ فَرِيْقٌ مِّنْهُمْ ۗ بَلْ اَكْثَرُهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَ١٠٠
Awa kullamā ‘āhadū ‘ahdan nabażahū farīqum minhum, bal akṡaruhum lā yu'minūn(a).
[100] Manggapo setiap kali orang-orang tu mangikat janji, sakelompok orang-orang tu malanggarnyo? Bahkan, sabagian besak orang-orang tu idak baiman.

وَلَمَّا جَاۤءَهُمْ رَسُوْلٌ مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيْقٌ مِّنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَۙ كِتٰبَ اللّٰهِ وَرَاۤءَ ظُهُوْرِهِمْ كَاَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُوْنَۖ١٠١
Wa lammā jā'ahum rasūlum min ‘indillāhi muṣaddiqul limā ma‘ahum nabaża farīqum minal-lażīna ūtul-kitāb(a), kitāballāhi warā'a ẓuhūrihim ka'annahum lā ya‘lamūn(a).
[101] Sasudah tibo kapado orang-orang tu sorang Rasul (Nabi Muhammad) dari Allah nang mambenarkan apo nang ado pado orang-orang tu, sabagian orang nang dibagih Kitab (Taurat) malemparkan Kitab Allah tu ka belakang punggung (idak manghiraukan) seakan-akan orang-orang tu idak tau.

وَاتَّبَعُوْا مَا تَتْلُوا الشَّيٰطِيْنُ عَلٰى مُلْكِ سُلَيْمٰنَ ۚ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمٰنُ وَلٰكِنَّ الشَّيٰطِيْنَ كَفَرُوْا يُعَلِّمُوْنَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَآ اُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوْتَ وَمَارُوْتَ ۗ وَمَا يُعَلِّمٰنِ مِنْ اَحَدٍ حَتّٰى يَقُوْلَآ اِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ ۗ فَيَتَعَلَّمُوْنَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُوْنَ بِهٖ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهٖ ۗ وَمَا هُمْ بِضَاۤرِّيْنَ بِهٖ مِنْ اَحَدٍ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ ۗ وَيَتَعَلَّمُوْنَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ ۗ وَلَقَدْ عَلِمُوْا لَمَنِ اشْتَرٰىهُ مَا لَهٗ فِى الْاٰخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ ۗ وَلَبِئْسَ مَاشَرَوْا بِهٖٓ اَنْفُسَهُمْ ۗ لَوْ كَانُوْا يَعْلَمُوْنَ١٠٢
Wattaba‘ū mā tatlusy-syayāṭīnu ‘alā mulki sulaimān(a), wa mā kafara sulaimānu wa lākinnnasy-syayāṭīna kafarū yu‘allimūnan-nāsas siḥr(a), wa mā unzila ‘alal-malakaini bibābila hārūta wa mārūt(a), wa mā yu‘allimāni min aḥadin ḥattā yaqūlā innamā naḥnu fitnatun falā takfur, fayata‘allamūna minhumā mā yufarriqūna bihī bainal-mar'i wa zaujih(ī), wa mā hum biḍarrīna bihī min aḥadin illā bi'iżnillāh(i), wa yata‘allamūna mā yaḍurruhum wa lā yanfa‘uhum, wa laqad ‘alimū lamanisytarāhu mā lahū fil-ākhirati min khalāq(in), wa labi'sa mā syarau bihī anfusahum, lau kānū ya‘lamūn(a).
[102] Orang-orang tu mangikuti apo nang dibaco oleh setan-setan pado maso kerajaan Sulaiman. Sulaiman tu idak kafir, tapi setan-setan tulah nang kafir. Orang-orang tu mangajarkan sihir kapado manusia dan apo nang diturunkan kapado duo malaikat di negeri Babilonia, yaitu Harut dan Marut. Padohal, keduonyo idak mangajarkan sasuatu kapado sasorang sabelum mangatokan, “Sasungguhnyo kami hanyolah fitnah (cobaan bagimu) 32 oleh sebab tu janganlah kufur!”. Mako, orang-orang tu mampelajari dari keduonyo (malaikat tu) apo nang (dapat) mamisahkan antaro sorang (laki) dan bininyo. Orang-orang tu idak bakal dapat mancelakokan sasorang dengan sihirnyo, kacuali dengan izin Allah. Orang-orang tu mampelajari sasuatu nang mancelakokan dan idak mambagih manfaat kapado orang-orang tu. Sungguh, orang-orang tu benar-benar lah mangetaui bahwa siapo nang mambeli (manggunokan sihir) tu niscayo idak bakal mandapat kauntungan di akherat. Sungguh, buruk nianlah perbuatan orang-orang tu nang manjual dirinyo dengan sihir kalu orang-orang tu m(...)
32) Dalam Al-Qur’an, kato ‘fitnah’ digunokan untuk menyatokan sajumlah makno sasuai dengan konteksnya, seperti ‘ujian, cobaan, azab, manghalangi kabenaran, dan mangusir orang dari kampung halamannya’.

وَلَوْ اَنَّهُمْ اٰمَنُوْا وَاتَّقَوْا لَمَثُوْبَةٌ مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ خَيْرٌ ۗ لَوْ كَانُوْا يَعْلَمُوْنَ ࣖ١٠٣
Wa lau annahum āmanū wattaqau lamaṡūbatum min ‘indillāhi khair(un), lau kānū ya‘lamūn(a).
[103] Seandainyo orang-orang tu baiman dan batakwa, pahalo dari Allah pasti lebih baik, sakironyo orang-orang tu mangetaui(-nyo).

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَقُوْلُوْا رَاعِنَا وَقُوْلُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوْا وَلِلْكٰفِرِيْنَ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٠٤
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā taqūlū rā‘inā wa qūlunẓurnā wasma‘ū wa lil-kāfirīna ‘ażābun alīm(un).
[104] Oi orang-orang nang baiman, janganlah kamu katokan, “Rā’ina.” Tapi katokanlah, “Unzurna” 33 dan aningkanlah. Orang-orang kafir bakal mandapat azab nang pedih.
33) Ra’ina artinyo perhatikanlah kami. Tapi orang Yahudi bersungut mangucapkannyo, sahinggo nang orang-orang tu maksud iolah Ru’unah nang artinyo bodoh nian, sabagai ejekan kapado Rasulullah. Tulah sebabnyo Allah 11

مَا يَوَدُّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ وَلَا الْمُشْرِكِيْنَ اَنْ يُّنَزَّلَ عَلَيْكُمْ مِّنْ خَيْرٍ مِّنْ رَّبِّكُمْ ۗ وَاللّٰهُ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ وَاللّٰهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيْمِ١٠٥
Mā yawaddul-lażīna kafarū min ahlil-kitābi wa lal-musyrikīna ay yunazzila ‘alaikum min khairim mir rabbikum, wallāhu yakhtaṣṣu biraḥmatihī may yasyā'(u), wallāhu żul faḍlil-‘aẓīm(i).
[105] Orang-orang nang kafir dari golongan Ahlulkitab dan orang-orang musyrik idak mangendaki diturunkannyo kapadomu suatu kabaikan dari Tuhanmu. Tapi, secaro khusus Allah mambagihkan rahmat-Nyo kapado orang nang Dio kendaki. Allah pamilik karunio nang besak.

۞ مَا نَنْسَخْ مِنْ اٰيَةٍ اَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِّنْهَآ اَوْ مِثْلِهَا ۗ اَلَمْ تَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٠٦
Mā nansakh min āyatin au nunsihā na'ti bi khairim minhā au miṡlihā, alam ta‘lam annallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[106] Ayat nang Kami batalkan atau Kami jadikan (manusio) lupo padonyo, pasti Kami ganti dengan nang lebih baik atau nang sabanding dengannyo. Apokah kamu idak mangetaui tau bahwa Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu?

اَلَمْ تَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ لَهٗ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۗ وَمَا لَكُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ وَّلِيٍّ وَّلَا نَصِيْرٍ١٠٧
Alam ta‘lam annallāha lahū mulkus-samāwāti wal arḍ(i), wa mā lakum min dūnillāhi miw waliyyiw wa lā naṣīr(in).
[107] Apokah kamu idak mangetaui bahwa Allah mamiliki kerajoan langit dan bumi? (Katauilah bahwa) idak ado bagimu palindung dan panolong salain Allah.

اَمْ تُرِيْدُوْنَ اَنْ تَسْـَٔلُوْا رَسُوْلَكُمْ كَمَا سُىِٕلَ مُوْسٰى مِنْ قَبْلُ ۗوَمَنْ يَّتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْاِيْمَانِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاۤءَ السَّبِيْلِ١٠٨
Am turīdūna an tas'alū rasūlakum kamā su'ila mūsā min qabl(u), wa may yatabaddalil-kufra bil-īmāni faqad ḍalla sawā'as-sabīl(i).
[108] Ataukah kamu mangendaki untuk mamintak Rasulmu (Nabi Muhammad) seperti halnyo Musa (pernah) dimintak (Bani Israil) dahulu? 34 Siapo nang mangganti iman dengan kakafiran, sungguh, dio lah tasesat dari jalan nang lurus.
34) Bani Israil pernah maminta kapado Nabi Musa a.s. agar dapat mangimak Allah Swt., mambuat berhalo nang disembah selain Allah Swt., dan lain-lain.

وَدَّ كَثِيْرٌ مِّنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَوْ يَرُدُّوْنَكُمْ مِّنْۢ بَعْدِ اِيْمَانِكُمْ كُفَّارًاۚ حَسَدًا مِّنْ عِنْدِ اَنْفُسِهِمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۚ فَاعْفُوْا وَاصْفَحُوْا حَتّٰى يَأْتِيَ اللّٰهُ بِاَمْرِهٖ ۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٠٩
Wadda kaṡīrum min ahlil-kitābi lau yaruddūnakum mim ba‘di īmānikum kuffārā(n), ḥasadam min ‘indi anfusihim mim ba‘di mā tabayyana lahumul-ḥaqq(u), fa‘fū waṣfaḥū ḥattā ya'tiyallāhu bi amrih(ī), innallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[109] Banyak di antaro Ahlulkitab mangendaki supayo orang-orang tu dapat mangembalikan kamu sasudah kamu baiman manjadi kafir balik kareno raso dengki dalam diri orang-orang tu sasudah kabenaran jelas bagi orang-orang tu. Mako, maafkanlah (biarkanlah) dan balapang dadolah (bapalinglah dari orang-orang tu) sahinggo Allah mambagihkan perentah-Nyo. Sasungguhnya Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.

وَاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَ ۗ وَمَا تُقَدِّمُوْا لِاَنْفُسِكُمْ مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوْهُ عِنْدَ اللّٰهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ١١٠
Wa aqīmuṣ-ṣalāta wa ātuz-zakāh(ta), wa mā tuqaddimū li'anfusikum min khairin tajidūhu ‘indallāh(i), innallāha bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[110] Laksanokanlah sembahyang dan bayarlah zakat. Sagalo kabaikan nang kamu kerjokan untuk dirimu bakal kamu dapatkan (pahalonyo) di sisi Allah. Sasungguhnyo, Allah Maha Mangimak apo nang kamu kerjokan.

وَقَالُوْا لَنْ يَّدْخُلَ الْجَنَّةَ اِلَّا مَنْ كَانَ هُوْدًا اَوْ نَصٰرٰى ۗ تِلْكَ اَمَانِيُّهُمْ ۗ قُلْ هَاتُوْا بُرْهَانَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ١١١
Wa qālū lay yadkhulal-jannata illā man kāna hūdan au naṣārā, tilka amāniyyuhum, qul hātū burhānakum in kuntum ṣādiqīn(a).
[111] Orang-orang tu (Yahudi dan Nasrani) bakato, “Idak bakal masuk surgo malainkan orang-orang Yahudi atau Nasrani.” 35 Tu (hanyo) angan-angan orang-orang tu. Katokanlah (Nabi Muhammad), “Tunjukkan bukti kabenaranmu kalu kamu orang-orang nang benar.”
35) Orang Yahudi mangatokan bahwa orang-orang tu bae nang kelam masuk surgo. Orang Nasrani mangatokan nang samo, yaitu bahwa dirinyo dewek lah nang kagi masuk surgo.

بَلٰى مَنْ اَسْلَمَ وَجْهَهٗ لِلّٰهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهٗٓ اَجْرُهٗ عِنْدَ رَبِّهٖۖ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ ࣖ١١٢
Balā man aslama wajhahū lillāhi wa huwa muḥsinun falahū ajruhū ‘inda rabbih(i), wa lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[112] (Idak macam tu). Bahkan, siapo nang manyerahkan diri sapenuhnyo kapado Allah dan babuat baik, dio mandapat pahalo di sisi Tuhan-nyo dan idak ado raso takut pado orang-orang tu dan orang-orang tu idak basedih hati.

وَقَالَتِ الْيَهُوْدُ لَيْسَتِ النَّصٰرٰى عَلٰى شَيْءٍۖ وَّقَالَتِ النَّصٰرٰى لَيْسَتِ الْيَهُوْدُ عَلٰى شَيْءٍۙ وَّهُمْ يَتْلُوْنَ الْكِتٰبَۗ كَذٰلِكَ قَالَ الَّذِيْنَ لَا يَعْلَمُوْنَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ ۚ فَاللّٰهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ فِيْمَا كَانُوْا فِيْهِ يَخْتَلِفُوْنَ١١٣
Wa qālatil-yahūdu laisatin-naṣārā ‘alā syai'(in), wa qālatin-naṣārā laisatil-yahūdu ‘alā syai'(in), wa hum yatlūnal-kitāb(a), każālika qālal-lażīna lā ya‘lamūna miṡla qaulihim, fallāhu yaḥkumu bainahum yaumal-qiyāmati fīmā kānū fīhi yakhtalifūn(a).
[113] Orang-orang Yahudi bakato, “Orang-orang Nasrani tu idak manganut sasuatu (ugamo nang benar)” dan orang-orang Nasrani (jugo) bakato, “Orang-orang Yahudi idak manganut sasuatu (ugamo nang benar),” padohal orang-orang tu mambaco Kitab. Demikian pulak orang-orang nang idak bailmu (musyrik Arab) bakato seperti ucapan orang-orang tu. Allah bakal mambagih putusan di antaro orang-orang tu pado hari kiamat tentang apo nang orang-orang tu perselisihkan.

وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنْ مَّنَعَ مَسٰجِدَ اللّٰهِ اَنْ يُّذْكَرَ فِيْهَا اسْمُهٗ وَسَعٰى فِيْ خَرَابِهَاۗ اُولٰۤىِٕكَ مَا كَانَ لَهُمْ اَنْ يَّدْخُلُوْهَآ اِلَّا خَاۤىِٕفِيْنَ ەۗ لَهُمْ فِى الدُّنْيَا خِزْيٌ وَّلَهُمْ فِى الْاٰخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيْمٌ١١٤
Wa man aẓlamu mim mam mana‘a masājidallāhi ay yużkara fīhasmuhū wa sa‘ā fī kharābihā, ulā'ika mā kāna lahum ay yadkhulūhā illā khā'ifīn(a), lahum fid-dun-yā khizyuw wa lahum fil-ākhirati ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[114] Siapokah nang lebih aniayo daripado orang-orang nang malarang masjid-masjid Allah digunokan sabagai genah bazikir di dalamnyo dan bausaho marobohkannyo? Orang-orang tu idak pantas mamasukinyo kacuali dengan raso takut (kapado Allah). Orang-orang tu mandapat kahinoan di dunia dan mandapat azab nang berat di akherat.

وَلِلّٰهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَاَيْنَمَا تُوَلُّوْا فَثَمَّ وَجْهُ اللّٰهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ١١٥
Wa lillāhil-masyriqu wal-magrib(u), fa'ainamā tuwallū faṡamma wajhullāh(i), innallāha wāsi‘un ‘alīm(un).
[115] Hanyo punyo Allah timur dan Barat. Ke mano bae kamu manghadap, di sanolah wajah Allah. 36 Sasungguh Allah Mahaluas lagi Maha Mangetaui.
36) ‘Wajah Allah Swt. (wajhullāh)’ biso bararti ‘Zat Allah Swt.’ atau ‘rida Allah Swt.’, sedang nang dimaksud di iko adolah ‘arah kiblat nang diridai oleh Allah Swt. saat saseorang idak biso manentukan arah kiblat karena alasan tatentu’. Maksud iko tagambar dalam sebab nuzul nang dituturkan oleh ‘Amir bin Rabi‘ah r.a. Dia bakato, “Kami menemani Rasulullah saw. dalam sebuah perjalanan. Tibo-tibo langit tatutup mendung sahinggo kami kasulitan manentukan arah kiblat. Kami pun salat dan mambagih tando (pado arah sembahyang kami). Macam tu matahari muncul, kami sadar lah sembahyang tanpo manghadap ka arah kiblat. Kami laporkan hal iko kapado Rasulullah, lalu turunlah ayat iko.” (Riwayat Ibnu Majah, Baihaqi dan Tirmizi).

وَقَالُوا اتَّخَذَ اللّٰهُ وَلَدًا ۙسُبْحٰنَهٗ ۗ بَلْ لَّهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ كُلٌّ لَّهٗ قٰنِتُوْنَ١١٦
Wa qāluttakhażallāhu waladan subḥānah(ū), bal lahū mā fis-samāwāti wal-arḍ(i), kullul lahū qānitūn(a).
[116] Orang-orang tu bakato, “Allah mangangkat anak.” Mahasuci Allah, bahkan milik-Nyo lah apo nang di langit dan di bumi. Semuo tunduk kapado-Nyo.

بَدِيْعُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ وَاِذَا قَضٰٓى اَمْرًا فَاِنَّمَا يَقُوْلُ لَهٗ كُنْ فَيَكُوْنُ١١٧
Badī‘us-samāwāti wal-arḍ(i), wa iżā qaḍā amran fa'innamā yaqūlu lahū kun fayakūn(u).
[117] (Allah) pancipto langit dan bumi. Apabilo Dio kendak manetapkan sasuatu, Dio hanyo bakato kapadonyo, “Jadilah!” Mako, jadilah sasuatu tu.

وَقَالَ الَّذِيْنَ لَا يَعْلَمُوْنَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا اللّٰهُ اَوْ تَأْتِيْنَآ اٰيَةٌ ۗ كَذٰلِكَ قَالَ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِّثْلَ قَوْلِهِمْ ۗ تَشَابَهَتْ قُلُوْبُهُمْ ۗ قَدْ بَيَّنَّا الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يُّوْقِنُوْنَ١١٨
Wa qālal-lażīna lā ya‘lamūna lau lā yukallimunallāhu au ta'tīnā āyah(tun), każālika qālal-lażīna min qablihim miṡla qaulihim, tasyābahat qulūbuhum, qad bayyannal-āyāti liqaumiy yūqinūn(a).
[118] Orang-orang nang idak mangetaui bakato, “Mangapo Allah idak bacakap dengan kito atau tibo tando-tando (kakuasoan-Nyo) kapado kito?” Demikian pulak orang-orang nang sabelum orang-orang tu lah bakato seperti ucapan orang-orang tu. Hati orang-orang tu serupo. Sungguh, lah Kami jelaskan tando-tando (kakuasoan Kami) kapado orang nang yakin.

اِنَّآ اَرْسَلْنٰكَ بِالْحَقِّ بَشِيْرًا وَّنَذِيْرًاۙ وَّلَا تُسْـَٔلُ عَنْ اَصْحٰبِ الْجَحِيْمِ١١٩
Innā arsalnāka bil-ḥaqqi basyīraw wa nażīrā(n), wa lā tus'alu ‘an aṣḥābil-jaḥīm(i).
[119] Sasungguhnyo Kami lah mangutusmu (Nabi Muhammad) dengan kabenaran sabagai pambawak berito gembiro dan pambagih peringatan. Engkau idak bakal dimintak (patanggungjawaban) tentang panghuni- panghuni nerako.

وَلَنْ تَرْضٰى عَنْكَ الْيَهُوْدُ وَلَا النَّصٰرٰى حَتّٰى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ۗ قُلْ اِنَّ هُدَى اللّٰهِ هُوَ الْهُدٰى ۗ وَلَىِٕنِ اتَّبَعْتَ اَهْوَاۤءَهُمْ بَعْدَ الَّذِيْ جَاۤءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ مَا لَكَ مِنَ اللّٰهِ مِنْ وَّلِيٍّ وَّلَا نَصِيْرٍ١٢٠
Wa lan tarḍā ‘ankal-yahūdu wa lan-naṣārā ḥattā tattabi‘a millatahum, qul inna hudallāhi huwal-hudā, wa la'inittaba‘ta ahwā'ahum ba‘dal-lażī jā'aka minal-‘ilm(i), mā laka minallāhi miw waliyyiw wa lā naṣīr(in).
[120] Orang-orang Yahudi dan Nasrani idak bakal redho kapadomu (Nabi Muhammad) sahinggo kamu mangikuti ugamo orang-orang tu. Katokanlah, “Sasungguhnyo patunjuk Allah tulah patunjuk (nang sabenarnyo).” Sungguh, kalu engkau mangikuti hawo nafsu orang-orang tu sasudah ilmu (kabenaran) sampai kapadomu, idak ado bagimu palindung dan panolong dari sikso Allah.

اَلَّذِيْنَ اٰتَيْنٰهُمُ الْكِتٰبَ يَتْلُوْنَهٗ حَقَّ تِلَاوَتِهٖۗ اُولٰۤىِٕكَ يُؤْمِنُوْنَ بِهٖ ۗ وَمَنْ يَّكْفُرْ بِهٖ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْخٰسِرُوْنَ ࣖ١٢١
Allażīna ātaināhumul-kitāba yatlūnahū ḥaqqa tilāwatih(ī), ulā'ika yu'minūna bih(ī), wa may yakfur bihī fa ulā'ika humul-khāsirūn(a).
[121] Orang-orang nang lah Kami bagih Kitab suci, orang-orang tu mambaconyo samacam mano mastinyo, tulah orang-orang nang baiman kapadonyo. Siapo nang engkar kapadonyo, orang-orang tulah orang-orang nang rugi.

يٰبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اذْكُرُوْا نِعْمَتِيَ الَّتِيْٓ اَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَاَنِّيْ فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعٰلَمِيْنَ١٢٢
Yā banī isrā'īlażkurū ni‘matiyal-latī an‘amtu ‘alaikum wa annī faḍḍaltukum ‘alal-‘ālamīn(a).
[122] Oi Bani Israil, ingatlah nikmat-Ku nang lah Aku bagihkan kapadomu dan sasunggunyo Aku lah malebihkan orang-orang tu dari sagalo umat nang lain di alam iko (pado Maso tu).

وَاتَّقُوْا يَوْمًا لَّا تَجْزِيْ نَفْسٌ عَنْ نَّفْسٍ شَيْـًٔا وَّلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَّلَا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَّلَا هُمْ يُنْصَرُوْنَ١٢٣
Wattaqū yaumal lā tajzī nafsun ‘an nafsin syai'aw wa lā yuqbalu minhā ‘adluw wa lā tanfa‘uhā syafā‘atuw wa lā hum yunṣarūn(a).
[123] Takutlah kamu tu pado hari (katiko) idak saorang pun dapat manggantikan (mambelo) orang lain sadikit pun, tebusan idak diterimo, syafat idak baguno bagihnyo, dan orang-orang tu idak bakal ditolong.

۞ وَاِذِ ابْتَلٰٓى اِبْرٰهٖمَ رَبُّهٗ بِكَلِمٰتٍ فَاَتَمَّهُنَّ ۗ قَالَ اِنِّيْ جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ اِمَامًا ۗ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِيْ ۗ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِى الظّٰلِمِيْنَ١٢٤
Wa iżibtalā ibrāhīma rabbuhū bikalimātin fa atammahunn(a), qāla innī jā‘iluka lin-nāsi imāmā(n), qāla wa min żurriyyatī, qāla lā yanālu ‘ahdiẓ-ẓālimīn(a).
[124] (Ingatlah) katiko Ibrahim diuji Tuhan-nyo dengan baberapo kalimat, kemudian dio malakukannyo dengan sempurno. Dio (Allah) bafirman, “Sasungguhnyo Aku manjadikan kamu sabagai pamimpin bagi seluruh manusio.” Dio (Ibrahim) bakato, “(Aku mohon jugo) dari katurunanku.” Allah bafirman, “(Doamu Aku kabulkan, tapi) janji-Ku idak balaku bagi orang-orang aniayo.”

وَاِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَاَمْنًاۗ وَاتَّخِذُوْا مِنْ مَّقَامِ اِبْرٰهٖمَ مُصَلًّىۗ وَعَهِدْنَآ اِلٰٓى اِبْرٰهٖمَ وَاِسْمٰعِيْلَ اَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّاۤىِٕفِيْنَ وَالْعٰكِفِيْنَ وَالرُّكَّعِ السُّجُوْدِ١٢٥
Wa iż ja‘alnal-baita maṡābatal lin-nāsi wa amnā(n), wattakhiżū mim maqāmi ibrāhīma muṣallā(n), wa ‘ahidnā ilā ibrāhīma wa ismā‘īla an ṭahhirā baitiya liṭ-ṭā'ifīna wal-‘ākifīna war-rukka‘is-sujūd(i).
[125] (Ingatlah) katiko Kami manjadikan rumah tu (Ka‘bah) genah bakumpul dan genah nang aman bagi manusio. (Ingatlah katiko Aku katokan,) “Jadikanlah sabagian maqam Ibrahim 37 genah sembahyang. (Ingatlah katiko) Kami wasiatkan kapado Ibrahim dan Ismail, “Bersihkanlah rumah-Ku untuk orang nang tawaf, nang i‘tikaf, orang nang rukuk dan orang nang sujud (sembahyang)!”
37) Maqam Ibrahim adolah genah dio tegak katiko mambangun Ka‘bah. Namun, ado jugo nang mamahaminya sabagai seluruh Masjidilharam samacam mano jugo ado nang mamahaminya sabagai genah dio pernah sembahyang.

وَاِذْ قَالَ اِبْرٰهٖمُ رَبِّ اجْعَلْ هٰذَا بَلَدًا اٰمِنًا وَّارْزُقْ اَهْلَهٗ مِنَ الثَّمَرٰتِ مَنْ اٰمَنَ مِنْهُمْ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِۗ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَاُمَتِّعُهٗ قَلِيْلًا ثُمَّ اَضْطَرُّهٗٓ اِلٰى عَذَابِ النَّارِ ۗ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ١٢٦
Wa iż qāla ibrāhīmu rabbij‘al hāżā baladan āminaw warzuq ahlahū minaṡ-ṡamarāti man āmana minhum billāhi wal-yaumil-ākhir(i), qāla wa man kafara fa umatti‘uhū qalīlan ṡumma aḍṭarruhū ilā ‘ażābin-nār(i), wa bi'sal-maṣīr(u).
[126] (Ingatlah) katiko Ibrahim badoa, “Ya Tuhanku, jadikanlah (negeri Makah) iko negeri nang aman dan bagihlah rezeki berupo buah-buahan kapado penduduknyo (hasil tanaman, tumbuhan nang biso dimakan) kapado penduduknyo, yaitu di antaro orang-orang tu nang baiman kapado Allah dan hari kemudian.” Dio (Allah) bafirman, “Kapado orang nang kafir bakal Aku bagih kasenangan semantaro, kemudian bakal Aku pakso dio ke dalam sikso nerako. Tulah saburuk-buruk genah balik.”

وَاِذْ يَرْفَعُ اِبْرٰهٖمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَاِسْمٰعِيْلُۗ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا ۗ اِنَّكَ اَنْتَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ١٢٧
Wa iż yarfa‘u ibrāhīmul-qawā‘ida minal-baiti wa ismā‘īl(u), rabbanā taqabbal minnā, innaka antas-samī‘ul-‘alīm(u).
[127] (Ingatlah) katiko Ibrahim maninggikan pondasi Baitullah basamo Ismail (sarayo badoa), “Ya Tuhan kami, terimolah (amal) dari kami. Sungguh Engkaulah Nang Maha Manganing lagi Maha Mangetaui.”

رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَآ اُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَۖ وَاَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا ۚ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيْمُ١٢٨
Rabbanā waj‘alnā muslimaini laka wa min żurriyyatinā ummatam muslimatal lak(a), wa arinā manāsikanā wa tub ‘alainā, innaka antat-tawwābur-raḥīm(u).
[128] Ya Tuhan kami, jadikanlah kami orang-orang nang baserah diri kapado-Mu, (jadikanlah) dari katurunun kami umat nang baserah diri kapado-Mu, tunjukkanlah kapado kami caro-caro malakukan manasik (rangkaian ibadah) haji, dan terimolah tobat kami. Sungguh, Engkaulah Nang Maha panerimo Taubat, Maha Panyayang.

رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيْهِمْ رَسُوْلًا مِّنْهُمْ يَتْلُوْا عَلَيْهِمْ اٰيٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيْهِمْ ۗ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ ࣖ١٢٩
Rabbanā wab‘aṡ fīhim rasūlam minhum yatlū ‘alaihim āyātika wa yu‘allimuhumul-kitāba wal-ḥikmata wa yuzakkīhim, innaka antal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[129] Ya Tuhan Kami, utuslah di antaro orang-orang tu seorang Rasul dari bagian orang-orang tu dewek, nang mambacokan kapado orang-orang tu ayat-ayat-Mu, mangajarkan Kitab dan Hikmah (Sunah) 38 kapado orang-orang tu, dan manyucikan orang-orang tu. Sungguh, Engkaulah Nang Maha Perkaso, Maha Bijaksano.”
38) Di antaro arti hikmah adolah: sunah, pamahaman nang mandalam atas ajaran agama, kabenaran, pambicaraan nang akurat, raso takut kapado Allah Swt., kanabian, risalah, akal, dan keserasian antaro pangetauan dan pangamalan.

وَمَنْ يَّرْغَبُ عَنْ مِّلَّةِ اِبْرٰهٖمَ اِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهٗ ۗوَلَقَدِ اصْطَفَيْنٰهُ فِى الدُّنْيَا ۚوَاِنَّهٗ فِى الْاٰخِرَةِ لَمِنَ الصّٰلِحِيْنَ١٣٠
Wa may yargabu ‘an millati ibrāhīma illā man safiha nafsah(ū), wa laqad-iṣṭafaināhu fid-dun-yā, wa innahū fil-ākhirati laminaṣ-ṣāliḥīn(a).
[130] Orang-orang nang mambenci ugamo Nabi Ibrahim selain orang nang maloloi dirinyo dewek? Kami benar-benar lah mamilihnyo (Ibrahim) di dunio iko dan sasungguhnya di akherat dio tamasuk orang-orang soleh.

اِذْ قَالَ لَهٗ رَبُّهٗٓ اَسْلِمْۙ قَالَ اَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعٰلَمِيْنَ١٣١
Iż qāla lahū rabbuhū aslim, qāla aslamtu lirabbil-‘ālamīn(a).
[131] (Ingatlah) katiko Tuhan bafirman kapadonyo (Ibrahim), “Baserah dirilah!” Dio manjawab, “Aku baserah diri kapado Tuhan sagalo alam.”

وَوَصّٰى بِهَآ اِبْرٰهٖمُ بَنِيْهِ وَيَعْقُوْبُۗ يٰبَنِيَّ اِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰى لَكُمُ الدِّيْنَ فَلَا تَمُوْتُنَّ اِلَّا وَاَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ ۗ١٣٢
Wa waṣṣā bihā ibrāhīmu banīhi wa ya‘qūb(u), yā baniyya innallāhaṣṭafā lakumud-dīna falā tamūtunna illā wa antum muslimūn(a).
[132] Ibrahim mawasiatkan (ucapan) tu kapado anak-anaknyo dan demikian pulak Ya‘qub, “Oi anak-anakku, sasungguhnyo Allah lah mamilih ugamo iko untukmu. Janganlah kamu mati mati malainkan dalam kaadoan muslim.”

اَمْ كُنْتُمْ شُهَدَاۤءَ اِذْ حَضَرَ يَعْقُوْبَ الْمَوْتُۙ اِذْ قَالَ لِبَنِيْهِ مَا تَعْبُدُوْنَ مِنْۢ بَعْدِيْۗ قَالُوْا نَعْبُدُ اِلٰهَكَ وَاِلٰهَ اٰبَاۤىِٕكَ اِبْرٰهٖمَ وَاِسْمٰعِيْلَ وَاِسْحٰقَ اِلٰهًا وَّاحِدًاۚ وَنَحْنُ لَهٗ مُسْلِمُوْنَ١٣٣
Am kuntum syuhadā'a iż ḥaḍara ya‘qūbal-maut(u), iż qāla libanīhi mā ta‘budūna mim ba‘dī, qālū na‘budu ilāhaka wa ilāha ābā'ika ibrāhīma wa ismā‘īla wa isḥāqa ilāhaw wāḥidā(n), wa naḥnu lahū muslimūn(a).
[133] Apokah kamu (hadir) manjadi saksi manjelang kamatian Ya‘qub katiko dio bakato kapado anak-anaknyo, “Apo nang kamu sembah sapaninggalku?” Orang-orang tu manjawab, “Kami bakal manyembah Tuhan-mu dan Tuhan nenek monyangmu: Ibrahim, Isma‘il dan Ishaq, (Yaitu) Tuhan Nang Maha Esa dan (hanyo) kapado-Nyo kami baserah diri.”

تِلْكَ اُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ ۚ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَّا كَسَبْتُمْ ۚ وَلَا تُسْـَٔلُوْنَ عَمَّا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ١٣٤
Tilka ummatun qad khalat, lahā mā kasabat wa lakum mā kasabtum, wa lā tus'alūna ‘ammā kānū ya‘malūn(a).
[134] Tulah umat nang lah lalu. Bagihnyo apo nang lah orang-orang tu usahokan dan bagihmu apo nang lah kamu usahokan. Kamu idak bakal dimintak (pertanggungjawaban) tentang apo nang dulu orang-orang tu kerjokan.

وَقَالُوْا كُوْنُوْا هُوْدًا اَوْ نَصٰرٰى تَهْتَدُوْا ۗ قُلْ بَلْ مِلَّةَ اِبْرٰهٖمَ حَنِيْفًا ۗوَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ١٣٥
Wa qālū kūnū hūdan au naṣārā tahtadū, qul bal millata ibrāhīma ḥanīfā(n), wa mā kāna minal-musyrikīn(a).
[135] Orang-orang tu bakato, “Jadilah kamu (panganut) Yahudi dan Nasrani, niscayo kamu mandapat patunjuk.” Katokanlah, “(Idak). Tapi, (kami mangikuti) ugamo Ibrahim nang lurus dan dio idak tamasuk orang-orang nang manyukutukan Tuhan.”

قُوْلُوْٓا اٰمَنَّا بِاللّٰهِ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْنَا وَمَآ اُنْزِلَ اِلٰٓى اِبْرٰهٖمَ وَاِسْمٰعِيْلَ وَاِسْحٰقَ وَيَعْقُوْبَ وَالْاَسْبَاطِ وَمَآ اُوْتِيَ مُوْسٰى وَعِيْسٰى وَمَآ اُوْتِيَ النَّبِيُّوْنَ مِنْ رَّبِّهِمْۚ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِّنْهُمْۖ وَنَحْنُ لَهٗ مُسْلِمُوْنَ١٣٦
Qūlū āmannā billāhi wa mā unzila ilainā wa mā unzila ilā ibrāhīma wa ismā‘īla wa isḥāqa wa ya‘qūba wal-asbāṭi wa mā ūtiya mūsā wa ‘īsā wa mā ūtiyan-nabiyyūna mir rabbihim, lā nufarriqu baina aḥadim minhum wa naḥnu lahū muslimūn(a).
[136] Katokanlah (oi orang-orang nang baiman), “Kami baiman kapado Allah, kapado apo nang diturunkan kapado kami, kapado apo nang diturunkan kapado Ibrahim, Ismail, Ishaq, Ya’qub dan anak cucunyo, kapado apo nang dibagihkan kapado Musa dan Isa, serto kapado apo nang dibagihkan kapado nabi-nabi dari Tuhan orang-orang tu. Kami idak mambedo-bedokan seorang pun di antaro orang-orang tu dan (hanyo) kapado-Nyo kami baserah diri.”

فَاِنْ اٰمَنُوْا بِمِثْلِ مَآ اٰمَنْتُمْ بِهٖ فَقَدِ اهْتَدَوْا ۚوَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّمَا هُمْ فِيْ شِقَاقٍۚ فَسَيَكْفِيْكَهُمُ اللّٰهُ ۚوَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ ۗ١٣٧
Fa'in āmanū bimiṡli mā āmantum bihī faqadihtadau, wa in tawallau fa'innamā hum fī syiqāq(in), fasayakfīkahumullāh(u), wa huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[137] Kalu orang-orang tu lah mangimani apo nang kamu imani, sungguh orang-orang tu lah mandapat patunjuk. Tapi, kalu orang-orang tu bapaling, sasungguhnyo orang-orang tu berado dalam pamusuhan (denganmu). Mako, Allah bakal mancukupkan engkau (dengan palindungan-Nyo) dari kajahatan orang-orang tu. Dio Maha Manganing lagi Maha Mangetaui.

صِبْغَةَ اللّٰهِ ۚ وَمَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللّٰهِ صِبْغَةً ۖ وَّنَحْنُ لَهٗ عٰبِدُوْنَ١٣٨
Ṣibgatallāh(i), wa man aḥsanu minallāhi ṣibgataw wa naḥnu lahū ‘ābidūn(a).
[138] (Paliharolah) sibgah Allah. 39 “Siapo nang lebih baik sibgah-nyo daripado Allah ? Dan hanyo kapado-Nyo kami manyembah.
39) Sibgah (Ṣibgah)’ Allah Swt. berarti ‘celupan Allah Swt.’. Maksudnyo adolah iman kapado Allah Swt. nang idak disertai dengan kamusyrikan. Istilah tu digunokan karena iman manyatu dalam hati seperti manyatunyo warna pado bahan nang dicelupkan dan pengaruh celupan tu tampak pado pakaian samacam mano pangaruh iman tampak pado diri seorang mukmin.

قُلْ اَتُحَاۤجُّوْنَنَا فِى اللّٰهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْۚ وَلَنَآ اَعْمَالُنَا وَلَكُمْ اَعْمَالُكُمْۚ وَنَحْنُ لَهٗ مُخْلِصُوْنَ ۙ١٣٩
Qul atuḥājjūnanā fillāhi wa huwa rabbunā wa rabbukum, wa lanā a‘mālunā wa lakum a‘mālukum, wa naḥnu lahū mukhliṣūn(a).
[139] Katokanlah (Nabi Muhammad), “Apokah kamu (Yahudi dan Nasrani) kendak badebat dengan kami tentang Allah? Padohal, Dio adolah Tuhan kami dan Tuhan kamu. Bagi kami amalan kami, bagi kamu amalan kamu. Hanyo kapado-Nyo kami dengan tulus manghambokan diri.

اَمْ تَقُوْلُوْنَ اِنَّ اِبْرٰهٖمَ وَاِسْمٰعِيْلَ وَاِسْحٰقَ وَيَعْقُوْبَ وَالْاَسْبَاطَ كَانُوْا هُوْدًا اَوْ نَصٰرٰى ۗ قُلْ ءَاَنْتُمْ اَعْلَمُ اَمِ اللّٰهُ ۗ وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهَادَةً عِنْدَهٗ مِنَ اللّٰهِ ۗ وَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ١٤٠
Am taqūlūna inna ibrāhīma wa ismā‘īla wa isḥāqa wa ya‘qūba wal-asbāṭa kānū hūdan au naṣārā, qul a'antum a‘lamu amillāh(u), wa man aẓlamu mimman katama syahādatan ‘indahū minallāh(i), wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ta‘malūn(a).
[140] Apokah kamu jugo bakato bahwa Ibrahim, Islamil, Ishaq, Ya’qub, dan anak cucunyo adolah pangikut Yahudi atau Nasrani? Katokanlah, “Apokah kamu nang lebih mangetaui ataukah Allah? Siapokah nang lebih aniayo daripado orang nang manyingitkan kesaksian (dari Allah) nang ado padonyo?” Allah idak samo sekali lengah tahadap apo kamu kerjokan.

تِلْكَ اُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ ۚ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَّا كَسَبْتُمْ ۚ وَلَا تُسْـَٔلُوْنَ عَمَّا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ ࣖ ۔١٤١
Tilka ummatun qad khalat, lahā mā kasabat wa lakum mā kasabtum, wa lā tus'alūna ‘ammā kānū ya‘malūn(a).
[141] Tulah umat nang lah lalu, bagihnyo apo nang lah orang-orang tu usahokan dan bagihmu apo nang lah kamu usahokan. Kamu idak bakal dimintak (pertanggungjawaban) tentang apo nang dulu orang-orang tu gawekan.

۞ سَيَقُوْلُ السُّفَهَاۤءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلّٰىهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِيْ كَانُوْا عَلَيْهَا ۗ قُلْ لِّلّٰهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُۗ يَهْدِيْ مَنْ يَّشَاۤءُ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ١٤٢
Sayāqūlus-sufahā'u minan-nāsi mā wallāhum ‘an qiblatihimul-latī kānū ‘alaihā, qul lillāhil-masyriqu wal-magrib(u), yahdī may yasyā'u ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[142] Orang-orang nang kurang akal di antaro manusio bakal bakato, “Apokah nang mamalingkan orang tu (kaum Muslimin) dari kiblat nang dahulu orang-orang tu (bakiblat) kapadonyo?” Katokanlah (Nabi Muhammad), “Punyo Allah lah Timur dan Barat; Dio mambagih patunjuk kapado siapo nang Dio kendaki ka jalan nang lurus (berdasarkan kasiapannyo untuk manarimo patunjuk).”

وَكَذٰلِكَ جَعَلْنٰكُمْ اُمَّةً وَّسَطًا لِّتَكُوْنُوْا شُهَدَاۤءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُوْنَ الرَّسُوْلُ عَلَيْكُمْ شَهِيْدًا ۗ وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِيْ كُنْتَ عَلَيْهَآ اِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَّتَّبِعُ الرَّسُوْلَ مِمَّنْ يَّنْقَلِبُ عَلٰى عَقِبَيْهِۗ وَاِنْ كَانَتْ لَكَبِيْرَةً اِلَّا عَلَى الَّذِيْنَ هَدَى اللّٰهُ ۗوَمَا كَانَ اللّٰهُ لِيُضِيْعَ اِيْمَانَكُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوْفٌ رَّحِيْمٌ١٤٣
Wa każālika ja‘alnākum ummataw wasaṭal litakūnū syuhadā'a ‘alan-nāsi wa yakūnar-rasūlu ‘alaikum syahīdā(n), wa mā ja‘alnal-qiblatal-latī kunta ‘alaihā illā lina‘lama may yattabi‘ur-rasūla mimmay yanqalibu ‘alā ‘aqibaih(i), wa in kānat lakabīratan illā ‘alal-lażīna hadallāh(u), wa mā kānallāhu liyuḍī‘a īmānakum, innallāha bin-nāsi lara'ūfur raḥīm(un).
[143] Demikian pulak Kami lah manjadikan kamu (umat Islam) umat pertengahan 40 , supayo kamu manjadi saksi atas (gawe) manusio dan supayo rasul (Nabi Muhammad) manjadi saksi atas (gawe) kamu. Kami idak manetapkan kiblat (Baitulmaqdis) nang (dahulu) kamu bakiblat kapadonyo, kacuali untuk mangetaui (dalam kanyataan) siapo bae di antaro kamu nang babalik ka belakang. Sasungguhnyo (pamindahan kiblat) tu sangat berat kacuali bagi orang-orang nang lah dibagih patunjuk oleh Allah. Dan Allah idaklah manyio-nyiokan iman kamu, sabenar-benarnyolah Allah tu Maha Pangasih lagi Maha Panyayang kapado manusio.
40) Umat pertengahan bararti umat pilihan, tabaik, adil, dan seimbang baik dalam kayakinan, pikiran, sikap maupun perilaku.

قَدْ نَرٰى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِى السَّمَاۤءِۚ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضٰىهَا ۖ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۗ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوْا وُجُوْهَكُمْ شَطْرَهٗ ۗ وَاِنَّ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ لَيَعْلَمُوْنَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّهِمْ ۗ وَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُوْنَ١٤٤
Qad narā taqallubaka wajhika fis-samā'(i), fa lanuwalliyannaka qiblatan tarḍāhā, fawalli wajhaka syaṭral-masjidil-ḥarām(i), wa ḥaiṡumā kuntum fawallū wujūhakum syaṭrah(ū), wa innal-lażīna ūtul-kitāba laya‘lamūna annahul-ḥaqqu mir rabbihim, wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ya‘malūn(a).
[144] Sungguh, Kami imak wajahmu (Nabi Muhammad) sering mangadah ka langit. Mako, pasti kagi Kami palingkan kamu ka kiblat nang kamu suko. Lalu, hadapkanlah wajahmu ka arah Masjidilharam. Di manopun kamu sagalonyo barado, mako ngadapkanlah wajahmu ka arah tu. Sasungguhnyo orang-orang nang dibagih Kitab 41 benar-benar mangetaui bahwa (pamindahan kiblat ka Masjidilharam) tu adolah kabenaran dari Tuhan orang-orang tu. Allah idak lengah atas apo nang orang-orang tu kerjokan.
41) Ahlulkitab adolah kaum Yahudi dengan kitab Tauratnyo dan Kaum Nasrani dengan kitab Injilnyo (surah al-Baqarah/2: 105).

وَلَىِٕنْ اَتَيْتَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ بِكُلِّ اٰيَةٍ مَّا تَبِعُوْا قِبْلَتَكَ ۚ وَمَآ اَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ ۚ وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍۗ وَلَىِٕنِ اتَّبَعْتَ اَهْوَاۤءَهُمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَاجَاۤءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ اِنَّكَ اِذًا لَّمِنَ الظّٰلِمِيْنَ ۘ١٤٥
Wa la'in ataital-lażīna ūtul-kitāba bikulli āyatim mā tabi‘ū qiblatak(a), wa mā anta bitābi‘in qiblatahum, wa mā ba‘ḍuhum bitābi‘in qiblata ba‘ḍ(in), wa la'inittaba‘ta ahwā'ahum mim ba‘di mā jā'aka minal-‘ilm(i), innaka iżal laminaẓ-ẓālimīn(a).
[145] Sungguh, kalu kamu (Nabi Muhammad) mandatangkan ayat-ayat (katerangan) kapado orang-orang nang dibagih Kitab tu, orang-orang tu idak bakal mangikuti kiblatmu. Kamu jugo idak mangikuti kiblatnyo. Sabagian orang-orang tu (jugo) idak bakal mangikuti kiblat sabagian nang lain. Sungguh, kalu kamu mangikuti kainginan orang-orang tu sasudah tibo ilmu kapadomu, niscayo kamu tamasuk orang-orang aniayo.

اَلَّذِيْنَ اٰتَيْنٰهُمُ الْكِتٰبَ يَعْرِفُوْنَهٗ كَمَا يَعْرِفُوْنَ اَبْنَاۤءَهُمْ ۗ وَاِنَّ فَرِيْقًا مِّنْهُمْ لَيَكْتُمُوْنَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ١٤٦
Allażīna ātaināhumul-kitāba ya‘rifūnahū kamā ya‘rifūna abnā'ahum, wa inna farīqam minhum layaktumūnal-ḥaqqa wa hum ya‘lamūn(a).
[146] Orang-orang nang sudah Kami bagih Kitab (Taurat dan Injil) mangenalnyo (Nabi Muhammad) 42 seperti orang-orang tu mangenal anak-anaknyo dewek. Sasungguhnyo separo dari orang-orang tu manyingitkan kabenaran padohal orang-orang tu mangetaui.
42) Orang-orang Yahudi dan Nasrani tu sangat mangenal kanabian dan sifat-sifat Nabi Muhammad samacam mano nang lah disebutkan oleh Allah dalam kitab Taurat dan Injil.

اَلْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِيْنَ ࣖ١٤٧
Al-ḥaqqu mir rabbika falā takūnanna minal-mumtarīn(a).
[147] Kabenaran tu datangnyo dari Tuhanmu. Mako, janganlah sekali-kali kamu (Nabi Muhammad) tamasuk orang nang ragu.

وَلِكُلٍّ وِّجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيْهَا فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرٰتِۗ اَيْنَ مَا تَكُوْنُوْا يَأْتِ بِكُمُ اللّٰهُ جَمِيْعًا ۗاِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٤٨
Wa likulliw wijhatun huwa muwallīhā fastabiqul-khairāt(i), aina mā takūnū ya'ti bikumullāhu jamī‘ā(n), innallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[148] Bagi tiap umat ado kiblat nang dio manghadap ka arahnyo. Mako, balumbo-lumbolah kamu dalam kabaikan. Di mano bae kamu berado, pasti Allah kan mangumpulkan kamu sagalonyo. Sasungguhnyo Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.

وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۗ وَاِنَّهٗ لَلْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ ۗ وَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ١٤٩
Wa min ḥaiṡu kharajta fawalli wajhaka syaṭral-masjidil-ḥarām(i), wa innahū lal-ḥaqqu mir rabbik(a), wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ta‘malūn(a).
[149] Dari mano bae kamu (Nabi Muhammad) kaluar, hadapkanlah mukomu ka arah Masjidilharam. Sasungguhnya (hal) tu benar-benar katentuan nang hak (pasti, nang idak diragukan lagi) dari Tuhanmu. Allah idak lalai tahadap apo nang kamu kerjokan.

وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۗ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوْا وُجُوْهَكُمْ شَطْرَهٗ ۙ لِئَلَّا يَكُوْنَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ اِلَّا الَّذِيْنَ ظَلَمُوْا مِنْهُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِيْ وَلِاُتِمَّ نِعْمَتِيْ عَلَيْكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَهْتَدُوْنَۙ١٥٠
Wa min ḥaiṡu kharajta fa walli wajhaka syaṭral-masjidil-ḥarām(i), wa ḥaiṡumā kuntum fawallū wujūhakum syaṭrah(ū), li'allā yakūna lin-nāsi ‘alaikum ḥujjatun illal-lażīna ẓalamū minhum, falā takhsyauhum wakhsyaunī, wa li'utimma ni‘matī ‘alaikum wa la‘allakum tahtadūn(a).
[150] Dari mano bae kamu (Nabi Muhammad) kaluar, mako hadapkanlah mukomu ka arah Masjidilharam. Di mano bae kamu berado, mako hadapkan mukomu ka arahnyo supayo idak ado alasan bagi manusio (untuk manantangmu), kacuali orang-orang nang aniayo di antaro orang-orang tu. Mako, janganlah kamu takut kapado orang-orang tu, tapi takutlah kapado-Ku supayo Aku sempurnokan nikmat-Ku kapadomu dan supayo kamu mandapat patunjuk.

كَمَآ اَرْسَلْنَا فِيْكُمْ رَسُوْلًا مِّنْكُمْ يَتْلُوْا عَلَيْكُمْ اٰيٰتِنَا وَيُزَكِّيْكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَّا لَمْ تَكُوْنُوْا تَعْلَمُوْنَۗ١٥١
Kamā arsalnā fīkum rasūlam minkum yatlū ‘alaikum āyātinā wa yuzakkīkum wa yu‘allimukumul-kitāba wal-ḥikmata wa yu‘allimukum mā lam takūnū ta‘lamūn(a).
[151] Seperti halnyo (Kami lah manyempurnakan nikmat kapadomu), Kami jugo mangutus kapadomu seorang rasul (Nabi Muhammad) dari (kalangan) kamu nang mambacokan ayat-ayat Kami, manyucikan kamu, dan mangajarkan kapadomu kitab (Al-Qur’an) dan hikmah (sunah), serto mangajarkan apo nang belum kamu kataui.

فَاذْكُرُوْنِيْٓ اَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوْا لِيْ وَلَا تَكْفُرُوْنِ ࣖ١٥٢
Fażkurūnī ażkurkum wasykurū lī wa lā takfurūn(i).
[152] Mako, ingatlah kapado-Ku, Aku jugo bakal ingat kapadomu. Basyukurlah kapado-Ku dan janganlah kamu engkar atas nikmat-Ku.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اسْتَعِيْنُوْا بِالصَّبْرِ وَالصَّلٰوةِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ مَعَ الصّٰبِرِيْنَ١٥٣
Yā ayyuhal-lażīna āmanusta‘īnū biṣ-ṣabri waṣ-ṣalāh(ti), innallāha ma‘aṣ-ṣābirīn(a).
[153] Oi orang-orang nang baiman, mintolah pertolongan (kapado Allah) dengan sabar dan sembahyang. Sasungguhnyo Allah baserto orang-orang nang sabar.

وَلَا تَقُوْلُوْا لِمَنْ يُّقْتَلُ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَمْوَاتٌ ۗ بَلْ اَحْيَاۤءٌ وَّلٰكِنْ لَّا تَشْعُرُوْنَ١٥٤
Wa lā taqūlū limay yuqtalu fī sabīlillāhi amwāt(un), bal aḥyā'uw wa lākil lā tasy‘urūn(a).
[154] Janganlah kamu mangatokan bahwa orang-orang nang tabunuh di jalan Allah (orang-orang tu) lah mati. Namun, (sabernarnyo orang-orang tu) hidup, tapi kamu idak manyadarinyo.

وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوْعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْاَمْوَالِ وَالْاَنْفُسِ وَالثَّمَرٰتِۗ وَبَشِّرِ الصّٰبِرِيْنَ١٥٥
Wa lanabluwannakum bisyai'im minal-khaufi wal-jū‘i wa naqaṣim minal-amwāli wal-anfusi waṡ-ṡamarāt(i), wa basysyiriṣ-ṣābirīn(a).
[155] Kami pasti bakal mangujimu dengan sadikit katakutan dan kalaparan, kakurangan harto, jiwo, dan buah-buahan. Sampekanlah kabar (oi Nabi Muhammad) kabar gembiro kapado orang-orang sabar,

اَلَّذِيْنَ اِذَآ اَصَابَتْهُمْ مُّصِيْبَةٌ ۗ قَالُوْٓا اِنَّا لِلّٰهِ وَاِنَّآ اِلَيْهِ رٰجِعُوْنَۗ١٥٦
Allażīna iżā aṣābathum muṣībah(tun), qālū innā lillāhi wa innā ilaihi rāji‘ūn(a).
[156] (Yaitu) orang-orang nang apobilo ditimpo musibo, orang-orang tu mangucapkan “Innā lillāhi wa innā ilaihi rāji’ūn” (sasungguhnyo kami adolah kapunyoan Allah dan sasungguhnyo cumo kapado-Nyo kami nak balik).

اُولٰۤىِٕكَ عَلَيْهِمْ صَلَوٰتٌ مِّنْ رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ ۗوَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُهْتَدُوْنَ١٥٧
Ulā'ika ‘alaihim ṣalawātum mir rabbihim wa raḥmah(tun), wa ulā'ika humul-muhtadūn(a).
[157] Orang-orang tulah nang mandapatkan ampunan dan rahmat dari Tuhannyo dan orang-orang tulah orang-orang nang mandapat patunjuk.

۞ اِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَاۤىِٕرِ اللّٰهِ ۚ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ اَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ اَنْ يَّطَّوَّفَ بِهِمَا ۗ وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًاۙ فَاِنَّ اللّٰهَ شَاكِرٌ عَلِيْمٌ١٥٨
Innaṣ-ṣafā wal-marwata min sya‘ā'irillāh(i), faman ḥajjal-baita awi‘tamara falā junāḥa ‘alaihi ay yaṭṭawwafa bihimā, wa man taṭawwa‘a khairan fa innallāha syākirun ‘alīm(un).
[158] Sasungguhnyo Safa dan Marwah marupokan sabagian syi’ar (ugamo) Allah. 43 Mako, siapo Baibadah haji ka Baitullah atau baumroh, idak ado doso baginyo mangerjokan sa’i 44 antaro kaduonyo. Siapo dengan karelaan hati mangerjokan kabaikan, mako sasungguhnyo Allah Maha Mansyukuri, 45 lagi Maha Mangetaui.
43) Nang dimaksud dengan syiar adolah simbol-simbol kaagungan ugamo Allah Swt. 44) Sa’i bararti ‘bajalan dan balari-lari kecil tujuh kali antaro Safa dan Marwah katiko malakukan ibadah haji atau umrah’. Ungkapan ‘idak ada doso’ dimaksudkan untuk manghilangkan raso kaberatan sabagian sahabat untuk mangerjokan sai kareno Safa dan Marwah bekas genah barhalo. 45) Allah Swt. mansyukuri hambo-Nyo, mambagi pahalo tahadap amalnyo, memaafkan kasalahannyo, manambo nikmatnya dan sabagainyo.

اِنَّ الَّذِيْنَ يَكْتُمُوْنَ مَآ اَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنٰتِ وَالْهُدٰى مِنْۢ بَعْدِ مَا بَيَّنّٰهُ لِلنَّاسِ فِى الْكِتٰبِۙ اُولٰۤىِٕكَ يَلْعَنُهُمُ اللّٰهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللّٰعِنُوْنَۙ١٥٩
Innal-lażīna yaktumūna mā anzalnā minal-bayyināti wal-hudā mim ba‘di mā bayyannāhu lin-nāsi fil-kitāb(i), ulā'ika yal‘anuhumullāhu wa yal‘anuhumul-lā‘inūn(a).
[159] Sasungguhnyo orang-orang nang manyingitkan apo nang lah Kami turunkan berupo katerangan-katerangan dan patunjuk, sasudah Kami jelaskan kapado manusio dalam Kitab (Al-Qur’an), orang-orang tulah nang dilaknat Allah dan dilaknat (jugo) oleh orang-orang nang malaknat,

اِلَّا الَّذِيْنَ تَابُوْا وَاَصْلَحُوْا وَبَيَّنُوْا فَاُولٰۤىِٕكَ اَتُوْبُ عَلَيْهِمْ ۚ وَاَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيْمُ١٦٠
Illal-lażīna tābū wa aṣlaḥū wa bayyanū fa'ulā'ika atūbu ‘alaihim, wa anat-tawwābur-raḥīm(u).
[160] Kacuali orang-orang nang sudah batobat, mangadokan perbaikan, dan manerangkan(-nyo). 46 Orang-orang tulah nang Aku terimo tobatnyo. Akulah Maha Panerimo Tobat lagi Maha Panyayang.
46) Maksudnyo adolah mangerjokan amal-amal saleh untuk manghilangkan kaburukan nang diakibatkan kareno kasalahan-kasalahannyo dan manjelaskan kabenaran nang disembunyikannyo.

اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَمَاتُوْا وَهُمْ كُفَّارٌ اُولٰۤىِٕكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللّٰهِ وَالْمَلٰۤىِٕكَةِ وَالنَّاسِ اَجْمَعِيْنَۙ١٦١
Innal-lażīna kafarū wa mātū wa hum kuffārun ulā'ika ‘alaihim la‘natullāhi wal-malā'ikati wan-nāsi ajma‘īn(a).
[161] Sasungguhnyo orang-orang nang engkar dan mati dalam keadaan kafir, orang-orang tu mandapat laknat Allah, paro malaikat, dan manusio sagalonyo.

خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۚ لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُوْنَ١٦٢
Khālidīna fīhā, lā yukhaffafu ‘anhumul-‘ażābu wa lā hum yunẓarūn(a).
[162] Orang-orang tu kekal di dalamnyo (laknat). Idak bakal diringankan sikso dari orang-orang tu, dan orang-orang tu idak dibagih penangguhan.

وَاِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَّاحِدٌۚ لَآاِلٰهَ اِلَّا هُوَ الرَّحْمٰنُ الرَّحِيْمُ ࣖ١٦٣
Wa ilāhukum ilāhuw wāḥid(un), lā ilāha illā huwar-raḥmānur-raḥīm(u).
[163] Tuhan kamu adolah Tuhan Mang Maha Esa. Idak ado tuhan selain Dio Nang Maha Pangasih lagi Maha Panyayang.

اِنَّ فِيْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِيْ تَجْرِيْ فِى الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ مِنَ السَّمَاۤءِ مِنْ مَّاۤءٍ فَاَحْيَا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيْهَا مِنْ كُلِّ دَاۤبَّةٍ ۖ وَّتَصْرِيْفِ الرِّيٰحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاۤءِ وَالْاَرْضِ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّعْقِلُوْنَ١٦٤
Inna fī khalqis-samāwāti wal-arḍi wakhtilāfil-laili wan-nahāri wal-fulkil-latī tajrī fil-baḥri bimā yanfa‘un-nāsa wa mā anzalallāhu minas-samā'i mim mā'in fa aḥyā bihil-arḍa ba‘da mautihā wa baṡṡa fīhā min kulli dābbah(tin), wa taṣrīfir-riyāḥi was-saḥābil-musakhkhari bainas-samā'i wal-arḍi la'āyātil liqaumiy ya‘qilūn(a).
[164] Sasungguhnyo pado panciptoan langit dan bumi, pergantian malam dan siang, 47 kapal nang balayar di laut dengan (muatan) nang baguno bagi manusio, apo nang Allah turunkan dari langit berupo aek, lalu dengannyo Dio manghidupkan bumi sasudah mati (kering), dan Dio manebarkan di dalamnyo sagalo macam binatang, dan pangisaran angin dan awan nang dikendalikan antaro langit dan bumi, (sagalonyo) sungguh merupokan tando-tando (kaagungan Allah) bagi kaum nang barakal (mamahami).
47) Pargantian malam dan siang nang disebabkan rotasi bumi lah manggerakkan udara secaro global berupo angin. Dengan angin, kapal dapat bagerak manggunokan layar. Angin jugo nang manggerakkan uap aek dari lautan mambentuk awan dan mamindahkannyo ke daratan tacurah sabagai hujan. Dengan hujan tu, tumbuhlah tumbuhan nang manghidupi beragam jenis hewan.

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَّتَّخِذُ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ اَنْدَادًا يُّحِبُّوْنَهُمْ كَحُبِّ اللّٰهِ ۗ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَشَدُّ حُبًّا لِّلّٰهِ ۙوَلَوْ يَرَى الَّذِيْنَ ظَلَمُوْٓا اِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَۙ اَنَّ الْقُوَّةَ لِلّٰهِ جَمِيْعًا ۙوَّاَنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعَذَابِ١٦٥
Wa minan-nāsi may yattakhiżu min dūnillāhi andāday yuḥibbūnahum kaḥubbillāh(i), wal-lażīna āmanū asyaddu ḥubbal lillāh(i), wa lau yaral-lażīna ẓalamū iż yaraunal-‘ażāb(a), annal-quwwata lillāhi jamī‘ā(n), wa annallāha syadīdul-‘ażāb(i).
[165] Di antaro manusio ado nang manjadikan (sasuatu) selain Allah sabagai tandingan-tandingan (bagi-Nyo) nang orang-orang tu cintoi seperti halnyo mancintoi Allah. Adopun orang-orang nang baiman benar-benar cinto kapado Allah. Seandainyo orang-orang nang aniayo tu mangimak, katiko orang-orang tu mangimak azab (pado hari kiamat), bahwa kakuatan tu sagalonyo punyo Allah dan bahwa Allah benar-benar pedih sikso-Nyo (niscayo orang-orang tu manyesal).

اِذْ تَبَرَّاَ الَّذِيْنَ اتُّبِعُوْا مِنَ الَّذِيْنَ اتَّبَعُوْا وَرَاَوُا الْعَذَابَ وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْاَسْبَابُ١٦٦
Iż tabarra'al-lażīnattubi‘ū minal-lażīnattaba‘ū wa ra'awul-‘ażāba wa taqaṭṭa‘at bihimul-asbāb(u).
[166] (Yaitu) katiko orang-orang nang diikuti balepas tangan dari orang-orang nang mangikuti katiko orang-orang tu (orang-orang nang diikuti) mangimak sikso, dan (katiko) sagalo hubungan antaro orang-orang tu taputus.

وَقَالَ الَّذِيْنَ اتَّبَعُوْا لَوْ اَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَتَبَرَّاَ مِنْهُمْ ۗ كَمَا تَبَرَّءُوْا مِنَّا ۗ كَذٰلِكَ يُرِيْهِمُ اللّٰهُ اَعْمَالَهُمْ حَسَرٰتٍ عَلَيْهِمْ ۗ وَمَا هُمْ بِخٰرِجِيْنَ مِنَ النَّارِ ࣖ١٦٧
Wa qālal-lażīnattaba‘ū lau anna lanā karratan fa natabarra'a minhum, kamā tabarra'ū minnā, każālika yurīhimullāhu a‘mālahum ḥasarātin ‘alaihim, wa mā hum bikhārijīna minan-nār(i).
[167] Orang-orang nang mangikuti bakato, “Seandainyo bae kami mandapat kasempatan balik (ka dunio), pasti kami bakal balepas tangan dari orang-orang tu macam mano orang-orang tu balepas tangan diri dari kami. Macam tulah Allah mangimakkan kapado orang-orang tu amal perbuatannyo dewek sabagai panyesalan bagi orang-orang tu. Orang-orang tu idak bakal kaluar dari nerako.

يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ كُلُوْا مِمَّا فِى الْاَرْضِ حَلٰلًا طَيِّبًا ۖوَّلَا تَتَّبِعُوْا خُطُوٰتِ الشَّيْطٰنِۗ اِنَّهٗ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِيْنٌ١٦٨
Yā ayyuhan-nāsu kulū mimmā fil-arḍi ḥalālan ṭayyibā(n), wa lā tattabi‘ū khuṭuwātisy-syaiṭān(i), innahū lakum ‘aduwwum mubīn(un).
[168] Oi manusio, makanlah sabagian (makanan) di bumi nang halal lagi baik dan janglah mangikuti langkah-langkah setan. Sasungguhnyo io bagimu merupokan musuh nang nyato.

اِنَّمَا يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوْۤءِ وَالْفَحْشَاۤءِ وَاَنْ تَقُوْلُوْا عَلَى اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ١٦٩
Innamā ya'murukum bis-sū'i wal-faḥsyā'i wa an taqūlū ‘alallāhi mā lā ta‘lamūn(a).
[169] Sasungguhnyo (setan) hanyo manyeru kamu untuk babuat jahat dan keji serto mangatokan tentang Allah mangenai apo nang idak kamu ketaui.

وَاِذَا قِيْلَ لَهُمُ اتَّبِعُوْا مَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ قَالُوْا بَلْ نَتَّبِعُ مَآ اَلْفَيْنَا عَلَيْهِ اٰبَاۤءَنَا ۗ اَوَلَوْ كَانَ اٰبَاۤؤُهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ شَيْـًٔا وَّلَا يَهْتَدُوْنَ١٧٠
Wa iżā qīla lahumuttabi‘ū mā anzalallāhu qālū bal nattabi‘u mā alfainā ‘alaihi ābā'anā, awalau kāna ābā'uhum lā ya‘qilūna syai'aw wa lā yahtadūn(a).
[170] Apobilo dikatokan kapado orang-orang tu, “Ikutilah apo nang sudah diturunkan Allah,” orang-orang tu manjawab, “Tidak. Kami tetap mangikuti kabiasoan nang nang kami dapati pado nenek moyang kami.” Apokah (orang-orang tu kagi mangikuti jugo) walaupun nenek moyang orang-orang tu idak mangerti apo pun dan idak pula mandapat patunjuk.

وَمَثَلُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا كَمَثَلِ الَّذِيْ يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ اِلَّا دُعَاۤءً وَّنِدَاۤءً ۗ صُمٌّ ۢ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ١٧١
Wa maṡalul-lażīna kafarū kamaṡalil-lażī yan‘iqu bimā lā yasma‘u illā du‘ā'aw wa nidā'ā(n), ṣummum bukmun ‘umyun fahum lā ya‘qilūn(a).
[171] Parumpamoan (panyeru) orang-orang nang engkar adolah seperti (panggembala) nang maneriaki (binatang ternaknyo) nang idak manganing selain panggilan dan teriakan (bae). (Orang-orang tu) pekak, bisu, dan jugo buto, sahinggo orang-orang tu idak mangerti.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُلُوْا مِنْ طَيِّبٰتِ مَا رَزَقْنٰكُمْ وَاشْكُرُوْا لِلّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ اِيَّاهُ تَعْبُدُوْنَ١٧٢
Yā ayyuhal-lażīna āmanū kulū min ṭayyibāti mā razaqnākum wasykurū lillāhi in kuntum iyyāhu ta‘budūn(a).
[172] Oi orang-orang nang baiman, makanlah rezeki apo-apo nang baik nang sudah Kami bagihkan kapadomu dan bersyukurlah kapado Allah kalu kamu benar benar hanyo manyembah kapado-Nyo.

اِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيْرِ وَمَآ اُهِلَّ بِهٖ لِغَيْرِ اللّٰهِ ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَّلَا عَادٍ فَلَآ اِثْمَ عَلَيْهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ١٧٣
Innamā ḥarrama ‘alaikumul-maitata wad-dama wa laḥmal-khinzīri wa mā uhilla bihī ligairillāh(i), fa maniḍṭurra gaira bāgiw wa lā ‘ādin falā iṡma ‘alaih(i), innallāha gafūrur raḥīm(un).
[173] Sasungguhnyo Dio hanyo mangharamkan kapadomu bangkai, darah, daging babi, dan (daging) binatang nang disambelih dengan (manyebut namo) salain Allah. Tapi, siapo nang tapakso (mamakannyo), idak kareno manginginkannyo dan idak (pulak) malampau batas, mako idaklah ado doso baginyo. Sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

اِنَّ الَّذِيْنَ يَكْتُمُوْنَ مَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ مِنَ الْكِتٰبِ وَيَشْتَرُوْنَ بِهٖ ثَمَنًا قَلِيْلًاۙ اُولٰۤىِٕكَ مَا يَأْكُلُوْنَ فِيْ بُطُوْنِهِمْ اِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللّٰهُ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيْهِمْ ۚوَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٧٤
Innal-lażīna yaktumūna mā anzalallāhu minal-kitābi wa yasytarūna bihī ṡamanan qalīlā(n), ulā'ika mā ya'kulūna fī buṭūnihim illan-nāra wa lā yukallimuhumullāhu yaumal-qiyāmati wa lā yuzakkīhim, wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[174] Sasungguhnyo orang-orang nang manyingitkan apo-apo nang sudah diturunkan Allah, yaitu Kitab (Taurat), dan manukarkannyo dengan hargo murah, orang-orang tu hanyo manelan api nerako ka dalam perutnyo. Allah idak bakal manyapa orang-orang tu pado hari Kiamat dan idak jugo mannyucikannyo. Bagi orang-orang tu sikso nang pedih nian.

اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ اشْتَرَوُا الضَّلٰلَةَ بِالْهُدٰى وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ ۚ فَمَآ اَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ١٧٥
Ulā'ikal-lażīnasytarawuḍ-ḍalālata bil-hudā wal-‘ażāba bil-magfirah(ti), famā aṣbarahum ‘alan-nār(i).
[175] Orang-orang tulah nang mambeli kasesatan dengan patunjuk dan sikso dengan ampunan. Mako, alangkah beraninyo orang-orang manantang api nerako.

ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ نَزَّلَ الْكِتٰبَ بِالْحَقِّ ۗ وَاِنَّ الَّذِيْنَ اخْتَلَفُوْا فِى الْكِتٰبِ لَفِيْ شِقَاقٍۢ بَعِيْدٍ ࣖ١٧٦
Żālika bi'annallāha nazzalal-kitāba bil-ḥaqq(i), wa innal-lażīnakhtalafū fil-kitābi lafī syiqāqim ba‘īd(in).
[176] Nang macam tu dikarenokan Allah sudah manurunkan kitab suci dengan kabenaran. Sasungguhnya orang-orang nang baselisih paham tentang (kabenaran) kitab suci tu benar-benar dalam perpecahan nang jauh.

۞ لَيْسَ الْبِرَّاَنْ تُوَلُّوْا وُجُوْهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَالْمَلٰۤىِٕكَةِ وَالْكِتٰبِ وَالنَّبِيّٖنَ ۚ وَاٰتَى الْمَالَ عَلٰى حُبِّهٖ ذَوِى الْقُرْبٰى وَالْيَتٰمٰى وَالْمَسٰكِيْنَ وَابْنَ السَّبِيْلِۙ وَالسَّاۤىِٕلِيْنَ وَفِى الرِّقَابِۚ وَاَقَامَ الصَّلٰوةَ وَاٰتَى الزَّكٰوةَ ۚ وَالْمُوْفُوْنَ بِعَهْدِهِمْ اِذَا عَاهَدُوْا ۚ وَالصّٰبِرِيْنَ فِى الْبَأْسَاۤءِ وَالضَّرَّاۤءِ وَحِيْنَ الْبَأْسِۗ اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ صَدَقُوْا ۗوَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُتَّقُوْنَ١٧٧
Laisal-birra an tuwallū wujūhakum qibalal-masyriqi wal-magribi wa lākinnal-birra man āmana billāhi wal-yaumil ākhiri wal-malā'ikati wal-kitābi wan-nabiyyīn(a), wa ātal-māla ‘alā ḥubbihī żawil-qurbā wal-yatāmā wal-masākīna wabnas-sabīl(i), was-sā'ilīna wa fir-riqāb(i), wa aqāmaṣ-ṣalāta wa ātaz-zakāh(ta), wal mūfūna bi‘ahdihim iżā ‘āhadū, waṣ-ṣābirīna fil-ba'sā'i waḍ-ḍarrā'i wa ḥīnal-ba's(i), ulā'ikal-lażīna ṣadaqū, wa ulā'ika humul-muttaqūn(a).
[177] Kabajikan tu bukanlah manghadapkan mukomu ka arah Timur dan Barat, malainkan kabajikan tu adolah (kabjaikan) orang nang baiman kapado Allah, hari kemudian, malaikat-malaikat, kitab suci, dan nabi-nabi; mambagihkan harto nang disayanginyo kapado karabat, anak-anak yatim, orang miskin, musafir, pangemis, dan mamerdekakan hambo sahayo; mangerjokan sembahyang; mambayar zakat; manepati janjinyo apobilo bajanji; sabar dalam kamiskinan, panderitaan, dan pado maso paperangan. Orang- orang tulah orang-orang nang benar dan orang-orang tulah orang-orang nang batakwa.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِى الْقَتْلٰىۗ اَلْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْاُنْثٰى بِالْاُنْثٰىۗ فَمَنْ عُفِيَ لَهٗ مِنْ اَخِيْهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ ۢبِالْمَعْرُوْفِ وَاَدَاۤءٌ اِلَيْهِ بِاِحْسَانٍ ۗ ذٰلِكَ تَخْفِيْفٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ ۗفَمَنِ اعْتَدٰى بَعْدَ ذٰلِكَ فَلَهٗ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٧٨
Yā ayyuhal-lażīna āmanū kutiba ‘alaikumul-qiṣāṣu fil-qatlā, al-ḥurru bil-ḥurri wal-‘abdu bil-‘abdi wal-unṡā bil-unṡā, faman ‘ufiya lahū min akhīhi syai'un fattibā‘um bil-ma‘rūfi wa adā'un ilaihi bi iḥsān(in), żālika takhfīfum mir rabbikum wa raḥmah(tun), fa mani‘tadā ba‘da żālika fa lahū ‘ażābun alīm(un).
[178] Oi orang-orang nang baiman, diwajibkan kapadomu (mangerjokan) kisas bakaitan dengan orang-orang nang dibunuh. Orang merdeka dengan orang merdeka, hambo sahayo dengan hambo sahayo, dan perempuan dengan perempuan. Siapo mandapatkan maaf dari kaluargonyo hendaklah mangikuti dengan dengan caro nang patut dan hendaklah manunaikannyo dengan caro nang baik. 48 Nang macam tu adolah karinganan dan rahmat dari Tuhanmu. Siapo nang malampaui batas sasudah tu, mako io kagi mandapat sikso nang pedih nian.
48) Perentah untuk mambagihkan kabaikan dengan caro nang baik balaku untuk kaduo belah pihak, baik pambunuh maupun wali orang nang dibunuh.

وَلَكُمْ فِى الْقِصَاصِ حَيٰوةٌ يّٰٓاُولِى الْاَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَ١٧٩
Wa lakum fil-qiṣāṣi ḥayātuy yā ulil-albābi la‘allakum tattaqūn(a).
[179] Dalam kisas tu ado (jaminan) kahidupan bagimu wahai orang-orang nang berakal supayo kamu batakwa.

كُتِبَ عَلَيْكُمْ اِذَا حَضَرَ اَحَدَكُمُ الْمَوْتُ اِنْ تَرَكَ خَيْرًا ۖ ۨالْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْاَقْرَبِيْنَ بِالْمَعْرُوْفِۚ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِيْنَ ۗ١٨٠
Kutiba ‘alaikum iżā ḥaḍara aḥadakumul-mautu in taraka kahirā(n), al-waṣiyyatu lil-wālidaini wal-aqrabīna bil-ma‘rūf(i), ḥaqqan ‘alal-muttaqīn(a).
[180] Diwajibkan kapadomu, apobilo saseorang di antaro kamu didatangi (tando-tando) kamatian sedang dio maninggalkan wasiat kapado kadua orang tuo dan karib karabat dengan caro nang patut (sabagai) kawajiban bagi orang-orang nang batakwa. 49
49) Manurut jumhur ulama, ayat iko dinasakh dengan ayat waris dan hadis ‘lā waṣiyyata li wāriṡin’ (Idak ado wasiat untuk ahli waris).

فَمَنْۢ بَدَّلَهٗ بَعْدَمَا سَمِعَهٗ فَاِنَّمَآ اِثْمُهٗ عَلَى الَّذِيْنَ يُبَدِّلُوْنَهٗ ۗ اِنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌ ۗ١٨١
Famam baddalahū ba‘da mā sami‘ahū fa innamā iṡmuhū ‘alal-lażīna yubaddilūnah(ū), innallāha samī‘un ‘alīm(un).
[181] Siapo nang mangubahnyo (wasiat tu), sasudah manganingnyo, sasungguhnya dosonyo hanyo bagi orang-orang nang mangubahnyo, Sasungguhnyo Allah Maha Manganing lagi Maha Mangetaui.

فَمَنْ خَافَ مِنْ مُّوْصٍ جَنَفًا اَوْ اِثْمًا فَاَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلَآ اِثْمَ عَلَيْهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ࣖ١٨٢
Faman khāfa mim mūṣin janafan au iṡman fa aṣlaḥa bainahum falā iṡma ‘alaih(i), innallāha gafūrur raḥīm(un).
[182] Tapi, siapo nang kuatir tahadap orang nang bawasiat (kagi balaku) idak adil atau babuat doso, lalu dio mandamaikan orang-orang tu, 50 dio idak badoso. Sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.
50) Maksud mandamaikan di siko iolah manyuruh orang nang bawasiat untuk balaku adil dalam bawasiat sasuai dengan katentuan ugamo.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَۙ١٨٣
Yā ayyuhal-lażīna āmanū kutiba ‘alaikumuṣ-ṣiyāmu kamā kutiba ‘alal-lażīna min qablikum la‘allakum tattaqūn(a).
[183] Oi orang-orang nang baiman, diwajibkan atas kamu bapuaso samacam mano diwajibkan kapado orang-orang nang sabelum kamu supayo kamu batakwa.

اَيَّامًا مَّعْدُوْدٰتٍۗ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَّرِيْضًا اَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ اَيَّامٍ اُخَرَ ۗوَعَلَى الَّذِيْنَ يُطِيْقُوْنَهٗ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِيْنٍۗ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَّهٗ ۗوَاَنْ تَصُوْمُوْا خَيْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ١٨٤
Ayyāmam ma‘dūdāt(in), faman kāna minkum marīḍan au ‘alā safarin fa ‘iddatum min ayyāmin ukhar(a), wa ‘alal-lażīna yuṭīqūnahū fidyatun ṭa‘āmu miskīn(in), faman taṭawwa‘a khairan fahuwa khairul lah(ū), wa an taṣūmū khairul lakum in kuntum ta‘lamūn(a).
[184] (Yaitu) baberapo hari tatentu. Mako, siapo di antaro kamu sakit atau dalam perjalanan (lalu idak bapuaso), (wajib mangganti) sabanyak hari (nang dio idak bapuaso itu) pado hari-hari nang lain. Bagi orang nang berat mangerjokannya, wajib mambayar fidiah, (Yaitu) mambagih makan saorang miskin. Siapo dengan karelaan hati mangerjokan kabajikan, 51 tu lebih baik baginyo dan bapuaso tu lebih baik bagimu kalu kamu mangetaui.
51) Siapo nang mamberi makan kapado lebih dari saorang miskin untuk sahari, itu lebih baik.

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيْٓ اُنْزِلَ فِيْهِ الْقُرْاٰنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنٰتٍ مِّنَ الْهُدٰى وَالْفُرْقَانِۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۗوَمَنْ كَانَ مَرِيْضًا اَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ اَيَّامٍ اُخَرَ ۗيُرِيْدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيْدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ۖوَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلٰى مَا هَدٰىكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ١٨٥
Syahru ramaḍānal-lażī unzila fīhil-qur'ānu hudal lin-nāsi wa bayyinātim minal-hudā wal-furqān(i), faman syahida minkumusy-syahra falyaṣumh(u) wa man kāna marīḍan au ‘alā safarin fa ‘iddatum min ayyāmin ukhar(a), yurīdullāhu bikumul-yusra wa lā yurīdu bikumul-‘usr(a), wa litukmilul-‘iddata wa litukabbirullāha ‘alā mā hadākum wa la‘allakum tasykurūn(a).
[185] Bulan Ramadan adolah (bulan) nang di dalamnyo diturunkan Al-Qur'an sabagai patunjuk bagi manusio dan panjelasan-panjelasan mangenai patunjuk tu serto pambedo (antaro nang hak dan nang batil). Oleh kareno tu, siapo di antaro kamu hadir (di temapt tinggalnyo atau bukan musafir) pado bulan itu, bapuasolah. Siapo nang sakit atau dalam perjalanan (lalu idak bapuaso), mako (wajib manggantinyo) sabanyak hari nang ditinggalkannyo pado hanri nang lain. Allah manghendaki kamudahan bagimu dan idak manghendaki kasukaran. Hendaklah kamu manyempurnokan bilangannyo mangagungkan Allah atas patunjuk-Nyo nang diberikan kapadomu supayo kamu basyukur.

وَاِذَا سَاَلَكَ عِبَادِيْ عَنِّيْ فَاِنِّيْ قَرِيْبٌ ۗ اُجِيْبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذَا دَعَانِۙ فَلْيَسْتَجِيْبُوْا لِيْ وَلْيُؤْمِنُوْا بِيْ لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُوْنَ١٨٦
Wa iżā sa'alaka ‘ibādī ‘annī fa innī qarīb(un), ujību da‘watad-dā‘i iżā da‘ān(i), falyastajībū lī walyu'minū bī la‘allahum yarsyudūn(a).
[186] Apobilo hambo-hambo-Ku batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) tentang Aku, sasungguhnya Aku dekat. Aku manngabulkan permohonan orang nang badoa apobilo dio badoa kapado-Ku. Mako, hendaklah orang-orang baiman kapado-Ku supayo orang-orang selalu dalam kabenaran.

اُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ اِلٰى نِسَاۤىِٕكُمْ ۗ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَاَنْتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ ۗ عَلِمَ اللّٰهُ اَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُوْنَ اَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْ ۚ فَالْـٰٔنَ بَاشِرُوْهُنَّ وَابْتَغُوْا مَا كَتَبَ اللّٰهُ لَكُمْ ۗ وَكُلُوْا وَاشْرَبُوْا حَتّٰى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْاَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْاَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِۖ ثُمَّ اَتِمُّوا الصِّيَامَ اِلَى الَّيْلِۚ وَلَا تُبَاشِرُوْهُنَّ وَاَنْتُمْ عٰكِفُوْنَۙ فِى الْمَسٰجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُوْدُ اللّٰهِ فَلَا تَقْرَبُوْهَاۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ اٰيٰتِهٖ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُوْنَ١٨٧
Uḥilla lakum lailataṣ-ṣiyāmir-rafaṡu ilā nisā'ikum, hunna libāsul lakum wa antum libāsul lahunn(a), ‘alimallāhu annakum kuntum takhtānūna anfusakum fatāba ‘alaikum wa ‘afā ‘ankum, fal-āna bāsyirūhunna wabtagū mā kataballāhu lakum, wa kulū wasyrabū ḥattā yatabayyana lakumul-khaiṭul-abyaḍu minal-khaiṭil-aswadi minal-fajr(i), ṡumma atimmuṣ-ṣiyāma ilal-lail(i), wa lā tubāsyirūhunna wa antum ‘ākifūna fil-masājid(i) tilka ḥudūdullāhi falā taqrabūhā, każālika yubayyinullāhu āyātihī lin-nāsi la‘allahum yattaqūn(a).
[187] Dihalalkan bagimu pado malam hari bacampur dengan bini-binimu. Bini-binimu adolah pakaian bagimu dan kamu adolah pakaian bini-binimu. Allah mangetaui bahwa kamu idak dapat manahan dirimu dewek, tapi Dio manerimo dan mamaapkanmu. Mako, kini campurilah –bini-binimu dan carilah apo sudah ditatepkan Allah bagimu. Makan dan minumlah hinggo jelas bagimu benang putih dan benang itam, yaitu fajar. Kemudian, sampurnokanlah puaso hinggo (datang) malam. Tapi, jangan kamu campuri bini-binimu katiko kamu (sedang) baiktikaf di masjid. Tulah batas-batas (katentuan) Allah. Mako, janganlah kamu mandekatinyo. Begtulah Allah manerangkan ayat-ayat-Nyo kapado manusio supayo batakwa.

وَلَا تَأْكُلُوْٓا اَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوْا بِهَآ اِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوْا فَرِيْقًا مِّنْ اَمْوَالِ النَّاسِ بِالْاِثْمِ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ࣖ١٨٨
Wa lā ta'kulū amwālakum bainakum bil-bāṭili wa tudlū bihā ilal-ḥukkāmi lita'kulū farīqam min amwālin-nāsi bil-iṡmi wa antum ta‘lamūn(a).
[188] Janganlah kamu makan harto di antaro kamu dengan caro nang batil dan (janganlah) kamu mambawak (urusan) harto tu kapado paro panegak hakum dengan maksud supayo kamu dapat mamakan sabagian harto orang lain tu dengan jalan doso, padohal kamu mangetaui.

۞ يَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الْاَهِلَّةِ ۗ قُلْ هِيَ مَوَاقِيْتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ ۗ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِاَنْ تَأْتُوا الْبُيُوْتَ مِنْ ظُهُوْرِهَا وَلٰكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقٰىۚ وَأْتُوا الْبُيُوْتَ مِنْ اَبْوَابِهَا ۖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ١٨٩
Yas'alūnaka ‘anil-ahillah(ti), qul hiya mawāqītu lin-nāsi wal-ḥajj(i), wa laisal-birru bi'an ta'tul-buyūta min ẓuhūrihā wa lākinnal-birra manittaqā, wa'tul-buyūta min abwābihā, wattaqullāha la‘allakum tufliḥūn(a).
[189] Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) mangenai bulan sabit. 52 Katokanlah, « Bulan sabit adolah (patunjuk) waktu bagi manusio dan (ibadah) haji. » Bukanlah suatu kabajikan mamasuki rumah dari belakangnyo, tapi kabajikan tu adolah (kabajikan) orang nang batakwa. Masukilah rumah-rumah dari pintu-pintunyo, dan batakwalah kapado Allah supayo kamu bauntung.
52) Bulan sabit adolah bukti mayakinkan pagantian bulan. Sasudah tampak bulan sabit ujung bulan nang tipis seperti pelepah kurma (surah Yāsīn/36: 39) manjelang pagi, malam berikutnyo ‘bulan mati’ (malam tanpo bulan samo sekali), kemudian disusul tampaknyo hilal, bulan sabit tipis sasaat sasudah magrib. Tulah awal bulan nang digunokan untuk parhitungan waktu ibadah seperti ibadah puaso Ramadan dan ibadah haji.

وَقَاتِلُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ الَّذِيْنَ يُقَاتِلُوْنَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوْا ۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِيْنَ١٩٠
Wa qātilū fī sabīlillāhil-lażīna yuqātilūnakum wa lā ta‘tadū, innallāha lā yuḥibbul-mu‘tadīn(a).
[190] Perangilah di jalan Allah orang-orang nang mamerangi kamu dan jangan malampaui batas. Sasungguhnyo Allah idak manyukoi orang-orang nang malampaui batas.

وَاقْتُلُوْهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوْهُمْ وَاَخْرِجُوْهُمْ مِّنْ حَيْثُ اَخْرَجُوْكُمْ وَالْفِتْنَةُ اَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ ۚ وَلَا تُقٰتِلُوْهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتّٰى يُقٰتِلُوْكُمْ فِيْهِۚ فَاِنْ قٰتَلُوْكُمْ فَاقْتُلُوْهُمْۗ كَذٰلِكَ جَزَاۤءُ الْكٰفِرِيْنَ١٩١
Waqtulūhum ḥaiṡu ṡaqiftumūhum wa akhrijūhum min ḥaiṡu akhrajūkum wal-fitnatu asyaddu minal-qatl(i), wa lā tuqātilūhum ‘indal-masjidil-ḥarāmi ḥattā yuqātilūkum fīh(i), fa'in qātalūkum faqtulūhum, każālika jazā'ul-kāfirīn(a).
[191] Bunuhlah orang-orang nang mamerangimu di mano bae kamu jumpoi dan usirlah orang-orang tu dari genah orang-orang tu mangusirmu. Padohal, fitnah 53 tu lebih kejam daripado pambunuhan. Lalu janganlah kamu perangi orang-orang tu di Masjidilharam, kacuali kalu orang-orang tu mamerangi kamu di genah tu. Kalu orang-orang tu mamerangimu, mako perangilah orang-orang tu. Macam tulah balasan bagi orang-orang kafir.
53) Fitnah dalam ayat iko maksudnyo perbuatan nang menimbulkan kakacauan, seperti mangusir orang dari kampung halamannyo, marampas harto, manyakiti orang lain, manghalangi orang dari jalan Allah Swt., atau malakukan kamusyrikan (imak catatan kaki surah al-Baqarah/2: 102).

فَاِنِ انْتَهَوْا فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ١٩٢
Fa'inintahau fa'innallāha gafūrur raḥīm(un).
[192] Namun, kalu orang-orang tu bahenti (mamusuhi), sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

وَقٰتِلُوْهُمْ حَتّٰى لَا تَكُوْنَ فِتْنَةٌ وَّيَكُوْنَ الدِّيْنُ لِلّٰهِ ۗ فَاِنِ انْتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ اِلَّا عَلَى الظّٰلِمِيْنَ١٩٣
Wa qātilūhum ḥattā lā takūna fitnatuw wa yakūnad-dīnu lillāh(i), fa inintahau falā ‘udwāna illā ‘alaẓ-ẓālimīn(a).
[193] Perangilah orang-orang tu sampe idak ado lagi fitnah dan ugamo (kataatan) hanyo bagi Allah samato. Kalu orang-orang bahenti (mangerjokan fitnah), idak ado lagi permusuhan, kacuali tahadap orang-orang aniayo.

اَلشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمٰتُ قِصَاصٌۗ فَمَنِ اعْتَدٰى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوْا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدٰى عَلَيْكُمْ ۖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُتَّقِيْنَ١٩٤
Asy-syahrul-ḥarāmu bisy-syahril-ḥarāmi wal-ḥurumātu qiṣāṣ(un), famani‘tadā ‘alaikum fa‘tadū ‘alaihi bimiṡli ma‘tadā ‘alaikum, wattaqullāha wa‘lamū annallāha ma‘al-muttaqīn(a).
[194] Bulan haram dengan bulan haram 54 dan (tahadap) sasuatu nang dihormati 55 balaku (hukum) kisas. Oleh sebab tu, siapo nang manyerang kamu, seranglah satimpal dengan serangan tahadapmu. Batakwalah kapado Allah dan katauilah bahwa Allah basamo orang nang batakwa.
54) Maksudnyo adolah bahwa kalu diserang pado bulan haram, umat Islam dibolehkan untuk mambalas serangan di bulan tu. 55) Sasuatu nang dihormati dapat bararti bulan haram, yaitu Zulkaidah, Zulhijah, Muharam, dan Rajab; tanah haram (Makkah), dan dalam kaadaan baihram.

وَاَنْفِقُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَلَا تُلْقُوْا بِاَيْدِيْكُمْ اِلَى التَّهْلُكَةِ ۛ وَاَحْسِنُوْا ۛ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ١٩٥
Wa anfiqū fī sabīlillāhi wa lā tulqū bi'aidīkum ilat-tahlukah(ti), wa aḥsinū, innallāha yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[195] Balanjokanlah hartomu di jalan Allah, janganlah manjerumuskan dirimu ka dalam kabinasaan, dan babuat baiklah. Sasungguhnyo Allah manyukoi orang-orang nang babuat baik.

وَاَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلّٰهِ ۗ فَاِنْ اُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِۚ وَلَا تَحْلِقُوْا رُءُوْسَكُمْ حَتّٰى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهٗ ۗ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَّرِيْضًا اَوْ بِهٖٓ اَذًى مِّنْ رَّأْسِهٖ فَفِدْيَةٌ مِّنْ صِيَامٍ اَوْ صَدَقَةٍ اَوْ نُسُكٍ ۚ فَاِذَآ اَمِنْتُمْ ۗ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ اِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِۚ فَمَنْ لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلٰثَةِ اَيَّامٍ فِى الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ اِذَا رَجَعْتُمْ ۗ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ۗذٰلِكَ لِمَنْ لَّمْ يَكُنْ اَهْلُهٗ حَاضِرِى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ ࣖ١٩٦
Wa atimmul-ḥajja wal-‘umrata lillāh(i), fa'in uḥṣirtum famastaisara minal-hady(i), wa lā taḥliqū ru'ūsakum ḥattā yablugal-hadyu maḥillah(ū), faman kāna minkum marīḍan au bihī ażam mir ra'sihī fafidyatum min ṣiyāmin au ṣadaqatin au nusuk(in), fa'iżā amintum, faman tamatta‘a bil-‘umrati ilal-ḥajji famastaisara minal-hady(i), famal lam yajid faṣiyāmu ṡalāṡati ayyāmin fil-ḥajji wa sab‘atin iżā raja‘tum, tilka ‘asyaratun kāmilah(tun), żālika limal lam yakun ahluhū ḥāḍiril-masjidil-ḥarām(i), wattaqullāha wa‘lamū annallāha syadīdul-‘iqāb(i).
[196] Sempurnokanlah (ibadah) haji dan umroh kareno Allah. Tapi, kalu kamu takepung (oleh musuh), (potonglah) hadyu 56 nang mudah didapat dan jangan mancukur (rambut) kepalomu sabelum hadyu sampe di genah pamotongannyo. Kalu ado di antaro kamu nang sakit atau ado gangguan di kapalo (lalu bacukur), dio wajib bafidyah, yaitu bapuaso, basedekah atau bakurban. 57 apobilo kamu dalam kaadaan aman, sesiapo nang mangerjokan umroh sabelum haji (tamatu’), dio (wajib manyembelih) hadyu nang mudah didapat. Tapi, kalu idak mandapatkannyo, dio (wajib) bapuaso tigo hari dalam (maso) haji dan tujuh (hari) sasudah kamu balik. Tulah sepuluh hari nang sempurno. Katentuan tu balaku bagi orang-orang nang kaluargonyo idak manetap di sekitar Masjidilharam. Batakwalah kapado Allah dan katauilah bahwa Allah Mahakeras hukuman-Nyo.
56) Hadyu adolah hewan ternak nang disembelih di tanah haram Makkah pado Iduladha dan hari-hari tasyrik kareno manjalankan haji tamattu’ atau qiran, maninggalkan salah sikok manasik haji atau umrah, mangerjokan salah sikok larangan manasik, atau murni mau mandekatkan diri kapado Allah Swt. sebagai ibadah sunah. 57) Fidyah (tebusan) kareno idak dapat manyempurnokan manasik haji dengan alasan tatentu.

اَلْحَجُّ اَشْهُرٌ مَّعْلُوْمٰتٌ ۚ فَمَنْ فَرَضَ فِيْهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوْقَ وَلَا جِدَالَ فِى الْحَجِّ ۗ وَمَا تَفْعَلُوْا مِنْ خَيْرٍ يَّعْلَمْهُ اللّٰهُ ۗ وَتَزَوَّدُوْا فَاِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوٰىۖ وَاتَّقُوْنِ يٰٓاُولِى الْاَلْبَابِ١٩٧
Al-ḥajju asyhurum ma‘lūmāt(un), faman faraḍa fīhinnal-ḥajja falā rafaṡa wa lā fusūqa wa lā jidāla fil-ḥajj(i), wa mā taf‘alū min khairiy ya‘lamhullāh(u), wa tazawwadū fa'inna khairaz-zādit-taqwā, wattaqūni yā ulil-albāb(i).
[197] (Maso) haji tu (balangsung pado) bulan-bulan nang sudah dimaklumi. 58 Siapo nang mangerjokan (ibadah) haji dalam (bulan-bulan) tu, janganlah babuat rafas, 59 babuat maksiat, dan batengkar dalam (mangerjokah ibadah) haji. Sagalo kabaikan nang kamu kerjokan (pasti) Allah mangetauinyo. Babekallah kareno sasungguhnya sabaik-baik bekal adolah takwa. Batakwalah kapado-Ku oi orang-orang nang punyo akal sehat.
58) Waktu nang dimaklumi untuk palaksanoan ibadah haji iolah Syawal, Zulkaidah, dan 10 malam Zulhijah. 59) ‘Rafaṡ’ bararti ‘mengeluarkan perkatoan nang manimbulkan birahi, perbuatan nang idak senonoh, atau hubungan seks’.

لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ اَنْ تَبْتَغُوْا فَضْلًا مِّنْ رَّبِّكُمْ ۗ فَاِذَآ اَفَضْتُمْ مِّنْ عَرَفٰتٍ فَاذْكُرُوا اللّٰهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ ۖ وَاذْكُرُوْهُ كَمَا هَدٰىكُمْ ۚ وَاِنْ كُنْتُمْ مِّنْ قَبْلِهٖ لَمِنَ الضَّاۤلِّيْنَ١٩٨
Laisa ‘alaikum junāḥun an tabtagū faḍlam mir rabbikum, fa'iżā afaḍtum min ‘arafātin fażkurullāha ‘indal-masy‘aril-ḥarām(i), ważkurūhu kamā hadākum, wa in kuntum min qablihī laminaḍ-ḍāllīn(a).
[198] Idaklah suatu doso bagimu mancari karunio dari Tuhanmu (pado musim haji). Apobilo kamu kamu batolak dari Arafah, bazikirlah kapado Allah di Masyarilharam. 60 Bazikirlah kapado-Nyo kareno Diol ah mambagih patunjuk kapadomu meskipun sabelumnyo kamu benar-benar tamasuk orang-orang nang sesat.
60) Nang dimaksud dengan ‘Masyarilharam’ adolah bukit Quzah di Muzdalifah, tapi Muzdalifah secaro kaseluruhan dapat digunokan untuk tempat mabīt.

ثُمَّ اَفِيْضُوْا مِنْ حَيْثُ اَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُوا اللّٰهَ ۗ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ١٩٩
Ṡumma afīḍū min ḥaiṡu afāḍan-nāsu wastagfirullāh(a), innallāha gafūrur raḥīm(un).
[199] Kemudian, batolaklah kamu dari genah orang-orang batolak (Arafah) dan mohonlah ampunan kapado Allah. Sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

فَاِذَا قَضَيْتُمْ مَّنَاسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللّٰهَ كَذِكْرِكُمْ اٰبَاۤءَكُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِكْرًا ۗ فَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَّقُوْلُ رَبَّنَآ اٰتِنَا فِى الدُّنْيَا وَمَا لَهٗ فِى الْاٰخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ٢٠٠
Fa iżā qaḍaitum manāsikakum fażkurullāha każikrikum ābā'akum au asyadda żikrā(n), faminan-nāsi may yaqūlu rabbanā ātinā fid-dun-yā wa mā lahū fil-ākhirati min khalāq(in).
[200] Apobilo kamu sudah nyelesaikan manasik (rangkaian ibadah) haji, bazikirlah kapado Allah macam mano kamu manyebut-nyebut nenek moyang kamu, bahkan bazikirlah lebih dari tu. Di antaro manusio ado nang badoa, “Ya Tuhan kami, bagihlah kami (kabaikan) di dunio,” sedangkan di akherat dio idak mamperoleh bagian apo bae.

وَمِنْهُمْ مَّنْ يَّقُوْلُ رَبَّنَآ اٰتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَّفِى الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وَّقِنَا عَذَابَ النَّارِ٢٠١
Wa minhum may yaqūlu rabbanā ātinā fid-dun-yā ḥasanataw wa fil-ākhirati ḥasanataw wa qinā ‘ażāban-nār(i).
[201] Di antaro orang-orang tu ada jugo nang badoa, “Ya Tuhan kami, bagihlah kami kabaikan di dunio dan jugo kabaikan di akherat serto jagolah kami dari sikso api nerako.”

اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ نَصِيْبٌ مِّمَّا كَسَبُوْا ۗ وَاللّٰهُ سَرِيْعُ الْحِسَابِ٢٠٢
Ulā'ika lahum naṣībum mimmā kasabū, wallāhu sarī‘ul-ḥisāb(i).
[202] Orang-orang tulah nang mandapatkan bagian dari apo nang sudah orang-orang tu kerjokan. Allah Mahacepat perhitungan-Nyo.

۞ وَاذْكُرُوا اللّٰهَ فِيْٓ اَيَّامٍ مَّعْدُوْدٰتٍ ۗ فَمَنْ تَعَجَّلَ فِيْ يَوْمَيْنِ فَلَآ اِثْمَ عَلَيْهِ ۚوَمَنْ تَاَخَّرَ فَلَآ اِثْمَ عَلَيْهِۙ لِمَنِ اتَّقٰىۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّكُمْ اِلَيْهِ تُحْشَرُوْنَ٢٠٣
Ważkurullāha fī ayyāmim ma‘dūdāt(in), faman ta‘ajjala fī yaumaini falā iṡma ‘alaih(i), wa man ta'akhkhara falā iṡma ‘alaihi limanittaqā, wattaqullāha wa‘lamū annakum ilaihi tuḥsyarūn(a).
[203] Bazikirlah kapado Allah pado hari nang sudah ditentukan bilangannyo. 61 Sesiapo nang mampercepat (maninggalkan Mina) sasudah duo hari, mako idak ado doso baginyo. Siapo nang mangakhirkannyo idak ado ado doso (pulak) baginyo, 62 (yakni) bagi orang nang batakwa. Batakwalah kapado Allah dan katauilah bahwa hanyo kapado-Nyo kamu bakal dikumpulkan.
61) Maksud zikir di siko iolah membaco takbir, tasbih, tahmid, dan sebagainyo. Maksud baberapo hari nang babilang iolah hari tasyriq, yaitu tigo hari satelah Iduladha (tanggal 11, 12, dan 13 bulan Zulhijah). 62) Mampercepat pado ayat iko bararti maninggalkan Mina pado tanggal 12 Zulhijjah sabelum matahari tabenam (nafar awwal). Adopun mangakhirkannyo bararti maninggalkan Mina pado tanggal 13 Zulhijjah (nafar ṡāni).

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُّعْجِبُكَ قَوْلُهٗ فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللّٰهَ عَلٰى مَا فِيْ قَلْبِهٖ ۙ وَهُوَ اَلَدُّ الْخِصَامِ٢٠٤
Wa minan-nāsi may yu‘jibuka qauluhū fil-ḥayātid-dun-yā wa yusyhidullāha ‘alā mā fī qalbih(ī), wa huwa aladdul-khiṣām(i).
[204] Di antaro manusio ado nang pambica-roannya tentang kahidupan dunio mangagumkan kamu (Nabi Muhammad) dan dio manjadikan Allah sabagai saksi tahadap (kabenaran) isi hatinyo. Padohal, dio adilah panentang nang paling keras.

وَاِذَا تَوَلّٰى سَعٰى فِى الْاَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيْهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ ۗ وَ اللّٰهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ٢٠٥
Wa iżā tawallā sa‘ā fil-arḍi liyufsida fīhā wa yuhlikal-ḥarṡa wan-nasl(a), wallāhu lā yuḥibbul-fasād(a).
[205] Apobilo bapaling (dari kamu atau bakuaso), dio bausaho untuk babuat karusakan di bumi serto marusak tanam-tanaman dan binatang ternak. Allah idak menyukoi karusakan.

وَاِذَا قِيْلَ لَهُ اتَّقِ اللّٰهَ اَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْاِثْمِ فَحَسْبُهٗ جَهَنَّمُ ۗ وَلَبِئْسَ الْمِهَادُ٢٠٦
Wa iżā qīla lahuttaqillāha akhażathul-‘izzatu bil-iṡmi faḥasbuhū jahannam(u), wa labi'sal-mihād(u).
[206] Apobilo dikatokan kapadonyo, “Batakwalah kapado Allah,” bangkitlah kasombongan nang manyebablan dio babuat doso (lebih banyak lagi). Mako, cukuplah (balasan) baginyo (nerako) Jahanam. Sungguh (nerako Jahannam) tu saburuk-buruk genah untuk manetap.

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَّشْرِيْ نَفْسَهُ ابْتِغَاۤءَ مَرْضَاتِ اللّٰهِ ۗوَاللّٰهُ رَءُوْفٌۢ بِالْعِبَادِ٢٠٧
Wa minan-nāsi may yasyrī nafsahubtigā'a marḍātillāh(i), wallāhu ra'ūfum bil-‘ibād(i).
[207] Di antaro manusio ado orang nang mangorbankan dirinyo untuk mancari ridho Allah. Allah Maha Panyantun kapado hambo-hambo(-Nyo).

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا ادْخُلُوْا فِى السِّلْمِ كَاۤفَّةً ۖوَّلَا تَتَّبِعُوْا خُطُوٰتِ الشَّيْطٰنِۗ اِنَّهٗ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِيْنٌ٢٠٨
Yā ayyuhal-lażīna āmanudkhulū fis-silmi kāffah(tan), wa lā tattabi‘ū khuṭuwātisy-syaiṭān(i), innahū lakum ‘aduwwum mubīn(un).
[208] Oi orang-orang nang baiman, masuklah ka dalam Islam (kadamaian) secaro manyeluruh dan janganlah kamu mangikuti langka-langka setan! Sasungguhnyo ia musuh nang nyato bagimu.

فَاِنْ زَلَلْتُمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَتْكُمُ الْبَيِّنٰتُ فَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ٢٠٩
Fa'in zalaltum mim ba‘di mā jā'atkumul-bayyinātu fa‘lamū annallāha ‘azīzun ḥakīm(un).
[209] Namun, kalu kamu manyimpang (dari jalan Allah) sasudah bukti-bukti kabenaran nang nyato sampe kapadomu, katauilah bahwa Allah Mahaperkaso lagi Mahabijaksano.

هَلْ يَنْظُرُوْنَ اِلَّآ اَنْ يَّأْتِيَهُمُ اللّٰهُ فِيْ ظُلَلٍ مِّنَ الْغَمَامِ وَالْمَلٰۤىِٕكَةُ وَقُضِيَ الْاَمْرُ ۗ وَاِلَى اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ ࣖ٢١٠
Hal yanẓurūna illā ay ya'tiyahumullāhu fī ẓulalim minal-gamāmi wal-malā'ikatu wa quḍiyal-amr(u), wa ilallāhi turja‘ul-umūr(u).
[210] Idaklah ado nang orang-orang tu tunggu-tunggu (pado hari Kiamat), kacuali kadatangan Allah dalam nanungan awan basamo malaikat (untuk malakukan perhitungan), sedang perkaro (orang-orang tu) sudah diputuskan. Kapado Allah sagalo perkaro dibalikkan.

سَلْ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ كَمْ اٰتَيْنٰهُمْ مِّنْ اٰيَةٍ ۢ بَيِّنَةٍ ۗ وَمَنْ يُّبَدِّلْ نِعْمَةَ اللّٰهِ مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَتْهُ فَاِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ٢١١
Sal banī isrā'īla kam ātaināhum min āyatim bayyinah(tin), wa may yubaddil ni‘matallāhi mim ba‘di mā jā'athu fa innallāha syadīdul-‘iqāb(i).
[211] Tanyokan kapado Bani Israil, “Berapo banyak bukti nyato (kabenaran) nang sudah kami bagihkan kapado orang-orang tu?” Siapo nang manukar nikmat Allah (dengan kaengkaran) sasudah (nikmat tu) datang kapadonyo, sasungguhnyo Allah Maha keras hukuman-Nyo.

زُيِّنَ لِلَّذِيْنَ كَفَرُوا الْحَيٰوةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُوْنَ مِنَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ۘ وَالَّذِيْنَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ وَاللّٰهُ يَرْزُقُ مَنْ يَّشَاۤءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٢١٢
Zuyyina lil-lażīna kafarul-ḥayātud-dun-yā wa yaskharūna minal-lażīna āmanū, wal-lażīnattaqau fauqahum yaumal-qiyāmah(ti), wallāhu yarzuqu may yasyā'u bigairi ḥisāb(in).
[212] Kahidupan dunio dijadikan taraso indah dalam sangkoan orang-orang nang kafir dan orang-orang (terus) manghino orang-orang nang baiman. Padohal orang-orang nang batakwa tu berado di atas orang-orang kafir tu pado hari Kiamat. Allah mambagih rezki kapado orang nang dio kendaki tanpo perhitungan.

كَانَ النَّاسُ اُمَّةً وَّاحِدَةً ۗ فَبَعَثَ اللّٰهُ النَّبِيّٖنَ مُبَشِّرِيْنَ وَمُنْذِرِيْنَ ۖ وَاَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتٰبَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيْمَا اخْتَلَفُوْا فِيْهِ ۗ وَمَا اخْتَلَفَ فِيْهِ اِلَّا الَّذِيْنَ اُوْتُوْهُ مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَتْهُمُ الْبَيِّنٰتُ بَغْيًا ۢ بَيْنَهُمْ ۚ فَهَدَى اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لِمَا اخْتَلَفُوْا فِيْهِ مِنَ الْحَقِّ بِاِذْنِهٖ ۗ وَاللّٰهُ يَهْدِيْ مَنْ يَّشَاۤءُ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ٢١٣
Kānan-nāsu ummataw wāḥidah(tan), fa ba‘aṡallāhun-nabiyyīna mubasysyirīna wa munżirīn(a), wa anzala ma‘ahumul-kitāba bil-ḥaqqi liyaḥkuma bainan-nāsi fīmakhtalafū fīh(i), wa makhtalafa fīhi illal-lażīna ūtūhu mim ba‘di mā jā'athumul-bayyinātu bagyam bainahum, fahadallāhul-lażīna āmanū limakhtalafū fīhi minal-ḥaqqi bi'iżnih(ī), wallāhu yahdī may yasyā'u ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[213] Manusio tu (dulunyo) umat nang sikok (dalam katauhidan). (Sasudah datang perselisihan,) lalu Allah mangutus paro nabi nang manyampaikan kabar gembiro dan paringatan. Allah manurunkan basamo paro nabi tu kitab nang mangandung kabenaran untuk mambagih kaputusan di antari manusio tentang pakaro nang orang-orang tu paselisihkan. Idak ado nang dipaselisihkan, kacuali orang-orang nang sudah dibagih (Kitab) sasudah bukti-bukti nang nyato sampe kapado orang-orang tu, kareno kadengkian di antaro orang-orang tu dewek. Mako, dengan kendak-Nyo, Allah mambagih patunjuk kapado orang-orang nang baiman tentang kabenaran nang orang-orang tu paselisihkan. Allah mambagih patunjuk kapado siapo nang Dio kendaki ka jalan nang lurus (badasarkan kasiapan untuk manerimo patunjuk).

اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَّثَلُ الَّذِيْنَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ ۗ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاۤءُ وَالضَّرَّاۤءُ وَزُلْزِلُوْا حَتّٰى يَقُوْلَ الرَّسُوْلُ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ مَتٰى نَصْرُ اللّٰهِ ۗ اَلَآ اِنَّ نَصْرَ اللّٰهِ قَرِيْبٌ٢١٤
Am ḥasibtum an tadkhulul-jannata wa lammā ya'tikum maṡalul-lażīna khalau min qablikum, massathumul-ba'sā'u waḍ-ḍarrā'u wa zulzilū ḥattā yaqūlar-rasūlu wal-lażīna āmanū ma‘ahū matā naṣrullāh(i), alā inna naṣrallāhi qarīb(un).
[214] Apokah kamu kiro bahwa kamu bakal masuk surgo, padohal belum datang kapadomu (cobaan) seperti (nang dialami) orang-orang dulu sabelum kamu. Orang-orang tu ditimpo kasusahan, kasengsaroan, dan diguncang (dengan bamacam-macam cobaan) sahinggo Rasul dan orang-orang nang baiman basamonyo bakato, “Kapkah tibo pertolongan Allah?” Ingatlah, sasungguhnyolah partolongan Allah tu dekat.

يَسْـَٔلُوْنَكَ مَاذَا يُنْفِقُوْنَ ۗ قُلْ مَآ اَنْفَقْتُمْ مِّنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْاَقْرَبِيْنَ وَالْيَتٰمٰى وَالْمَسٰكِيْنِ وَابْنِ السَّبِيْلِ ۗ وَمَا تَفْعَلُوْا مِنْ خَيْرٍ فَاِنَّ اللّٰهَ بِهٖ عَلِيْمٌ٢١٥
Yas'alūnaka māżā yunfiqūn(a), qul mā anfaqtum min khairin falil-wālidaini wal-aqrabīna wal-yatāmā wal-masākīni wabnis-sabīl(i), wa mā taf‘alū min khairin fa innallāha bihī ‘alīm(un).
[215] Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) mangenai apo nang harus orang-orang tu nafkahkan. Katokanlah, “Harto apo bae nang kamu nafkahkan, hendaknyo dibagihkan kapado kaduo orang tuo, karabat, anak-anak yatim, orang-orang miskin, dan orang-orang nang sedang dalam parjalanan (dan mambutuhkan patolongn). Kabaikan apo bae nang kamu kerjokan, sasungguhnyo Allah Maha Mangetauinyo.

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ ۚ وَعَسٰٓى اَنْ تَكْرَهُوْا شَيْـًٔا وَّهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۚ وَعَسٰٓى اَنْ تُحِبُّوْا شَيْـًٔا وَّهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ ۗ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ وَاَنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ ࣖ٢١٦
Kutiba ‘alaikumul-qitālu wa huwa kurhul lakum, wa ‘asā an takrahū syai'aw wa huwa khairul lakum, wa ‘asā an tuḥibbū syai'aw wa huwa syarrul lakum, wallāhu ya‘lamu wa antum lā ta‘lamūn(a).
[216] Diwajibkan kapadomu baperang, padohal kamu idak suko. Biso jadi kamu idak menyukoi sasuatu, padohal hal tu baik bagimu dan biso jadi kamu manyukoi sasuatu, padohal hal tu buruk bagimu. Allah mangetaui, sedang kamu idak mangetaui.

يَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيْهِۗ قُلْ قِتَالٌ فِيْهِ كَبِيْرٌ ۗ وَصَدٌّ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَكُفْرٌۢ بِهٖ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاِخْرَاجُ اَهْلِهٖ مِنْهُ اَكْبَرُ عِنْدَ اللّٰهِ ۚ وَالْفِتْنَةُ اَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ ۗ وَلَا يَزَالُوْنَ يُقَاتِلُوْنَكُمْ حَتّٰى يَرُدُّوْكُمْ عَنْ دِيْنِكُمْ اِنِ اسْتَطَاعُوْا ۗ وَمَنْ يَّرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِيْنِهٖ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَاُولٰۤىِٕكَ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ ۚ وَاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢١٧
Yas'alūnaka ‘anisy-syahril-ḥarāmi qitālin fīh(i), qul qitālun fīhi kabīr(un), wa ṣaddun ‘an sabīlillāhi wa kufrum bihī wal-masjidil-ḥarām(i), wa ikhrāju ahlihī minhu akbaru ‘indallāh(i), wal-fitnatu akbaru minal-qatl(i), wa lā yazālūna yuqātilūnakum ḥattā yaruddūkum ‘an dīnikum inistaṭā‘ū, wa may yartadid minkum ‘an dīnihī fa yamut wa huwa kāfirun fa ulā'ika ḥabiṭat a‘māluhum fid-dun-yā wal-ākhirah(ti), wa ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[217] Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) mangenai baperang pado bulan haram. Katokanlah, “Baperang dalam bulan tu adolah doso besak.” Tapi, manghalangi (orang) dari jalan Allah, engkat kapado-Nyo, (manghalangi orang masuk) Masjidilharam, dan mangusir penduduk dari sakelilingnyo, lebih besak dosonyo dalam pangliatan Allah. Fitnah (pamusyrikan dan panindasan) lebih kejam daripado pambunuhan. Orang-orang tu idak bakal bahenti mamerangi kamu sampe kamu murtad (kaluar) dari ugamomu kalu orang-orang tu sanggung. Siapo di antaro kamu nang murtad dari ugamonyo lalu dio mati dalam kakafiran, sio-siolah amal orang-orang tu di dunio dan di akherat. Orang-orang tulah panghuni nerako. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَالَّذِيْنَ هَاجَرُوْا وَجَاهَدُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۙ اُولٰۤىِٕكَ يَرْجُوْنَ رَحْمَتَ اللّٰهِ ۗوَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٢١٨
Innal-lażīna āmanū wal-lażīna hājarū wa jāhadū fī sabīlillāh(i), ulā'ika yarjūna raḥmatallāh(i), wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[218] Sasungguhnyo orang-orang nang baiman serto orang-orang nang bahijrah dan bajihad 63 di jalan Allah, orang-orang tu mangharap rahmat Allah. Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.
63) Jihad secaro umum bararti mancurahkan sagalo kamampuan, baik harto maupun rago untuk mamparjuangkan ugamo Allah Swt. dengan niat nang ikhlas kareno Allah Swt

۞ يَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِۗ قُلْ فِيْهِمَآ اِثْمٌ كَبِيْرٌ وَّمَنَافِعُ لِلنَّاسِۖ وَاِثْمُهُمَآ اَكْبَرُ مِنْ نَّفْعِهِمَاۗ وَيَسْـَٔلُوْنَكَ مَاذَا يُنْفِقُوْنَ ەۗ قُلِ الْعَفْوَۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُوْنَۙ٢١٩
Yas'alūnaka ‘anil-khamri wal-maisir(i), qul fīhimā iṡmun kabīrw wa manāfi‘u lin nās(i), wa iṡmuhumā akbaru min naf‘ihimā, wa yas'alūnaka māżā yunfiqūn(a), qulil-‘afw(a), każālika yubayyinullāhu lakumul-āyāti la‘allakum tatafakkarūn(a).
[219] Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) tentang khamr 64 dan judi. Katokanlah, “Pado kaduonyo tadapat doso besak dan baberapo manfaat bagi manusio. (Tapi), doso kaduonya lebih besak daripado manfaatnyo.” Orang-orang tu jugo batanyo kapadomu (tentang) apo nang orang-orang tu infakkan. Katokanlah, “(Nang diinfakkan tu adolah) kalebihan (dari apo nang diperlukan).” Macam tulah Allah manerangkan ayat-ayat-Nyo supayo kamu bapikir
64) Khamar adolah sagala sasuatu nang mangandung unsur nang mamabukkan.

فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ ۗ وَيَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الْيَتٰمٰىۗ قُلْ اِصْلَاحٌ لَّهُمْ خَيْرٌ ۗ وَاِنْ تُخَالِطُوْهُمْ فَاِخْوَانُكُمْ ۗ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ ۗ وَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ لَاَعْنَتَكُمْ اِنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ٢٢٠
Fid-dun-yā wal-ākhirah(ti), wa yas'alūnaka ‘anil-yatāmā, qul iṣlāḥul lahum khair(un), wa in tukhāliṭūhum fa'ikhwānukum, wallāhu ya‘lamul-mufsida minal-muṣliḥ(i), wa lau syā'allāhu la'a‘natakum innallāha ‘azizun ḥakīm(un).
[220] tentang dunio dan akherat. Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) mangenai budak-budak kecik nang yatim. Katokanlah, “Mamaparbaiki kaadaan anak-anak yatim tu adolah baikan.” Kalu kamu mampergaulinyo, anak-anak yatim tu adolah sanak saudaromu. Allah mangetaui orang nang babuat karusakan dan orang nang babuat kabaikan. Apobilo Allah bakendak, niscayo Dio manimpokan kasulitan kapadomu. Sasungguhnyo Allah Mahaperkaso lagi Mahabijaksano.

وَلَا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكٰتِ حَتّٰى يُؤْمِنَّ ۗ وَلَاَمَةٌ مُّؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِّنْ مُّشْرِكَةٍ وَّلَوْ اَعْجَبَتْكُمْ ۚ وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِيْنَ حَتّٰى يُؤْمِنُوْا ۗ وَلَعَبْدٌ مُّؤْمِنٌ خَيْرٌ مِّنْ مُّشْرِكٍ وَّلَوْ اَعْجَبَكُمْ ۗ اُولٰۤىِٕكَ يَدْعُوْنَ اِلَى النَّارِ ۖ وَاللّٰهُ يَدْعُوْٓا اِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِاِذْنِهٖۚ وَيُبَيِّنُ اٰيٰتِهٖ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُوْنَ ࣖ٢٢١
Wa lā tankiḥul-musyrikāti ḥattā yu'minn(a), wa la'amatum mu'minatun khairum mim musyrikatiw wa lau a‘jabatkum, wa lā tunkiḥul-musyrikīna ḥattā yu'minū, wa la‘abdum mu'minun khairum mim musyrikiw wa lau a‘jabakum, ulā'ika yad‘ūna ilan-nār(i), wallāhu yad‘ū ilal-jannati wal-magfirati bi'iżnih(ī), wa yubayyinu āyātihī lin-nāsi la‘allahum yatażakkarūn(a).
[221] Janganlah kamu manikahi perempuan musyrik sampe orang-orang tu baiman! Sungguh, hambo sahayo perempuan nang mukmin lebih baik daripado perempuan nang musyrik, walaupun dio manarik hatimu. Jangan pula kamu manikahkan orang-orang jantan musyrik (dengan perempuan nang baiman) sampe orang-orang jantan tu baiman. Sungguh, hambo-hambo sahayo jantan nang baiman lebih baik daripado orang-orang jantan musyrik walaupun dio manarik hatimu. Orang-orang tu mangajak ka nerako, sedangkan Allah mangajak ka surgo dan ampunan dengan kendak-Nyo. Allah manerangkan tando-tando kakuasaan-Nyo kapado manusio supayo orang-orang tu dapat ngambik palajaran.

وَيَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الْمَحِيْضِ ۗ قُلْ هُوَ اَذًىۙ فَاعْتَزِلُوا النِّسَاۤءَ فِى الْمَحِيْضِۙ وَلَا تَقْرَبُوْهُنَّ حَتّٰى يَطْهُرْنَ ۚ فَاِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوْهُنَّ مِنْ حَيْثُ اَمَرَكُمُ اللّٰهُ ۗ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ التَّوَّابِيْنَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِيْنَ٢٢٢
Wa yas'alūnaka ‘anil-maḥīḍ(i), qul huwa ażā(n), fa‘tazilun-nisā'a fil-maḥīḍ(i), wa lā taqrabūhunna ḥattā yaṭhurn(a), fa'iżā taṭahharna fa'tūhunna min ḥaiṡu amarakumullāh(u), innallāha yuḥibbut-tawwābīna wa yuḥibbul-mutaṭahhirīn(a).
[222] Orang-orang tu batanyo kapadomu (Nabi Muhammad) tentang haid. Katokanlah, “Haid tu adolah kotoran.” 65 Mako, jauhilah paro bini (dari mangerjokan hubungan intim) pado waktu haid dan jangan kamu dekati orang-orang tu (untuk mangerjokan hubungan intim) sampe orang-orang tu suci (selesai maso haid). Apobilo orang-orang tu sudah benar-benar suci (sasudah mandi wajib), gaulilah orang-orang tu sasuai dengan (katentuan) nang diperentahkan Allah kapadomu. Sasungguhnyo Allah manyukoi orang-orang nang bataubat dan manyukoi orang-orang nang manyucikan diri.
65) Haid adolah darah nang kaluar basama jaringan nang diparsiapkan untuk pambuahan di rahim perempuan. Kaluarnya secaro periodik, sasuai dengan periode palepasan sel telur ka rahim. Kondisi seperti tu nang dianggap kotor manjadikan perempuan idak suci secaro syar‘i, tamasuk idak suci untuk digauli suaminyo.

نِسَاۤؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ ۖ فَأْتُوْا حَرْثَكُمْ اَنّٰى شِئْتُمْ ۖ وَقَدِّمُوْا لِاَنْفُسِكُمْ ۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّكُمْ مُّلٰقُوْهُ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِيْنَ٢٢٣
Nisā'ukum ḥarṡul lakum, fa'tū ḥarṡakum annā syi'tum, wa qaddimū li anfusikum, wattaqullāha wa‘lamū annakum mulāqūh(u), wa basysyiril-mu'minīn(a).
[223] Bini-binimu adolah ladang bagimu. 66 Mako, datangilah ladangmu tu (bacampurlah dengan benar dan wajar) kapan dan bagaimano nang kamu sukoi. Utamokanlah (hal nang tabaik) untuk dirimu. Batakwalah kamu kapado Allah dan ketauilah bahwa kamu (kagi) bakal manghadap kapado-Nyo. Bagihlah kabar gembiro kapado orang-orang mukmin.
66) Bini diumpamokan sebagai ladang, tempat mananam benih. Mako tanamlah benih tu sasuai waktu nang disukoi.

وَلَا تَجْعَلُوا اللّٰهَ عُرْضَةً لِّاَيْمَانِكُمْ اَنْ تَبَرُّوْا وَتَتَّقُوْا وَتُصْلِحُوْا بَيْنَ النَّاسِۗ وَاللّٰهُ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌ٢٢٤
Wa lā taj‘alullāha ‘urḍatal li'aimānikum an tabarrū wa tattaqū wa tuṣliḥū bainan-nās(i), wallāhu samī‘un ‘alīm(un).
[224] Janganlah kamu basumpah atas (namo) Allah dalam sumpahmu sabagai panghalang dari babuat baik, batakwa, dan manciptokan kadamaian di antaro manusio. Allah Maha Manganing dan Maha Mangetaui.

لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللّٰهُ بِاللَّغْوِ فِيْٓ اَيْمَانِكُمْ وَلٰكِنْ يُّؤَاخِذُكُمْ بِمَا كَسَبَتْ قُلُوْبُكُمْ ۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ حَلِيْمٌ٢٢٥
Lā yu'ākhiżukumullāhu bil-lagwi fī aimānikum wa lākiy yu'ākhiżukum bimā kasabat qulūbukum, wallāhu gafūrun ḥalīm(un).
[225] Allah idak manghukummu kareno sumpahmu nang idak kamu sengajo, tapi Dio manghukummu kareno sumpah nang diniatkan oleh hatimu. Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyantun. 67
67) ‘Allah Swt. Maha Panyantun (halīm)’ bararti idak segero manyikso orang nang babuat doso.

لِلَّذِيْنَ يُؤْلُوْنَ مِنْ نِّسَاۤىِٕهِمْ تَرَبُّصُ اَرْبَعَةِ اَشْهُرٍۚ فَاِنْ فَاۤءُوْ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٢٢٦
Lil-lażīna yu'lūna min nisā'ihim tarabbuṣu arba‘ati asyhur(in), fa'in fā'ū fa'innalāha gafūrur raḥīm(un).
[226] Orang nang meng-ila’ (basumpah idak mancampuri) bininyo dibagih tengat waktu empat bulan. Kalu orang-orang tu balik (mancampuri bininyo), sasungguhnyo Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyayang.

وَاِنْ عَزَمُوا الطَّلَاقَ فَاِنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌ٢٢٧
Wa in ‘azamuṭ-ṭalāqa fa innallāha samī‘un ‘alīm(un).
[227] Kalu orang-orang tu bakatetapan hati untuk bacerai, sasungguhnyo Allah Maha Manganing lagi Maha Mangetaui.

وَالْمُطَلَّقٰتُ يَتَرَبَّصْنَ بِاَنْفُسِهِنَّ ثَلٰثَةَ قُرُوْۤءٍۗ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ اَنْ يَّكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللّٰهُ فِيْٓ اَرْحَامِهِنَّ اِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِۗ وَبُعُوْلَتُهُنَّ اَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِيْ ذٰلِكَ اِنْ اَرَادُوْٓا اِصْلَاحًا ۗوَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِيْ عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوْفِۖ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ ۗ وَاللّٰهُ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ ࣖ٢٢٨
Wal-muṭallaqātu yatarabbaṣna bi anfusihinna ṡalāṡata qurū'(in), wa lā yaḥillu lahunna ay yaktumna mā khalaqallāhu fī arḥāmihinna in kunna yu'minna billāhi wal-yaumil-ākhir(i), wa bu‘ūlatuhunna aḥaqqu biraddiūhinna fī żālika in arādū iṣlāḥā(n), wa lahunna miṡlul-lażī ‘alaihinna bil-ma‘rūf(i), wa lir-rijāli ‘alaihinna darajah(tun), wallāhu ‘azīzun ḥakīm(un).
[228] Paro bini nang diceraikan (wajib) manahan diri dewek (manunggu) sampe tigo qurū’ (suci atau haid). Idak boleh bagi orang-orang tu manyingitkan apo nang diciptokan Allah dalam orang-orang tu, kalu orang-orang tu baiman kapado Allah dan hari Kemudian. Suami-suami orang-orang tu lebih berhak untuk balik kapado orang-orang tu pado (maso) tu, kalu suami-suami tu manghendaki pabaikan. Orang-orang tu (paro perempuan) mampunyai hak seimbang dengan kawajibannyo manurut caro nang patut. Tapi, paro suami mampunyai kalebihan atas orang-orang tu. Allah Maha Perkaso lagi Maha Bijaksano.

اَلطَّلَاقُ مَرَّتٰنِ ۖ فَاِمْسَاكٌۢ بِمَعْرُوْفٍ اَوْ تَسْرِيْحٌۢ بِاِحْسَانٍ ۗ وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ اَنْ تَأْخُذُوْا مِمَّآ اٰتَيْتُمُوْهُنَّ شَيْـًٔا اِلَّآ اَنْ يَّخَافَآ اَلَّا يُقِيْمَا حُدُوْدَ اللّٰهِ ۗ فَاِنْ خِفْتُمْ اَلَّا يُقِيْمَا حُدُوْدَ اللّٰهِ ۙ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيْمَا افْتَدَتْ بِهٖ ۗ تِلْكَ حُدُوْدُ اللّٰهِ فَلَا تَعْتَدُوْهَا ۚوَمَنْ يَّتَعَدَّ حُدُوْدَ اللّٰهِ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ٢٢٩
Aṭ-ṭalāqu marratān(i), fa imsākum bima‘rūfin au tasrīḥum bi'iḥsān(in), wa lā yaḥillu lakum an ta'khużū mimmā ātaitumūhunna syai'an illā ay yakhāfā allā yuqīmā ḥudūdullāh(i), fa in khiftum allā yuqīmā ḥudūdullāh(i) falā junāḥa ‘alaihimā fīmaftadat bih(ī), tilka ḥudūdullāhi falā ta‘tadūhā, wa may yata‘adda ḥudūdullāhi fa'ulā'ika humuẓ-ẓālimūn(a).
[229] Talak (nang dapat dirujuk) tu duo kali. (Sasudah tu suami boleh) manahan (rujuk) dengan caro nang patut atau malepaskan (manceraikan) dengan caro nang baik. Idak halal bagi kamu mangngambik balik sasuatu (mahar) nang sudah kamu bagihkan kapado orang-orang tu, kacuali kaduonyo (suami dan bini) kuatir idak dapat manjalankan batas-batas katentuan Allah. Kalu kamu (wali) kuatir bahwao kaduonyo idak mampu manjalankan batas-batas (katentuan) Allah, mako kaduonya idak badoso atas bayaran nang (harus) dibagihkan oleh (bini) untuk manebus dirinyo. 68 Tulah batas-batas (katentuan) Allah, janganlah kamu malanggarnyo. Siapo nang malanggar batas-batas (katentuan) Allah, orang-orang tulah orang-orang nang aniayo.
68) Ayat iko manjadi dasar hukum khulu‘ dan panerimaan ‘iwaḍ. Khulu‘ yaitu hak bini untuk bacerai dari suaminyo dengan mambayar ‘iwaḍ (uang tebusan) malalui pangadilan.

فَاِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهٗ مِنْۢ بَعْدُ حَتّٰى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهٗ ۗ فَاِنْ طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَآ اَنْ يَّتَرَاجَعَآ اِنْ ظَنَّآ اَنْ يُّقِيْمَا حُدُوْدَ اللّٰهِ ۗ وَتِلْكَ حُدُوْدُ اللّٰهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَّعْلَمُوْنَ٢٣٠
Fa'in ṭallaqahā falā taḥillu lahū mim ba‘du ḥattā tankiḥa zaujan gairah(ū), fa'in ṭallaqahā falā junāḥa ‘alaihimā ay yatarāja‘ā in ẓannā ay yuqīmā ḥudūdullāh(i), tilka ḥudūdullāhi yubayyinuhā liqaumiy ya‘lamūn(a).
[230] Kalau dio manceraikannyo (sasudah talak kaduo), perempuan (bini) tu idak halal lagi baginyo sampe dio manikah dengan orang jantan nang lain. Kalu (suami nang lain tu) sudah manceraikannyo, idak ado doso bagi kaduonyo (suami patamo dan bekas bini) untuk manikah balik kalu kaduonyo manyangko bakal dapat manjalankan katentuan-katentuan Allah. Tulah katentuan-katentuan Allah nang diterangkan-Nyo kapado orang-orang nang (mau) mangetaui.

وَاِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاۤءَ فَبَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمْسِكُوْهُنَّ بِمَعْرُوْفٍ اَوْ سَرِّحُوْهُنَّ بِمَعْرُوْفٍۗ وَلَا تُمْسِكُوْهُنَّ ضِرَارًا لِّتَعْتَدُوْا ۚ وَمَنْ يَّفْعَلْ ذٰلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهٗ ۗ وَلَا تَتَّخِذُوْٓا اٰيٰتِ اللّٰهِ هُزُوًا وَّاذْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَمَآ اَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِّنَ الْكِتٰبِ وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهٖ ۗوَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ ࣖ٢٣١
Wa iżā ṭallaqtumun-nisā'a fabalagna ajalahunna fa'amsikūhunna bima‘rūfin au sarriḥūhunna bima‘rūf(in), wa lā tumsikūhunna ḍirāral lita‘tadū, wa may yaf‘al żālika faqad ẓalama nafasah(ū), wa lā tattakhiżū āyātillāhi huzuwaw ważkurū ni‘matallāhi ‘alaikum wa mā anzala ‘alaikum minal-kitābi wal-ḥikmati ya‘iẓukum bih(ī), wattaqullāha wa‘lamū annallāha bikulli syai'in ‘alīm(un).
[231] Apobilo kamu manceraikan bini(-mu), sampe (hampir) baakhir maso idahnyo, 69 tahanlah (rujuk) orang-orang tu dengan caro nang patut atau ceraikanlah orang-orang tu dengan caro nang patut (pulak). Janganlah kamu Manahan (rujuk) orang-orang tu untuk mambagih kamadaratan (kaburukan samape malampau batas. Siapo nang babuat macam tu, dio benar-benar lah manganiayo dirinyo dewek. Janganlah kamu jadikan ayat-ayat (hukum-hukum) Allah sabagai bahan olok-olokan. Ingatlah nikmat Allah kapadomu dan apo nang sudah diturunkan Allah kapadomu, yaitu Kitab (Al-Qur'an) dan Hikmah (Sunah), untuk mambagih palajaran kapadomu. Batakwalah kapado Allah dan katauilah bahwa Allah Maha Mangetaui atas sagalo sasuatu.
69) ‘Idah’ iolah ‘maso manunggu (idak boleh manikah) bagi perempuan kareno paceraian atau kamatian suaminyo’.

وَاِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاۤءَ فَبَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوْهُنَّ اَنْ يَّنْكِحْنَ اَزْوَاجَهُنَّ اِذَا تَرَاضَوْا بَيْنَهُمْ بِالْمَعْرُوْفِ ۗ ذٰلِكَ يُوْعَظُ بِهٖ مَنْ كَانَ مِنْكُمْ يُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ ۗ ذٰلِكُمْ اَزْكٰى لَكُمْ وَاَطْهَرُ ۗ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ وَاَنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ٢٣٢
Wa iżā ṭallaqtumun-nisā'a fabalagna ajalahunna falā ta‘ḍulūhunna ay yankiḥna azwājahunna iżā tarāḍau bainahum bil-ma‘rūf(i), żālika yū‘aẓu bihī man kāna minkum yu'minu billāhi wal-yaumil-ākhir(i), żālikum azkā lakum wa aṭhar(u), wallāhu ya‘lamu wa antum lā ta‘lamūn(a).
[232] Apobilo kamu (sudah) manceraikan bini(-mu) lalu lah sampe (habis) maso idahnyo, janganlah kamu manghalangi orang-orang tu manikah dengan (bakal) suaminyo 70 apobilo sudah tadapat karelaan di antaro orang-orang tu dengan caro nang patut. Tulah nang dinasihatkan kapado orang-orang di antara kami nang baiman kapado Allah dan hari Kemudian. Macam tu lebih bersih bagi (jiwa)-mu dan lebih suci (bagi kahormatanmu). Allah mangetaui, sedangkan kamu idak mangetaui.
70) Maksudnyo adolah manikah lagi, baik dengan bekas suaminyo maupun orang jantan nang lain.

۞ وَالْوٰلِدٰتُ يُرْضِعْنَ اَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ اَرَادَ اَنْ يُّتِمَّ الرَّضَاعَةَ ۗ وَعَلَى الْمَوْلُوْدِ لَهٗ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوْفِۗ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ اِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَا تُضَاۤرَّ وَالِدَةٌ ۢبِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُوْدٌ لَّهٗ بِوَلَدِهٖ وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذٰلِكَ ۚ فَاِنْ اَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِّنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا ۗوَاِنْ اَرَدْتُّمْ اَنْ تَسْتَرْضِعُوْٓا اَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ اِذَا سَلَّمْتُمْ مَّآ اٰتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوْفِۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ٢٣٣
Wal-wālidātu yurḍi‘na aulādahunna ḥaulaini kāmilaini liman arāda ay yutimmar-raḍā‘ah(ta), wa ‘alal-maulūdi lahū rizquhunna wa kiswatuhunna bil-ma‘rūf(i), lā tukallafu nafsun illā wus‘ahā, lā tuḍārra wālidatum biwaladihā wa lā maulūdul lahū biwaladihī wa ‘alal-wāriṡi miṡlu żālik(a), fa'in arādā fiṣālan ‘an tarāḍim minhumā wa tasyāwurin falā junāḥa ‘alaihimā, wa in arattum an tastarḍi‘ū aulādakum falā junāḥa ‘alaikum iżā sallamtum mā ātaitum bil-ma‘rūf(i), wattaqullāha wa‘lamū annallāha bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[233] Emak-emak hendaklah manyusui anak-anaknyo selamo duo tahun penuh, bagi nang ingin manyempurnokan panyuasuan. Kawajiban bapak mananggung makan dan pakaian orang-orang tu dengan caro nang patut. Saseorang idaklah dibebani kacuali sesuai dengan kamampuannyo. Janganlah seorang emak dibuat manderito kareno anaknyo dan jugo pula bapaknya dibuat manderito kareno anaknyo. Ahli warisnyo jugo macam tu. Apobilo kaduonyo ingin manyapih (sabelum duo tahun) badasarkan pasatujuan dan musyawaroh antaro kaduonyo, idak ado doso atas kaduonyo. Apobilo kamu ingin manyusukan anakmu (kapado orang lain), idak ado doso bagimu kalu kamu mambagihkan pambayaran nang dengan cana nang patut. Batakwalah kapado Allah dan katauilah bahwa Allah Maha Mangimak apo nang kamu kerjokan.

وَالَّذِيْنَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُوْنَ اَزْوَاجًا يَّتَرَبَّصْنَ بِاَنْفُسِهِنَّ اَرْبَعَةَ اَشْهُرٍ وَّعَشْرًا ۚ فَاِذَا بَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيْمَا فَعَلْنَ فِيْٓ اَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوْفِۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرٌ٢٣٤
Wal-lażīna yutawaffauna minkum wa yażarūna azwājay yatarabbaṣna bi'anfusihinna arba‘ata asyhuriw wa ‘asyrā(n), fa'iżā balagna ajalahunna falā junāḥa ‘alaikum fīmā fa‘alna fī anfusihinna bil-ma‘rūf(i),wallāhu bimā ta‘malūna khabīr(un).
[234] Orang-orang nang mati di antaro kamu dan maninggalkan bini-bini hendaklah orang-orang tu (bini-bini) mananggu dirinyo (baidah) empat bulan sepuluh hari. Kemudian, apobilo lah sampe (akhir) idah orang-orang tu, idak ado doso bagimu (wali) mangenai apo nang orang-orang tu kerjokan btahadap diri orang-orang tu dewek 71 dengan caro nang patut. Dan Allah bakal mambagih tau kapadomu mangenai apo-apo nang kamu buat.
71) Satelah salesai masa idah, perempuan boleh bahias, bapegian, atau manerimo pinangan.

وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيْمَا عَرَّضْتُمْ بِهٖ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاۤءِ اَوْ اَكْنَنْتُمْ فِيْٓ اَنْفُسِكُمْ ۗ عَلِمَ اللّٰهُ اَنَّكُمْ سَتَذْكُرُوْنَهُنَّ وَلٰكِنْ لَّا تُوَاعِدُوْهُنَّ سِرًّا اِلَّآ اَنْ تَقُوْلُوْا قَوْلًا مَّعْرُوْفًا ەۗ وَلَا تَعْزِمُوْا عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتّٰى يَبْلُغَ الْكِتٰبُ اَجَلَهٗ ۗوَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ مَا فِيْٓ اَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوْهُ ۚوَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ حَلِيْمٌ ࣖ٢٣٥
Wa lā junāḥa ‘alaikum fīmā ‘arraḍtum bihī min khiṭbatin-nisā'i au aknantum fī anfusikum, ‘alimallāhu annakum satażkurūnahunna wa lākil lā tuwā‘idūhunna sirran illā an taqūlū qaulam ma‘rūfā(n), wa lā ta‘zimū ‘uqdatan-nikāḥi ḥattā yablugal-kitābu ajalah(ū), wa‘lamū annallāha ya‘lamu mā fī anfusikum faḥżarūh(u), wa‘lamū annallāha gafūrun ḥalīm(un).
[235] Idak ado doso bagimu atas kato sindiran untuk maminang orang-perempuan 72 tu atau (kainginan manikah) nang kamu singitkan dalam hati. Allah mangetaui bahwa kamu bakal manyebut-nyebut orang-orang tu. Tapi, janganlah kamu bajanji secaro rahasio untuk (manikahi) orang-orang tu, kacuali sekadar mangucapkan kato-kato nang patut (sindiran). Jangan pula kamu manetapkan akad nikah sabelum habis maso idah. Katauilah bahwa Allah mangetaui apo nang ado dalam hatimu. Mako, takutlah kapado-Nyo. Katauilah bahwa Allah Maha Pangampun lagi Maha Panyantun.
72) Perempuan nang boleh dipinang secaro sindiran iolah perempuan nang dalam masa idah kareno ditinggal mati oleh suaminyo atau kareno talak bā’in, sedangkan perempuan nang dalam idah talak raj‘iy (biso dirujuk) idak boleh dipinang walaupun dengan sindiran.

لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ اِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاۤءَ مَا لَمْ تَمَسُّوْهُنَّ اَوْ تَفْرِضُوْا لَهُنَّ فَرِيْضَةً ۖ وَّمَتِّعُوْهُنَّ عَلَى الْمُوْسِعِ قَدَرُهٗ وَعَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهٗ ۚ مَتَاعًا ۢبِالْمَعْرُوْفِۚ حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنِيْنَ٢٣٦
Lā junāḥa ‘alaikum in ṭallaqtumun-nisā'a mā lam tamassūhunna au tafriḍū lahunna farīḍah(tan), wa matti‘ūhunna ‘alal-mūsi‘i qadaruhū wa ‘alal-muqtiri qadaruhū matā‘am bil-ma‘rūf(i), ḥaqqan ‘alal-muḥsinīn(a).
[236] Idak ado doso bagimu (untuk idak mambayar mahar) kalu jamu manceraikan bini-binimu nang belaum kamu sentuh (campuri) atau belum kamu tentukan maharnyo. Berilah orang-orang tu mut’ah, 73 bagi nang kayo sasuai dengan kamampuannyo dan bagi nang miskin sasuai dengan kamampuannyo pula, sabagai pamberian dengan caro nang patut dan katentuan bagi orang-orang nang babuat kabajikan
73) ‘Mut‘ah’ nang dimaksud adolah pamberian suami kapado istri nang diceraikannyo sebagai palipur di samping nafkah nang wajib ditunaikannyo sasuai dengan kamampuannyo.

وَاِنْ طَلَّقْتُمُوْهُنَّ مِنْ قَبْلِ اَنْ تَمَسُّوْهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيْضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ اِلَّآ اَنْ يَّعْفُوْنَ اَوْ يَعْفُوَا الَّذِيْ بِيَدِهٖ عُقْدَةُ النِّكَاحِ ۗ وَاَنْ تَعْفُوْٓا اَقْرَبُ لِلتَّقْوٰىۗ وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ٢٣٧
Wa in ṭallaqtumūhunna min qabli an tamassūhunna wa qad faraḍtum lahunna farīḍatan faniṣfu mā faraḍtum illā ay ya‘fūna au ya‘fuwal-lażī biyadihī ‘uqdatun-nikāḥ(i), wa an ta‘fū aqrabu lit-taqwā, wa lā tansawul-faḍla bainakum, innallāha bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[237] Kalu kamu manceraikan orang-orang tu sabelum kamu sentuh (campuri), padohal kamu sudah manentukan maharnyo, mako (bayarlah) saparo dari apo nang sudah kamu tentukan, kacuali kalu orang-orang tu atau pihak nang mamiliki kawenangan nikah (suami atau wali) mambebaskannyo. 74 Pambebasnmu tu lebih dekat pado katakwaan. Janganlah malupokan kabaikan di antaro kamu. Sasungguhnyo Allah Maha Mangimak apo nang kamu kerjokan.
74) Nang dimaksud dengan ‘orang nang memiliki kawenangan nikah’ adolah suami atau wali. Kalu nang mambebaskan mahar adolah wali, suami dibebaskan dari kawajiban mambayar separo mahar. Apobilo suami nang mambebaskannyo, dalam arti bakomitmen untuk mambayar semuo mahar nang disebutkan, dia harus mambayar mahar sagalohnya. Dengan syarat bahwa wali tasebut adolah wali mujbir, yaitu wali nang berhak mamakso anak gadis untuk manikah, seperti ayah atau kakek kandung.

حَافِظُوْا عَلَى الصَّلَوٰتِ وَالصَّلٰوةِ الْوُسْطٰى وَقُوْمُوْا لِلّٰهِ قٰنِتِيْنَ٢٣٨
Ḥāfiẓū ‘alaṣ-ṣalawāti waṣ-ṣalātil-wusṭā, wa qūmū lillāhi qānitīn(a).
[238] Jagolah semuo sembahyang (fardhu) dan sembahyang Wusṭā. 75 Kerjokanlah kareno Allah (dalam sembahyang) dengan khusyuk.
75) Menurut pendapat nang masyhur, sembahyang Wusṭā adolah sembahyang Asar.

فَاِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالًا اَوْ رُكْبَانًا ۚ فَاِذَآ اَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللّٰهَ كَمَا عَلَّمَكُمْ مَّا لَمْ تَكُوْنُوْا تَعْلَمُوْنَ٢٣٩
Fa'in khiftum farijālan au rukbānā(n), fa'iżā amintum fażkurullāha kamā ‘allamakum mā lam takūnū ta‘lamūn(a).
[239] Kalu kamu barado dalam kaadaan takut, sembahyanglah dengan bajalan kaki atau bakendaraan. Lalu, apobilo kamu lah aman, ingatlah Allah (sembahyanglah) macam mano Dial ah mangajarkan kapadomu apo nang idak kamu kataui.

وَالَّذِيْنَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُوْنَ اَزْوَاجًاۖ وَّصِيَّةً لِّاَزْوَاجِهِمْ مَّتَاعًا اِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ اِخْرَاجٍ ۚ فَاِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيْ مَا فَعَلْنَ فِيْٓ اَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَّعْرُوْفٍۗ وَاللّٰهُ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ٢٤٠
Wal-lażīna yutawaffauna minkum wa yażarūna azwājā(n), waṣiyyatal li'azwājihim matā‘an ilal-ḥauli gaira ikhrāj(in), fa'in kharajna falā junāḥa ‘alaikum fī mā fa‘alna fī anfusihinna mim ma‘rūf(in), wallāhu ‘azīzun ḥakīm(un).
[240] Orang-orang nang bakal mati di antaro kamu dan maninggalkan bini-bini, hendaklah mambuat wasiat untuk bini-bininyo, (Yaitu) nafkah sampe satahun tanpo mangeluarkannyo (dari rumah). Tapi, kalu orang-orang tu kaluar (dewek), idak ado doso bagimu mangenai hal-hal nang nang orang-orang tu pabuat tahadap diri orang-orang tu dewek. Allah Maha Perkaso jugo Maha Bijaksano.

وَلِلْمُطَلَّقٰتِ مَتَاعٌ ۢبِالْمَعْرُوْفِۗ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِيْنَ٢٤١
Wa lil-muṭallaqāti matā‘um bil-ma‘rūf(i), ḥaqqan ‘alal-muttaqīn(a).
[241] Bagi bini-bini nang diceraikan mampunyai hak mut’ah dengan caro nang patut. Macam iko adolah katentuan bagi orang-orang nang batakwa.

كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ اٰيٰتِهٖ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ ࣖ٢٤٢
Każālika yubayyinullāhu lakum āyātihī la‘allakum ta‘qilūn(a).
[242] Macam tulah Allah manerangkan kapadomu ayat-ayat-Nyo supayo kamu mangerti.

۞ اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْنَ خَرَجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ وَهُمْ اُلُوْفٌ حَذَرَ الْمَوْتِۖ فَقَالَ لَهُمُ اللّٰهُ مُوْتُوْا ۗ ثُمَّ اَحْيَاهُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ لَذُوْ فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُوْنَ٢٤٣
Alam tara ilal-lażīna kharajū min diyārihim wa hum ulūfun ḥażaral-maut(i), faqāla lahumullāhu mūtū, ṡumma aḥyāhum, inallāha lażū faḍlin ‘alan-nāsi wa lākinna akṡaran-nāsi lā yasykurūn(a).
[243] Idakkah kamu mangimak orang-orang nang keluar dari kampung halamannyo dalam jumlah ribuan kareno takut mati? Lalu, Allah bafirman kapado orang-orang tu, “Matilah kamu!” Kemudian, Allah manghidupkan orang-orang tu. Sasungguhnyo Allah Pambagih karunio kapado manusio, tapi kabanyakan manusio idak basyukur.

وَقَاتِلُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌ٢٤٤
Wa qātilū fī sabīlillāhi wa‘lamū annallāha samī‘un ‘alīm(un).
[244] Baperanglah kamu di jalan Allah dan katauilah bahwa Allah Maha Manganing lagi Maha Mangetaui.

مَنْ ذَا الَّذِيْ يُقْرِضُ اللّٰهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضٰعِفَهٗ لَهٗٓ اَضْعَافًا كَثِيْرَةً ۗوَاللّٰهُ يَقْبِضُ وَيَبْصُۣطُۖ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُوْنَ٢٤٥
Man żal-lażī yuqriḍullāha qarḍan ḥasanan fayuḍā‘ifahū lahū aḍ‘āfan kaṡīrah(tan), wallāhu yaqbiḍu wa yabsuṭ(u), wa ilaihi turja‘ūn(a).
[245] Siapokah nang mau mamberi pinjaman nang baik kapado Allah? 76 Dio bakal malipatgandokan (pambayaran atas pinjaman tu) baginyo bakali-kali lipat. Allah manyempitkan dan malapangkan (rezki). Kapado-Nyolah kamu dibalikkan.
76) Maksud mambagih pinjaman kapado Allah Swt. adolah manginfakkan harto di jalan-Nyo.

اَلَمْ تَرَ اِلَى الْمَلَاِ مِنْۢ بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ مِنْۢ بَعْدِ مُوْسٰىۘ اِذْ قَالُوْا لِنَبِيٍّ لَّهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُّقَاتِلْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۗ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ اِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ اَلَّا تُقَاتِلُوْا ۗ قَالُوْا وَمَا لَنَآ اَلَّا نُقَاتِلَ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَقَدْاُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَاَبْنَاۤىِٕنَا ۗ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا اِلَّا قَلِيْلًا مِّنْهُمْ ۗوَاللّٰهُ عَلِيْمٌ ۢبِالظّٰلِمِيْنَ٢٤٦
Alam tara ilal-mala'i mim banī isrā'īla mim ba‘di mūsā, iż qālū linabiyyil lahumub‘aṡ lanā malikan nuqātil fī sabīlillāh(i), qāla hal ‘asaitum in kutiba ‘alaikumul-qitālu allā tuqātilū, qālū wa mā lanā allā nuqātila fī sabīlillāhi wa qad ukhrijnā min diyārinā wa abnā'inā, falammā kutiba ‘alaihimul-qitālu tawallau illā qalīlam minhum, wallāhu ‘alīmum biẓ-ẓālimīn(a).
[246] Idakkah kamu mamperatikan paro pamuko-pamuko Bani Israil sasudah Musa wafat, (Yaitu) katiko orang-orang tu bakato kapado seorang nabinyo, “Angkatlah saorang rajo untuk kami, niscayo kami baperang di jalan Allah.” Dio manjawab, “Jangan-jangan bilo diwajibankan atasmu baperang, kamu idak bakal baperang jugo.” Orang-orang tu manjawab, “Mangapo kami idak bakal baperang di jalan Allah, sedangkan sungguh kami lah diusir dari dari kampung halaman kami dan (dipisahkan dari) anak-anak kami?” 77 Tapi, katiko perang diwajibkan atas paro pamuko Bani Israil tu, orang-orang tu bapaling, kacuali sabagian kecil dari orang-orang tu. Allah Maha Mangetaui orang-orang aniayo.
77) Orang-orang tu diusir dari kampung halaman dan anak-anak orang-orang tu ditawan.

وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ اِنَّ اللّٰهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوْتَ مَلِكًا ۗ قَالُوْٓا اَنّٰى يَكُوْنُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ اَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِۗ قَالَ اِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰىهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهٗ بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ ۗ وَاللّٰهُ يُؤْتِيْ مُلْكَهٗ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ٢٤٧
Wa qāla lahum nabiyyuhum innallāha qad ba‘aṡa lakum ṭālūta malikā(n), qālū annā yakūnu lahul-mulku ‘alainā wa naḥnu aḥaqqu bil-mulki minhu wa lam yu'ta sa‘atam minal-māl(i), qāla innallāhaṣṭafāhu ‘alaikum wa zādahū basṭatan fil-‘ilmi wal-jism(i), wallāhu yu'tī mulkahū may yasyā'(u), wallāhu wāsi‘un ‘alīm(un).
[247] Nabi orang-orang tu bakato kapado orang-orang tu, “Sasungguhnyo Allah lah mangangkat Talut manjadi rajomu.” Orang-orang tu manjawab, “Bagaimano (mungkin) dio mandapat karajoan (kakuasoan) atas kami, sedangkan kami lebih berhak atas karajoan tu daripadonyo dan dio idak dibagih kakayoan nang banyak?” (Nabi orang-orang tu) manjawab, “Sasungguhnya Allah lah mamilihnyo (manjadi rajo) kamu dan mambagih kapadonyo kalebihan ilmu dan fisik.” Allah manganugerahkan karajoan-Nyo kapada siapo nang Dio kendaki. Allah Maha Luas (kakuasoan dan rezki-Nyo) lagi Maha Mangetaui.

وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ اِنَّ اٰيَةَ مُلْكِهٖٓ اَنْ يَّأْتِيَكُمُ التَّابُوْتُ فِيْهِ سَكِيْنَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ اٰلُ مُوْسٰى وَاٰلُ هٰرُوْنَ تَحْمِلُهُ الْمَلٰۤىِٕكَةُ ۗ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيَةً لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ ࣖ٢٤٨
Wa qāla lahum nabiyyuhum inna āyata mulkihī ay ya'tiyakumut-tābūtu fīhi sakīnatum mir rabbikum wa baqiyyatum mimmā taraka ālu mūsā wa ālu hārūna taḥmiluhul-malā'ikah(tu), inna fī żālika la āyatal lakum in kuntum mu'minīn(a).
[248] Nabi orang-orang tu bakato kapado orang-orang tu, “Sasungguhnyo tando karajoannyo iolah datangnyo Tabut 78 kapadomu nang di dalamnyo tadapat katenangan dari Tuhanmu dan siso dari apo nang ditinggalkan oleh kaluargo Musa dan kaluargo Harun nang dibawak oleh malaikat. Sasungguhnyo pado nang macam tu benar-benar tadapat tando (kabesaran Allah) bagimu kalu kamu orang-orang mukmin.
78) Tabut iolah peti genah manyimpan Taurat.

فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوْتُ بِالْجُنُوْدِ قَالَ اِنَّ اللّٰهَ مُبْتَلِيْكُمْ بِنَهَرٍۚ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّيْۚ وَمَنْ لَّمْ يَطْعَمْهُ فَاِنَّهٗ مِنِّيْٓ اِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً ۢبِيَدِهٖ ۚ فَشَرِبُوْا مِنْهُ اِلَّا قَلِيْلًا مِّنْهُمْ ۗ فَلَمَّا جَاوَزَهٗ هُوَ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗۙ قَالُوْا لَا طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوْتَ وَجُنُوْدِهٖ ۗ قَالَ الَّذِيْنَ يَظُنُّوْنَ اَنَّهُمْ مُّلٰقُوا اللّٰهِ ۙ كَمْ مِّنْ فِئَةٍ قَلِيْلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيْرَةً ۢبِاِذْنِ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ مَعَ الصّٰبِرِيْنَ٢٤٩
Falammā faṣala ṭālūtu bil-junūd(i), qāla innallāha mubtalīkum binahar(in), faman syariba minhu falaisa minnī, wa mal lam yaṭ‘amhu fa innahū minnī illā manigtarafa gurfatam biyadih(ī), fa syaribū minhu illā qalīlam minhum, falammā jāwazahū huwa wal-lażīna āmanū ma‘ah(ū), qālū lā ṭāqata lanal-yauma bijālūta wa junūdih(ī), qālal-lażīna yaẓunnūna annahum mulāqullāh(i), kam min fi'atin qalīlatin galabat fi'atan kaṡīratam bi'iżnillāh(i), wallāhu ma‘aṣ-ṣābirīn(a).
[249] Mako, katiko Talut kaluar mambawak pasukannyo, dio bakato, “Sasungguhnyo Allah bakal mangujimu dengan sikok sungei. Makio, siapo nang maminum (aeknyo), sasungguhnyo dio idak tamasuk (golongn)-ku. Siapo nang idak maminumnyo, sasungguhnyo dio tamasuk (golongn)-ku, kacuali manciduk saciduk dengan tangan.” Tapi, orang-orang tu maminumnyo kacuali sabagian kecik di antaro orang-orang tu. Katiko dio (Talut) dan orang-orang nang baiman basamonyo manyeberangi sungei tu, orang-orang tu bakato, “Kami idak sanggup lagi pado hari iko malawan Jalut dan pasukannyo.” Orang-orang nang yakin bahwa orang-orang tu bakal batemu dengan Allah bakato, “Banyak nian kelompok kecik mangalahkan kelompok besak dengan kendak Allah.” Allah basamo orang-orang nang sabar.

وَلَمَّا بَرَزُوْا لِجَالُوْتَ وَجُنُوْدِهٖ قَالُوْا رَبَّنَآ اَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَّثَبِّتْ اَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ ۗ٢٥٠
Wa lammā barazū lijālūta wa junūdihī qālū rabbanā afrig ‘alainā ṣabraw wa ṡabbit aqdāmanā wanṣurnā ‘alal-qaumil-kāfirīn(a).
[250] Katiko orang-orang tu maju malawan Jalut dan pasukannyo, orang-orang tu badoa, “Ya Tuhan kami, limpahkanlah kasabaran kapado kami, teguhkanlah langkah kami, dan menangkanlah kami atas orang-orang kafir.”

فَهَزَمُوْهُمْ بِاِذْنِ اللّٰهِ ۗوَقَتَلَ دَاوٗدُ جَالُوْتَ وَاٰتٰىهُ اللّٰهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهٗ مِمَّا يَشَاۤءُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللّٰهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الْاَرْضُ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ ذُوْ فَضْلٍ عَلَى الْعٰلَمِيْنَ٢٥١
Fahazamūhum bi'iżnillāh(i), wa qatala dāwūdu jālūta wa ātāhullāhul-mulka wal-ḥikmata wa ‘allamahū mimmā yasyā'(u), wa lau lā daf‘ullāhin-nāsa ba‘ḍahum biba‘ḍil lafasadatil-arḍu wa lākinnallāha żū faḍlin ‘alal-‘ālamīn(a).
[251] Orang-orang tu (pasukan Talut) mangalah-kan pasukan Jalut dengan kendak Allah dan Daud mambunuh Jalut. Kemudian, Allah manganugerahinyo (Daud) karajoan dan hikmah (kanabian); Dio (jugo) mangajarinya apo nang Dio kendaki. Sekironyo Allah idak mancegah (keganasan) sabagian manusio atas sabagian nang lain, nisacayo rusaklah dunio iko. Tapi, Allah mampunyoi karunio (nang dilimpahkan-Nyo) atas sagalo alam.

تِلْكَ اٰيٰتُ اللّٰهِ نَتْلُوْهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۗ وَاِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِيْنَ ۔٢٥٢
Tilka āyātullāhi natlūhā ‘alaika bil-ḥaqq(i), wa innaka laminal-mursalīn(a).
[252] Tulah ayat-ayat Allah. Kami bacokan kapadomu (Nabi Muhammad) dengan benar. Sasungguhnyo kamu benar-benar tamasuk di antaro paro rasul.

۞ تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلٰى بَعْضٍۘ مِنْهُمْ مَّنْ كَلَّمَ اللّٰهُ وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجٰتٍۗ وَاٰتَيْنَا عِيْسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنٰتِ وَاَيَّدْنٰهُ بِرُوْحِ الْقُدُسِۗ وَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَا اقْتَتَلَ الَّذِيْنَ مِنْۢ بَعْدِهِمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَتْهُمُ الْبَيِّنٰتُ وَلٰكِنِ اخْتَلَفُوْا فَمِنْهُمْ مَّنْ اٰمَنَ وَمِنْهُمْ مَّنْ كَفَرَ ۗوَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَا اقْتَتَلُوْاۗ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيْدُ ࣖ٢٥٣
Tilkar-rusulu faḍḍalnā ba‘ḍahum ‘alā ba‘ḍ(in), minhum man kallamallāhu wa rafa‘a ba‘ḍahum darajāt(in), wa ātainā ‘īsabna maryamal-bayyināti wa ayyadnāhu birūḥil-qudus(i), wa lau syā'allāhu maqtatalal-lażīna mim ba‘dihim mim ba‘di mā jā'athumul-bayyinātu wa lākinikhtalafū fa minhum man āmana wa minhum man kafar(a), wa lau syā'allāhu maqtatalū, wa lākinnallāha yaf‘alu mā yurīd(u).
[253] Paro rasul tu Kami lebihkan sabagian orang-orang tu dari sabagian (nang lain). Di antaro rasul-rasul tu ado nang Allah babicaro (langsung) dengannyo dan sabagian lagi Dio tinggikan baberapo derajat. Kami lah manganugerahkan kapado Isa anak jantan Maryam bukti-bukti nang jelas nian (mukjizat) dan kami mamperkuat dio dengan Ruhulkdus (Jibril). Sekironyo Allah mangendaki, niscayo orang-orang sesudah rasul-rasul tu idak bakal babunuh-bunuhan sasudah bukti-bukti sampe kapado orang-orang tu. Tapi orang-orang tu baselisih sahinggo ado di antaro orang-orang tu nang baiman dan ado (pulak) nang kafir. Sekironyo Allah mangendaki, idaklah orang-orang tu babunuh-bunuhan. Tapi, Allah babuat apo nang Dio kendaki.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَنْفِقُوْا مِمَّا رَزَقْنٰكُمْ مِّنْ قَبْلِ اَنْ يَّأْتِيَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيْهِ وَلَا خُلَّةٌ وَّلَا شَفَاعَةٌ ۗوَالْكٰفِرُوْنَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ٢٥٤
Yā ayyuhal-lażīna āmanū anfiqū mimmā razaqnākum min qabli ay ya'tiya yaumul lā bai‘un fīhi wa lā khullatuw wa lā syafā‘ah(tun), wal-kāfirūna humuẓ-ẓālimūn(a).
[254] Oi orang-orang nang baiman, infakkanlah sabagian dari rezeki nang lah Kami bagih kapadomu sabelum tibo hari (Kiamat) nang idak ado (lagi) jual beli padonyo (hari tu), idak ado jugo bakawanan nang akrab, dan idak ado pulak syafaat. Orang-orang kafir tulah orang nang aniayo.

اَللّٰهُ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَۚ اَلْحَيُّ الْقَيُّوْمُ ەۚ لَا تَأْخُذُهٗ سِنَةٌ وَّلَا نَوْمٌۗ لَهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ مَنْ ذَا الَّذِيْ يَشْفَعُ عِنْدَهٗٓ اِلَّا بِاِذْنِهٖۗ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ اَيْدِيْهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْۚ وَلَا يُحِيْطُوْنَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهٖٓ اِلَّا بِمَا شَاۤءَۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَۚ وَلَا يَـُٔوْدُهٗ حِفْظُهُمَاۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيْمُ٢٥٥
Allāhu lā ilāha illā huw(a), al-ḥayyul-qayyūm(u), lā ta'khużuhū sinatuw wa lā naum(un), lahū mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), man żal-lażī yasyfa‘u ‘indahū illā bi'iżnih(ī), ya‘lamu mā baina aidīhim wa mā khalfahum, wa lā yuḥīṭūna bisyai'im min ‘ilmihī illā bimā syā'(a), wasi‘a kursiyyuhus-samāwāti wal-arḍ(a), wa lā ya'ūduhū ḥifẓuhumā, wa huwal-‘aliyyul-‘aẓīm(u).
[255] Allah, idak ado Tuhan selain Dio. Nang Maha Hidup lagi terus-manerus ngurus (makhluk-Nyo). Dio idak dilando oleh kantuk dan idak (pulak) oleh tiduk. Kapunyoan-Nyolah apo nang ado di langit dan apo nang ado di bumi. Idak ado nang dapat membagih syafaat di sisi-Nyo tanpo izin-Nyo. Dio mangetahui apo nang di muko orang-orang tu dan apo nang di belakang orang-orang tu. Orang-orang tu idak mangetaui sasuatu apo pun dari ilmu-Nyo, malainkan apo nang Dio kendaki, Kursi-Nyo (ilmu dan kakuasoannya) maliputi langit dan bumi. Dio idak meraso berat mameliharo kaduonyo. Diolah nang Maha Tinggi lagi Maha Agung.

لَآ اِكْرَاهَ فِى الدِّيْنِۗ قَدْ تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَّكْفُرْ بِالطَّاغُوْتِ وَيُؤْمِنْۢ بِاللّٰهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقٰى لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗوَاللّٰهُ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌ٢٥٦
Lā ikrāha fid-dīn(i), qat tabayyanar-rusydu minal-gayy(i), famay yakfur biṭ-ṭāgūti wa yu'mim billāhi fa qadistamsaka bil-‘urwatil-wuṡqā, lanfiṣāma lahā, wallāhu samī‘un ‘alīm(un).
[256] Idak ado paksoan dalam (manganut) ugamo (Islam). Sungguh, lah jelas jalan nang benar dari jalan nang sesat. Siapo nang engkar kapado Tagut 79 dan baiman kapado Allah sungguh lah bapegang teguh pado tali nang sangat kuat nang idak bakal putus. Allah Maha Menganing lagi Maha Mangetaui.
79) Kata ‘tagut’ disebutkan untuk satiap nang malampaui batas dalam kaburukan. Oleh kareno tu, setan, dajal, penyihir, panetap hukum nang batentangan dengan hukum Allah Swt., dan penguaso nang tirani dinamokan tagut.

اَللّٰهُ وَلِيُّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا يُخْرِجُهُمْ مِّنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِۗ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اَوْلِيَاۤؤُهُمُ الطَّاغُوْتُ يُخْرِجُوْنَهُمْ مِّنَ النُّوْرِ اِلَى الظُّلُمٰتِۗ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ ࣖ٢٥٧
Allāhu waliyyul-lażīna āmanū yukhrijuhum minaẓ-ẓulumāti ilan-nūr(i), wal-lażīna kafarū auliyā'uhumuṭ-ṭāgūtu yukhrijuhum minan-nūri ilaẓ-ẓulumāt(i), ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[257] Allah adolah palindung orang nang baiman. Dio mangeluarkan orang-orang tu dari macam-macam kagelapan manjuju cahayo (iman). Adopun orang-orang nang kapur, palindung-palindun orang-orang tu adolah tagut. Tagut tu mangeluarkan orang-orang tu (orang-orang kafir tu) dari cahayo manuju kagelapan. Orang-orang tulah adolah paro panghuni nerako. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْ حَاۤجَّ اِبْرٰهٖمَ فِيْ رَبِّهٖٓ اَنْ اٰتٰىهُ اللّٰهُ الْمُلْكَ ۘ اِذْ قَالَ اِبْرٰهٖمُ رَبِّيَ الَّذِيْ يُحْيٖ وَيُمِيْتُۙ قَالَ اَنَا۠ اُحْيٖ وَاُمِيْتُ ۗ قَالَ اِبْرٰهٖمُ فَاِنَّ اللّٰهَ يَأْتِيْ بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِيْ كَفَرَ ۗوَاللّٰهُ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّٰلِمِيْنَۚ٢٥٨
Alam tara ilal-lażī ḥājja ibrāhīma fī rabbihī an ātāhullāhul-mulk(a), iż qāla ibrāhīmu rabbiyal-lażī yuḥyī wa yumīt(u), qāla ana uḥyī wa umīt(u), qāla ibrāhīmu fa innallāha ya'tī bisy-syamsi minal-masyriqi fa'ti bihā minal-magribi fabuhital-lażī kafar(a), wallāhu lā yahdil-qaumaẓ-ẓālimīn(a).
[258] Idakkah kamu mamperhatikan orang nang mandebat Ibrahim mangenai Tuhannyo, kareno Allah lah mambagihkan kapadonyo (orang tu) kerajoan (kekuasoan), (yakni) katiko Ibrahim bakato, “Tuhankulah nang manghidupkan jugo mamatikan.” (Orang tu bakato, “Aku (pun) biso manghidupkan dan mamatikan.” Ibrahim bakato, “Kalu macam tu, sasungguhnya Allah manerbitkan matohari dari Timur. Mako, terbitkanlah io dari Barat.” Akhirnyo, bingunglah orang orang nang engkar tu. Allah idak membagih petunjuk kapado orang-orang nang aniayo.

اَوْ كَالَّذِيْ مَرَّ عَلٰى قَرْيَةٍ وَّهِيَ خَاوِيَةٌ عَلٰى عُرُوْشِهَاۚ قَالَ اَنّٰى يُحْيٖ هٰذِهِ اللّٰهُ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ فَاَمَاتَهُ اللّٰهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهٗ ۗ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ ۗ قَالَ لَبِثْتُ يَوْمًا اَوْ بَعْضَ يَوْمٍۗ قَالَ بَلْ لَّبِثْتَ مِائَةَ عَامٍ فَانْظُرْ اِلٰى طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ ۚ وَانْظُرْ اِلٰى حِمَارِكَۗ وَلِنَجْعَلَكَ اٰيَةً لِّلنَّاسِ وَانْظُرْ اِلَى الْعِظَامِ كَيْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَكْسُوْهَا لَحْمًا ۗ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهٗ ۙ قَالَ اَعْلَمُ اَنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٢٥٩
Au kal-lażī marra ‘alā qaryatiw wa hiya khāwiyatun ‘alā ‘urūsyihā, qāla annā yuḥyī hāżihillāhu ba‘da mautihā, fa'amātahullāhu mi'ata ‘āmin ṡumma ba‘aṡah(ū), qāla kam labiṡt(a), qāla labiṡtu yauman au ba‘ḍa yaum(in), qāla bal labiṡta mi'ata ‘āmin fanẓur ilā ṭa‘āmika wa syarābika lam yatasannah, wanẓur ilā ḥimārik(a), wa linaj‘alaka āyatal lin-nāsi wanẓur ilal-‘iẓāmi kaifa nunsyizuhā ṡumma naksūhā laḥmā(n), falammā tabayyana lah(ū), qāla a‘lamu annallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[259] Atau, macam orang nang melewati suatu negeri nang (bangunan-bangunannyo) lah roboh menutupi (raruntuhannyo) atap-atapnyo. Dio bakato, “Macam mano Allah manghidupkan balik (negeri) iko satelah kahancurannyo?” Lalu, Allah mamatikannyo selamo seratus tahun, kemudian manghidupkannyo (balik). Dio (Allah) batanyo, “Berapo lamo kamu tinggal (di siko)?” Dio manjawab, “Aku tinggal (di siko) sahari atau satengah hari.” Allah bafirman, “Sabenarnyo kamu lah tinggal selamo seratus tahun. Imaklah makanan dan minumanmu nang belum baubah, (tapi) imaklah keledaimu (nang lah manjadi tulang-balulang) dan Kami bakal manjadikanmu sabagai tando (kekuasoan Kami) bagih manusio. Tengoklah tulang-belulang (keledai tu), macam mano Kami manyusunnyo balik, kemudian Kami mambalutnyo dengan daging (sahinggo hidup balik).” Mako, katiko lah nyato baginyo, dio pun bakato, “Sayo mangetaui bahwa Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.” 80
80) Sains idak biso manjelaskan mukjizat iko. Orang nang ditidukkan seratus tahun dan makanannyo dijago tetap utuh, sementaro keledainyo lah manjadi tulang-belulang. Lalu tulang-belulang keledai dikumpulkan dan Allah Swt. tunjukkan kakuasoan-Nya dengan manghidupkan balik keledainyo.

وَاِذْ قَالَ اِبْرٰهٖمُ رَبِّ اَرِنِيْ كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتٰىۗ قَالَ اَوَلَمْ تُؤْمِنْ ۗقَالَ بَلٰى وَلٰكِنْ لِّيَطْمَىِٕنَّ قَلْبِيْ ۗقَالَ فَخُذْ اَرْبَعَةً مِّنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ اِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلٰى كُلِّ جَبَلٍ مِّنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِيْنَكَ سَعْيًا ۗوَاعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ ࣖ٢٦٠
Wa iż qāla ibrāhīmu rabbi arinī kaifa tuḥyil-mautā, qāla awalam tu'min, qāla balā wa lākil liyaṭma'inna qalbī, qāla fakhuż arba‘atam minaṭ-ṭairi faṣurhunna ilaika ṡummaj‘al ‘alā kulli jabalim minhunna juz'an ṡummad‘uhunna ya'tīnaka sa‘yā(n), wa‘lam annallāha ‘azīzun ḥakīm(un).
[260] (Ingatlah) katiko Ibrahim bakato, “Ya Tuhan-ku, imakkanlah kapadoku bagaimano Engkau manghidupkan orang-orang mati.” Dio (Allah) bafirman, “Belum pecayokah engkau?” Dio (Ibrahim) manjawab, “Sayo pecayo, tapi supayo hatiku tenang,” Dio (Allah) bakato, “Kalau macam tu ambeklah empat ekor burung, lalu dekatkanlah kapadomu (potong-potonglah). Kemudian, taruklah di atas masing-masing bukit sikok bagian dari masing-masing burung. Kemudian, pangggilah burung-burung tu, niscayo burung-burung tu tibo kapadomu dengan cepat.” Katauilah bahwa Allah Maha Perkaso lagi Maha Bijaksano. 81
81) Sains idak biso manjelaskan mukjizat iko. Burung nang sudah dipotong-potong dan ditempatkan tapisah jauh, dapat dihidupkan oleh Allah Swt.

مَثَلُ الَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ اَنْۢبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِيْ كُلِّ سُنْۢبُلَةٍ مِّائَةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللّٰهُ يُضٰعِفُ لِمَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ٢٦١
Maṡalul-lażīna yunfiqūna amwālahum fī sabīlillāhi kamaṡali ḥabbatin ambatat sab‘a sanābila fī kulli sumbulatim mi'atu ḥabbah(tin), wallāhu yuḍā‘ifu limay yasyā'(u), wallāhu wāsi‘un ‘alīm(un).
[261] Parumpamoan orang nang mambelanjokan hartonyo di jalan Allah adolah macam (orang-orang nang manabur) sabutir biji (benih) nang manumbuhkan tujuh tangkai, pado setiap tangkai ado seratus biji. Allah malipatgandokan bagi siapo nang Dio kendaki. Allah Maha Luas lagi Maha Mangetaui.

اَلَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ثُمَّ لَا يُتْبِعُوْنَ مَآ اَنْفَقُوْا مَنًّا وَّلَآ اَذًىۙ لَّهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْۚ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٢٦٢
Allażīna yunfiqūna amwālahum fī sabīlillāhi ṡumma lā yutbi‘ūna mā anfaqū mannaw wa lā ażā(n), lahum ajruhum ‘inda rabbihim, wa lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[262] Orang-orang nang mambelanjokan hartonyo di jalan Allah, kemudian idak mengiringi apo nang orang-orang tu belanjokan dengan manyebut-nyebutnyo dan manyakiti (perasoan panerimo), bagi orang-orang tu pahalo di sisi Tuhan orang-orang tu. Idak ado raso takut pado orang-orang tu dan orang-orang tu idak basedih.

۞ قَوْلٌ مَّعْرُوْفٌ وَّمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِّنْ صَدَقَةٍ يَّتْبَعُهَآ اَذًى ۗ وَاللّٰهُ غَنِيٌّ حَلِيْمٌ٢٦٣
Qaulum ma‘rūfuw wa magfiratun khairum min ṣadaqatiy yatba‘uhā ażā(n), wallāhu ganiyyun ḥalīm(un).
[263] Pakatoan nang baik dan pemberian maaf tu lebih baik daripado sedekah nang diiringi pabuatan nang manyakiti. Allah Maha Kayo lagi Maha Panyantun.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُبْطِلُوْا صَدَقٰتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْاَذٰىۙ كَالَّذِيْ يُنْفِقُ مَالَهٗ رِئَاۤءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِۗ فَمَثَلُهٗ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَاَصَابَهٗ وَابِلٌ فَتَرَكَهٗ صَلْدًا ۗ لَا يَقْدِرُوْنَ عَلٰى شَيْءٍ مِّمَّا كَسَبُوْا ۗ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الْكٰفِرِيْنَ٢٦٤
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tubṭilū ṣadaqātikum bil-manni wal-ażā, kal-lażī yunfiqu mālahū ri'ā'an-nāsi wa lā yu'minu billāhi wal-yaumil-ākhir(i), fa maṡaluhū kamaṡali ṣafwānin ‘alaihi turābun fa'aṣābahū wābilun fatarakahū ṣaldā(n), lā yaqdirūna ‘alā syai'im mimmā kasabū, wallāhu lā yahdil-qaumal-kāfirīn(a).
[264] Oi orang-orang nang baiman, janganlah mambatalkan (pahalo) sedekahmu dengan manyebut-nyebutnyo dan manyakiti (perasoan panerimo), macam orang nang mambelanjokan hartonyo kareno riya (pamer) kapado manusio, sedangkan dio idak pecayo kapado Allah dan hari Kemudian. Parumpamoannyo (orang tu) macam batu nang licin nang di atasnyo ado debu, kemudian batu tu ditimpo hujan lebat sahinggo tinggallah (batu tu) licin balik. Orang-orang tu idak mendapatkan sasuatu pun dari apo nang orang-orang tu usahokan. Allah idak membagih petunjuk kapado orang-orang kafir.

وَمَثَلُ الَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاۤءَ مَرْضَاتِ اللّٰهِ وَتَثْبِيْتًا مِّنْ اَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍۢ بِرَبْوَةٍ اَصَابَهَا وَابِلٌ فَاٰتَتْ اُكُلَهَا ضِعْفَيْنِۚ فَاِنْ لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ ۗوَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ٢٦٥
Wa maṡalul-lażīna yunfiqūna amwālahumubtigā'a marḍātillāhi wa taṡbītam min anfusihim kamaṡali jannatim birabwatin aṣābahā wābilun fa'ātat ukulahā ḍi‘fain(i), fa'illam yuṣibhā wābilun faṭall(un), wallāhu bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[265] Paumpamoan orang nang membelanjokan hartonyo untuk mencari rido Allah dan menguatkan jiwo orang-orang tu adolah macam sabuah kebun nang taletak di dataran tinggi nang disiram oleh hujan lebat, kemudian io (kebun tu) menghasilkan buah-buahan duo kali lipat. Kalu hujan lebat idak manyiraminyo, hujan gerimis (pun mancukupi). 82 Allah Maha Mangimak apo nang kamu kerjokan.
82) Diumpamokan dengan ‘dataran tinggi’ kareno dataran tinggi nang lebih dingin bapotensi mandapatkan awan hujan lebih banyak daripado dataran rendah sahinggo tanamannyo lebih subur. Kalu pun idak ado hujan lebat, gerimis pun biso mambasahi tanahnyo.

اَيَوَدُّ اَحَدُكُمْ اَنْ تَكُوْنَ لَهٗ جَنَّةٌ مِّنْ نَّخِيْلٍ وَّاَعْنَابٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُۙ لَهٗ فِيْهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِۙ وَاَصَابَهُ الْكِبَرُ وَلَهٗ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَاۤءُۚ فَاَصَابَهَآ اِعْصَارٌ فِيْهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَتْ ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُوْنَ ࣖ٢٦٦
Ayawaddu aḥadukum an takūna lahū jannatum min nakhīliw wa a‘nābin tajrī min taḥtihal-anhār(u), lahū fīhā min kulliṡ-ṡamarāt(i), wa aṣābahul-kibaru wa lahū żurriyyatun ḍu‘afā'(u), fa'aṣābahā i‘ṣārun fīhi nārun faḥtaraqat, każālika yubayyinullāhu lakumul-āyāti la‘allakum tatafakkarūn(a).
[266] Apokah salah saorang di antaro kamu ingin mamiliki kebon kurma dan anggur nang mangalir di bawahnyo sungei-sungei, di sano dio mamiliki sagalo macam buah-buahan. Kemudian, tibolah maso tuo, sedangkan dio mamiliki katurunan nang masih kecik-kecik. Lalu, kebun tu ditiup angin keras nang mangandung api sahinggo tabakar. Macam tulah Allah manerangkan ayat-ayat-Nyo kapadomu supayo kamu mamikirkannyo.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَنْفِقُوْا مِنْ طَيِّبٰتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّآ اَخْرَجْنَا لَكُمْ مِّنَ الْاَرْضِ ۗ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيْثَ مِنْهُ تُنْفِقُوْنَ وَلَسْتُمْ بِاٰخِذِيْهِ اِلَّآ اَنْ تُغْمِضُوْا فِيْهِ ۗ وَاعْلَمُوْٓا اَنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ حَمِيْدٌ٢٦٧
Yā ayyuhal-lażīna āmanū anfiqū min ṭayyibāti mā kasabtum wa mimmā akhrajnā lakum minal-arḍ(i), wa lā tayammamul-khabīṡa minhu tunfiqūna wa lastum bi'ākhiżīhi illā an tugmiḍū fīh(i), wa‘lamū annallāha ganiyyun ḥamīd(un).
[267] Oi 0rang-orang nang baiman, infakkanlah sabagian dari hasil usahomu nang baik-baik dan sabagian dari apo nang Kami kaluarkan dari bumi untukmu. Janganlah kamu mamilih nang buruk untuk kamu infakkan, padohal kamu dewek idak mau mangambeknyo melainkan, kacuali dengan mamicingkan mato (enggan) tahadapnyo. Ketauilah bahwa Allah Maha Kayo lagi Maha Tapuji.

اَلشَّيْطٰنُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاۤءِ ۚ وَاللّٰهُ يَعِدُكُمْ مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا ۗ وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ ۖ٢٦٨
Asy-syaiṭānu ya‘idukumul-faqra wa ya'murukum bil-faḥsyā'(i), wallāhu ya‘idukum magfiratam minhu wa faḍlā(n), wallāhu wāsi'un ‘alīm(un).
[268] Setan menjanjikan (menakut-nakuti) kamu kamiskinan dan manyuruh kamu babuat keji (kikir), sedangkan Allah manjanjikan kamu ampunan dan karunio-Nyo. Allah Maha Luas lagi Maha Mangetaui.

يُّؤْتِى الْحِكْمَةَ مَنْ يَّشَاۤءُ ۚ وَمَنْ يُّؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اُوْتِيَ خَيْرًا كَثِيْرًا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ اِلَّآ اُولُوا الْاَلْبَابِ٢٦٩
Yu'til-ḥikmata may yasyā'(u), wa may yu'tal-ḥikmata faqad ūtiya khairan kaṡīrā(n), wa mā yażżakkaru ilā ulul-albāb(i).
[269] Dio (Allah) membagihkan hikmah kapado siapo nang Dio kendaki. Siapo nang dibagih hikmah, sungguh dio lah dibagih kabaikan nang banyak. Idak ado nang dapat mengambek palajaran (darinyo), kacuali orang-orang nang mampunyoi akal sehat (ululalbab).

وَمَآ اَنْفَقْتُمْ مِّنْ نَّفَقَةٍ اَوْ نَذَرْتُمْ مِّنْ نَّذْرٍ فَاِنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُهٗ ۗ وَمَا لِلظّٰلِمِيْنَ مِنْ اَنْصَارٍ٢٧٠
Wa mā anfaqtum min nafaqatin au nażartum min nażrin fa innallāha ya‘lamuh(ū), wa mā liẓ-ẓālimīna min anṣār(in).
[270] Indak apo bae nang kamu bagihkan atau nazar apo bae nang kamu janjikan sasungguhny Allah mangetauinyo. Bagi orang aniayo idak ado sikok pun penolong (dari siskso Allah).

اِنْ تُبْدُوا الصَّدَقٰتِ فَنِعِمَّا هِيَۚ وَاِنْ تُخْفُوْهَا وَتُؤْتُوْهَا الْفُقَرَاۤءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۗ وَيُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِّنْ سَيِّاٰتِكُمْ ۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرٌ٢٧١
In tubduṣ-ṣadaqāti fani‘immā hiy(a), wa in tukhfūhā wa tu'tūhal-fuqarā'a fahuwa khairul lakum, wa yukaffiru ‘ankum min sayyi'ātikum, wallāhu bimā ta‘malūna khabīr(un).
[271] Kalu kamu manampakkan sedekahmu, tu baik. (Tapi,) kalu kamu manyingitkannyo dan membagihkannyo kapado orang-orang fakir, tu lebih baik bagimu. Allah bakal manghapus sabagian kasalahanmu. Allah Mahateliti tahadap apo nang kamu kerjokan.

۞ لَيْسَ عَلَيْكَ هُدٰىهُمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ يَهْدِيْ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ خَيْرٍ فَلِاَنْفُسِكُمْ ۗوَمَا تُنْفِقُوْنَ اِلَّا ابْتِغَاۤءَ وَجْهِ اللّٰهِ ۗوَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ خَيْرٍ يُّوَفَّ اِلَيْكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تُظْلَمُوْنَ٢٧٢
Laisa ‘alaika hudāhum wa lākinnallāha yahdī may yasyā'(u), wa mā tunfiqū min khairin fa li'anfusikum, wa mā tunfiqūna illabtigā'a wajhillāh(i), wa mā tunfiqū min khairiy yuwaffa ilaikum wa antum lā tuẓlamūn(a).
[272] Bukanlah kawajibanmu (Nabi Muhammad) manjadikan orang-orang tu mandapat patunjuk, tapi Allah-lah nang mambagih petunjuk kapado siapo nang Dio kehendaki (badasarkan kasiapan untuk manerimo patunjuk). Kabaikan apo bae nang kamu infakkan, (manfaatnyo) untuk dirimu (dewek). Kamu (orang-orang mukmin) idak bainfakkan, malainkan kareno mencari rido Allah. Kabaikan apo bae nang kamu infakkan, niscayo kamu bakal dibagih (pahalo) secaro penuh dan kamu idak bakal dizalimi.

لِلْفُقَرَاۤءِ الَّذِيْنَ اُحْصِرُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ لَا يَسْتَطِيْعُوْنَ ضَرْبًا فِى الْاَرْضِۖ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ اَغْنِيَاۤءَ مِنَ التَّعَفُّفِۚ تَعْرِفُهُمْ بِسِيْمٰهُمْۚ لَا يَسْـَٔلُوْنَ النَّاسَ اِلْحَافًا ۗوَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ خَيْرٍ فَاِنَّ اللّٰهَ بِهٖ عَلِيْمٌ ࣖ٢٧٣
Lil-fuqarā'il-lażīna uḥṣirū fī sabīlillāhi lā yastaṭī‘ūna ḍarban fil-arḍi yaḥsabuhumul-jāhilu agniyā'a minat-ta‘affuf(i), ta‘rifuhum bisīmāhum, lā yas'alūnan-nāsa ilḥāfā(n), wa mā tunfiqū min khairin fa innallāha bihī ‘alīm(un).
[273] (Apo bae nang kamu infakkan) diparun-tukkan bagi orang-orang fakir nang tahalan (usahonyo kareno jihad) di jalan Allah dan orang-orang tu idak dapat bausaho di bumi. Orang nang idak mangetauinyo manyangko bahwa orang-orang tu adolah orang-orang kayo kareno orang-orang tu manjago diri dari maminta-minta. Kamu (Nabi Muhammad) mangenal orang-orang tu dari ciri-cirinyo (kareno) orang-orang tu idak maminta secaro pakso kapado orang lain. Kabaikan apo bae nang kamu infakkan, sasungguhny Allah Mahatau tentang hal tu.

اَلَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمْ بِالَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَّعَلَانِيَةً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْۚ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٢٧٤
Allażīna yunfiqūna amwālahum bil-laili wan-nahāri sirraw wa ‘alāniyatan falahum ajruhum ‘inda rabbihim, wa lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[274] Orang-orang nang manginfakkan hartonyo pado malam dan siang hari, baik secaro rahasio maupun terang-terangan, orang-orang tu mandapat pahalo di sisi Tuhannyo. Idak ado raso takut pado orang-orang tu dan idak (pulak) orang-orang tu basedih.

اَلَّذِيْنَ يَأْكُلُوْنَ الرِّبٰوا لَا يَقُوْمُوْنَ اِلَّا كَمَا يَقُوْمُ الَّذِيْ يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطٰنُ مِنَ الْمَسِّۗ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَالُوْٓا اِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبٰواۘ وَاَحَلَّ اللّٰهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبٰواۗ فَمَنْ جَاۤءَهٗ مَوْعِظَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ فَانْتَهٰى فَلَهٗ مَا سَلَفَۗ وَاَمْرُهٗٓ اِلَى اللّٰهِ ۗ وَمَنْ عَادَ فَاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢٧٥
Allażīna ya'kulūnar-ribā lā yaqūmūna illā kamā yaqūmul-lażī yatakhabbaṭuhusy-syaiṭānu minal-mass(i), żālika bi'annahum qālū innamal-bai‘u miṡlur-ribā, wa aḥallallāhul-bai‘a wa ḥarramar-ribā, faman jā'ahū mau‘iẓatum mir rabbihī fantahā falahū mā salaf(a), wa amruhū ilallāh(i), wa man ‘āda fa ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[275] Orang-orang nang mamakan (batransaksi dengan) riba idak dapat tegak, malainkan macam orang nang sempoyongan kareno kamasukan setan. Macam tu tajadi kareno orang-orang tu bakato bahwa jual beli samo dengan riba. Padohal, Allah lah manghalalkan jual beli dan mangharamkan riba. Siapo bae nang sudah sampe kapadonyo paringatan dari Tuhannya (mangenai riba), lalu dio bahenti sahinggo apo nang sudah diparolehnyo dulu manjadi miliknyo dan urusannyo (taserah) kapado Allah. Siapo nang mangulangi (transaksi riba), orang-orang tulah panghuni nerako. Orang-orang tu kekal di dalamnyo.

يَمْحَقُ اللّٰهُ الرِّبٰوا وَيُرْبِى الصَّدَقٰتِ ۗ وَاللّٰهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ اَثِيْمٍ٢٧٦
Yamḥaqullāhur-ribā wa yurbiṣ-ṣadaqāt(i), wallāhu lā yuḥibbu kulla kaffārin aṡīm(in).
[276] Allah manghilangkan (kaberkahan diri) riba dan manyuburkan sedekah. Allah idak manyukoi setiap orang nang kufur nian lagi bagelimang doso.

اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَاَقَامُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتَوُا الزَّكٰوةَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْۚ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٢٧٧
Innal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti wa aqāmuṣ-ṣalāta wa ātuz-zakāta lahum ajruhum ‘inda rabbihim, wa lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[277] Sasungguhnya orang-orang nang baiman, mangerjokan kebajikan, manegakkan sembahyang dan manunaikan zakat, orang-orang tu mendapat pahalo di sisi Tuhannyo. Idak ado raso takut pado orang-orang tu dan idak (pulak) basedih.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَذَرُوْا مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبٰوٓا اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ٢٧٨
Yā ayyuhal-lażīna āmanuttaqullāha wa żarū mā baqiya minar-ribā in kuntum mu'minīn(a).
[278] Oi orang-orang nang baiman, batakwalah kapado Allah dan tinggalkan siso riba (nang belum diambek) kalu kamu orang-orang mukmin.

فَاِنْ لَّمْ تَفْعَلُوْا فَأْذَنُوْا بِحَرْبٍ مِّنَ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖۚ وَاِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوْسُ اَمْوَالِكُمْۚ لَا تَظْلِمُوْنَ وَلَا تُظْلَمُوْنَ٢٧٩
Fa'illam taf‘alū fa'żanū biḥarbim minallāhi wa rasūlih(ī), wa in tubtum falakum ru'ūsu amwālikum, lā taẓlimūna wa lā tuẓlamūn(a).
[279] Kalu kamu idak mangerjokannyo, katauilah bakal tajadi perang (dahsyat) dari Allah dan Rasul-Nyo. Tapi, kalu kamu batobat, kamu berhak atas pokok hartomu. Kamu idak babuat zalim (marugikan) dan idak dizalimi (dirugikan).

وَاِنْ كَانَ ذُوْ عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ اِلٰى مَيْسَرَةٍ ۗ وَاَنْ تَصَدَّقُوْا خَيْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ٢٨٠
Wa in kāna żū ‘usratin fanaẓiratun ilā maisarah(tin), wa an taṣaddaqū khairul lakum in kuntum ta‘lamūn(a).
[280] Kalu dio (orang nang bautang tu) dalam kasulitan, bagihlah tengat waktu sampe dio mandapat kalapangan. Kamu basedekah (mambebaskan utang) tu lebih baik bagimu apobilo kamu mangetaui(-nyo).

وَاتَّقُوْا يَوْمًا تُرْجَعُوْنَ فِيْهِ اِلَى اللّٰهِ ۗثُمَّ تُوَفّٰى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ ࣖ٢٨١
Wattaqū yauman turja‘ūna fīhi ilallāh(i), ṡumma tuwaffā kullu nafsim mā kasabat wa hum lā yuẓlamūn(a).
[281] Waspadahlah tahadap suatu hari (kiamat) nang padonyo kamu sagalo dibalikkan kapado Allah. Kemudian, masing-masing orang dibagih balasan nang sempurno sasuai dengan apo nang lah dipabuatnyo dan orang-orang tu idak dizalimi.

يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ اِلٰٓى اَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوْهُۗ وَلْيَكْتُبْ بَّيْنَكُمْ كَاتِبٌۢ بِالْعَدْلِۖ وَلَا يَأْبَ كَاتِبٌ اَنْ يَّكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللّٰهُ فَلْيَكْتُبْۚ وَلْيُمْلِلِ الَّذِيْ عَلَيْهِ الْحَقُّ وَلْيَتَّقِ اللّٰهَ رَبَّهٗ وَلَا يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْـًٔاۗ فَاِنْ كَانَ الَّذِيْ عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيْهًا اَوْ ضَعِيْفًا اَوْ لَا يَسْتَطِيْعُ اَنْ يُّمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهٗ بِالْعَدْلِۗ وَاسْتَشْهِدُوْا شَهِيْدَيْنِ مِنْ رِّجَالِكُمْۚ فَاِنْ لَّمْ يَكُوْنَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَّامْرَاَتٰنِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَۤاءِ اَنْ تَضِلَّ اِحْدٰىهُمَا فَتُذَكِّرَ اِحْدٰىهُمَا الْاُخْرٰىۗ وَلَا يَأْبَ الشُّهَدَۤاءُ اِذَا مَا دُعُوْا ۗ وَلَا تَسْـَٔمُوْٓا اَنْ تَكْتُبُوْهُ صَغِيْرًا اَوْ كَبِيْرًا اِلٰٓى اَجَلِهٖۗ ذٰلِكُمْ اَقْسَطُ عِنْدَ اللّٰهِ وَاَقْوَمُ لِلشَّهَادَةِ وَاَدْنٰىٓ اَلَّا تَرْتَابُوْٓا اِلَّآ اَنْ تَكُوْنَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيْرُوْنَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ اَلَّا تَكْتُبُوْهَاۗ وَاَشْهِدُوْٓا(...)٢٨٢
Yā ayyuhal-lażīna āmanū iżā tadāyantum bidainin ilā ajalim musamman faktubūh(u), walyaktub bainakum kātibum bil-‘adl(i), wa lā ya'ba kātibun ay yaktuba kamā ‘allamahullāhu falyaktub, walyumlilil-lażī ‘alaihil-ḥaqqu walyattaqillāha rabbahū wa lā yabkhas minhu syai'ā(n), fa'in kānal-lażī ‘alaihil-ḥaqqu safīhan au ḍa‘īfan au lā yastaṭī‘u ay yumilla huwa falyumlil waliyyuhū bil-‘adl(i), wastasyhidū syahīdaini mir rijāliūkum, fa'illam yakūnā rajulaini farajuluw wamra'atāni mimman tarḍauna minasy-syuhadā'i an taḍilla iḥdāhumā fatużakkira iḥdāhumal-ukhrā, wa lā ya'basy-syuhadā'u iżā mā du‘ū, wa lā tas'amū an taktubūhu ṣagīran au kabīran ilā ajalih(ī), żālikum aqsaṭu ‘indallāhi wa aqwamu lisy-syahādati wa adnā allā tartābū illā an takūna tijāratan ḥāḍiratan tudīrūnahā bainakum falaisa ‘alaikum junāḥun allā taktubūhā, wa asyhidū iżā tabāya‘tum, wa lā yuḍārra kātibuw wa lā syahīd(un), wa in taf‘alū fa'innahū fusūqum bikum, wattaqullāh(a), wa yu‘allimukumullāh(u), wallāhu bikulli syai'in ‘alīm(un).
[282] Oi orang-orang nang baiman, apobilo kamu bautang-piutang untuk waktu nang ditentukan, hendaklah kamu mancatatnyo. Hendaklah saorang pancatat di antaro kamu manuliskannyo dengan benar. Janganlah pancatat manolak untuk mancatatnyo samacam mano Allah lah mengajarkan kapadonyo. Hendaklah dio mancatat(-nyo) dan orang nang bautang tu mandiktekan (-nyo). Hendaklah dio betakwa kapado Allah, Tuhannyo, dan janganlah dio mengorangi sadikit pun. Kalu nang bautang tu orang nang korang akalnyo, lemah (keadoannyo), atau idak dapat mandiktekannyo dewek, hendaklah walinyo mandiktekannyo dengan benar. Mentaklah kesaksion duo orang saksi jantan di antaro kamu. Kalu idak ado (saksi) duo orang jantan, (boleh) saorang jantan dan duo orang batino di antaro orang-orang nang kamu suko dari paro saksi (nang ado) sahinggo kalu salah saorang (saksi orang batino) lupo, nang lain mangingatkannyo. Janganlah saksi-saksi tu menolak apobilo dipanggil. Janganlah kamu bosan mancatatnyo sampe batas waktunyo, baik (utang tu) kecik ataupun besak. (...)

۞ وَاِنْ كُنْتُمْ عَلٰى سَفَرٍ وَّلَمْ تَجِدُوْا كَاتِبًا فَرِهٰنٌ مَّقْبُوْضَةٌ ۗفَاِنْ اَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ الَّذِى اؤْتُمِنَ اَمَانَتَهٗ وَلْيَتَّقِ اللّٰهَ رَبَّهٗ ۗ وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَۗ وَمَنْ يَّكْتُمْهَا فَاِنَّهٗٓ اٰثِمٌ قَلْبُهٗ ۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ عَلِيْمٌ ࣖ٢٨٣
Wa in kuntum ‘alā safariw wa lam tajidū kātiban fa riḥānum maqbūḍah(tun), fa'in amina ba‘ḍukum ba‘ḍan falyu'addil-lażi'tumina amānatahū walyattaqillāha rabbah(ū), wa lā taktumusy syahādah(ta), wa may yaktumhā fa'innahū āṡimun qalbuh(ū), wallāhu bimā ta‘malūna ‘alīm(un).
[283] Kalu kamu dalam perjalanan, sedangkan kamu idak mandapatkan saorang pancatat, hendaklah ado barang jaminan nang dipegang. Tapi, kalu sabagian kamu mampecayoi sabagian nang lain, hendaklah nang dipecayoi tu manunaikan amanahnyo (utangnyo) dan hendaklah dio batakwa kapado Allah, Tuhannyo. Janganlah kamu manyingitkan kasaksian, kareno siapo nang manyingitkannyo, sasungguhnyo hatinyo badoso. Allah Maha Mangetaui apo nang kamu kerjokan.

لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِ ۗ وَاِنْ تُبْدُوْا مَا فِيْٓ اَنْفُسِكُمْ اَوْ تُخْفُوْهُ يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللّٰهُ ۗ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۤءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ وَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٢٨٤
Lillāhi mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wa in tubdū mā fī anfusikum au tukhfūhu yuḥāsibkum bihillāh(u), fayagfiru limay yasyā'u wa yu‘ażżibu may yasyā'(u), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[284] Punyo Allahlah apo nang ado di langit dan apo nang ado di bumi. Kalu kamu manyatokan apo nang ado di dalam hatimu atau kamu manyingitkannyo, niscayo Allah mamperhitungkannyo bagimu. Dio mangampuni siapo bae nang Dio kendaki dan mangazab siapo bae nang Dio kendaki. Allah Maha Kuaso atas sagalo sasuatu.

اٰمَنَ الرَّسُوْلُ بِمَآ اُنْزِلَ اِلَيْهِ مِنْ رَّبِّهٖ وَالْمُؤْمِنُوْنَۗ كُلٌّ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَمَلٰۤىِٕكَتِهٖ وَكُتُبِهٖ وَرُسُلِهٖۗ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِّنْ رُّسُلِهٖ ۗ وَقَالُوْا سَمِعْنَا وَاَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَاِلَيْكَ الْمَصِيْرُ٢٨٥
Āmanar-rasūlu bimā unzila ilaihi mir rabbihī wal-mu'minūn(a), kullun āmana billāhi wa malā'ikatihī wa kutubihī wa rusulih(ī), lā nufarriqu baina aḥadim mir rusulih(ī), wa qālū sami‘nā wa aṭa‘nā, gufrānaka rabbanā wa ilaikal-maṣīr(u).
[285] Rasul (Muhammad) baiman kapado apo (Al-Qur’an) nang diturunkan kapadonyo dari Tuhannyo, demikian pulak orang-orang mukmin. Masing-masing baiman kapado Allah, malaikat-malaikat-Nyo, kitab-kitab-Nyo, dan rasul-rasul-Nyo. Orang-orang tu bakato, “Kami idak mambeda-bedakan saorang pun dari rasul-rasul-Nyo.” Orang-orang tu jugo bakato, “Kami nganing dan kami taat. Ampunilah kami, wahai Tuhan kami. Hanyo kapado-Mu genah (kami) balik.”

لَا يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْسًا اِلَّا وُسْعَهَا ۗ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ ۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَآ اِنْ نَّسِيْنَآ اَوْ اَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَآ اِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهٗ عَلَى الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهٖۚ وَاعْفُ عَنَّاۗ وَاغْفِرْ لَنَاۗ وَارْحَمْنَا ۗ اَنْتَ مَوْلٰىنَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ ࣖ٢٨٦
Lā yukallifullāhu nafsan illā wus‘ahā, lahā mā kasabat wa ‘alaihā maktasabat, rabbanā lā tu'ākhiżnā in nasīnā au akhṭa'nā, rabbanā wa lā taḥmil ‘alainā iṣran kamā ḥamaltahū ‘alal-lażīna min qablinā, rabbanā wa lā tuḥammilnā mā lā ṭāqata lanā bih(ī), wa‘fu ‘annā, wagfir lanā, warḥamnā, anta maulānā fanṣurnā ‘alal qaumil-kāfirīn(a).
[286] Allah idak mambebani saorang, kacuali manurut kasanggupannyo. Baginyo ado sasutu (pahalo) dari (kabajikan) nang diusahokannyo dan tahadapnyo (pulak) sasuatu (sikso) atas (kajahatan) nang dipabuatnyo. (Orang-orang tu badoa,) “Wahai Tuhan kami, janganlah Engkau hukum kami kalu kami lupo atau kami buat salah. Wahai Tuhan kami, janganlah Engkau bebani kami dengan beban nang berat samacam mano Engkau bebankan kapado orang-orang sabelum kami. Wahai Tuhan kami, janganlah Engkau pikulkan kapado kami apo nang idak sanggup kami memikulnyo. Maafkanlah kami, ampunilah kami, dan rahmatilah kami. Engkaulah palindung kami. Mako, tolonglah kami manghadapi kaum kafir.”