Surah Al-Insan
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
هَلْ اَتٰى عَلَى الْاِنْسَانِ حِيْنٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْـًٔا مَّذْكُوْرًا١
Hal atāka ‘alal-insāni ḥīnum minad-dahri lam yakun syai'am mażkūrā(n).
[1]
Andiangdi polemo lao di bassa tau mesa wattu pole di wattu masae, anna di wattu di’o andiang pai mettokko mesa seu-seuwa iya mala dipau (direkeng)?
اِنَّا خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ مِنْ نُّطْفَةٍ اَمْشَاجٍۖ نَّبْتَلِيْهِ فَجَعَلْنٰهُ سَمِيْعًاۢ بَصِيْرًا٢
Innā khalaqnal-insāna min nuṭfatin amsyājin nabtalīhi fa ja‘alnāhu samī‘am baṣīrā(n).
[2]
Sitongangna Iyami’ pura mappadiang rupa tau pole di satti’diang manning iya sijappur, Iyami’ melo’ ma’uyi’i (sawa’ pesioang anna peposarang), sawa’ iyamo di’o Iyami’ mappajari-i ma’irrangngi anna ma’ita.
اِنَّا هَدَيْنٰهُ السَّبِيْلَ اِمَّا شَاكِرًا وَّاِمَّا كَفُوْرًا٣
Innā hadaināhus-sabīla immā syākiraw wa immā kafūrā(n).
[3]
Sitongangna Iyami’ pura mappatiroi-i tangalalang iya maroro, diang to me’asukkur, diang to’o to me’akaper.
اِنَّآ اَعْتَدْنَا لِلْكٰفِرِيْنَ سَلٰسِلَا۟ وَاَغْلٰلًا وَّسَعِيْرًا٤
Innā a‘tadnā lil-kāfirīna salāsila wa aglālaw wa sa‘īrā(n).
[4]
Sitongangna Iyami’ mappatayangani di sesena to kaper ratte, anna petuyu’ (sakkala) anna (naraka) iya sundallea’ (massopa-sopa).
اِنَّ الْاَبْرَارَ يَشْرَبُوْنَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوْرًاۚ٥
Innal-abrāra yasyrabūna min ka'sin kāna mizājuhā kāfūrā(n).
[5]
Sitongangna to mappogau’ apiangan na mandundui pole di gallas (iya issinna inungan) cappurang uai anna kapur,
عَيْنًا يَّشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللّٰهِ يُفَجِّرُوْنَهَا تَفْجِيْرًا٦
‘Ainay yasyrabu bihā ‘ibādullāhi yufajjirūnahā tafjīrā(n).
[6]
(iyamo) mata uai (lalang di suruga) iya naengei mandundu batuanna Puang Allah Taala, anna ise’iya mala mappalolong macoai.
يُوْفُوْنَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُوْنَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهٗ مُسْتَطِيْرًا٧
Yūfūna bin-nażri wa yakhāfūna yauman kāna syarruhū mustaṭīrā(n).
[7]
Ise’iya mappadottong tinja’ anna marakke’ mua’ diang mesa allo iya passessana (awala’na) samalele.
وَيُطْعِمُوْنَ الطَّعَامَ عَلٰى حُبِّهٖ مِسْكِيْنًا وَّيَتِيْمًا وَّاَسِيْرًا٨
Wa yuṭ‘imūnaṭ-ṭa‘āma ‘alā ḥubbihī miskīnaw wa yatīmaw wa asīrā(n).
[8]
Anna ise’iya mappibei ande iya naelo’i lao di to kasi-asi, anna ana’ beong, anna to di tarukkung (disaka),
اِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللّٰهِ لَا نُرِيْدُ مِنْكُمْ جَزَاۤءً وَّلَا شُكُوْرًا٩
Innamā nuṭ‘imukum liwajhillāhi lā nurīdu minkum jazā'aw wa lā syukūrā(n).
[9]
(na ma’uang): “sitongangna iyami’ mappandeo mie’ sangga’ mahhara’ riona Puang Allah Taala, iyami’ andiang mahhara’ pambalasanmu mie’ anna andiang (toa’ mahhara’ pau) sukkur (mu).
اِنَّا نَخَافُ مِنْ رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوْسًا قَمْطَرِيْرًا١٠
Innā nakhāfu mir rabbinā yauman ‘abūsan qamṭarīrā(n).
[10]
Sitonganna iyami’ marakke’ (dipassessana) Puangngi di mesa allo, tau (di allo di’o) merrupa pammaissang (murrung) panno amasussang.”
فَوَقٰىهُمُ اللّٰهُ شَرَّ ذٰلِكَ الْيَوْمِ وَلَقّٰىهُمْ نَضْرَةً وَّسُرُوْرًاۚ١١
Fa waqāhumullāhu syarra żālikal-yaumi wa laqqāhum naḍrataw wa surūrā(n).
[11]
Jari Puang Allah Taala mappiarai ise’iya pole di sussana di’o allo-o, anna mambei-i amawarrangan (rupa) anna arioang pa’mai’.
وَجَزٰىهُمْ بِمَا صَبَرُوْا جَنَّةً وَّحَرِيْرًاۙ١٢
Wa jazāhum bimā ṣabarū jannataw wa ḥarīrā(n).
[12]
Anna Iya (Puang) mambalasi ise’iya sawa’ asa’barangna, suruga anna (pakeang) sa’be.
مُّتَّكِـِٕيْنَ فِيْهَا عَلَى الْاَرَاۤىِٕكِۚ لَا يَرَوْنَ فِيْهَا شَمْسًا وَّلَا زَمْهَرِيْرًاۚ١٣
Muttaki'īna fīhā ‘alal-arā'ik(i), lā yarauna fīhā syamsaw wa lā zamharīrā(n).
[13]
ise’iya di lalang me’oro messender di pe’oroang, ise’iya andiangi massa’ding loppa’na mata allo anna andiang toi madinging minggenggeng (lumenggeng).
وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلٰلُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوْفُهَا تَذْلِيْلًا١٤
Wa dāniyatan ‘alaihim ẓilāluhā wa żullilat quṭūfuhā tażlīlā(n).
[14]
Anna kadeppu’i lao ise’iya naunganna (ponna suruga) anna buana dipamalammorangi puppiangna, na malammor tongang.
وَيُطَافُ عَلَيْهِمْ بِاٰنِيَةٍ مِّنْ فِضَّةٍ وَّاَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيْرَا۠١٥
Wa yuṭāfu ‘alaihim bi'āniyatim min fiḍḍatiw wa akwābin kānat qawārīrā.
[15]
Anna dipaleleangi lao ise’iya dunduang pole di salaka anna piala losa rapang kaca,
قَوَارِيْرَا۟ مِنْ فِضَّةٍ قَدَّرُوْهَا تَقْدِيْرًا١٦
Qawārīra min fiḍḍatin qaddarūhā taqdīrā(n).
[16]
(iyamo) kaca (dipapia) pole di salaka iya pura nasuka’ (naukur) siola macoana.
وَيُسْقَوْنَ فِيْهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنْجَبِيْلًاۚ١٧
Wa yusqauna fīhā ka'san kāna mizājuhā zanjabīlā(n).
[17]
anna (lalang di suruga di’o) ise’iya dipadundu sakkaca (inungan) iya dicappur laiya.
عَيْنًا فِيْهَا تُسَمّٰى سَلْسَبِيْلًا١٨
‘Ainan fīhā tusammā salsabīlā(n).
[18]
(Iya dipapole) di mesa mata uai suruga disanga salsabil.
۞ وَيَطُوْفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُوْنَۚ اِذَا رَاَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَّنْثُوْرًا١٩
Wa yaṭūfu ‘alaihim wildānum mukhalladūn(a), iżā ra'aitahum ḥasibtahum lu'lu'am manṡūrā(n).
[19]
Anna ise’iya nagulilingngi mai’di to mane tuo iya tatta’ mangura. Mua’ muitai ise’iya na musangai mutiara iya sisembur.
وَاِذَا رَاَيْتَ ثَمَّ رَاَيْتَ نَعِيْمًا وَّمُلْكًا كَبِيْرًا٢٠
Wa iżā ra'aita ṡamma ra'aita na‘īmaw wa mulkan kabīrā(n).
[20]
Anna mua’ ma’itao sau (suruga), tongang na muitai rupa-rupanna mai’di anyamangan anna arayang iya kaiyang.
عٰلِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَّاِسْتَبْرَقٌۖ وَّحُلُّوْٓا اَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍۚ وَسَقٰىهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُوْرًا٢١
‘Āliyahum ṡiyābu sundusin khuḍruw wa istabraq(un), wa ḥullū asāwira min fiḍḍah(tin), wa saqāhum rabbuhum syarāban ṭahūrā(n).
[21]
Ise’iya mappakei pakeang sa’be iya kurarra’ (alus) anna sa’be maumbang anna dipappakei gallang iya dipapia pole di salaka, anna Puang mambei lao ise’iya dunduang iya mapaccing.
اِنَّ هٰذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاۤءً وَّكَانَ سَعْيُكُمْ مَّشْكُوْرًا ࣖ٢٢
Inna hāżā kāna lakum jazā'aw wa kāna sa‘yukum masykūrā(n).
[22]
Sitongangna iya di’e iyamo balasan di sesemu mie’, anna diangi akkaresoangmu mie’ disukkurri (natarimai Puang).
اِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْاٰنَ تَنْزِيْلًاۚ٢٣
Innā naḥnu nazzalnā ‘alaikal-qur'āna tanzīlā(n).
[23]
Sitongangna Iyami’ pura mappaturungano’o (Muhammad) Koroang sisaicco-saicco’.
فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ اٰثِمًا اَوْ كَفُوْرًاۚ٢٤
Faṣbir liḥukmi rabbika wa lā tuṭi‘ minhum āṡiman au kafūrā(n).
[24]
Jari pe’asa’baro’o na (mappogau’) pato’na Puangmu, anna da pappiccoe’i to madosa anna to kaper di antarana ise’iya.
وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَّاَصِيْلًاۚ٢٥
Ważkurisma rabbika bukrataw wa aṣīlā(n).
[25]
Anna rappei sangana Puangmu di (wattu) malimang anna arawiang.
وَمِنَ الَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهٗ وَسَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيْلًا٢٦
Wa minal-laili fasjud lahū wa sabbiḥhu lailan ṭawīlā(n).
[26]
Anna di sambareang bongi, jari suyu’o Lao di (Puang) anna pattasa’beo lao di (Puang) di wattu karaona bongi.
اِنَّ هٰٓؤُلَاۤءِ يُحِبُّوْنَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُوْنَ وَرَاۤءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيْلًا٢٧
Inna hā'ulā'i yuḥibbūnal-‘ājilata wa yażarūna warā'ahum yauman ṡaqīlā(n)
[27]
Sitongangna ise’iya (to kaper) ma’elo’i atuoang lino anna ise’iya andiangi mappindalingai capparangna, di allo iya mabe’i (allo ahera’).
نَحْنُ خَلَقْنٰهُمْ وَشَدَدْنَآ اَسْرَهُمْۚ وَاِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَآ اَمْثَالَهُمْ تَبْدِيْلًا٢٨
Naḥnu khalaqnāhum wa syadadnā asrahum, wa iżā syi'nā baddalnā amṡālahum tabdīlā(n).
[28]
Iyami’ pura mappadiangi ise’iya anna mappamakasau pappasiandeangna tuwunna, mua’ Iyami’ mappoelo’, Iyami’ tongang na massallei ise’iya (di to sinrupanna).
اِنَّ هٰذِهٖ تَذْكِرَةٌ ۚ فَمَنْ شَاۤءَ اتَّخَذَ اِلٰى رَبِّهٖ سَبِيْلًا٢٩
Inna hāżihī tażkirah(tun), faman syā'attakhaża ilā rabbihī sabīlā(n).
[29]
Sitongangna (aya’-aya’) di’e iyamo pappaingarang, jari inai-inai mappoelo’ (apiangan di alawena) tongang na ma’olai tangalalang lao di Puangna.
وَمَا تَشَاۤءُوْنَ اِلَّآ اَنْ يَّشَاۤءَ اللّٰهُ ۗاِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِيْمًا حَكِيْمًاۖ٣٠
Wa mā tasyā'ūna illā ay yasyā'allāh(u), innallāha kāna ‘alīman ḥakīmā(n).
[30]
Anna andiango’o mie’ paulle (ma’ola iya di’o tangalalang-o), selaengna mua’ Puang Allah Taala mappoelo’. Sitongangna Puang Allah Taala Diangi Masarro Ma’issang na Maroro (Adil).
يُّدْخِلُ مَنْ يَّشَاۤءُ فِيْ رَحْمَتِهٖۗ وَالظّٰلِمِيْنَ اَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا اَلِيْمًا ࣖ٣١
Yudkhilu may yasyā'u fī raḥmatih(ī), waẓ-ẓālimīna a‘adda lahum ‘ażāban alīmā(n).
[31]
Iya (Puang) mappatama di pammase-Na (suruga) to napoelo’. Anna to ta’lalo pagau’ bawang napatanyangani (Puang) passessa iya pemonge’.