Surah Al-An`am
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمٰتِ وَالنُّوْرَ ەۗ ثُمَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُوْنَ١
Al-ḥamdu lillāhil-lażī khalaqas-samāwāti wal-arḍa wa ja‘alaẓ-ẓulumāti wan-nūr(a), ṡummal-lażīna kafarū birabbihim ya‘dilūn(a).
[1]
Sekabehe puji kanggo Alloh hang wes dadekaen langit kambi bumi, lan kang ngadakaen peteng kambi padang tapi wong wong hang kafir nyekutukaen kambi pengerane dewek
هُوَ الَّذِيْ خَلَقَكُمْ مِّنْ طِيْنٍ ثُمَّ قَضٰٓى اَجَلًا ۗوَاَجَلٌ مُّسَمًّى عِنْدَهٗ ثُمَّ اَنْتُمْ تَمْتَرُوْنَ٢
Huwal-lażī khalaqakum min ṭīnin ṡumma qaḍā ajalā(n), wa ajalum musamman ‘indahū ṡumma antum tamtarūn(a).
[2]
Yane (Alloh) kang nyiptakaen riko soko lemah,sakwise iku ditentukaen ajal (matine riko) lan ono maning mongso kang ditentukaen (kanggo tangi) hang ono nang sisine (hang Alloh dewek hang weruh) terus riko mageh heng percoyo kambi kebangkitan mau
وَهُوَ اللّٰهُ فِى السَّمٰوٰتِ وَفِى الْاَرْضِۗ يَعْلَمُ سِرَّكُمْ وَجَهْرَكُمْ وَيَعْلَمُ مَا تَكْسِبُوْنَ٣
Wa huwallāhu fis-samāwāti wa fil-arḍ(i), ya‘lamu sirrakum wa jahrakum wa ya‘lamu mā taksibūn(a).
[3]
Lan Alloh hang di sembyah masio nang langit kambi bumi, Alloh weruh paran baen hang riko rahasiakaenlan paran baen hang riko dhohiraken lan weruh paran baen hang riko lakoni
وَمَا تَأْتِيْهِمْ مِّنْ اٰيَةٍ مِّنْ اٰيٰتِ رَبِّهِمْ اِلَّا كَانُوْا عَنْهَا مُعْرِضِيْنَ٤
Wa mā ta'tīhim min āyatim min āyāti rabbihim illā kānū ‘anhā mu‘riḍīn(a).
[4]
Lan heng ono paran baen ayat soko ayat ayat 250 e pengeran sampek nang wong wong mau,tapi wong wong mau podo mlengos teko riko (ngapusi/gorohaken)
250) Ayat nang kene artine : mukjizat utowo ayat Al-Qur’an utowo kejadian kejadian hang kedidian nang alam hang nuduhaken kuasane Alloh.
فَقَدْ كَذَّبُوْا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاۤءَهُمْۗ فَسَوْفَ يَأْتِيْهِمْ اَنْۢبـٰۤؤُا مَا كَانُوْا بِهٖ يَسْتَهْزِءُوْنَ٥
Faqad każżabū bil-ḥaqqi lammā jā'ahum fa saufa ya'tīhim ambā'u mā kānū bihī yastahzi'ūn(a).
[5]
Saktemene wong wong mau mari ngapusi nang perkoro hak (Al-Qur’an) arikolo sampek nang wong wong mau, mongko teko sampek nang wong wong mau (kenyataan songko) cerito cerito hang wong wong mau ngelokaken.
اَلَمْ يَرَوْا كَمْ اَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِّنْ قَرْنٍ مَّكَّنّٰهُمْ فِى الْاَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّنْ لَّكُمْ وَاَرْسَلْنَا السَّمَاۤءَ عَلَيْهِمْ مِّدْرَارًا ۖوَّجَعَلْنَا الْاَنْهٰرَ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهِمْ فَاَهْلَكْنٰهُمْ بِذُنُوْبِهِمْ وَاَنْشَأْنَا مِنْۢ بَعْدِهِمْ قَرْنًا اٰخَرِيْنَ٦
Alam yarau kam ahlaknā min qablihim min qarnim makkanāhum fil-arḍi mā lam numakkil lakum wa arsalnas-samā'a ‘alaihim midrārā(n), wa ja‘alnal-anhāra tajrī min taḥtihim fa ahlaknāhum biżunūbihim wa ansya'nā mim ba‘dihim qarnan ākharīn(a).
[6]
Ndahne wong wong mau seng weruh gatekaken piro akehe generasi generasi hang wes isun binasahaken sakdurunge wong wong mau. padahal generasi mau wes isun teguhaken panggonan wong wong mau ono ring bumi, yoiku neguhaken hang durung tau sun wehaen nang riko kabeh lan isun curahaken udyan hang gedi marang wong wong mau. Lan isun dadikaen banyu hang mili nang ngisori wong-wong mau. Terus isun binasahaken wong-wong mau kerono dosane yane dewek. Lan isun nggawe sakwise wong wong mau generasi kang lio
وَلَوْ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ كِتٰبًا فِيْ قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوْهُ بِاَيْدِيْهِمْ لَقَالَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اِنْ هٰذَآ اِلَّا سِحْرٌ مُّبِيْنٌ٧
Wa lau nazzalnā ‘alaika kitāban fī qirṭāsin fa lamasūhu bi'aidīhim laqālal-lażīna kafarū in hāżā illā siḥrum mubīn(un).
[7]
Lan kadung sun ndunaken nang riko tulisan nang duwur kertas terus wong wong mau biso nyekel kambi tangane dewek mongko wong-wong kafir ngomong : Iki heng ono maning sakliane mong sihir kang nyoto
وَقَالُوْا لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ مَلَكٌ ۗوَلَوْ اَنْزَلْنَا مَلَكًا لَّقُضِيَ الْاَمْرُ ثُمَّ لَا يُنْظَرُوْنَ٨
Wa qālū lau lā unzila ‘alaihi malak(un), wa lau anzalnā malakal laquḍiyal-amru ṡumma lā yunẓarūn(a).
[8]
Lan wong wong mau ngucap “ apuo heng di dunaken nyang iyane (Muhammad) malaikat 251 ? lan kadong sun dunaken nyang riko malaikat mesti mari wes urusan iku 252 mau, trus wong wong mau heng diweni kesempatan sitik baen
251) Maksude: kanggo nerangaken bahwa Muhammad iku nabi
252) Maksude: menowo di ndunaken nang wong wong mau malaikat tapi wong wong mau tetep heng iman mesti wong wong mau arep di sikso kambi Alloh sehinggo wong wong mau rusak kabyeh
وَلَوْ جَعَلْنٰهُ مَلَكًا لَّجَعَلْنٰهُ رَجُلًا وَّلَلَبَسْنَا عَلَيْهِمْ مَّا يَلْبِسُوْنَ٩
Wa lau ja‘alnāhu malakal laja‘alnāhu rajulaw wa lalabasnā ‘alaihim mā yalbisūn(a).
[9]
Lan kadong sun dadikaken rasul mau (songko) malaikat, mesti sun dadikaken rupo wong lanang. Lan (kadung sun dadikaken malaikat rupo wong lanang ) isun mesti dadikaken wong wong mau tetep mamang klendi baen wong wong mau tetep mamang 253
253) Maksude: menowo Alloh ngutus malaikat kanggo rosul mesti Alloh ngutus nang rupo menungso kerono menungso seng oleh deleng malaikat lan mestine baen wong wong mau arep ngucap iki dudu malaikat mong menungso podo baen kambi isun dadi wong wong mau tetep mamang.
وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّنْ قَبْلِكَ فَحَاقَ بِالَّذِيْنَ سَخِرُوْا مِنْهُمْ مَّا كَانُوْا بِهٖ يَسْتَهْزِءُوْنَ ࣖ١٠
Wa laqadistuhzi'a birusulim min qablika fa ḥāqa bil-lażīna sakhirū minhum mā kānū bihī yastahzi'ūn(a).
[10]
Lan temenan wes dilokaken pirang pirang rosul sakdurunge riko mongko mudun nyang wong wong hang ngelokaken antarane wong wong mau byalesan (sikso) misuhi wong wong mau
قُلْ سِيْرُوْا فِى الْاَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوْا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِيْنَ١١
Qul sīrū fil-arḍi ṡummanẓurū kaifa kāna ‘āqibatul-mukażżibīn(a).
[11]
Ucapno: mlakuo nang duwur bumi terus delengen klendi pungkasane wong-wong hang nggorohaken mau
قُلْ لِّمَنْ مَّا فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ قُلْ لِّلّٰهِ ۗ كَتَبَ عَلٰى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ ۗ لَيَجْمَعَنَّكُمْ اِلٰى يَوْمِ الْقِيٰمَةِ لَا رَيْبَ فِيْهِۗ اَلَّذِيْنَ خَسِرُوْٓا اَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَ١٢
Qul limam mā fis-samāwāti wal-arḍ(i), qul lillāh(i), kataba ‘alā nafsihir-raḥmah(ta), layajma‘annakum ilā yaumil-qiyāmati lā raiba fīh(i), al-lażīna khasirū anfusahum fahum lā yu'minūn(a).
[12]
Ucapno: duwene sopo paran baen hang ono nang langit lan nang bumi? ucapno: duwene Alloh. Iyane (Alloh) hang netepaken marang awake dewek welas asih. 254 Alloh temenan arep ngumpulaken riko nang dino kiamat hang seng ono kemamangan maning ,wong wong mau hang rugi dewek, mongko wong wong mau seng iman. 255
254) Maksude: Alloh wes janji sebagai kemurahn songo yane arep ngelimpahaken rahnat nyang mahluke
255) Maksude: Wong-wong hang seng gunakaken akal pikire seng gelem iman
۞ وَلَهٗ مَا سَكَنَ فِى الَّيْلِ وَالنَّهَارِ ۗوَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ١٣
Wa lahū mā sakana fil-laili wan-nahār(i), wa huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[13]
Lan duwene Alloh lah sekabehane hang ono nang bengi lan awan. lan Alloh hang moho ngrungukaken lan moho weruh
قُلْ اَغَيْرَ اللّٰهِ اَتَّخِذُ وَلِيًّا فَاطِرِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَهُوَ يُطْعِمُ وَلَا يُطْعَمُ ۗ قُلْ اِنِّيْٓ اُمِرْتُ اَنْ اَكُوْنَ اَوَّلَ مَنْ اَسْلَمَ وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ١٤
Qul agairallāhi attakhiżu waliyyan fāṭiris-samāwāti wal-arḍi wa huwa yuṭ‘imu wa lā yuṭ‘am(u), qul innī umirtu an akūna awwala man aslama wa lā takūnanna minal-musyrikīn(a).
[14]
Ucapno: opo arep sun dadikaken pelindung sakliane Alloh hang dadikaken langit lan bumi, padahal iyane (Alloh) hang nguweni mangan lan seng diweni madyang? ucapno: saktemene isun di kongkon supoyo isun dadi wong hang pertama hang nyerahaken awake dewek (nyang Alloh) lan ojo pisan-pisan riko melbu golongane wong wong musrik.
قُلْ اِنِّيْٓ اَخَافُ اِنْ عَصَيْتُ رَبِّيْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيْمٍ١٥
Qul innī akhāfu in ‘aṣaitu rabbī ‘ażāba yaumin ‘aẓīm(in).
[15]
Ucapno: saktemene isun wedi arep teko sikso dino hang gedi (dino kiamat) kadung isun ndurokoni nang pengeran isun.
مَنْ يُّصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَىِٕذٍ فَقَدْ رَحِمَهٗ ۗوَذٰلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِيْنُ١٦
May yuṣraf ‘anhu yauma'iżin faqad raḥimah(ū), wa żālikal-fauzul-mubīn(u).
[16]
Sopo wonge hang didohaken songko sikso mau pas dino iku, mongko temenan Alloh mari ngeweni rahmat nyang yane. Lan iku mau keuntungan kang nyoto.
وَاِنْ يَّمْسَسْكَ اللّٰهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهٗٓ اِلَّا هُوَ ۗوَاِنْ يَّمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٧
Iy yamsaskallāhu biḍurrin falā kāsyifa lahū illā huw(a), wa iy yamsaska bikhairin fa huwa ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[17]
Kadung Alloh nguweni paran baen rupo belahi nyang riko mongko seng ono hang biso ngilangi kejobo Alloh dewek. lan kadung Alloh nekakaen keapikan nyang riko mongko Alloh moho kuoso nang paran baen.
وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهٖۗ وَهُوَ الْحَكِيْمُ الْخَبِيْرُ١٨
Wa huwal-qāhiru fauqa ‘ibādih(ī), wa huwal-ḥakīmul-khabīr(u).
[18]
Lan iyane (Alloh) hang moho kuoso marang sekabehane hamba. Lan Alloh hang moho bijaksono ugo moho weruh.
قُلْ اَيُّ شَيْءٍ اَكْبَرُ شَهَادَةً ۗ قُلِ اللّٰهُ ۗشَهِيْدٌۢ بَيْنِيْ وَبَيْنَكُمْ ۗوَاُوْحِيَ اِلَيَّ هٰذَا الْقُرْاٰنُ لِاُنْذِرَكُمْ بِهٖ وَمَنْۢ بَلَغَ ۗ اَىِٕنَّكُمْ لَتَشْهَدُوْنَ اَنَّ مَعَ اللّٰهِ اٰلِهَةً اُخْرٰىۗ قُلْ لَّآ اَشْهَدُ ۚ قُلْ اِنَّمَا هُوَ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ وَّاِنَّنِيْ بَرِيْۤءٌ مِّمَّا تُشْرِكُوْنَ١٩
Qul ayyu syai'in akbaru syahādah(tan), qulillāhu syahīdum bainī wa bainakum, wa ūḥiya ilayya hāżal-qur'ānu li'unżirakum bihī wa man balag(a), a'innakum latasyhadūna anna ma‘allāhi ālihatan ukhrā, qul lā asyhad(u), qul innamā huwa ilāhuw wāḥiduw wa innanī barī'um mimmā tusyrikūn(a).
[19]
Ucapno: sopo hang lueh kuat persaksiane? Ucapno: Alloh dadi saksi antarane isun lan riko. Lan Al-Qur’an iki di wahyukaen nang isun supoyo isun nguweni pepiling nang riko lan nyang wong wong hang sampek Al-Qur’an (nyang yane). Apuo saktemne riko nyakseni ono pengeran pengeran hang liyone Alloh. Ucapno: isun heng nyakseni. Ucapno: saktemene Alloh yoiku pengeran hang moho ijen lan saktemene isun ngelepas awak e dewwek teko paran baen hang riko sekutokaen (nyang Alloh).
اَلَّذِيْنَ اٰتَيْنٰهُمُ الْكِتٰبَ يَعْرِفُوْنَهٗ كَمَا يَعْرِفُوْنَ اَبْنَاۤءَهُمْۘ اَلَّذِيْنَ خَسِرُوْٓا اَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَ ࣖ٢٠
Al-lażīna ātaināhumul-kitāba ya‘rifūnahū kamā ya‘rifūna abnā'ahum, al-lażīna khasirū anfusahum fahum lā yu'minūn(a).
[20]
Wong-wong hang wes isun (Alloh) weni kitab nyang yane, wong wong mau weruh nyang (Muhammad) koyo wong wong mau weruh nyang anak e dewek, wong wong hang ngrugikaken awake dewek. wong wong mau iku seng iman (nyang Alloh)
وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ كَذَّبَ بِاٰيٰتِهٖۗ اِنَّهٗ لَا يُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ٢١
Wa man aẓlamu mimmaniftarā ‘alallāhi każiban au każżaba bi'āyātih(ī), innahū lā yufliḥuẓ-ẓālimūn(a).
[21]
Lan sopo wong hang luweh nganiyoyo timbangane wong hang gawe gawe ngapusi Nyang Alloh utowo ngapusi ayat ayate saktemene wong wong hang nganiyoyo iku seng oleh kebejan.
وَيَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيْعًا ثُمَّ نَقُوْلُ لِلَّذِيْنَ اَشْرَكُوْٓا اَيْنَ شُرَكَاۤؤُكُمُ الَّذِيْنَ كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ٢٢
Wa yauma naḥsyuruhum jamī‘an ṡumma naqūlu lil-lażīna asyrakū aina syurakā'ukumul-lażīna kuntum taz‘umūn(a).
[22]
Lan (engeto) dino hang nang jerune waktu iku isun ngumpulaken wong wong mau kabyeh. Terus isun ngucap nyang wong wong musrik: nyangdi sembahan-sembahan riko hang bengen riko nyongko (konco-konco isun)
ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ اِلَّآ اَنْ قَالُوْا وَاللّٰهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشْرِكِيْنَ٢٣
Ṡumma lam takun fitnatuhum illā an qālū wallāhi rabbinā mā kunnā musyrikīn(a).
[23]
Terus seng ono jawaban ngapus (fitnah) wong-wong mau kejobo ngucapaken: demi Alloh kang dadi pengeran isun seng ono isun, hang nyekutokaen Alloh.
اُنْظُرْ كَيْفَ كَذَبُوْا عَلٰٓى اَنْفُسِهِمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا يَفْتَرُوْنَ٢٤
Unẓur kaifa każabū ‘alā anfusihim wa ḍalla ‘anhum mā kānū yaftarūn(a).
[24]
Delengen, klendi wong-wong mau wes ngapusi nyang awake dewek. Lan ilang teko wong wong mau sembahan sembhan hang bengen wong wong mau ngadakaen.
وَمِنْهُمْ مَّنْ يَّسْتَمِعُ اِلَيْكَ ۚوَجَعَلْنَا عَلٰى قُلُوْبِهِمْ اَكِنَّةً اَنْ يَّفْقَهُوْهُ وَفِيْٓ اٰذَانِهِمْ وَقْرًا ۗوَاِنْ يَّرَوْا كُلَّ اٰيَةٍ لَّا يُؤْمِنُوْا بِهَا ۗحَتّٰٓى اِذَا جَاۤءُوْكَ يُجَادِلُوْنَكَ يَقُوْلُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اِنْ هٰذَآ اِلَّآ اَسَاطِيْرُ الْاَوَّلِيْنَ٢٥
Wa minhum may yastami‘u ilaik(a), wa ja‘alnā ‘alā qulūbihim akinnatan ay yafqahūhu wa fī āżānihim waqrā(n), wa iy yarau kulla āyatil lā yu'minū bihā, ḥattā iżā jā'ūka yujādilūnaka yaqūlul-lażīna kafarū in hāżā illā asāṭīrul-awwalīn(a).
[25]
Lan antarne wong wong mau ono wong hang ngerungokaen (wacanan) riko (Muhammad), padahal isun wes deleh tutup nyang duwure atine wong wong mau (sehinggo wong wong mau seng) mahami lan (isun deleh) sumpelan nang kupinge. Lan kadungo wong wong mau deleng sekabehe tondo (kebeneran) wong wong mau tetep seng gelem iman nyang yane, sehinggo paran baen wong wong mau teko nyang riko (Muhammad) kanggo byantah riko wong wong kafir iku ngucap: “Al-Qur’an iki seng lio mong dongengane wong wong bengen.
وَهُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَيَنْـَٔوْنَ عَنْهُ ۚوَاِنْ يُّهْلِكُوْنَ اِلَّآ اَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُوْنَ٢٦
Wa hum yanhauna ‘anhu wa yan'auna ‘anh(u), wa iy yuhlikūna illā anfusahum wa mā yasy‘urūn(a).
[26]
Wong wong mau ngelarang (wong lio) ngrungukaken Al-Qur’an lan wong wong mau ngedohi dewek teko yane (Al-Qur’an), lan wong-wong mau mong ngerusak awake dwek wong wong mau, tapi seng kroso.
وَلَوْ تَرٰٓى اِذْ وُقِفُوْا عَلَى النَّارِ فَقَالُوْا يٰلَيْتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِاٰيٰتِ رَبِّنَا وَنَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَ٢٧
Wa lau tarā iż wuqifū ‘alan-nāsi fa qālū yā laitanā nuraddu wa lā nukażżiba bi'āyāti rabbinā wa nakūna minal-mu'minīn(a).
[27]
Lan kadung riko (Muhammad) deleng nalikane wong wong mau diadepaen nyang neroko terus wong mau ngucap: “sekirane isun kabeh di balikaken (nyang dunyo) lan seng ngapusi ayat ayat pengeran isun, ugo dadi wong wong kang iman (mesti riko deleng paran baen peristiwa hang nggumunaken)
بَلْ بَدَا لَهُمْ مَّا كَانُوْا يُخْفُوْنَ مِنْ قَبْلُ ۗوَلَوْ رُدُّوْا لَعَادُوْا لِمَا نُهُوْا عَنْهُ وَاِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ٢٨
Bal badā lahum mā kānū yukhfūna min qabl(u), wa lau ruddū la‘ādū limā nuhū ‘anhu wa innahum lakāżibūn(a).
[28]
Tapi (Saktemene) wes nyotokanggo wong wong mau kejahtan hang wong wong mau bengen mesti nyengidaken 256 sekirane wong wong mau di balekaken nyang dunyo, mesti wong-wong mau mbaleni maning paran hang wes dilarang ngelakoni. Lan saktemene wong wong mau iku yoiku kang nggorokaken.
256) Maksude: wong wong mau sakbenere seng due angen angen kepingin di balekaken nyang dunyo kanggo iman nyang Alloh tapi ucapane iku semata mat kerono deleng kedasyatane neroko
وَقَالُوْٓا اِنْ هِيَ اِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوْثِيْنَ٢٩
Wa qālū in hiya illā ḥayātunad-dun-yā wa mā naḥnu bimab‘ūṡīn(a).
[29]
Lan mesti wong wong mau arep ngucap:“urip iku mong keuripan ne awake dewek nyang dunnyo, lan kito seng arep di tangekaen. 257
257) Maksude: kadung wong wong mau di balikaen nyang dunyo wong wong mau arep ngucapn ngono
وَلَوْ تَرٰٓى اِذْ وُقِفُوْا عَلٰى رَبِّهِمْ ۗ قَالَ اَلَيْسَ هٰذَا بِالْحَقِّ ۗقَالُوْا بَلٰى وَرَبِّنَا ۗقَالَ فَذُوْقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُوْنَ ࣖ٣٠
Wa lau tarā iż wuqifū ‘alā rabbihim, qāla alaisa hāżā bil-ḥaqq(i), qālū balā wa rabbinā, qāla fa żūqul-‘ażāba bimā kuntum takfurūn(a).
[30]
Lan umpomo riko (Muhammad) deleng nalikane wong wong mau diadepaken nyang pengerane (mesti riko deleng kedadian hang nggumunaken) Alloh dawuh: Opo kedadian tangi teko kubur ini seng bener? Wong-wong mau jawab: “Temen bener demi pengeran kito “dawuh Alloh: kerono Iku rasakno sikso iki di sebabaen siro kabeh mungkir/kufur.
قَدْ خَسِرَ الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِلِقَاۤءِ اللّٰهِ ۗحَتّٰٓى اِذَا جَاۤءَتْهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً قَالُوْا يٰحَسْرَتَنَا عَلٰى مَا فَرَّطْنَا فِيْهَاۙ وَهُمْ يَحْمِلُوْنَ اَوْزَارَهُمْ عَلٰى ظُهُوْرِهِمْۗ اَلَا سَاۤءَ مَا يَزِرُوْنَ٣١
Qad khasiral-lażīna każżabū biliqā'illāh(i), ḥattā iżā jā'athumus-sā‘atu bagtatan qālū yā ḥasratanā ‘alā mā farraṭnā fīhā, wa hum yaḥmilūna auzārahum ‘alā ẓuhūrihim, alā sā'a mā yazirūn(a).
[31]
Temen wes rugi wong wong hang seng percoyo ketemune wong wong mau kambi pengeran, sehinggo kadung kiamat teko nyang wong-wong mau kanti ndadak, wong-wong mau ngucap: “byek kari gedi roso getun (rugi) isun nyang lali isun masalh kiamat iki kambi wong wong mau mikul dosa dosa nang duwur pundake. Engeto, kari welek paran-paran hang wong wong mau mikul.
وَمَا الْحَيٰوةُ الدُّنْيَآ اِلَّا لَعِبٌ وَّلَهْوٌ ۗوَلَلدَّارُ الْاٰخِرَةُ خَيْرٌ لِّلَّذِيْنَ يَتَّقُوْنَۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ٣٢
Wa mal-ḥayātud-dun-yā illā la‘ibuw wa lahw(un), wa lad-dārul-ākhiratu khairul lil-lażīna yattaqūn(a), afalā ta‘qilūn(a).
[32]
Lan seng ono keuripan dunyo iki, sakliyane dadi memengan lan obosan tok. 258 Lan temen kampong akhirat iku luweh apik kanggo wong wong hang taqwa, mongko opo riko seng mahami?
258) Maksude: kesenengan kesengan dunyo iku mong sedilo lan seng abadi. ojo sampek wong katut nyang kesenengan kesengan dunyo ugo lali teko delengi urusan akhirat.
قَدْ نَعْلَمُ اِنَّهٗ لَيَحْزُنُكَ الَّذِيْ يَقُوْلُوْنَ فَاِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُوْنَكَ وَلٰكِنَّ الظّٰلِمِيْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ يَجْحَدُوْنَ٣٣
Qad na‘lamu innahū layaḥzunukal-lażī yaqūlūna fa innahum lā yukażżibūnaka wa lākinnaẓ-ẓālimīna bi'āyātillāhi yajhadūn(a).
[33]
Saktemene isun (Alloh) weruh nyang paran baen kang diomongaken wong-wong iku nyusahaken atine riko, (ojo riko cilik ati) kerono wong wong mau sakbenre duduk nggorohaken riko, tapi wongwong hang nganiyoyo iku ngingkari ayat ayate Alloh. 259
259) Jerune ayat iki Alloh ngibur nabi Muhammad SAW kambi nyatakaen bahwa wong wong musyrikin hang ngapusi nabi, saktemen yaoiku ngapusi Alloh dewek, kerono nabi iku di dunaken kanggo nyampekno ayat ayat Alloh
وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوْا عَلٰى مَا كُذِّبُوْا وَاُوْذُوْا حَتّٰٓى اَتٰىهُمْ نَصْرُنَا ۚوَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِ اللّٰهِ ۚوَلَقَدْ جَاۤءَكَ مِنْ نَّبَإِ۟ى الْمُرْسَلِيْنَ٣٤
Wa laqad kużżibat rusulum min qablika fa ṣabarū ‘alā mā kużżibū wa ūżū ḥattā atāhum naṣrunā, wa lā mubaddila likalimātillāh(i), wa laqad jā'aka min naba'il-mursalīn(a).
[34]
Lan saktemene wes digorokaken (ugo) rosul rosul Sakdurunge riko tapi poro mau sabar nyang gubyabe lan nganiyoyone (hang dilakoni) nyang poro rosul mau, sampek teko pertolongan isun Alloh nyang wong-wong mau seng ono wong hang biso ngerubah kalimat kalimat (janji janji) Alloh.lan saktemene wes teko nyang riko (Muhammad) sebagian berita rasul rasul iku
وَاِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكَ اِعْرَاضُهُمْ فَاِنِ اسْتَطَعْتَ اَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقًا فِى الْاَرْضِ اَوْ سُلَّمًا فِى السَّمَاۤءِ فَتَأْتِيَهُمْ بِاٰيَةٍ ۗوَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدٰى فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْجٰهِلِيْنَ٣٥
Wa in kāna kabura ‘alaika i‘rāḍuhum fa inistaṭa‘ta an tabtagiya nafaqan fil-arḍi au sullaman fis-samā'i fa ta'tiyahum bi'āyah(tin), wa lau syā'allāhu lajama‘ahum ‘alal-hudā falā takūnanna minal-jāhilīn(a).
[35]
Lan kadung mlengose wong wong mau (teko riko) kari abot temenan kanggo riko, mongko kadung riko biso gawe bolongan nyang bumi utowo ondo nyang langit terus riko bisa nekakaken mukjizat marang wong wong mau (mongko gaween) 260 kadung Alloh ngarepaen mesti Alloh dadikaen wong wong mau kabeh milu nyang petunjuke sebyab iku riko ojo pisan-pisan kelebu wong-wong hang buduh
260) Maksude yoiku: ojo sampek riko ngroso abot kambi sikape wong wong mau iku mlengos teko isun. Kadung riko ngroso abot cobaen usahakno mukjizat hang wes muasaen atine wong wong mau, lanriko seng kiro sanggup
۞ اِنَّمَا يَسْتَجِيْبُ الَّذِيْنَ يَسْمَعُوْنَ ۗوَالْمَوْتٰى يَبْعَثُهُمُ اللّٰهُ ثُمَّ اِلَيْهِ يُرْجَعُوْنَ٣٦
Innamā yastajībul-lażīna yasma‘ūn(a), wal-mautā yab‘aṡuhumullāhu ṡumma ilaihi yurja‘ūn(a).
[36]
Mong wong wong hang ngrungu tok hang patuh (kongkonane Alloh )lan wong wong hang mati (atine) 261 arep di tangekaen kambi Alloh , terus nang Alloh yane arep di balikaen
261) Maksude wong wong kafir hang seng ngrungokaen lan heng matui ajakane Alloh.
وَقَالُوْا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖۗ قُلْ اِنَّ اللّٰهَ قَادِرٌ عَلٰٓى اَنْ يُّنَزِّلَ اٰيَةً وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُوْنَ٣٧
Wa qālū lau lā nuzzila ‘alaihi āyatum mir rabbih(ī), qul innallāha qādirun ‘alā ay yunazzila āyataw wa lākinna akṡarahum lā ya‘lamūn(a).
[37]
Lan wong wong mau (wong wong musyrik Mekkah) ngucap: apuo heng di dunaen nyang yane (Muhammad) paran baen mukjizat teko Pengerane? ucapno: saktemen Alloh kuoso ngedunaen mukjizat ,tapi akehe wong wong mau heng ono hang ngerti
وَمَا مِنْ دَاۤبَّةٍ فِى الْاَرْضِ وَلَا طٰۤىِٕرٍ يَّطِيْرُ بِجَنَاحَيْهِ اِلَّآ اُمَمٌ اَمْثَالُكُمْ ۗمَا فَرَّطْنَا فِى الْكِتٰبِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ اِلٰى رَبِّهِمْ يُحْشَرُوْنَ٣٨
Wa mā min dābbatin fil-arḍi wa lā ṭā'iriy yaṭīru bijanāḥaihi illā umamun amṡālukum, mā farraṭnā fil-kitābi min syai'in ṡumma ilā rabbihim yuḥsyarūn(a).
[38]
Lan heng ono kewan kewan hang ono nyang bumi lan manuk manuk hang miber kambi suwiwi lorone, anannging umat-umat uwong wong (ugo) koyo riko. Heng ono kang isun luputaken paran baen nyang jeru Al-Kitab 262 , terus nyang pengeran e wong wong mau di kumpulaken.
262) Separo mufasirin nafsiraen Al-Kitab iku kambi lauh mahfudz kambi arti yoiku nasibe kabeh mahluk iku wes di tulisaken (ditetepaken) nyang lauh mahfudz. Lan ono ugo hang nafsiraken kambi Al-Qur’an kambi Arti jerune Al-Qur’an iku wea ono pokok poko agomo, norma norma hukum, hikmah-hikmah lan pemimpin kanggo sumringae menungso nyang dunyo lan akhiart, lan sumringae mahluk hang umum
وَالَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَا صُمٌّ وَّبُكْمٌ فِى الظُّلُمٰتِۗ مَنْ يَّشَاِ اللّٰهُ يُضْلِلْهُ وَمَنْ يَّشَأْ يَجْعَلْهُ عَلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ٣٩
Wal-lażīna każżabū bi'āyātinā ṣummuw wa bukmun fiẓ-ẓulumāt(i), may yasya'illāhu yuḍlilhu wa may yasya' yaj‘alhu ‘alā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[39]
Lan wong wong hang nggorohaken ayat ayat kami yoiku budek, bisu lan ono nang jeru petengan, sopo wonge hang di karepaken Alloh (kesasare). Mesti di sasaraken. Lan sopo wonge hang di karepaken Alloh (kanggo di weni pituduh) mesti Alloh dadikaen ono nyang duwure dalan kenceng.
قُلْ اَرَءَيْتَكُمْ اِنْ اَتٰىكُمْ عَذَابُ اللّٰهِ اَوْ اَتَتْكُمُ السَّاعَةُ اَغَيْرَ اللّٰهِ تَدْعُوْنَۚ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٤٠
Qul ara'aitakum in atākum ‘ażābullāhi au atatkumus-sā‘atu agairallāhi tad‘ūn(a), in kuntum ṣādiqīn(a).
[40]
Ucapno Muhammad: Kabarono nyang isun kadung teko siksone Alloh nyang riko, utowo teko nyang riko dino kiamt, opo riko nyeluk (pengeran) sakliane Alloh, kadung riko wong wong hang bener.
بَلْ اِيَّاهُ تَدْعُوْنَ فَيَكْشِفُ مَا تَدْعُوْنَ اِلَيْهِ اِنْ شَاۤءَ وَتَنْسَوْنَ مَا تُشْرِكُوْنَ ࣖ٤١
Bal iyyāhu tad‘ūna fa yaksyifu mā tad‘ūna ilaihi in syā'a wa tansauna mā tusyrikūn(a).
[41]
(Oseng) tapi mong nyang Alloh riko njaluk, mongko Alloh ngilangaen bahaya hang kerono yane riko dongo nyang yane (liyane Alloh) Alloh ngarepaken lan riko tinggalaken sembhan sembahn hang riko sekutukaen (kambi Alloh).
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَآ اِلٰٓى اُمَمٍ مِّنْ قَبْلِكَ فَاَخَذْنٰهُمْ بِالْبَأْسَاۤءِ وَالضَّرَّاۤءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُوْنَ٤٢
Wa laqad arsalnā ilā umamim min qablika fa akhażnāhum bil-ba'sā'i waḍ-ḍarrā'i la‘allahum yataḍarra‘ūn(a).
[42]
Lan saktemen isun Alloh wes ngedunaen (rasul rosul) nyang umat umat hang sakdurunge riko, terus isun sikso wong wong mau kambi (nimpakaen) sorone lan melarate, supoyo wong wong mau jaluk (nyang Alloh) kambi sujud nyilikaen awake dewek.
فَلَوْلَآ اِذْ جَاۤءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوْا وَلٰكِنْ قَسَتْ قُلُوْبُهُمْ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطٰنُ مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ٤٣
Falau lā iż jā'ahum ba'sunā taḍarra‘ū wa lākin qasat qulūbuhum wa zayyana lahumusy-syaiṭānu mā kānū ya‘malūn(a).
[43]
Mongko apuo wong wong mau seng jaluk (nyang Alloh) kambi sujud ngesoraen awake dewek nalikane teko sikso isun nyang wong wong mau, sampek atine wong wong mau wes dadi atos lan setan ngatonaken/mahesi nyang wong wong mau keapikan paran hang di lakokaen wong wong mau.
فَلَمَّا نَسُوْا مَا ذُكِّرُوْا بِهٖ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ اَبْوَابَ كُلِّ شَيْءٍۗ حَتّٰٓى اِذَا فَرِحُوْا بِمَآ اُوْتُوْٓا اَخَذْنٰهُمْ بَغْتَةً فَاِذَا هُمْ مُّبْلِسُوْنَ٤٤
Falammā nasū mā żukkirū bihī fataḥnā ‘alaihim abwāba kulli syai'(in), ḥattā iżā fariḥū bimā ūtū akhażnāhum bagtatan fa iżā hum mublisūn(a).
[44]
Mongko nalikane wong wong mau ngelalikaen pepiling hang wes di wehno nyang wong wong mau, isun buka kabeh lawing-lawang kesenengan kanggo wong wong mau, sehinggo kadung wong wong mau senng kambi paran baen hang wes diwekaen nyang wong wong mau ingsun (Alloh), sikso wong-wong mau kanti ndadak, mongko nalikane iku wong wong mau podo meneng putus asa.
فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِيْنَ ظَلَمُوْاۗ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِيْنَ٤٥
Fa quṭi‘a dābirul-qaumil-lażīna ẓalamū, wal-ḥamdu lillāhi rabbil-‘ālamīn(a).
[45]
Mongko wong wong hang zalim iku di entekaen sampek odot-odote, sekanehe puji kanggo Alloh pengerane wong alam.
قُلْ اَرَاَيْتُمْ اِنْ اَخَذَ اللّٰهُ سَمْعَكُمْ وَاَبْصَارَكُمْ وَخَتَمَ عَلٰى قُلُوْبِكُمْ مَّنْ اِلٰهٌ غَيْرُ اللّٰهِ يَأْتِيْكُمْ بِهٖۗ اُنْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْاٰيٰتِ ثُمَّ هُمْ يَصْدِفُوْنَ٤٦
Qul ara'aitum in akhażallāhu sam‘akum wa abṣārakum wa khatama ‘alā qulūbikum man ilāhun gairullāhi ya'tīkum bih(ī), unẓur kaifa nuṣarriful-āyāti ṡumma hum yaṣdifūn(a).
[46]
Ucapno Muhammad:” Kabarono nyang isun kadung Alloh nyabut pengrungon lan pendeleng ugo nutup atine riko terus sopo pengeran sakliane Alloh hang kuoso balikaken nyang riko? perhatikno, klendi isun bolak balik nduduhaen tontodo gedi isun, terus wong wong mau tete mlengos (ugo).
قُلْ اَرَاَيْتَكُمْ اِنْ اَتٰىكُمْ عَذَابُ اللّٰهِ بَغْتَةً اَوْ جَهْرَةً هَلْ يُهْلَكُ اِلَّا الْقَوْمُ الظّٰلِمُوْنَ٤٧
Qul ara'aitakum in atākum ‘ażābullāhi bagtatan au jahratan hal yuhlaku illal-qaumuẓ-ẓālimūn(a).
[47]
Ucapno: terangno nyang isun kadung teko siksone Alloh nyang riko kambi ndadak sekonyong konyong utowo jelas jelasan mongko opo ono hang di rusak (Alloh) sakliane wongwong zalim.
وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِيْنَ اِلَّا مُبَشِّرِيْنَ وَمُنْذِرِيْنَۚ فَمَنْ اٰمَنَ وَاَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَ٤٨
Wa mā nursilul-mursalīna illā mubasysyirīna wa munżirīn(a), faman āmana wa aṣlaḥa falā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[48]
Lan isun Alloh seng ngedunaken poro rosul iku mong kanggo nguweni kabar seneng lan nguweni pepiling. sopo wonge hang iman lan ngelakoni keapikan mongko wong mau kang duwe roso (ugo)wong wong mau seng ngenes atine.
وَالَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَا يَمَسُّهُمُ الْعَذَابُ بِمَا كَانُوْا يَفْسُقُوْنَ٤٩
Wal-lażīna każżabū bi'āyātinā yamassuhumul-‘ażābu bimā kānū yafsuqūn(a).
[49]
Lan wong wong hang ngapusi ayat-ayat isun, wong wong mau arep ketiban sikso di sebabaen wong wong mau mesti ngelakoni fasik
قُلْ لَّآ اَقُوْلُ لَكُمْ عِنْدِيْ خَزَاۤىِٕنُ اللّٰهِ وَلَآ اَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلَآ اَقُوْلُ لَكُمْ اِنِّيْ مَلَكٌۚ اِنْ اَتَّبِعُ اِلَّا مَا يُوْحٰٓى اِلَيَّۗ قُلْ هَلْ يَسْتَوِى الْاَعْمٰى وَالْبَصِيْرُۗ اَفَلَا تَتَفَكَّرُوْنَ ࣖ٥٠
Qul lā aqūlu lakum ‘indī khazā'inullāhi wa lā a‘lamul-gaiba wa lā aqūlu lakum innī malak(un), in attabi‘u illā mā yūḥā ilayy(a), qul hal yastawil-a‘mā wal-baṣīr(u), afalā tatafakkarūn(a).
[50]
Ucapno: “isun seng ngomomg nyang riko saktemene gedung simpenane Alloh ono nyang isun lan seng (ugo) isun weruh nyang barang ghaib lan seng (ugo) isun ngomong nyang riko saktemene isun malalikat. isun seng ngetutaen sak liyane paran hang di wahyukaen nyang isun. ucapno : “opo podo wong hang picek kambi wong hang biso deleng? Mongko apuo riko seng mikiraen (yane)?
وَاَنْذِرْ بِهِ الَّذِيْنَ يَخَافُوْنَ اَنْ يُّحْشَرُوْٓا اِلٰى رَبِّهِمْ لَيْسَ لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ وَلِيٌّ وَّلَا شَفِيْعٌ لَّعَلَّهُمْ يَتَّقُوْنَ٥١
Wa anżir bihil-lażīna yakhāfūna ay yuḥsyarū ilā rabbihim laisa lahum min dūnihī waliyyuw wa lā syafī‘ul la‘allahum yattaqūn(a).
[51]
Lan wehono pepiling kambi paran hang diwahyukaenn iku nyang wong wong hang wedi arep di kumpulaken marang pengerane (pas dino kiamat) sedeng kanggo wong wong mau seng ono hang ngelindungi lan hang weni safaat sakliane Alloh, supoyo wong wong mau podo taqwa.
وَلَا تَطْرُدِ الَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَدٰوةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيْدُوْنَ وَجْهَهٗ ۗمَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِّنْ شَيْءٍ وَّمَا مِنْ حِسَابِكَ عَلَيْهِمْ مِّنْ شَيْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُوْنَ مِنَ الظّٰلِمِيْنَ٥٢
Wa lā taṭrudil-lażīna yad‘ūna rabbahum bil-gadāti wal-‘asyiyyi yurīdūna wajhah(ū), mā ‘alaika min ḥisābihim min syai'iw wa mā min ḥisābika ‘alaihim min syai'in fa taṭrudahum fa takūna minaẓ-ẓālimīn(a).
[52]
Lan ojo riko ngusir wong wong hang ndungo nyang pengerane pas isuk lan soren, sedeng wong wong mau ngarepaken ridhone, riko seng biso nyonggo tanggung jawab sitik baen nyang kelakuane wong wong mau lan wong wong mau seng biso nyonggo tanggung jawab sititik baen nyang kelakuane riko, hang nyebabaen riko (berhak) ngusir wong wong mau, sehinggo riko melbu wong wong zalim. 263
263) Nalikane Muhammad SAW pas lungguh lungguh kambi pirang pirang wong mukmin hang di anggep ini lan melarat kambi wong qurais, teko pirang pirang tokoh qurais arep ngomong kambi Rosullulloh, tapi wong wong mau emoh lunnguh kambi wong wong mukmin iku,lan wong wong mau ngusulaken supoyo wong wong mukmin iku di usir baen,sehinggo wong wong arep ngomong kambi rosullulloh trus mudun ayat iki.
وَكَذٰلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِّيَقُوْلُوْٓا اَهٰٓؤُلَاۤءِ مَنَّ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ مِّنْۢ بَيْنِنَاۗ اَلَيْسَ اللّٰهُ بِاَعْلَمَ بِالشّٰكِرِيْنَ٥٣
Wa każālika fatannā ba‘ḍahum biba‘ḍil liyaqūlū ahā'ulā'i mannallāhu ‘alaihim mim baininā, alaisallāhu bi'a‘lama bisy-syākirīn(a).
[53]
Lan gediki iki wes sun uji sebagian wong wong mau (wong wong hang sugih) kambi sebagian wong wong mau (wong wong melarat) supoyo (wong wong hang sugih iku) ngucap: wong wong gediki iki lah antara ne awake dewek hang diweni anugrah kambi Alloh, nyang wong wong mau (Alloh ngucap) “Alloh luweh ngerti kambi wong wong hang podo syukur (nyang yane).
وَاِذَا جَاۤءَكَ الَّذِيْنَ يُؤْمِنُوْنَ بِاٰيٰتِنَا فَقُلْ سَلٰمٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلٰى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَۙ اَنَّهٗ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوْۤءًاۢ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْۢ بَعْدِهٖ وَاَصْلَحَ فَاَنَّهٗ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٥٤
Wa iżā jā'akal-lażīna yu'minūna bi'āyātinā fa qul salāmun ‘alaikum kataba rabbukum ‘alā nafsihir-raḥmah(ta), annahū man ‘amila minkum sū'am bijahālatin ṡumma tāba mim ba‘dihī wa aṣlaḥa fa annahū gafūrur raḥīm(un).
[54]
Kadung wong wong han iman nyang ayat ayt isun iku teko nyang riko mongko ucapno; salamun alaikum) 264 . Pengeran riko wes netepaen marang awak e dewek welas asih yoiku sakbenere sopo wonge hang ngelakoni nyang kelakuan elek antarane riko jalaran kejahilan terus riko tobat sakwise ngelakoni elek lan ngelakoni keapikan, mongko saktemen Alloh moho ngapuro ugo moho welas.
264) Salamun alaikum artine: mugi mugi Alloh ngelimpahaen sejahtera nyang riko
وَكَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ وَلِتَسْتَبِيْنَ سَبِيْلُ الْمُجْرِمِيْنَ ࣖ٥٥
Wa każālika nufaṣṣilul-āyāti wa litastabīna sabīlal-mujrimīn(a).
[55]
Lan gediku iku isun nerangaen ayat ayat Al-Qur’an (supoyo terang dalane wong wong hang sholeh) lan supoyo terang (ugo) dalan wong wong hang ngelakoni duso.
قُلْ اِنِّيْ نُهِيْتُ اَنْ اَعْبُدَ الَّذِيْنَ تَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ۗ قُلْ لَّآ اَتَّبِعُ اَهْوَاۤءَكُمْۙ قَدْ ضَلَلْتُ اِذًا وَّمَآ اَنَا۠ مِنَ الْمُهْتَدِيْنَ٥٦
Qul innī nuhītu an a‘budal-lażīna tad‘ūna min dūnillāh(i), qul lā attabi‘u ahwā'akum, qad ḍalaltu iżaw wa mā ana minal-muhtadīn(a).
[56]
Ucapno: saktemene isun di langgar nyembah pengeran pengeran hang riko sembyah sakliane Alloh. Ucapno: isun seng arep ngetutaen hawa nafsu riko, temen kesasar isun kadung nglakoni koyo gediki lan seng (ugo)isun melnbu wong wong hang oleh pituduh.
قُلْ اِنِّيْ عَلٰى بَيِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّيْ وَكَذَّبْتُمْ بِهٖۗ مَا عِنْدِيْ مَا تَسْتَعْجِلُوْنَ بِهٖۗ اِنِ الْحُكْمُ اِلَّا لِلّٰهِ ۗيَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفٰصِلِيْنَ٥٧
Qul innī ‘alā bayyinatim mir rabbī wa każżabtum bih(ī), mā ‘indī mā tasta‘jilūna bih(ī), inil-ḥukmu illā lillāh(i), yaquṣṣul-ḥaqqa wa huwa khairul-fāṣilīn(a).
[57]
Ucapno: saktemene isun (ono) nang duwure hujjah hang nyoto (Al-Qur’an) teko pengeran isun 265 kadung riko nggorokaken ngapusi yane. Duduk wewenang isun (kanggo ngedunaen sikso) hang riko tuntut kanggo nggancangaen tekone, netepaen hokum iku mung hake Alloh, Alloh nerangaen hang sakbenere lan Alloh ngeweni hang paling apik.
265) Maksude: Nabi Muhammad SAW duwe tondo hang nyoto marang kebenerane.
قُلْ لَّوْ اَنَّ عِنْدِيْ مَا تَسْتَعْجِلُوْنَ بِهٖ لَقُضِيَ الْاَمْرُ بَيْنِيْ وَبَيْنَكُمْ ۗوَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِالظّٰلِمِيْنَ٥٨
Qul lau anna ‘indī mā tasta‘jilūna bihī laquḍiyal-amru bainī wa bainakum, wallāhu a‘lamu biẓ-ẓālimīn(a).
[58]
Ucapno: kadung umpomo ono nyang isun paran (sikso) hang riko jaluk supoyo di gancangaen tekane, mesti wes di marikaen Alloh paran baen hang ono antarne isun kambi riko 266 lan Alloh luweh ngerti kambi wong wong hang zalim.
266) Maksude: Mesti Alloh wes nurunaen sikso nyang riko sampek riko entek
۞ وَعِنْدَهٗ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَآ اِلَّا هُوَۗ وَيَعْلَمُ مَا فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِۗ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَّرَقَةٍ اِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِيْ ظُلُمٰتِ الْاَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَّلَا يَابِسٍ اِلَّا فِيْ كِتٰبٍ مُّبِيْنٍ٥٩
Wa ‘indahū mafātiḥul-gaibi lā ya‘lamuhā illā huw(a), wa ya‘lamu mā fil-barri wal-baḥr(i), wa mā tasquṭu miw waraqatin illā ya‘lamuhā wa lā ḥabbatin fī ẓulumātil-arḍi wa lā raṭbiw wa lā yābisin illā fī kitābim mubīn(in).
[59]
Lan ono sanding Alloh lah kunci kunci kabyeh hang ghoib seng ono hang weruh sakliane Alloh dewek lan Alloh weruh paran hang ono nang daratan lan lautan lan seng ono selembyar godong hang cicir kejobo Alloh weruh (ugo) lan seng cicir sakbutir wiji nyang petenge bumi lan seng ono paran hang kepus utowo hang garing kecuali tertulis nang jeru kitab hang nyoto (lauh mahfuz).
وَهُوَ الَّذِيْ يَتَوَفّٰىكُمْ بِالَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيْهِ لِيُقْضٰٓى اَجَلٌ مُّسَمًّىۚ ثُمَّ اِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ࣖ٦٠
Wa huwal-lażī yatawaffākum bil-laili wa ya‘lamu mā jaraḥtum bin-nahāri ṡumma yab‘aṡukum fīhi liyuqḍā ajalum musammā(n), ṡumma ilaihi marji‘ukum ṡumma yunabbi'ukum bimā kuntum ta‘malūn(a).
[60]
Lan Alloh hang nurukaen riko pas bengi lan Alloh weruh paran baen hang riko lakoni pas awan, terus Alloh nangekaen riko pas awan kanggo nyempurnakaen umur (riko) hang wes ditentukaen, 267 terus nyang Alloh lah riko balik, terus Alloh ngeweni weruh nyang riko paran baen hang wes riko lakoni.
267) Riko di turukaen pas bengi lan di tangekaen pas awan iku supoyo kambi puteran waktu iku entek umure riko hang wes ditentukaen
وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهٖ وَيُرْسِلُ عَلَيْكُمْ حَفَظَةً ۗحَتّٰٓى اِذَا جَاۤءَ اَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَهُمْ لَا يُفَرِّطُوْنَ٦١
Wa huwal-qāhiru fauqa ‘ibādihī wa yursilu ‘alaikum ḥafaẓah(tan), ḥattā iżā jā'a aḥadakumul-mautu tawaffathu rusulunā wa hum lā yufarriṭūn(a).
[61]
Lan Alloh lah hang duweni kuoso hang duwur nang duwure kaulone lan di ndunaen nyan riko malaikat malaikat kang jogo, sehinggo kadung teko kematian nyang salah sijine wong antrane riko, riko di matikaen kambi malaikat malaikat isun (Alloh), lan malaikat malaikat isun (Alloh) iku seng ngelalikaen nyang tugase.
ثُمَّ رُدُّوْٓا اِلَى اللّٰهِ مَوْلٰىهُمُ الْحَقِّۗ اَلَا لَهُ الْحُكْمُ وَهُوَ اَسْرَعُ الْحٰسِبِيْنَ٦٢
Ṡumma ruddū ilallāhi maulāhumul-ḥaqq(i), alā lahul-ḥukmu wa huwa asra‘ul-ḥāsibīn(a).
[62]
Terus wong wong mau (kaulone Alloh) di balikaen nyang Alah, penguasa wong wong mau sakbenere, weruho siro saktemen kabeh hokum (pas dino iku) duwene Alloh. Lan Alloh lah hang gae itungan hang paling cepet.
قُلْ مَنْ يُّنَجِّيْكُمْ مِّنْ ظُلُمٰتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُوْنَهٗ تَضَرُّعًا وَّخُفْيَةً ۚ لَىِٕنْ اَنْجٰىنَا مِنْ هٰذِهٖ لَنَكُوْنَنَّ مِنَ الشّٰكِرِيْنَ٦٣
Qul may yunajjīkum min ẓulumātil-barri wal-baḥri tad‘ūnahū taḍarru‘aw wa khufyah(tan), la'in anjānā min hāżihī lanakūnanna minasy- syākirīn(a).
[63]
Ucapno: sopo wonge hang biso nyelametaken riko songko bencana nyang darat utowo laut, hang riko dungo nyang yane kambi ngasoraen awake lan kambi suoro hang lembut (kambi ngucapaen) “saktemen kadung diko nyelametaen kulo teko (bencana) iki, mesti isun dadi wong wong hang syukur
قُلِ اللّٰهُ يُنَجِّيْكُمْ مِّنْهَا وَمِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ اَنْتُمْ تُشْرِكُوْنَ٦٤
Qulillāhu yunajjīkum minhā wa min kulli karbin ṡumma antum tusyrikūn(a).
[64]
Ucapno :Alloh nyelametaen riko teko bencana iku lan teko kabyeh macemem nelongso terus riko balik nyekutukaen yane (Alloh)
قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلٰٓى اَنْ يَّبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِّنْ فَوْقِكُمْ اَوْ مِنْ تَحْتِ اَرْجُلِكُمْ اَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَّيُذِيْقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍۗ اُنْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْاٰيٰتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُوْنَ٦٥
Qul huwal-qādiru ‘alā ay yab‘aṡa ‘alaikum ‘ażābam min fauqikum au min taḥti arjulikum au yalbisakum syiya‘aw wa yużīqa ba‘ḍakum ba'sa ba‘ḍ(in), unẓur kaifa nuṣarriful-āyāti la‘allahum yafqahūn(a).
[65]
Ucapno : Alloh lah hang kuoso kanggo ngirimaen sikso nyang riko kabeh teko nang duwur riko utowo teko ngisore sikil riko 268 . Utowo riko nyampuraken riko nyang jero golongan golongan (hang podo ruwed)lan ngerasakaen nyang separo) riko kebringasan separo hang lio, delengen klendi isun nekakaen tondo tondo kuoso isun 269 supoyo wong wong mau podo faham.
268) Sikso hang teko teko nduwur koyo udyan bledeklan liane hang teko ngisor koyo lindu banjir lan liane
269) Maksude : Alloh Swt nekakaken tondo tondo gedeni macem macem wernane kambi coro hang gonta ganti. ono hnag ngomong para mufasirin hang ngartikaken ayat pas iki kambi ayat ayat Al-Qur’an hang berrati yoiku ayat Al-Qur’an iku di ndunaen ono hang rupo kabar seneng,ono hang rupo ancaman cerito cerito hokum lan lian
وَكَذَّبَ بِهٖ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّۗ قُلْ لَّسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيْلٍ ۗ٦٦
Wa każżaba bihī qaumuka wa huwal-ḥaqq(u), qul lastu ‘alaikum biwakīl(in).
[66]
Lan kaum riko podo nggorohaen (anane sikso) 270 ale sikso iku bener anane, ucapno : isun iki duduk wong hang di serahi ngurus urusane riko
270) Separo mufasirin ngomong sejatine hang ngapusi iku yoiku Al-Qur’an
لِكُلِّ نَبَاٍ مُّسْتَقَرٌّ وَّسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ٦٧
Likulli naba'im mustaqarruw wa saufa ta‘lamūn(a).
[67]
Kanggo saben saben kabar (hang digowo kambi rosul rosul) ono (waktu) kedadiane lan kesok riko mesti ngerti
وَاِذَا رَاَيْتَ الَّذِيْنَ يَخُوْضُوْنَ فِيْٓ اٰيٰتِنَا فَاَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّٰى يَخُوْضُوْا فِيْ حَدِيْثٍ غَيْرِهٖۗ وَاِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطٰنُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرٰى مَعَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِيْنَ٦٨
Wa iżā ra'aital-lażīna yakhūḍūna fī āyātinā fa a‘riḍ ‘anhum ḥattā yakhūḍū fī ḥadīṡin gairih(ī), wa immā yunsiyannakasy-syaiṭānu falā taq‘ud ba‘daż-żikrā ma‘al-qaumiẓ-ẓālimīn(a).
[68]
Lan kadung riko weruh wongwong hang ngelokaken ayat ayat isun mongko tinggalen wong wong mau sehingo wong wong mau ngomongaen omongan hang lio. lan kadung setan dadikaken riko lali (kambi cegyahan iki) mongko ojo riko lungguh byareng wong wong hang zalim iku sakwise enget (kambi cegyahn iku).
وَمَا عَلَى الَّذِيْنَ يَتَّقُوْنَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِّنْ شَيْءٍ وَّلٰكِنْ ذِكْرٰى لَعَلَّهُمْ يَتَّقُوْنَ٦٩
Wa mā ‘alal-lażīna yattaqūna min ḥisābihim min syai'iw wa lākin żikrā la‘allahum yattaqūn(a).
[69]
Lan seng ono pertanggung jawaban sitik baen nyang wong wong hang taqwa marang dosone wong wong mau tapi(kewajibane wong wong mau yoiku)ngengetaken supoyo wong wong mau gelem taqwa.
وَذَرِ الَّذِيْنَ اتَّخَذُوْا دِيْنَهُمْ لَعِبًا وَّلَهْوًا وَّغَرَّتْهُمُ الْحَيٰوةُ الدُّنْيَا وَذَكِّرْ بِهٖٓ اَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌۢ بِمَا كَسَبَتْۖ لَيْسَ لَهَا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلِيٌّ وَّلَا شَفِيْعٌ ۚوَاِنْ تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لَّا يُؤْخَذْ مِنْهَاۗ اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ اُبْسِلُوْا بِمَا كَسَبُوْا لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيْمٍ وَّعَذَابٌ اَلِيْمٌ ۢبِمَا كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ ࣖ٧٠
Wa żaril-lażīnattakhażū dīnahum la‘ibaw wa lahwaw wa garrathumul-ḥayātud-dun-yā wa żakkir bihī an tubsala nafsum bimā kasabat, laisa lahā min dūnillāhi waliyyuw wa lā syafī‘(un), wa in ta‘dil kulla ‘adlil lā yu'khaż minhā, ulā'ikal-lażīna ubsilū bimā kasabū lahum syarābum min ḥamīmiw wa ‘ażābun alīmum bimā kānū yakfurūn(a).
[70]
Lan tinggalen wong wong hang dadikaen agomone 271 wong wong mau kanggo memengan lan muyeb 272, lan wong wong mau wes di apusi kambi kauripan dunyo, engetno (wong wong mau ) kambi Al-Qur’an supoyo kabeh wong dewek ojo sampek di cemplunganken nyang jeru neroko,kerono kelakuane dewek seng ono kanggoyane hang ngelindungi lan seng (ugo) ono hang ngeweni syafaat sakliane teko Alloh. Lan, kadung iyane nebus kambi kabeh macem tebusane, mesti seng arep ditrimo iku teko yane, wong-wong iku mau wong-wong hang di cemplung aken nyang jeru neroko, disebyabaen kelakuane wong-wong mau dewek, kanggo wong wong mau (dicawisaken) umbenan teko banyu hang mageh gemulak lan sikso hang perih disebabyaken kekafirane bengen.
271) Maksude agomo Islam hang dikongkon wong wong mau matui kambi temnan
272) Arti dadikaen agomo sebagi dolanan lan muyeb yoiku misuhi agaomo iku, ngerjakaen perintae lan ngedohi hang di larang nurut dolanan lan seng temenan
قُلْ اَنَدْعُوْا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَنْفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلٰٓى اَعْقَابِنَا بَعْدَ اِذْ هَدٰىنَا اللّٰهُ كَالَّذِى اسْتَهْوَتْهُ الشَّيٰطِيْنُ فِى الْاَرْضِ حَيْرَانَ لَهٗٓ اَصْحٰبٌ يَّدْعُوْنَهٗٓ اِلَى الْهُدَى ائْتِنَا ۗ قُلْ اِنَّ هُدَى اللّٰهِ هُوَ الْهُدٰىۗ وَاُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعٰلَمِيْنَۙ٧١
Qul anad‘ū min dūnillāhi mā lā yanfa‘unā wa lā yaḍurrunā wa nuraddu ‘alā a‘qābinā ba‘da iż hadānallāhu kal-lażīstahwathusy-syayāṭīnu fil-arḍi ḥairāna lahū aṣḥābuy yad‘ūnahū ilal-huda'tinā, qul inna hudallāhi huwal-hudā, wa umirnā linuslima lirabbil-‘ālamīn(a).
[71]
Ucapno: opo awak e dwek arep njaluk sakliane Alloh, paran hang seng biso nekakaen manfaat nyang awak e dwek, lan seng (ugo)nekakaken bahay a nyang awake dewek lan (opo) kene arep di balikaken memburi 273 sakwise Alloh nguweni petuduh nyang kene, koyo wong hang di sasaraken kambi setan nang oror oro hang medeni, kahanane binggung, konco konco ngejak yane nang dalan kenceng (kambi ngucap) “ ayok tutno isun. Ucapno: saktemene pituduh Alloh iku lah (hang sakbenere) pituduh. Lan kito di kongkon supoyo nyerahaen awake dewek nyang pengerane alam kabeh.
273) Maksude: syirik
وَاَنْ اَقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَاتَّقُوْهُۗ وَهُوَ الَّذِيْٓ اِلَيْهِ تُحْشَرُوْنَ٧٢
Wa aqīmuṣ-ṣalāta wattaqūh(u), wa huwal-lażī ilaihi tuḥsyarūn(a).
[72]
Lan supoyo ngedekaen sembahyang ugo taqwa nyang yane (Alloh) lan Alloh pengeran hang nyang yane riko arep di kumpulaken.
وَهُوَ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ بِالْحَقِّۗ وَيَوْمَ يَقُوْلُ كُنْ فَيَكُوْنُۚ قَوْلُهُ الْحَقُّۗ وَلَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِى الصُّوْرِۗ عٰلِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ وَهُوَ الْحَكِيْمُ الْخَبِيْرُ٧٣
Wa huwal-lażī khalaqas-samāwāti wal-arḍa bil-ḥaqq(i), wa yauma yaqūlu kun fa yakūn(u), qauluhul-ḥaqq(u), wa lahul-mulku yauma yunfakhu fiṣ-ṣūr(i), ‘ālimul-gaibi wasy-syahādati wa huwal-ḥakīmul-khabīr(u).
[73]
Lan Alloh lah hang nggawe langit lan bumi kelawan bener. lan kapan Alloh dawuh dadio, mesti perkoro iku dadi temenan lan dawuhe Alloh iku bener anane. Lan mong duwene (Alloh) kraton, pas waktu terompet disebul, Alloh weruh barang hang ghaib lan barang hang katon. Lan Alloh hang moho bijaksono ugo moho ngerti.
۞ وَاِذْ قَالَ اِبْرٰهِيْمُ لِاَبِيْهِ اٰزَرَ اَتَتَّخِذُ اَصْنَامًا اٰلِهَةً ۚاِنِّيْٓ اَرٰىكَ وَقَوْمَكَ فِيْ ضَلٰلٍ مُّبِيْنٍ٧٤
Wa iż qāla ibrāhīmu li'abīhi āzara atattakhiżu aṣnāman ālihah(tan), innī arāka wa qaumaka fī ḍalālim mubīn(in).
[74]
Lan (engeto) ing waktune nabi Ibrohim ngomongnyang bapake Aazar: 274 Opo pantes riko dadikaen patung patung minongko pengeran pengeran? saktemene isun deleng riko lan kaume riko ono jerone kesasar hang nyoto.
274) Antarane mufasirin ono hang pendapat sejatine hang di masud kambi “ Abiihi “ (bapake) yoiku pamane
وَكَذٰلِكَ نُرِيْٓ اِبْرٰهِيْمَ مَلَكُوْتَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَلِيَكُوْنَ مِنَ الْمُوْقِنِيْنَ٧٥
Wa każālika nurī ibrāhīma malakūtas-samāwāti wal-arḍi wa liyakūna minal-mūqinīn(a).
[75]
Lan gediku iku isun meruhaken nyang Ibrohim tondo tondo kuoso (isun hang ono) langit lan bumi lan (isun delengaen) supoyo Ibrohim iku kelebu wong wong kang yakin.
فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ الَّيْلُ رَاٰ كَوْكَبًا ۗقَالَ هٰذَا رَبِّيْۚ فَلَمَّآ اَفَلَ قَالَ لَآ اُحِبُّ الْاٰفِلِيْنَ٧٦
Falammā janna ‘alaihil-lailu ra'ā kaukabā(n), qāla hāżā rabbī, falammā afala qāla lā uḥibbul-āfilīn(a).
[76]
Arikalne bengi wes dadi peteng, Ibrohim delng bintang (terus) Ibrohim ngucap : iki lo pengeran isun, tapi arikalane bintang iku mendelep Ibrohim ngucaap : isun seng demen kambi hang mendelep.
فَلَمَّا رَاَ الْقَمَرَ بَازِغًا قَالَ هٰذَا رَبِّيْ ۚفَلَمَّآ اَفَلَ قَالَ لَىِٕنْ لَّمْ يَهْدِنِيْ رَبِّيْ لَاَكُوْنَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّاۤلِّيْنَ٧٧
Falammā ra'al-qamara bāzigan qāla hāżā rabbī, falammā afala qāla la'illam yahdinī rabbī la'akūnanna minal-qaumiḍ-ḍāllīn(a).
[77]
Terus nalikane Ibrohim deleng bulan metu iyane ngucap: iki lo pengeran isun : tapi sakwise bulan iku mendelep Ibrohim ngucap : “saktemene kadung pengeran isun seng ngeweni pituduh nyang isun ,mestilah isun melbu wong wong kang kesasar.
فَلَمَّا رَاَ الشَّمْسَ بَازِغَةً قَالَ هٰذَا رَبِّيْ هٰذَآ اَكْبَرُۚ فَلَمَّآ اَفَلَتْ قَالَ يٰقَوْمِ اِنِّيْ بَرِيْۤءٌ مِّمَّا تُشْرِكُوْنَ٧٨
Falammā ra'asy-syamsa bāzigatan qāla hāżā rabbī hāżā akbar(u), falammā afalat qāla yā qaumi innī barī'um mimmā tusyrikūn(a).
[78]
Terus nalikane Ibrohim delng serngenge metu iyane ngucap: iki lo pengeran isun: iki hang peling gedi, mongko nalikane serngenge iku wes mendelep Ibrohim ngucapa: he kaum isun, saktemen isun wes ngelepas teko paran baen hang riko sekutoaken.
اِنِّيْ وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِيْ فَطَرَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ حَنِيْفًا وَّمَآ اَنَا۠ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَۚ٧٩
Innī wajjahtu wajhiya lil-lażī faṭaras-samāwāti wal-arḍa ḥanīfaw wa mā ana minal-musyrikīn(a).
[79]
Saktemene isun ngadepaken awak isun nyang pengeran hang nggawe langit lan bumi kanti condong nyang agomo kang bener. Lan isun duduk melbu wong wong hang nyekutukaen pengeran.
وَحَاۤجَّهٗ قَوْمُهٗ ۗقَالَ اَتُحَاۤجُّوْۤنِّيْ فِى اللّٰهِ وَقَدْ هَدٰىنِۗ وَلَآ اَخَافُ مَا تُشْرِكُوْنَ بِهٖٓ اِلَّآ اَنْ يَّشَاۤءَ رَبِّيْ شَيْـًٔا ۗوَسِعَ رَبِّيْ كُلَّ شَيْءٍ عِلْمًا ۗ اَفَلَا تَتَذَكَّرُوْنَ٨٠
Wa ḥājjahū qaumuh(ū), qāla atuḥājjūnnī fillāhi wa qad hadān(i), wa lā akhāfu mā tusyrikūna bihī illā ay yasyā'a rabbī syai'ā(n), wasi‘a rabbī kulla syai'in ‘ilmā(n), afalā tatażakkarūn(a).
[80]
Lan Ibrohim diengkel kambi kaume, Ibrohim ngucap : opo riko arep nyangkal nyang Alloh ale saktemene Alloh wes nguweni pituduh nyang isun, lan isun seng wedi nyang (bencana teko) sembahan sembahn hang riko sekutokaen kambi Alloh kejobo pas pengeran isun ngarepaken perkoro (teko bencana) iku.pengetahuan pengeran isun amut nyang sekabehane paran baen, mongko opo riko seng biso juwut pelajaran (teko yane)?
وَكَيْفَ اَخَافُ مَآ اَشْرَكْتُمْ وَلَا تَخَافُوْنَ اَنَّكُمْ اَشْرَكْتُمْ بِاللّٰهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهٖ عَلَيْكُمْ سُلْطٰنًا ۗفَاَيُّ الْفَرِيْقَيْنِ اَحَقُّ بِالْاَمْنِۚ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَۘ٨١
Wa kaifa akhāfu mā asyraktum wa lā takhāfūna annakum asyraktum billāhi mā lam yunazzil bihī ‘alaikum sulṭānā(n), fa ayyul-farīqaini aḥaqqu bil-amn(i), in kuntum ta‘lamūn(a).
[81]
Klendi isun wedi nyang sembahan sembahan hang riko sekutokaen (kambi Alloh) ale riko seng wedi nyekutokaen Alloh kambi sembhan sembahan hang Alloh dewek seng nurunaken hujjah nynag riko kanggo nyekutokaen, .mongko endi antarane rong golongan mau hang lebih duwine hak oleh keamanan (teko malapetka) kadung riko ngerti 275
275) Sakwise di delengaen Alloh nyang nabi Ibrohim AS tondo tondo gedine lan kambi iku teguhlah imane nyang Alloh (ayat 75) mongko Ibrohim mimpin kaume nyang ijen kambi ngetutaen alm pikirane wong wong mau kanggo sakwise di sangkal.
اَلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَلَمْ يَلْبِسُوْٓا اِيْمَانَهُمْ بِظُلْمٍ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمُ الْاَمْنُ وَهُمْ مُّهْتَدُوْنَ ࣖ٨٢
Al-lażīna āmanū wa lam yalbisū īmānahum biẓulmin ulā'ika lahumul-amnu wa hum muhtadūn(a).
[82]
Wong wong hang iman lan seng nyampuraken iman e wong wong mau kambi sasar (syirik) wong wong ikulha wong wong hang oleh keamanan lan wong wong mau iku yoiku wong wong oleh pituduh.
وَتِلْكَ حُجَّتُنَآ اٰتَيْنٰهَآ اِبْرٰهِيْمَ عَلٰى قَوْمِهٖۗ نَرْفَعُ دَرَجٰتٍ مَّنْ نَّشَاۤءُۗ اِنَّ رَبَّكَ حَكِيْمٌ عَلِيْمٌ٨٣
Wa tilka ḥujjatunā ātaināhā ibrāhīma ‘alā qaumih(ī), narfa‘u darajātim man nasyā'(u), inna rabbaka ḥakīmun ‘alīm(un).
[83]
Lan iku lah hujjah kene hang isun weaken nyang Ibrohim kanggo ngadepi kaume, isun ngangkat sopo hang sun karepi pirang drajate.saktemene pengeran riko moho bijaksono ugo moho ngerti.
وَوَهَبْنَا لَهٗٓ اِسْحٰقَ وَيَعْقُوْبَۗ كُلًّا هَدَيْنَا وَنُوْحًا هَدَيْنَا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهٖ دَاوٗدَ وَسُلَيْمٰنَ وَاَيُّوْبَ وَيُوْسُفَ وَمُوْسٰى وَهٰرُوْنَ ۗوَكَذٰلِكَ نَجْزِى الْمُحْسِنِيْنَۙ٨٤
Wa wahabnā lahū isḥāqa wa ya‘qūb(a), kullan hadainā wa nūḥan hadainā min qablu wa min żurriyyatihī dāwūda wa sulaimāna wa ayyūba wa yūsufa wa mūsā wa hārūna wa każālika najzil-muḥsinīn(a).
[84]
Lan isun wes nganugrahaken Ishaq lan ya’qub nyanng yane (Ibrohim). nyang karone dewek-dewek wes sun weni pituduh. Lan nyang Nuh sakdurunge iku (ugo) wes isun weni pituduh lan marang separo teko keturunane (Nuh) yoiku Daud, Sulaiman, Ayyub, Yusuf, Musa. Harun, gediki iki isun nguweni balesan nyang wong wong hang kelakuane apik.
وَزَكَرِيَّا وَيَحْيٰى وَعِيْسٰى وَاِلْيَاسَۗ كُلٌّ مِّنَ الصّٰلِحِيْنَۙ٨٥
Wa zakariyyā wa yaḥyā wa ‘īsā wa ilyās(a), kullum minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[85]
Lan Zakaria, Yahya, lan Ilyas, kabeh melbu wong wong kang sholeh.
وَاِسْمٰعِيْلَ وَالْيَسَعَ وَيُوْنُسَ وَلُوْطًاۗ وَكُلًّا فَضَّلْنَا عَلَى الْعٰلَمِيْنَۙ٨٦
Wa ismā‘īla wal-yasa‘a wa yūnusa wa lūṭā(n), wa kullan faḍḍalnā ‘alal-‘ālamīn(a).
[86]
Lan Ismail, Ilyasa’, Yunus, Luth. Siji-siji ne isun lebihaen drajate nang duwure umat (wong alam kabeh).
وَمِنْ اٰبَاۤىِٕهِمْ وَذُرِّيّٰتِهِمْ وَاِخْوَانِهِمْ ۚوَاجْتَبَيْنٰهُمْ وَهَدَيْنٰهُمْ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ٨٧
Wa min ābā'ihim wa żurriyyātihim wa ikhwānihim, wajtabaināhum wa hadaināhum ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[87]
(Lan isun lebihaken ugo drajate) separu songko bapak bapake wong wong mau, turunane wongwong mau lan sedulure kabeh. lan isun wes milih wong wong mau (kanggo dadi nabi nabi lan rosul rosul) lan isun nuduhaen kabyeh nyang dalan hang kenceng,
ذٰلِكَ هُدَى اللّٰهِ يَهْدِيْ بِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ مِنْ عِبَادِهٖ ۗوَلَوْ اَشْرَكُوْا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ٨٨
Żālika hudallāhi yahdī bihī may yasyā'u min ‘ibādih(ī), wa lau asyrakū laḥabiṭa ‘anhum mā kānū ya‘malūn(a).
[88]
Ikulah pituduhe Alloh, hang kambi pituduh mau Alloh nguweni pituduh nyang sopo hang di karepaken yane (Alloh) antrane kaulone. kadung wong wong mau nyekutukaen Alloh mesti entek songko wong-wong mau ganjaran kelakuan hang wes dilakoni.
اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ اٰتَيْنٰهُمُ الْكِتٰبَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ۚفَاِنْ يَّكْفُرْ بِهَا هٰٓؤُلَاۤءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَّيْسُوْا بِهَا بِكٰفِرِيْنَ٨٩
Ulā'ikal-lażīna ātaināhumul-kitāba wal-ḥukma wan-nubuwwah(ta), fa iy yakfur bihā hā'ulā'i faqad wakkalnā bihā qaumal laisū bihā bikāfirīn(a).
[89]
Ikulah wong wong hang wes isun weni nyang wong wong mau kitab, hikmat (pemahman agomo) lan kenabiyan. Kadung wong wong (Quraisy) iku ngingkari (hang telung macem iku) mongko temenan isun arep nyerahaken nyang kaum hang siji sjine seng tau ngingkari yane.
اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ هَدَى اللّٰهُ فَبِهُدٰىهُمُ اقْتَدِهْۗ قُلْ لَّآ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْرًاۗ اِنْ هُوَ اِلَّا ذِكْرٰى لِلْعٰلَمِيْنَ ࣖ٩٠
Ulā'ikal-lażīna hadallāhu fa bihudāūhumuqtadih, qul lā as'alukum ‘alaihi ajrā(n), in huwa illā żikrā lil-‘ālamīn(a).
[90]
Wong-wong mau ikulah wong-wong hang di weni pituduh kambi Alloh, mongko tutno pituduh wong wong mau. ucapno: isun seng jaluk upah nyang riko nyampekno Al-Qur’an. Al-Qur’an iku seng lio mung pepiling kanggo sekabehe umat.
وَمَا قَدَرُوا اللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهٖٓ اِذْ قَالُوْا مَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ عَلٰى بَشَرٍ مِّنْ شَيْءٍۗ قُلْ مَنْ اَنْزَلَ الْكِتٰبَ الَّذِيْ جَاۤءَ بِهٖ مُوْسٰى نُوْرًا وَّهُدًى لِّلنَّاسِ تَجْعَلُوْنَهٗ قَرَاطِيْسَ تُبْدُوْنَهَا وَتُخْفُوْنَ كَثِيْرًاۚ وَعُلِّمْتُمْ مَّا لَمْ تَعْلَمُوْٓا اَنْتُمْ وَلَآ اٰبَاۤؤُكُمْ ۗقُلِ اللّٰهُ ۙثُمَّ ذَرْهُمْ فِيْ خَوْضِهِمْ يَلْعَبُوْنَ٩١
Wa mā qadarullāha ḥaqqa qadrihī iż qālū mā anzalallāhu ‘alā basyarim min syai'(in), qul man anzalal-kitābal-lażī jā'a bihī mūsā nūraw wa hudal lin-nāsi taj‘alūnahū qarāṭīsa tubdūnahā wa tukhfūna kaṡīrā(n), wa ‘ullimtum mā lam ta‘lamū antum wa lā ābā'ukum, qulillāh(u), ṡumma żarhum fī khauḍihim yal‘abūn(a).
[91]
Lan wong wong mau seng ngormati Alloh kambi penghormatan hang sejatine, pas wong wong mau ngucap: Alloh seng ngedunaken paran paran nyang menungso”. Ucapno: sopo hang ngedunaken kitab (Taurot) hang di gowo kambi Musa kanggo sinar lan pituduh kanggo manungso. Riko dadikaen kitab iku lembyar lembyar kertas hang riko katonaken (separone) lan riko sengidakaen separo gedine, ale wes diajaraken nyang riko paran hang riko lan bapak bapk riko seng weruh (yane). Ucapno: Allohlah (hang ngedunaken)” terus (sakmarine riko nyampekaken Al-Qur’an nyang wong wong mau) genengno wong wong mau memengan kambi kesesatan. 276
276) Omongan “jarno wong wong mau dolanan nang jerune kesesatan yoiki kanggo sindiran nyang wong wong mau koyo koyo wong wong mau di delng mageh lare lare hang durung due akal
وَهٰذَا كِتٰبٌ اَنْزَلْنٰهُ مُبٰرَكٌ مُّصَدِّقُ الَّذِيْ بَيْنَ يَدَيْهِ وَلِتُنْذِرَ اُمَّ الْقُرٰى وَمَنْ حَوْلَهَاۗ وَالَّذِيْنَ يُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ يُؤْمِنُوْنَ بِهٖ وَهُمْ عَلٰى صَلَاتِهِمْ يُحٰفِظُوْنَ٩٢
Wa hāżā kitābun anzalnāhu mubārakum muṣaddiqul-lażī baina yadaihi wa litunżira ummal-qurā wa man ḥaulahā, wal-lażīna yu'minūna bil-ākhirati yu'minūna bihī wa hum ‘alā ṣalātihim yuḥāfiẓūn(a).
[92]
Lan iki (Al-Qur’an) yoiku kitab wes sun ndunaken hang di berkati, beneraken kitab kitab hang (dindunaken) sakdurunge 277 lan supoyo riko nguweni pepiling nyang (penduduk)ummul quro (Mekkah) lan wong wong hang nang jobone daerae, wong wong kang iman nyang ononne keuripan akhirat mesti iman nyang yane (Al-Qur’an), lan wong wong mau mesti ngrekso sembahyange.
277) Yoiku kitab kitab lan lembaran lembaran hang di dunaken sakdurunge Al-Qur’an
وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ قَالَ اُوْحِيَ اِلَيَّ وَلَمْ يُوْحَ اِلَيْهِ شَيْءٌ وَّمَنْ قَالَ سَاُنْزِلُ مِثْلَ مَآ اَنْزَلَ اللّٰهُ ۗوَلَوْ تَرٰٓى اِذِ الظّٰلِمُوْنَ فِيْ غَمَرٰتِ الْمَوْتِ وَالْمَلٰۤىِٕكَةُ بَاسِطُوْٓا اَيْدِيْهِمْۚ اَخْرِجُوْٓا اَنْفُسَكُمْۗ اَلْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُوْنِ بِمَا كُنْتُمْ تَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَكُنْتُمْ عَنْ اٰيٰتِهٖ تَسْتَكْبِرُوْنَ٩٣
Wa man aẓlamu mimmaniftarā ‘alallāhi każiban au qāla ūḥiya ilayya wa lam yūḥa ilaihi syai'uw wa man qāla sa'unzilu miṡla mā anzalallāh(u), wa lau tarā iżiẓ-ẓālimūna fī gamarātil-mauti wal-malā'ikatu bāsiṭū aidīhim, akhirjū anfusakum, al-yauma tujzauna ‘ażābal-hūni bimā kuntum taqūlūna ‘alallāhi gairal-ḥaqqi wa kuntum ‘an āyātihī tastakbirūn(a).
[93]
Lan sopo hang lebih zalim ketimbyang wong hang gawe ngapusi nyang Alloh utowo hang ngomong: wes di wahyukan nyang isun, ale seng ono hang di wahyukaen sitik baen nyang yane.lan wong hang ngomong: isun arep ngedunaken koyo paran hang wes di ndunaken Alloh. Medeni temenan sekirane riko weruh pas wong wong hang zolim (ono) nang jerune lorone sakaratul maut, ale malikat mentung kambi tangane(kambi ngomong): “tokno nyawane riko dino iki riko di bales kambi sikso hang kari ngenes,kerono riko bolak balik ngomong nyang Alloh (omongan)hang seng bener lan (kerono)riko mesti ladyak nyang ayat-ayate Alloh.
وَلَقَدْ جِئْتُمُوْنَا فُرَادٰى كَمَا خَلَقْنٰكُمْ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَّتَرَكْتُمْ مَّا خَوَّلْنٰكُمْ وَرَاۤءَ ظُهُوْرِكُمْۚ وَمَا نَرٰى مَعَكُمْ شُفَعَاۤءَكُمُ الَّذِيْنَ زَعَمْتُمْ اَنَّهُمْ فِيْكُمْ شُرَكٰۤؤُا ۗ لَقَدْ تَّقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَضَلَّ عَنْكُمْ مَّا كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ ࣖ٩٤
Wa laqad ji'tumūnā furādā kamā khalaqnākum awwala marratiw wa taraktum mā khawwalnākum warā'a ẓuhūrikum, wa mā narā ma‘akum syufa‘ā'akumul-lażīna za‘amtum annahum fīkum syurakā'(u), laqat taqaṭṭa‘a bainakum wa ḍalla ‘ankum mā kuntum taz‘umūn(a).
[94]
Lan saktemene riko kabeh teko nyang isun (Alloh) siji siji koyo riko isun dadikaen awale lan riko tinggalaken nyang buri riko (nang dunyo) paran hang wes sun weni nyang riko, lan isun seng weruh kambi riko nguweni safaat hang riko songko. Sejatine wong wong mau iku koncone pengeran antarne riko. Temen wes putus (taline)antarane riko lan wes ilyang songko riko paran baen kang bengen riko anggep (koncone Alloh).
۞ اِنَّ اللّٰهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوٰىۗ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۗذٰلِكُمُ اللّٰهُ فَاَنّٰى تُؤْفَكُوْنَ٩٥
Innallāha fāliqul-ḥabbi wan-nawā, yukhrijul-ḥayya minal-mayyiti wa mukhrijul-mayyiti minal-ḥayy(i), żālikumullāhu fa annā tu'fakūn(a).
[95]
Saktemene Alloh nyukulaken wiji tanduran tanduran lan wijine woh-wohan. Alloh ngetokaken hang urip songko kang mati lan ngetokaken kang mati songko kang urip ( kang nduweni sipat sipat) gediki yoiku Alloh. Mongko apuo riko mageh mlengos?
فَالِقُ الْاِصْبَاحِۚ وَجَعَلَ الَّيْلَ سَكَنًا وَّالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ۗذٰلِكَ تَقْدِيْرُ الْعَزِيْزِ الْعَلِيْمِ٩٦
Fāliqul-iṣbāḥ(i), wa ja‘alal-laila sakanaw wasy-syamsa wal-qamara ḥusbānā(n), żālika taqdīrul-‘azīzil-‘alīm(i).
[96]
Iyane (Alloh) ngatokaken waktu isuk lan dadikaen bengi kanggo ngaso, lan (dadikaken) serngenge lan bulan kanggo itungan. ikulah pestene Alloh hang moho kuwat ugo moho ngerti.
وَهُوَ الَّذِيْ جَعَلَ لَكُمُ النُّجُوْمَ لِتَهْتَدُوْا بِهَا فِيْ ظُلُمٰتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِۗ قَدْ فَصَّلْنَا الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّعْلَمُوْنَ٩٧
Wa huwal-lażī ja‘ala lakumun-nujūma litahtadū bihā fī ẓulumātil-barri wal-baḥr(i), qad faṣṣalnal-āyāti liqaumiy ya‘lamūn(a).
[97]
Lan Alloh lah hang dadikaen bintang bintang kanggo riko supoyo riko dadikaen yane pituduh nang jerune peteng nang darat utowo laut. saktemene isun wes jelasaken tondo tondo agunge (Alloh) nyang wong wong hang ngerti.
وَهُوَ الَّذِيْٓ اَنْشَاَكُمْ مِّنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَّمُسْتَوْدَعٌ ۗقَدْ فَصَّلْنَا الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّفْقَهُوْنَ٩٨
Wa huwal-lażī ansya'akum min nafsiw wāḥidatin fa mustaqarruw wa mustauda‘(un), qad faṣṣalnal-āyāti liqaumiy yafqahūn(a).
[98]
Lan Alloh lah hang nyiptakaen riko songko awake dewek mongko 278 (kanggo riko ono panggonan tetep lan panggonan sengidyan 279 saktemen wes sun jelasaen tondo tondo kebeneran isun nyang wong wong hang ngerti.
278) Maksude: Adam as
279) Antarane poro mufasirin ono hang ngomong sejatine kang di karepaken panggonan tetep yoiku belung wekasi bapak lan panggonan sengidyan yoiku rahime ibu. lan ono ugo hang ngomong sejatine panggonan tetep yoiku nang duwure bumi pas menungso mageh urip lan panggonan sengidyan yoiku nang jeru bumi (kubur) pas menungso wes mati.
وَهُوَ الَّذِيْٓ اَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۤءِ مَاۤءًۚ فَاَخْرَجْنَا بِهٖ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَاَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًاۚ وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَّجَنّٰتٍ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّالزَّيْتُوْنَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَّغَيْرَ مُتَشَابِهٍۗ اُنْظُرُوْٓا اِلٰى ثَمَرِهٖٓ اِذَٓا اَثْمَرَ وَيَنْعِهٖ ۗاِنَّ فِيْ ذٰلِكُمْ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يُّؤْمِنُوْنَ٩٩
Wa huwal-lażī anzala minas-samā'i mā'ā(n), fa akhrajnā bihī nabāta kulli syai'in fa akhrajnā minhu khaḍiran nukhriju minhu ḥabbam mutarākibā(n), wa minan nakhli min ṭal‘ihā qinwānun dāniyatuw wa jannātim min a‘nābiw waz-zaitūna war-rummāna musytabihaw wa gaira mutasyābih(in), unẓurū ilā ṡamarihī iżā aṡmara wa yan‘ih(ī), inna fī żālikum la'āyātil liqaumiy yu'minūn(a).
[99]
Lan Alloh lah hang ngedunaen banyu udyan songko langit terus isun (Alloh) cukulaen kambi banyu mau sekabehe macem macem wit-witan, mongko isun ngetokaen songko wit-witan iku mau tanduran kang ijo, isun tokaen songko tanduran ijo mau wiji kang akeh lan teko mancunge kurma delolor pang pang hang metu. Lan kebunan anggur lan (isun tokaen ugo) zaitun lan delimo hang podo lan kang seng podo. Delengen buahe pas Wite kang nguwoh, lan (delengen ugo) matenge. Saktemene koyo kang gediki iku ono tondo tondo (kuosone Alloh) kanggone wong wong kang iman.
وَجَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَاۤءَ الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُوْا لَهٗ بَنِيْنَ وَبَنٰتٍۢ بِغَيْرِ عِلْمٍۗ سُبْحٰنَهٗ وَتَعٰلٰى عَمَّا يَصِفُوْنَ ࣖ١٠٠
Wa ja‘alū lillāhi syurakā'al-jinna wa khalaqahum wa kharaqū lahū banīna wa banātim bigairi ‘ilm(in), subḥānahū wa ta‘ālā ‘ammā yaṣifūn(a).
[100]
Lan wong wong mau (wong wong musrik) dadikaen jin iku konco kanggo Alloh, ale Alloh lah hang nyiptakaen jin jin mau, lan wong wong mau gubyab (kambi ngomong) sejatine Alloh duwe lare lanang lan wadon tanpo (ono dasare) ilmu pengetahuan 280 moho suci Alloh lan moho duwuwr songko sifat sifat hang di gambaraken.
280) Wong wong kang ngomong sejatine Alloh duwe lare koyo wong Yahudi ngomong Uzair anak lanange Alloh lan wong wong musyrikin ngomong malaikat anake Alloh.wong wong mau ngomong gediki saking gobloke yane
بَدِيْعُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ اَنّٰى يَكُوْنُ لَهٗ وَلَدٌ وَّلَمْ تَكُنْ لَّهٗ صَاحِبَةٌ ۗوَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيْمٌ١٠١
Badī‘us-samāwāti wal-arḍ(i), annā yakūnu lahū waladuw wa lam takul lahū ṣāḥibah(tun), wa khalaqa kulla syai'(in), wa huwa bikulli syai'in‘alīm(un).
[101]
Alloh kang dadikaen langit lan bumi klendi ceritane kadung Alloh duwe lare, ale Alloh seng nduwe bojo. Lan Alloh dadikaen paran baen lan Alloh ngerti paran baen.
ذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمْۚ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَۚ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَاعْبُدُوْهُ ۚوَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ وَّكِيْلٌ١٠٢
Żālikumullāhu rabbukum, lā ilāha illā huw(a), khāliqu kulli syai'in fa‘budūh(u), wa huwa ‘alā kulli syai'iw wakīl(un).
[102]
(Hang duwe sipat sipat kang) gedu iku yoiku Alloh pengeran riko, seng ono pengeran (kang wajib di sembah) sakliane Alloh dadikaken paran baen. Mongko sembahen. Lan Alloh yoiku kang jogo nang paran baen.
لَا تُدْرِكُهُ الْاَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْاَبْصَارَۚ وَهُوَ اللَّطِيْفُ الْخَبِيْرُ١٠٣
Lā tudrikuhul-abṣāru wa huwa yudrikul-abṣār(a), wa huwal-laṭīful-khabīr(u).
[103]
Alloh seng biso di deleng kambi moto. Sedeng Alloh biso deleng sekabehe kang dideleng iku. Lan Alloh kang moho lembut ugo moho ngerti.
قَدْ جَاۤءَكُمْ بَصَاۤىِٕرُ مِنْ رَّبِّكُمْۚ فَمَنْ اَبْصَرَ فَلِنَفْسِهٖۚ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَاۗ وَمَآ اَنَا۠ عَلَيْكُمْ بِحَفِيْظٍ١٠٤
Qad jā'akum baṣā'iru mir rabbikum, faman abṣara fa linafsih(ī), wa man ‘amiya fa ‘alaihā, wa mā ana ‘alaikum biḥafīẓ(in).
[104]
Saktemen wes teko songko pengeran riko bukti bukti kang jelas, mongko sopo wonge deleng (kebeneran iku) 281 mongko (manfaate) kanggo awake dewek. Lan sopo wonge picek (seng deleng kebeneran iku) mongko bahayane balik nang yane, lan isun (Muhammad) temenan baen duduk kang jogo riko
281) Maksude yoiku sopo wonge ngerti kebeneran lan ngelakoni penggawean sholeh ugo oleh pituduh mongko riko wes sampek duwure seneng.
وَكَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الْاٰيٰتِ وَلِيَقُوْلُوْا دَرَسْتَ وَلِنُبَيِّنَهٗ لِقَوْمٍ يَّعْلَمُوْنَ١٠٥
Wa każālika nuṣarriful-āyāti wa liyaqūlū darasta wa linubayyinahū liqaumiy ya‘lamūn(a).
[105]
Gediku iku isun bolan-baleni ayat-ayat isun supoyo (wong wongkang iman oleh pituduh) lan kang pungkasane wong wong musrik ngomong: riko wes nyinauni ayat ayat iku (teko Ahli Kitab). Lan supoyo isun jelaskaen Al-Qur’an iku nyang wong wong kang ngerti.
اِتَّبِعْ مَآ اُوْحِيَ اِلَيْكَ مِنْ رَّبِّكَۚ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَۚ وَاَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِيْنَ١٠٦
Ittabi‘ mā ūḥiya ilaika mir rabbik(a), lā ilāha illā huw(a), wa a‘riḍ ‘anil-musyrikīn(a).
[106]
Tutno paran kang wes di whyukaen nyang Alloh teko pengeran riko sengono pengeran sakliane Alloh lan mlengoso songko wong wong musrik.
وَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَآ اَشْرَكُوْاۗ وَمَا جَعَلْنٰكَ عَلَيْهِمْ حَفِيْظًاۚ وَمَآ اَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيْلٍ١٠٧
Wa lau syā'allāhu mā asyrakū, wa mā ja‘alnā ‘alaihim ḥafīẓā(n), wa mā anta ‘alaihim biwakīl(in).
[107]
Lan kadung Alloh ngarepaken mesti wong wong mau seng nyekutukaen Alloh. Lan isun seng dadikaen riko kang jogo kanggo wong wong mau lan riko temenan baen duduk kang jogo kanggo wong wong mau.
وَلَا تَسُبُّوا الَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ فَيَسُبُّوا اللّٰهَ عَدْوًاۢ بِغَيْرِ عِلْمٍۗ كَذٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ اُمَّةٍ عَمَلَهُمْۖ ثُمَّ اِلٰى رَبِّهِمْ مَّرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ١٠٨
Wa lā tasubbul-lażīna yad‘ūna min dūnillāhi fa yasubbullāha ‘adwam bigairi ‘ilm(in), każālika zayyannā likulli ummatin ‘amalahum, ṡumma ilā rabbihim marji‘uhum fa yunabbi'uhum bimā kānū ya‘malūn(a).
[108]
Lan ojo riko misuhi sembahan sembahan kang wong wong mau sembyah sakliane Alloh, kerono wong wong mau engko arep misuhi Alloh sampek waleh tanpo pengetahuan. Gediki iki isun dadikaen saben umyat nganggep apik kelakuane wong wong mau.terus nyang pengeran mau balike. Terus pangeran Alloh nguweni kabyar nyang wong wong mau paran kang bengen dilakoni.
وَاَقْسَمُوْا بِاللّٰهِ جَهْدَ اَيْمَانِهِمْ لَىِٕنْ جَاۤءَتْهُمْ اٰيَةٌ لَّيُؤْمِنُنَّ بِهَاۗ قُلْ اِنَّمَا الْاٰيٰتُ عِنْدَ اللّٰهِ وَمَا يُشْعِرُكُمْ اَنَّهَآ اِذَا جَاۤءَتْ لَا يُؤْمِنُوْنَ١٠٩
Wa aqsamū billāhi jahda aimānihim la'in jā'athum āyatul layu'minunna bihā, qul innamal-āyātu ‘indallāhi wa mā yusy‘irukum annahā iżā jā'at lā yu'minūn(a).
[109]
Wong wong mau sumpah nganggo arane Alloh kambi temenanan sejatine temen kadung teko nyang wong-wong mau ayat (mukjizat) mesti wong wong mau iman nyang Alloh. Ucapno temenan mukjizat mukjizat iku mong ono sandinge Alloh. Lan paran kang duduhaken nyang riko sejatine kadung mukjizat iku teko wong wong mau seng arep iman. 282
282) Maksude: wong wong musrik sumpah sejatine kadung teko songo Alloh mukjizat wong wong mau arep iman, kerono iku wong wong muslimin nagrepaen nabi supoyo Alloh ngedunaen mukjizt kang di karepi. mongko Alloh nolak pengarepane wong wong mukmin iku kambi ayat iki.
وَنُقَلِّبُ اَفْـِٕدَتَهُمْ وَاَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ يُؤْمِنُوْا بِهٖٓ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَّنَذَرُهُمْ فِيْ طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُوْنَ ࣖ ۔١١٠
Wa nuqallibu af'idatahum wa abṣārahum kamā lam yu'minū bihī awwala marratiw wa nażaruhum fī ṭugyānihim ya‘mahūn(a).
[110]
Lan (semono ugo) isun mlengosaken ati lan pendelenge wong wong mau koyo wong-wong mau dorong tahu iman nyang yane (Al-Qur’an) pas awale, lan genengno wong-wong mau bingung nyang jerone kesasar kang temen.
۞ وَلَوْ اَنَّنَا نَزَّلْنَآ اِلَيْهِمُ الْمَلٰۤىِٕكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتٰى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَّا كَانُوْا لِيُؤْمِنُوْٓا اِلَّآ اَنْ يَّشَاۤءَ اللّٰهُ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُوْنَ١١١
Wa lau annanā nazzalnā ilaihimul-malā'ikata wa kallamahumul-mautā wa ḥasyarnā ‘alaihim kulla syai'in qubulam mā kānū liyu'minū illā ay yasyā'allāhu wa lākinna akṡarahum yajhalūn(a).
[111]
Kadung sekirane ingsun (Gusti Alloh) ngedunaken malaikat nyang wong wong iku kabeh,lan wong wong hang wes mati ngomong kambi wong wong iku kabeh lan insun (Gusti Alloh) kumpulaken (ugo) sekabehe paran baen nyang ngarepe wong wong iku kabeh 283 mesti wong-wong iku kabeh seng (ugo) arep iman, kejobo kadung Alloh ngarepaken. Tapi akehe wong-wong iku kabeh seng ngerti.
283) Maksude: kanggo dadi saksi sejatine Muhammad SAW rosululloh
وَكَذٰلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيٰطِيْنَ الْاِنْسِ وَالْجِنِّ يُوْحِيْ بَعْضُهُمْ اِلٰى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوْرًا ۗوَلَوْ شَاۤءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوْهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُوْنَ١١٢
Wa każālika ja‘alnā likulli nabiyyin ‘aduwwan syayāṭīnal-insi wal-jinni yūḥī ba‘ḍuhum ilā ba‘ḍin zukhrufal-qauli gurūrā(n), wa lau syā'a rabbuka mā fa‘alūhu fa żarhum wa mā yaftarūn(a).
[112]
Lan gediku iku insun (Gusti Alloh) dadekaen kanggo saben saben nabi iku musuh, yoiku syaitan-syaitan (songko jenis) menungso lan (songko jenis) jin separo wong-wong iku kabeh bisikaen nyang separo kang lio omongan-omongan kang apik apik kanggo gubyabi (menungso) 284 . Kadung pengeran riko ngarepaken mesti heng ngelakoni hang gediku-ikau. Mongko genengno wong-wong iku kabeh lan paran hang wong-wong iku kabeh ono-onokaen.
284) Maksude: syaitan syaitan jenis jin lan jenis menungso ngusahaen ngapusi menungso supoyo seng iman nyan nabi
وَلِتَصْغٰٓى اِلَيْهِ اَفْـِٕدَةُ الَّذِيْنَ لَا يُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ وَلِيَرْضَوْهُ وَلِيَقْتَرِفُوْا مَا هُمْ مُّقْتَرِفُوْنَ١١٣
Wa litaṣgā ilaihi af'idatul-lażīna lā yu'minūna bil-ākhirati wa liyarḍauhu wa liyaqtarifū mā hum muqtarifūn(a).
[113]
Lan (ugo) supoyo ati cilik wong-wong hang seng iman nyanng keuripan akhirat condong nyang bisikane iku/ syaitan, wong-wong iku kabeh ngroso demen nyang yane lan supoyo wong-wong iku kabeh ngelakoni paran hang wong-wong iku kabeh (syaitan) lakoni.
اَفَغَيْرَ اللّٰهِ اَبْتَغِيْ حَكَمًا وَّهُوَ الَّذِيْٓ اَنْزَلَ اِلَيْكُمُ الْكِتٰبَ مُفَصَّلًا ۗوَالَّذِيْنَ اٰتَيْنٰهُمُ الْكِتٰبَ يَعْلَمُوْنَ اَنَّهٗ مُنَزَّلٌ مِّنْ رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِيْنَ١١٤
Afagairallāhi abtagī ḥakamaw wa huwal-lażī anzala ilaikumul-kitāba mufaṣṣalā(n), wal-lażīna ātaināhumul-kitāba ya‘lamūna annahū munazzalum mir rabbika bil-ḥaqqi falā takunanna minal-mumtarīn(a).
[114]
Mongko opo pantes isun golet hakim sakliane Gusti Alloh, ale Gusti Alloh lah hang wes ngedunaken kitab (Al-Qur’an) nyang riko kambi terperinci? Wong-wong iku kabeh hang wes isun tekakaen kitab nyang wong-wong iku kabeh, wong wong iku kabeh ngerti sejatine Al-Qur’an iku di dunaken songko pengeran riko kelawan bener. Mongko riko ojo pisan-pisan kelebu wong kang mamang.
وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَّعَدْلًاۗ لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِهٖ ۚوَهُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ١١٥
Wa tammat kalimatu rabbika ṣidqaw wa ‘adlā(n), lā mubaddila likalimātih(ī), wa huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[115]
Wes sampurno kalimate pengeran riko (Al-Qur’an) yaiku kalimat kang bener lan adil. seng ono hang biso ngerubyah kalimat-kalimate mau. Lan Gusti Alloh lah hang moho ngrungu ugo moho ngerti.
وَاِنْ تُطِعْ اَكْثَرَ مَنْ فِى الْاَرْضِ يُضِلُّوْكَ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۗاِنْ يَّتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ هُمْ اِلَّا يَخْرُصُوْنَ١١٦
Wa in tuṭi‘ akṡara man fil-arḍi yuḍillūka ‘an sabīlillāh(i), iy yattabi‘ūna illaẓ-ẓanna wa in hum illā yakhruṣ ūn(a).
[116]
Lan kadung riko ngetutaen akehe wong-wong hang nang duwur bumi iki, mesti wong-wong iku kabeh arep nyasaraken riko songko dalane Alloh. Wong-wong iku kabeh seng lio mong ngetutaen sangkaane dewek, lan wong wong iku kabeh seng lio mong gelakoni gubyab (nyang Alloh). 285
285) Koyo ngalalaken mangan paran paran hang wes di haramaen Alloh lan ngaramaen paran paran hang wes di halalen Alloh nyeksine sejatini Alloh duwe lare.
اِنَّ رَبَّكَ هُوَ اَعْلَمُ مَنْ يَّضِلُّ عَنْ سَبِيْلِهٖۚ وَهُوَ اَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِيْنَ١١٧
Inna rabbaka huwa a‘lamu may yaḍillu ‘an sabīlih(ī), wa huwa a‘lamu bil-muhtadīn(a).
[117]
Saktemene pengeran riko, yoiku hang moho ngerti nyang wong hang kesasar songko dalane yane. Lan Gusti Alloh lah hang moho ngerti nyang wong-wong kang oleh pituduh.
فَكُلُوْا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّٰهِ عَلَيْهِ اِنْ كُنْتُمْ بِاٰيٰتِهٖ مُؤْمِنِيْنَ١١٨
Fa kulū mimmā żukirasmullāhi ‘alaihi in kuntum bi'āyātihī mu'minīn(a).
[118]
Mongko panganen kewan-kewan (hang halal) hang di sebutaen asmone Gusti Alloh nalikane mbeleh, kadung riko iman nyang ayat-ayate.
وَمَا لَكُمْ اَلَّا تَأْكُلُوْا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّٰهِ عَلَيْهِ وَقَدْ فَصَّلَ لَكُمْ مَّا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ اِلَّا مَا اضْطُرِرْتُمْ اِلَيْهِ ۗوَاِنَّ كَثِيْرًا لَّيُضِلُّوْنَ بِاَهْوَاۤىِٕهِمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ ۗاِنَّ رَبَّكَ هُوَ اَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِيْنَ١١٩
Wa mā lakum allā ta'kulū mimmā żukirasmullāhi ‘alaihi wa qad faṣṣala lakum mā ḥarrama ‘alaikum illā maḍṭurirtum ilaih(i), wa inna kaṡīral layuḍillūna bi'ahwā'ihim bigairi ‘ilm(in), inna rabbaka huwa a‘lamu bil-mu‘tadīn(a).
[119]
Apuo riko seng gelem mangan (kewan-kewan hang halal) kang disebutaen asmone Gusti Alloh nalikane mbeleh, ale saktemene Alloh wes jelasaen nyang riko paran hang diharamaen yane marang riko, kejobo paran hang kepekso riko pangan. Lan saktemene akehe (songko menungso) bener-bener arep nyasaraken (wong lio) kambi hawa nafsune wong-wong iku kabeh tanpo ngerti. Saktemene pengeran riko lah hang moho ngerti wong-wong hang kebacut.
وَذَرُوْا ظَاهِرَ الْاِثْمِ وَبَاطِنَهٗ ۗاِنَّ الَّذِيْنَ يَكْسِبُوْنَ الْاِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِمَا كَانُوْا يَقْتَرِفُوْنَ١٢٠
Wa żarū ẓāhiral-iṡmi wa bāṭinah(ū), innal-lażīna yaksibūnal-iṡma sayujzauna bimā kānū yaqtarifūn(a).
[120]
Lan tinggalen doso hang katon lan kang sengidyan. Saktemene wong-wong hang ngelakoni dosa besok arep diweni balesan (pas dino kiamat) disebabaen paran hang wong-wong iku kabeh wes ngelakoni.
وَلَا تَأْكُلُوْا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّٰهِ عَلَيْهِ وَاِنَّهٗ لَفِسْقٌۗ وَاِنَّ الشَّيٰطِيْنَ لَيُوْحُوْنَ اِلٰٓى اَوْلِيَاۤىِٕهِمْ لِيُجَادِلُوْكُمْ ۚوَاِنْ اَطَعْتُمُوْهُمْ اِنَّكُمْ لَمُشْرِكُوْنَ ࣖ١٢١
Wa lā ta'kulū mimmā lam yużkarismullāhi ‘alaihi wa innahū lafisq(un), wa innasy-syayāṭīna layūḥūna ilā auliyā'ihim liyujādilūkum, wa in aṭa‘tumūhum innakum lamusyrikūn(a).
[121]
Lan ojo riko mangan kewan-kewan hang seng di sebut asmone Gusti Alloh nalikane mbeleh 286 . Saktemene penggawean hang koyo iku yoiku pengawean fasik. Saktemen syaitan iku bisikaen nyang konco-koncone supoyo wong-wong iku kabeh ngengkel riko. Lan kadung riko ngetutaen wong wong iku kabeh saktemene riko mseti dadi wong wong hang musrik.
286) Yoiku: kambi nyebut jenenge sakliani Alloh.
اَوَمَنْ كَانَ مَيْتًا فَاَحْيَيْنٰهُ وَجَعَلْنَا لَهٗ نُوْرًا يَّمْشِيْ بِهٖ فِى النَّاسِ كَمَنْ مَّثَلُهٗ فِى الظُّلُمٰتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَاۗ كَذٰلِكَ زُيِّنَ لِلْكٰفِرِيْنَ مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ١٢٢
Awa man kāna maitan fa aḥyaināhu wa ja‘alnā lahū nūray yamsyī bihī fin-nāsi kamam maṡaluhū fiẓ-ẓulumāti laisa bikhārijim minhā, każālika zuyyina lil-kāfirīna mā kānū ya‘malūn(a).
[122]
Lan opo wong hang wes mati 287 terus isun (Gusti Alloh) uripaen lan sun weni cahaya hang padang, hang kambi cahaya iku iyane biso melaku nang tengah tengah menungso (masyarakat) iku podo kambi wong hang kahananen ono nang jeru peteng hang sepisan baen seng biso metu teko yane? gediku iku isun dadikaen wong kang kafir iku mandeng apik nyang hang wes wong-wong iku kabeh lakoni.
287) Maksude yoiku: wong hang wes mati atine yoiku wong wong kafir lan sakliane
وَكَذٰلِكَ جَعَلْنَا فِيْ كُلِّ قَرْيَةٍ اَكٰبِرَ مُجْرِمِيْهَا لِيَمْكُرُوْا فِيْهَاۗ وَمَا يَمْكُرُوْنَ اِلَّا بِاَنْفُسِهِمْ وَمَا يَشْعُرُوْنَ١٢٣
Wa każālika ja‘alnā fī kulli qaryatin akābira mujrimīhā liyamkurū fīhā, wa mā yamkurūna illā bi'anfusihim wa mā yasy‘urūn(a).
[123]
Lan gediki iki isum anakaen nyang saben saben negri bencoleng bencoleng kang gedi supoyo wong wong iku kabeh nge; lakuni gubyab nang jeru negri iku. lan wong wong iku kabeh seng memperdayakan awake dewek. Sedang wong wong iki kabeh seng sadar.
وَاِذَا جَاۤءَتْهُمْ اٰيَةٌ قَالُوْا لَنْ نُّؤْمِنَ حَتّٰى نُؤْتٰى مِثْلَ مَآ اُوْتِيَ رُسُلُ اللّٰهِ ۘ اَللّٰهُ اَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسٰلَتَهٗۗ سَيُصِيْبُ الَّذِيْنَ اَجْرَمُوْا صَغَارٌ عِنْدَ اللّٰهِ وَعَذَابٌ شَدِيْدٌۢ بِمَا كَانُوْا يَمْكُرُوْنَ١٢٤
Wa iżā jā'athum āyatun qālū lan nu'mina ḥattā nu'tā miṡla mā ūtiya rusulullāh(i), allāhu a‘lamu ḥaiṡu yaj‘alu risālatah(ū), sayuṣībul-lażīna ajramū ṣagārun ‘indallāhi wa ‘ażābun syadīdum bimā kānū yamkurūn(a).
[124]
Kadung teko paran baen ayat nyang wong-wong iku kabeh, wong-wong iku kabeh ngomong: isun seng arep iman sehinggo diweni nyang isu hang podo kambi paran hang wes diweaken nyang poro utusan Alloh. Gusti Alloh paling ngerti nang ndi baen riko manggon tugas kerosulan. Wong-wong kang dosa besok arep diweni kehinaan nyang sandinge Alloh lan sikso hang abot disebabaen bolak-balik gawe sandupoyo.
فَمَنْ يُّرِدِ اللّٰهُ اَنْ يَّهْدِيَهٗ يَشْرَحْ صَدْرَهٗ لِلْاِسْلَامِۚ وَمَنْ يُّرِدْ اَنْ يُّضِلَّهٗ يَجْعَلْ صَدْرَهٗ ضَيِّقًا حَرَجًا كَاَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِى السَّمَاۤءِۗ كَذٰلِكَ يَجْعَلُ اللّٰهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِيْنَ لَا يُؤْمِنُوْنَ١٢٥
Fa may yuridillāhu ay yahdiyahū yasyraḥ ṣadrahū lil-islām(i), wa may yurid ay yuḍillahū yaj‘al ṣadrahū ḍayyiqan ḥarajan ka'annamā yaṣṣa‘‘adu fis-samā'(i), każālika yaj‘alullāhur-rijsa ‘alal-lażīna lā yu'minūn(a).
[125]
Sopo wonge hang Alloh karepaen arep ngeweni nyang yane pituduh, mesti Gusti Alloh jembaraken dodone kanggo (meluk agomo) Islam. Lan sopo wonge hang di karepaen Alloh kesasare mesti Alloh dadikaen dodone sesek ugo ciut, koyo-koyo arep menek nyang langit. Gediku iku Alloh ngeweni sikso nyang wong-wong hang seng iman.
وَهٰذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيْمًاۗ قَدْ فَصَّلْنَا الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّذَّكَّرُوْنَ١٢٦
Wa hāżā ṣirāṭu rabbika mustaqīmā(n), qad faṣṣalnal-āyāti liqaumiy yażżakkarūn(a).
[126]
Lan iki lah dalane pengeran riko (dalan) hang kenceng. Saktemene isun (Alloh) wes jelasaen ayat-ayat (ingsun) nyang wong-wong hang biso juwut pelajaran.
۞ لَهُمْ دَارُ السَّلٰمِ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِيُّهُمْ بِمَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ١٢٧
Lahum dārus-salāmi ‘inda rabbihim wa huwa waliyyuhum bimā kānū ya‘malūn(a).
[127]
Kanggo wong-wong iku kabeh (di siapaen) Darussalam/surgo pas sanding pengerane. Lan Gusti Alloh lah pelindung wong-wong iku kabeh disebaben amal-amal apik hang bola-balik wong-wong iku kabeh lakoni.
وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيْعًاۚ يٰمَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُمْ مِّنَ الْاِنْسِ ۚوَقَالَ اَوْلِيَاۤؤُهُمْ مِّنَ الْاِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَّبَلَغْنَآ اَجَلَنَا الَّذِيْٓ اَجَّلْتَ لَنَا ۗقَالَ النَّارُ مَثْوٰىكُمْ خٰلِدِيْنَ فِيْهَآ اِلَّا مَا شَاۤءَ اللّٰهُ ۗاِنَّ رَبَّكَ حَكِيْمٌ عَلِيْمٌ١٢٨
Wa yauma yaḥsyuruhum jamī‘ā(n), yā ma‘syaral-jinni qadistakṡartum minal-ins(i), wa qāla auliyā'uhum minal-insi rabbanastamta‘a ba‘ḍunā biba‘ḍiw wa balagnā ajalanal-lażī ajjalta lanā, qālan-nāru maṡwākum khālidīna fīhā illā mā syā'allāh(u), inna rabbaka ḥakīmun ‘alīm(un).
[128]
Lan (ilingo) dinone pas Alloh ngumpulaen wong-wong iku kabeh (lan Alloh dawuh): hee golongane jin (syaitan) saktemene riko wes akeh (nyasaraken) menungso” terus ngomong konco-koncone wong-wong iku kabeh teko golongane menungso:” he pengeran isun saktemene separo songko isun wes arep seneng songko separo (hang lio) lan ingsun kabeh wes sampek nyang waktu hang wes riko tentukaen kanggo kene. Alloh dawuh: “ Neroko iku lah panggonan meneng riko sedang riko saklawase nyang jerune, kejobo kadung Alloh ngarepaen (hang lio)”. 288 Saktemene pengeran riko hang moho bijaksana ugo moho ngerti.
288) Maksude syaitan wes sukse ngridu menung so sampek menungso negtutaen perintah perintah lan pitudu pituduhe lan menungsu wes oleh hasil keenakan keenakan dunyowi kerono ngetutaen sandupoyone syaitan
وَكَذٰلِكَ نُوَلِّيْ بَعْضَ الظّٰلِمِيْنَ بَعْضًاۢ بِمَا كَانُوْا يَكْسِبُوْنَ ࣖ١٢٩
Wa każālika nuwallī ba‘ḍaẓ-ẓālimīna ba‘ḍam bimā kānū yaksibūn(a).
[129]
Lan gediku iku ingsun (Gusti Alloh) dadikaen separo wong-wong hang zalim iku dadi konco kanggo separo hang lio disebabaen paran hang wong-wong iku kabeh usahakno.
يٰمَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ اَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِّنْكُمْ يَقُصُّوْنَ عَلَيْكُمْ اٰيٰتِيْ وَيُنْذِرُوْنَكُمْ لِقَاۤءَ يَوْمِكُمْ هٰذَاۗ قَالُوْا شَهِدْنَا عَلٰٓى اَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيٰوةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُوْا عَلٰٓى اَنْفُسِهِمْ اَنَّهُمْ كَانُوْا كٰفِرِيْنَ١٣٠
Yā ma‘syaral-jinni wal-insi alam ya'tikum rusulum minkum yaquṣṣūna ‘alaikum āyātī wa yunżirūnakum liqā'a yaumikum hāżā, qālū syahidnā ‘alā anfusinā wa garrathumul-ḥayātud-un-yā wa syahidū ‘alā anfusihim annahum kānū kāfirīn(a).
[130]
Hei golongane jin lan menungso, opo durung teko nyang riko kabeh rasul-rasul teko golongane riko dewek, hang nyampekaen nyang riko ayat-ayat isun lan nguweni pengiling-iling nyang riko marang kecaruke pas dino iki? Wong wong iku kabeh jawab: “ ingsun kabeh dadi saksi marang awak isun dewek. Keuripan dunyo wes ngapusi wong-wong iku kabeh lan wong-wong iku kabeh dadi saksi nyang awake dewek. Sakbenere wong-wong iku kabeh yoiku wong-wong hang kafir.
ذٰلِكَ اَنْ لَّمْ يَكُنْ رَّبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرٰى بِظُلْمٍ وَّاَهْلُهَا غٰفِلُوْنَ١٣١
Żālika allam yakur rabbuka muhlikal-qurā biẓulmiw wa ahluhā gāfilūn(a).
[131]
Hang gediku-iku yoiku kerono pengeran riko seng ngentekaen kota-kota kambi nganioyo, padahal penduduke nang jerune iku podo lali. 289
289) Maksude: penduduk kots seng arep di sikso,sakdurunge di utus rasul hang arep ngeweni peringatan nyang wong wong iku kabeh.
وَلِكُلٍّ دَرَجٰتٌ مِّمَّا عَمِلُوْاۗ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُوْنَ١٣٢
Wa likullin darajātum mimmā ‘amilū, wa mā rabbuka bigāfilin ‘ammā ya‘malūn(a).
[132]
Lan dewek-dewek wong oleh drajat-drajat (seimbang) kambi paran hang dilakoni yane. Lan pengeran riko seng lengah kambi paran hang wong-wong iku kabeh lakoni.
وَرَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ ۗاِنْ يَّشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَسْتَخْلِفْ مِنْۢ بَعْدِكُمْ مَّا يَشَاۤءُ كَمَآ اَنْشَاَكُمْ مِّنْ ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ اٰخَرِيْنَ١٣٣
Wa rabbukal-ganiyyu żur-raḥmah(ti), iy yasya' yużhibkum wa yastakhlif mim ba‘dikum mā yasyā'u kamā ansya'akum min żurriyyati qaumin ākharīn(a).
[133]
Lan pengeran riko moho sugih, ugo duwe kewelasan. Kadung Gusti Alloh ngarepaken mesti iyane ngentekaken riko lan ngganteni kambi sopo hang wes dikarepaken yane, sakwesi riko (entek) koyo Gusti Alloh wes dadikaen riko songko keturunan wong-wong liyo.
اِنَّ مَا تُوْعَدُوْنَ لَاٰتٍۙ وَّمَآ اَنْتُمْ بِمُعْجِزِيْنَ١٣٤
Innamā tū‘adūna la'āt(in), wa mā antum bimu‘jizīn(a).
[134]
Saktemene paran-paran hang di janjikaken nyang riko mesti teko. Lan riko sepisan-pisan seng sanggup nolak.
قُلْ يٰقَوْمِ اعْمَلُوْا عَلٰى مَكَانَتِكُمْ اِنِّيْ عَامِلٌۚ فَسَوْفَ تَعْلَمُوْنَۙ مَنْ تَكُوْنُ لَهٗ عَاقِبَةُ الدَّارِۗ اِنَّهٗ لَا يُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ١٣٥
Qul yā qaumi‘malū ‘alā makānatikum innī ‘āmil(un), fa saufa ta‘lamūn(a), man takūnu lahū ‘āqibatud-dār(i), innahū lā yufliḥuẓ-ẓālimūn(a).
[135]
Ucapno: “He kaum isun, lakonono sak mampu 290 riko, saktemene isun yo ngelakoni (ugo). Besok riko arep ngerti sopo wonge (antarane kene) hang arep oleh hasil hang apik nyang dunyo iki 291 . saktemene wong-wong hang zalim iku seng arep oleh untung (urip seneng)
290) Artine: tetep nang jeru kafire riko koyo baen isun tetep nang jeru keIslaman isun
291) Maksude: Alloh dadikaen dunyo koyo panggoanan golet akibat (hasil) hang Apik yoiku seneng nang akhirot
وَجَعَلُوْا لِلّٰهِ مِمَّا ذَرَاَ مِنَ الْحَرْثِ وَالْاَنْعَامِ نَصِيْبًا فَقَالُوْا هٰذَا لِلّٰهِ بِزَعْمِهِمْ وَهٰذَا لِشُرَكَاۤىِٕنَاۚ فَمَا كَانَ لِشُرَكَاۤىِٕهِمْ فَلَا يَصِلُ اِلَى اللّٰهِ ۚوَمَا كَانَ لِلّٰهِ فَهُوَ يَصِلُ اِلٰى شُرَكَاۤىِٕهِمْۗ سَاۤءَ مَا يَحْكُمُوْنَ١٣٦
Wa ja‘alū lillāhi mimmā żara'a minal-ḥarṡi wal-an‘āmi naṣīban fa qālū hāżā lillāhi biza‘mihim wa hāżā lisyurakā'inā, famā kāna lisyurakā'ihim falā yaṣilu ilallāh(i), wa mā kāna lillāhi fa huwa yaṣilu ilā syurakā'ihim, sā'a mā yaḥkumūn(a).
[136]
Lan wong-wong akeh iku dadiaken kanggo Alloh siji bagian songko tanduran lan angonan hang wes didadekaken Gusti Alloh, terus wong-wong iku kabeh ngomong pas kambi sangkaane wong-wong iku kabeh: “ iki kanggo Alloh lan Iki kanggo patung patung ingsun. Mongko sesajen-sesajen hang dienggo kanggo patung-patung wong-wong iku kabeh seng sampek nyang Alloh lan sesajen hang dienggo kanggo Alloh mongko sesajen iku sampek nyang patung-patung wong-wong iku kabeh. 292 Kari elek ketetapane (hukume) wong-wong iku kabeh.
292) Nurut hang di riwayataen sejatine hasil tanduran lan kewan angon hang wong wong iku kabeh di enggo kanggo Alloh.wong wong iku kabeh kanggo ngeweni panganane wong wong kafir,wong wong miskin lan ndunduman amal social lan hang di enggo kanggo patung patung di weaken penjogo penjogo patung iku,paran hang di cawisi kanggi patung patung seng keno di weaken nyang fakir miskin lan mal social.sedang separu hang di cawisaen kanggo Alloh (fakir miskin lan amal social)iso diwehno nyang patung patung iku. kebiasaan koyo gediki iki temen di kutuk Alloh.
وَكَذٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيْرٍ مِّنَ الْمُشْرِكِيْنَ قَتْلَ اَوْلَادِهِمْ شُرَكَاۤؤُهُمْ لِيُرْدُوْهُمْ وَلِيَلْبِسُوْا عَلَيْهِمْ دِيْنَهُمْۗ وَلَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَا فَعَلُوْهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُوْنَ١٣٧
Wa każālika zayyana likaṡīrim minal-musyrikīna qatla aulādihim syurakā'uhum liyurdūhum wa liyalbisū ‘alaihim dīnahum, wa lau syā'allāhu mā fa‘alūhu fa żarhum wa mā yaftarūn(a).
[137]
Lan gediku iku pemimpin-pemimpin wong-wong iku kabeh wes dadikaken akehe songko wong-wong hang musrik iku nganggep apik mateni lare-lare ne wong-wong ikukabeh. Kanggo ngentekaen wong-wong iku kabeh lan kanngo ngaburaken kanggo wong-wong iku kabeh agamone 293 . Lan kadung Alloh ngarepaen masti wong-wong iku kabeh seng kiro ngelakoni, mongko tinggalen wong-wong iku kabeh lan paran hang wong-wong iku kabeh ono-onokaken.
293) Seprune wong arob iku yoiku milu syariat Ibrohim, Ibrohim as wes di perintah Alloh ngorbanaen larene Ismail, terus penggede pengede agomo wong wong iku kabeh ngilangi pengertian kurban iku. Sehinggo wong wong iku kabeh oleh nancepaen nyan pengikut penngikute roso ngangep apik mateni lare lare wong wong iku kabhe kambi alasan nyedekaen awak nyan Alloh ale alsan han saktemen yoiku kerono wedi melarat lan wedi ternoda.
وَقَالُوْا هٰذِهٖٓ اَنْعَامٌ وَّحَرْثٌ حِجْرٌ لَّا يَطْعَمُهَآ اِلَّا مَنْ نَّشَاۤءُ بِزَعْمِهِمْ وَاَنْعَامٌ حُرِّمَتْ ظُهُوْرُهَا وَاَنْعَامٌ لَّا يَذْكُرُوْنَ اسْمَ اللّٰهِ عَلَيْهَا افْتِرَاۤءً عَلَيْهِۗ سَيَجْزِيْهِمْ بِمَا كَانُوْا يَفْتَرُوْنَ١٣٨
Wa qālū hāżihī an‘āmuw wa ḥarṡun ḥijrul lā yaṭ‘amuhā illā man nasyā'u biza‘mihim wa an‘āmun ḥurrimat ẓuhūruhā wa an‘āmul lā yażkurūnasmallāhi ‘alaihaftirā'an ‘alaih(i), sayajzīhim bimā kānū yaftarūn(a).
[138]
Lan wong-wong iku kabeh ngomong; 294 iki lah kewan angon lan tanduran hang dicegah seng oleh dipangan kejobo wong hang hon karepaen nurut sangkaane wong-wong iku kabeh. Lan ono kewan ternak hang di haramaen numpaki, lan kewan angon hang wong-wong iku kabeh seng nyebut asmone Alloh pas waktu mbeleh 295 , kerono gawe-gawe gubyab marang Alloh, mbesok Gusti Alloh arep bales wong-wong iku kabeh marang paran hang bolak-balik wong-wong iku kabeh ono onokaen.
294) Yoiku: wong wong iku kabeh mesti nentukaen kewan kewan kaggo pujaan lan kewan kewan iki mong oleh di pangan kambi wong wong tertentu tok.
295) Maksude yoiku kewan kewan hang di beleh kanggo patung
وَقَالُوْا مَا فِيْ بُطُوْنِ هٰذِهِ الْاَنْعَامِ خَالِصَةٌ لِّذُكُوْرِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلٰٓى اَزْوَاجِنَاۚ وَاِنْ يَّكُنْ مَّيْتَةً فَهُمْ فِيْهِ شُرَكَاۤءُ ۗسَيَجْزِيْهِمْ وَصْفَهُمْۗ اِنَّهٗ حَكِيْمٌ عَلِيْمٌ١٣٩
Wa qālū mā fī buṭūni hāżihil-an‘āmi khāliṣatul liżukūrinā wa muḥarramun ‘alā azwājinā, wa iy yakum maitatan fahum fīhi syurakā'(u), sayajzīhim waṣfahum, innahū ḥakīmun ‘alīm(un).
[139]
Lan wong-wong iku kabeh ngomong : “Paran hang nang jeru weteng kewan iki 296 yoiku khusus kanggo wong lanang isun lan diharamaen kanggo wong wadon isun, lan kadung hang nang jeru weteng iku babaran mati mongko wong lanang lan wadon podo-podo oleh mangan. Mbesok Gusti Alloh arep mbales nyang wong-wong iku kabeh marang ketetepane wong-wong iku kabeh. Saktemene Gusti Alloh moho bijaksan ugo moho ngerti.
296) maksude yoiku :kewan kewan angon hang sen oleh ditumpai koyo bahiirah lan saaibah
قَدْ خَسِرَ الَّذِيْنَ قَتَلُوْٓا اَوْلَادَهُمْ سَفَهًاۢ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَّحَرَّمُوْا مَا رَزَقَهُمُ اللّٰهُ افْتِرَاۤءً عَلَى اللّٰهِ ۗقَدْ ضَلُّوْا وَمَا كَانُوْا مُهْتَدِيْنَ ࣖ١٤٠
Qad khasiral-lażīna qatalū aulādahum safaham bigairi ‘ilmiw wa ḥarramū mā razaqahumullāhuftirā'an ‘alallāh(i), qad ḍallū wa mā kānū muhtadīn(a).
[140]
Saktemen rugi gedi wong-wong hang mateni anak-anake kerono goblok krono seng weruh 297 . Lan wong iku kabeh ngaramaen paran-paran hang Gusti Alloh wes nguweni rizqi nyang wong iku kabeh kambi semato-semato ngelakoni goroh nyang Gusti Alloh. Saktemen wong-wong iku wes kesasar, lan heng oleh pituduh.
297) Sejatine Alloh lah hang ngeweni rizqi nyang hamba hambane.
۞ وَهُوَ الَّذِيْٓ اَنْشَاَ جَنّٰتٍ مَّعْرُوْشٰتٍ وَّغَيْرَ مَعْرُوْشٰتٍ وَّالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا اُكُلُهٗ وَالزَّيْتُوْنَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَّغَيْرَ مُتَشَابِهٍۗ كُلُوْا مِنْ ثَمَرِهٖٓ اِذَآ اَثْمَرَ وَاٰتُوْا حَقَّهٗ يَوْمَ حَصَادِهٖۖ وَلَا تُسْرِفُوْا ۗاِنَّهٗ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِيْنَۙ١٤١
Wa huwal-lażī ansya'a jannātim ma‘rūsyātiw wa gaira ma‘rūsyātiw wan-nakhla waz-zar‘a mukhtalifan ukuluhū waz-zaitūna war-rummāna mutasyābihaw wa gaira mutasyābih(in), kulū min ṡamarihī iżā aṡmara wa ātū ḥaqqahū yauma ḥaṣādih(ī), wa lā tusrifū, innahū lā yuḥibbul-musrifīn(a).
[141]
Lan Gusti Alloh lah hang dadikaen tanduran-tandurang hang merambat lan hang seng merambat, uwet kurmo, tanduran-tanduran hang mace- macem uwohe, zaitun lan dlimo hang podo (bentuk lan warnane) lan seng podo (bentuk lan rasane). Panganen songko buahe (hang macem-macem iku) kadung yane nguwoh, lan bayaren hake pas dino panen hasile (kambi ngetokaen zakate) lan riko ojo jor-joran. Sakteene Gusti Alloh seng demen kambi wong hang jor-joran (boros).
وَمِنَ الْاَنْعَامِ حَمُوْلَةً وَّفَرْشًا ۗ كُلُوْا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّٰهُ وَلَا تَتَّبِعُوْا خُطُوٰتِ الشَّيْطٰنِۗ اِنَّهٗ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِيْنٌۙ١٤٢
Wa minal-an‘āmi ḥamūlataw wa farsyā(n), kulū mimmā razaqakumullāhu wa lā tattabi‘ū khuṭuwātisy-syaiṭān(i), innahū lakum ‘aduwwum mubīn(un).
[142]
Lan antarane kewan angon iku ono hang didadikaken kanggo nguwot lan ono hang kanggo dibeleh. Panganen songko rizqi hang wes diweni Alloh nyang riko kabeh. Lan riko ojo ngetutaken jangkah-jangkahe setan. Saktemen setan iku musuh kang nyoto kanggo riko.
ثَمٰنِيَةَ اَزْوَاجٍۚ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِۗ قُلْ ءٰۤالذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ اَمِ الْاُنْثَيَيْنِ اَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ اَرْحَامُ الْاُنْثَيَيْنِۗ نَبِّـُٔوْنِيْ بِعِلْمٍ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ١٤٣
Ṡamāniya azwāj(in), minaḍ-ḍa'niṡnaini wa minal-ma‘ziṡnain(i), qul āżżakaraini ḥarrama amil-unṡayaini ammasytamalat ‘alaihi arḥāmul-unṡayain(i), nabbi'ūnī bi‘ilmin in kuntum ṣādiqīn(a).
[143]
Yoiku wolu kewan hang pasang-pasangan 298 , sakpasang teko wedus 299 lan sakpasang teko embek 300 . Ucapno : Opo hewan loro hang lanang hang diharamaken Alloh, utowo loro hang wadon, utowo hang ono nang jeru wetengan wadon loro? terangno nyang isun kambi dasar ilmau kadung riko kabeh wong-wong kang bener.
298) Artine petang pasang yoiku sakpasang biri biri sakpasang wedus sakpasang unto sakpasang sapi
299) Maksude: wedus lanang lan wedus wadon.
300) Maksude: mbek lang lan mbek wadon.
وَمِنَ الْاِبِلِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِۗ قُلْ ءٰۤالذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ اَمِ الْاُنْثَيَيْنِ اَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ اَرْحَامُ الْاُنْثَيَيْنِۗ اَمْ كُنْتُمْ شُهَدَاۤءَ اِذْ وَصّٰىكُمُ اللّٰهُ بِهٰذَاۚ فَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ كَذِبًا لِّيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّٰلِمِيْنَ ࣖ١٤٤
Wa minal-ibiliṡnaini wa minal-baqariṡnain(i), qul āżżakaraini ḥarrama amil-unṡayaini ammasytamalat ‘alaihi arḥāmul-unṡayain(i), am kuntum syuhadā'a iż waṣṣākumullāhu bihāżā, faman aẓlamu mimmaniftarā ‘alallāhi każibal liyuḍillan-nāsa bigairi ‘ilm(in), innallāha lā yahdil-qaumaẓ-ẓālimīn(a).
[144]
Lan sakpasang songko unto lan sakpasang songko lembu. Ucapno opo hang lanang loro hang diharamaen utowo hang wadon loro utowo hang ono nang jero wetengan loro wadone, opo riko weroh pas waktu Gusti Alloh netepaen iki kanggo riko? mongko sopo wonge hang paling zalim dibandingaken kambi wong-wong hang gawe-gawe gubyab marang Alloh kanggo nyasaraken menungso tanpo ilmau? saktemene Alloh seng ngeweni pituduh nyang wong wong zalim.
قُلْ لَّآ اَجِدُ فِيْ مَآ اُوْحِيَ اِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلٰى طَاعِمٍ يَّطْعَمُهٗٓ اِلَّآ اَنْ يَّكُوْنَ مَيْتَةً اَوْ دَمًا مَّسْفُوْحًا اَوْ لَحْمَ خِنْزِيْرٍ فَاِنَّهٗ رِجْسٌ اَوْ فِسْقًا اُهِلَّ لِغَيْرِ اللّٰهِ بِهٖۚ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَّلَا عَادٍ فَاِنَّ رَبَّكَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ١٤٥
Qul lā ajidu fīmā ūḥiya ilayya muḥarraman ‘alā ṭā‘imiy yaṭ‘amuhū illā ay yakūna maitatan au damam masfūḥan au laḥma khinzīrin fa innahū rijsun au fisqan uhilla ligairillāhi bih(ī), famaniḍṭurra gaira bāgiw wa lā ‘ādin fa inna rabbaka gafūrur raḥīm(un).
[145]
Ucapno: Isun heng nemu nang jeru wahyu hang diwahyukaen nyang isun, paran baen hang diharamaen kanggo wong hang arep mangan yane, sakliane kadung panganan rupo batang utowo getih hang mili utowo daging babi. Kerono saktemene kabeh iku kotor utowo fasek. Utowo kewan hang dibeleh kerono asmo liyane Gusti Alloh. Sopo wonge hang pas kahanan kepokso pas riko seng ngarepaken durokoni Alloh, lan seng (ugo) ngeliwati wates mongko saktemene pengeran riko moho nyepuro ugo moho welas.
وَعَلَى الَّذِيْنَ هَادُوْا حَرَّمْنَا كُلَّ ذِيْ ظُفُرٍۚ وَمِنَ الْبَقَرِ وَالْغَنَمِ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ شُحُوْمَهُمَآ اِلَّا مَا حَمَلَتْ ظُهُوْرُهُمَآ اَوِ الْحَوَايَآ اَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍۗ ذٰلِكَ جَزَيْنٰهُمْ بِبَغْيِهِمْۚ وَاِنَّا لَصٰدِقُوْنَ١٤٦
Wa ‘alal-lażīna hādū ḥarramnā kulla żī ẓufur(in), wa minal-baqari wal-ganami ḥarramnā ‘alaihim syuḥūmahumā illā mā ḥamalat ẓuhūruhumā awil-ḥawāyā au makhtalaṭa bi‘aẓm(in), żālika jazaināhum bibagyihim, wa innā laṣādiqūn(a).
[146]
Lan nyang wong-wong Yahudi Sun haromaen kabeh kewan hang duwe kuku. 301 Lan songko sapi lan wedus isun haromaen marang wong iku kabeh lemon songko karone kewan ikau, sakliane lemon hang nemplek nyang boyok karone utowo hang nang weteng lan usus, utowo hang campur kambi belong. Gediku iku ingsun Alloh ngukum wong-wong iku kabeh disebabaken durhakane wong-wong iku kabeh. Lan saktemene ingsun yoiku moho bener.
301) Hang di karepaen kambi kewan duwe kuku nang kene yoiku kewan kewan yang driji drijine seng pedot antarane hang siji kambi hang lio. koyo: unto itik banyak lan liane. sepurone ahli tafsir ngartikaen kambi kewan kewan kang duwe kuku siji yoiku jaran keledai lan laiane.
فَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقُلْ رَّبُّكُمْ ذُوْ رَحْمَةٍ وَّاسِعَةٍۚ وَلَا يُرَدُّ بَأْسُهٗ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِيْنَ١٤٧
Fa in każżabūka faqur rabbukum żū raḥmatiw wāsi‘ah(tin), wa lā yuraddu ba'suhū ‘anil-qaumil-mujrimīn(a).
[147]
Mongko kadung wong-wong iku kabeh ngapusi riko, ucapno: pengeran riko iku nduwe rahmat hang werok. Lan siksane seng biso ditolak songko kaum kang doso.
سَيَقُوْلُ الَّذِيْنَ اَشْرَكُوْا لَوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَآ اَشْرَكْنَا وَلَآ اٰبَاۤؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ شَيْءٍۗ كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتّٰى ذَاقُوْا بَأْسَنَاۗ قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِّنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوْهُ لَنَاۗ اِنْ تَتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ اَنْتُمْ اِلَّا تَخْرُصُوْنَ١٤٨
Sayaqūlul-lażīna asyrakū lau syā'allāhu mā asyraknā wa lā ābā'unā wa lā ḥarramnā min syai'(in), każālika każżabal-lażīna min qablihim ḥattā żāqū ba'sanā, qul hal ‘indakum min ‘ilmin fa tukhrijūhu lanā, in tattabi‘ūna illaẓ-ẓanna wa in antum illā takhruṣūn(a).
[148]
Mong wong hang nyekutukaen pengeran arep ngomong: Kadung Gusti Alloh ngarepaen mesti isun lan babak-bapak isun seng nyekutukaen yane (Gusti Alloh). Lan seng (ugo) ison seng ngaramaen perkoro paran baen. gediku ugo wong-wong hang sakdurunge wong-wong iku kabeh wes gubyababi (poro rosul) sampek wong-wong iku kabeh ngerasakaken siksone ingsun. Ucapno ;” Riko heng ngetutaen kejobo ing sangkaan tok. Lan riko seng lio mong ngelakoni gubyab.
قُلْ فَلِلّٰهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُۚ فَلَوْ شَاۤءَ لَهَدٰىكُمْ اَجْمَعِيْنَ١٤٩
Qul fa lillāhil-ḥujjatul-bāligah(tu), fa lau syā'a lahadākum ajma‘īn(a).
[149]
Ucapno: Gusti Alloh nduwe hujjah hang ceto ugo kuat. Mongko kadung Gusti Alloh ngarepaen mesti nguweni pituduh nyang riko kabeh.
قُلْ هَلُمَّ شُهَدَاۤءَكُمُ الَّذِيْنَ يَشْهَدُوْنَ اَنَّ اللّٰهَ حَرَّمَ هٰذَاۚ فَاِنْ شَهِدُوْا فَلَا تَشْهَدْ مَعَهُمْۚ وَلَا تَتَّبِعْ اَهْوَاۤءَ الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَا وَالَّذِيْنَ لَا يُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ وَهُمْ بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُوْنَ ࣖ١٥٠
Qul halumma syuhadā'akumul-lażīna yasyhadūna annallāha ḥarrama hāżā, fa in syahidū falā tasyhad ma‘ahum, wa lā tattabi‘ ahwā'al-lażīna każżabū bi'āyātinā wal-lażīna lā yu'minūna bil-ākhirati wa hum birabbihim ya‘dilūn(a).
[150]
Ucapno: Gowoen merene saksi-saksi riko kabeh hang biso nyakseni sejatine Gusti Alloh wes ngaramaken (panganan hang riko) haramaen iki, kadung wong iku kabeh nyakseni mongko ojo riko milu (ugo) dadi saksi bareng wong iku kabeh lan ojo sampek riko ngetutaen hawa nafsune wong-wong hang ngapusi ayat-ayat ingsun, sedeng wong iku kabeh nyekutukaen pengerane.
۞ قُلْ تَعَالَوْا اَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ اَلَّا تُشْرِكُوْا بِهٖ شَيْـًٔا وَّبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَانًاۚ وَلَا تَقْتُلُوْٓا اَوْلَادَكُمْ مِّنْ اِمْلَاقٍۗ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَاِيَّاهُمْ ۚوَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَۚ وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِيْ حَرَّمَ اللّٰهُ اِلَّا بِالْحَقِّۗ ذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ١٥١
Qul ta‘ālau atlu mā ḥarrama rabbukum ‘alaikum allā tusyrikū bihī syai'aw wa bil-wālidaini iḥsānā(n), wa lā taqtulū aulādakum min imlāq(in), naḥnu narzuqukum wa iyyāhum, wa lā taqrabul-fawāḥisya mā ẓahara minhā wa mā baṭan(a), wa lā taqtulun-nafsal-latī ḥarramallāhu illā bil-ḥaqq(i), żālikum waṣṣākum bihī la‘allakum ta‘qilūn(a).
[151]
Ucapno: Ayo merinio, arep sun wacakaen paran-paran hang diharamaen nang riko kambi pengeran riko, yoiku ojo riko nyekutukaen paran baen nyang Gusti Alloh lan riko ngelakonono apik marang wong tuwek loro emak lan bapak. Lan ojo riko mateni anak-anak riko kerono wedi melarat. Insun Gusti Alloh hang nguweni rizqi nyang riko lan nyang wong iku kabeh. Lan riko ojo marek-marek nang kelakuan hang olo, rupo hang katon diantarane utowo hang sengidan. Lan riko ojo mateni jiwo hang diharanmaen Gusti Alloh (mateni) kejobo kambi paran (sebab) hang bener 302 . Gediku iku hang diperintahaen kambi pengeran riko nyang riko supoyo riko mahami.
302) Maksude hang dibeneraken kambi syara’ koyo qi shis mateni wong murtad rajam lan liane
وَلَا تَقْرَبُوْا مَالَ الْيَتِيْمِ اِلَّا بِالَّتِيْ هِيَ اَحْسَنُ حَتّٰى يَبْلُغَ اَشُدَّهٗ ۚوَاَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيْزَانَ بِالْقِسْطِۚ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا اِلَّا وُسْعَهَاۚ وَاِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوْا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبٰىۚ وَبِعَهْدِ اللّٰهِ اَوْفُوْاۗ ذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَۙ١٥٢
Wa lā taqrabū mālal-yatīmi illā bil-latī hiya aḥsanu ḥattā yabluga asyuddah(ū), wa auful-kaila wal-mīzāna bil-qisṭ(i), lā nukallifu nafsan illā wus‘ahā, wa iżā qultum fa‘dilū wa lau kāna żā qurbā, wa bi‘ahdillāhi aufū, żālikum waṣṣākum bihī la‘allakum tażakkarūn(a).
[152]
Lan riko ojo marek-marek bondone lare atim kejobo kambi coro hang paling manfaati, sehinggo sampek yane gedi. Lan sempurnakno takeran lan timbangan kanti adil. Insun Gusti Alloh seng mikulaen beban nyang suwijine wong kejobo sakkadar kesanggupane. Lan kadung riko ngomomg mongko biso o riko ngelakoni adil masio iyane iku dulur riko 303 . Lan tuhonono janine Gusti Alloh 304 hang gediku iku di perintahaen Gusti Alloh nyang riko supoyo riko eleng.
303) Maksude ngomongaen hang sakbenere masio ngerugekaen kaum sedulure dewek
304) Maksude tuhonono kabeh perintah perintae yane.
وَاَنَّ هٰذَا صِرَاطِيْ مُسْتَقِيْمًا فَاتَّبِعُوْهُ ۚوَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيْلِهٖ ۗذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَ١٥٣
Wa anna hāżā ṣirāṭī mustaqīman fattabi‘ūh(u), wa lā tattabi‘us-subula fa tafarraqa bikum ‘an sabīlih(ī), żālikum waṣṣākum bihī la‘allakum tattaqūn(a).
[153]
Lan sejatine (hang sun perintahaen) iki yoiku dalan isun hang kenceng mongko miluo riko lan ojo riko milu dalan-dalan (hang lio) 305 kerono dalan-dalan liyo misahaken riko songko dalane Gusti Alloh. Hang gediku iku diperintahaen Alloh nyang riko supoyo riko taqwa.
305) Maksude: ojo riko milu agomo agomo lan kepercayaan hang lio songko Islam. mujahid ngartikaen as subul kambi sekabehe macem bid’ah lan dalan dalan hang seng bener
ثُمَّ اٰتَيْنَا مُوْسَى الْكِتٰبَ تَمَامًا عَلَى الَّذِيْٓ اَحْسَنَ وَتَفْصِيْلًا لِّكُلِّ شَيْءٍ وَّهُدًى وَّرَحْمَةً لَّعَلَّهُمْ بِلِقَاۤءِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُوْنَ ࣖ١٥٤
Ṡumma ātainā mūsal-kitāba tamāman ‘alal-lażī aḥsana wa tafṣīlal likulli syai'iw wa hudaw wa raḥmatal la‘allahum biliqā'i rabbihim yu'minūn(a).
[154]
Terus ingsun (Gusti Alloh) wes nguweni Al-Kitab (Taurot) nyang Musa kanggo nyempornakaen (nikmat ingsun) nyang wong hang ngelakoni keapikan lan kanggo njelasaken kabeh perkoro lan kanngo pituduh lan rahmat, supoyo wong iku kabeh iman (sejatine) wong-wong iku kabeh arep nemoni pengerane.
وَهٰذَا كِتٰبٌ اَنْزَلْنٰهُ مُبٰرَكٌ فَاتَّبِعُوْهُ وَاتَّقُوْا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَۙ١٥٥
Wa hāżā kitābun anzalnāhu mubārakun fattabi‘ūhu wattaqū la‘allakum turḥamūn(a).
[155]
Lan Al-Qur’an iki yoiku kitab hang sun ndunaen, hang diberkati. Mongko tutno yane lan taqwao supoyo riko diweni rahmat.
اَنْ تَقُوْلُوْٓا اِنَّمَآ اُنْزِلَ الْكِتٰبُ عَلٰى طَاۤىِٕفَتَيْنِ مِنْ قَبْلِنَاۖ وَاِنْ كُنَّا عَنْ دِرَاسَتِهِمْ لَغٰفِلِيْنَۙ١٥٦
An taqūlū innamā unzilal-kitābu ‘alā ṭā'ifataini min qablinā, wa in kunnā ‘an dirāsatihim lagāfilīn(a).
[156]
Ingsun Gusti Alloh (ngedunaen Al-Qur’an iku ) supoyo riko (seng) ngomong : Sejatine kitab iki mong didunaen nyang rong golongan 306 tok sakdurunge ingsun, lan saktemne ingsun seng merhatikaen paran hang wong-wong iku woco. 307
306) Yoiku: wong wong Yahudi lan Nasroni
307) Di ndunaen Al-Qur’an kambi bahas arab supoyo wong wong musyrikin Mekkah seng biso ngomong sejatine wong wong iku kabeh seng duwe kitab kerono kitab hang di ndunaen nyang golongane yahudu lan nasroni di ndunaen nyang bahasa hang seng di weruhi wong wong iku kabeh.
اَوْ تَقُوْلُوْا لَوْ اَنَّآ اُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتٰبُ لَكُنَّآ اَهْدٰى مِنْهُمْۚ فَقَدْ جَاۤءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَهُدًى وَّرَحْمَةٌ ۚفَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَصَدَفَ عَنْهَا ۗسَنَجْزِى الَّذِيْنَ يَصْدِفُوْنَ عَنْ اٰيٰتِنَا سُوْۤءَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوْا يَصْدِفُوْنَ١٥٧
Au taqūlū lau annā unzila ‘alainal-kitābu lakunnā ahdā minhum, faqad jā'akum bayyinatum mir rabbikum wa hudaw wa raḥmah(tun), faman aẓlamu mimman każżaba bi'āyātillāhi wa ṣadafa ‘anhā, sanajzil-lażīna yaṣdifūna ‘an āyātinā sū'al-‘ażābi bimā kānū yaṣdifūn(a).
[157]
Utowo supoyo riko (seng) ngomong: Saktemen kadung kitab iki didunaen nyang ingsun, mestilah ingsun hang paling oleh pituduh ketimbang wong iku kabeh. Saktemene wes teko nyang riko penejelasan hang nyoto songko pengeran riko, pituduh lan rahmat. Mongko sopo wonge hang paling zalim kambi wong hang ngapusi ayat-ayat Gusti Alloh lan mlengos teko yane? Besok ingsun Gusti Alloh arep nguweni balesan nyang wong-wong hang mlengos songko ayat-ayat ingsun kambi sikso hang elek disebaen wong wong iku kabeh bolak balik mlengos.
هَلْ يَنْظُرُوْنَ اِلَّآ اَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلٰۤىِٕكَةُ اَوْ يَأْتِيَ رَبُّكَ اَوْ يَأْتِيَ بَعْضُ اٰيٰتِ رَبِّكَ ۗيَوْمَ يَأْتِيْ بَعْضُ اٰيٰتِ رَبِّكَ لَا يَنْفَعُ نَفْسًا اِيْمَانُهَا لَمْ تَكُنْ اٰمَنَتْ مِنْ قَبْلُ اَوْ كَسَبَتْ فِيْٓ اِيْمَانِهَا خَيْرًاۗ قُلِ انْتَظِرُوْٓا اِنَّا مُنْتَظِرُوْنَ١٥٨
Hal yanẓurūna illā an ta'tiyahumul-malā'ikatu au ya'tiya rabbuka au ya'tiya ba‘ḍu āyāti rabbik(a), yauma ya'tī ba‘ḍu āyāti rabbika lā yanfa‘u nafsan īmānuhā lam takun āmanat min qablu au kasabat fī īmānihā khairā(n), qulintaẓirū innā muntaẓirūn(a).
[158]
Hang wong-wong iku kabeh anten-anteni seng lio mong tekone malaikat nyang wong wong iku kabeh (kanggo nyabut nyowone wong iku kabeh) utowo tekone pengeran riko utowo tekone separone tondo-tondo pengeran riko 308 . Pas dino tekone separone tondo-tondo pengeran riko seng kiro manfaat ugo iman salah sijine wong kanggo awake dewek hang durung iman sakdurunge iku, utowo (durung) ngelakoni keapikan pas waktu imane. Ucapno: Antenono kambi riko saktemen isun yo nganteni (ugo).
308) Maksude separune tondo qiyamat yoiku terbite serngenge teko kulon
اِنَّ الَّذِيْنَ فَرَّقُوْا دِيْنَهُمْ وَكَانُوْا شِيَعًا لَّسْتَ مِنْهُمْ فِيْ شَيْءٍۗ اِنَّمَآ اَمْرُهُمْ اِلَى اللّٰهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوْا يَفْعَلُوْنَ١٥٩
Innal-lażīna farraqū dīnahum wa kānū syiya‘al lasta minhum fī syai'(in), innamā amruhum ilallāhi ṡumma yunabbi'uhum bimā kānū yaf‘alūn(a).
[159]
Saktemen wong-wong hang mecah belah agomo ne lan wong iku kabeh (kepecah) dadi pirang-pirang golongan 309 seng ono sitik baen tanggung jawab riko (Muhammad) nyang wong-wong mau. Saktemen urusane wong iku kabeh mong (sekarepe) marang Gusti Alloh. Terus Alloh nguweni weruh nyang wong wong iku paran hang wes dilakoni.
309) Maksude: sekabah golongan utowo agomo hang sesat lan nyimpang songko dalan haq.
مَنْ جَاۤءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهٗ عَشْرُ اَمْثَالِهَا ۚوَمَنْ جَاۤءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزٰٓى اِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ١٦٠
Man jā'a bil-ḥasanati fa lahū ‘asyru amṡālihā, wa man jā'a bis-sayyi'ati falā yujzā illā miṡlahā wa hum lā yuẓlamūn(a).
[160]
Sopo wonge ngelakoni barang hang apik mongko kanggo yane (ganjaran) peng sepuluh amale. Lan sopo wonge hang ngelakoni amal elek mongko seng diweni balesan sakliane seimbang kambi kejahatane, sedeng wong iku kabeh sitik baen seng dianioyo (dirugikaen).
قُلْ اِنَّنِيْ هَدٰىنِيْ رَبِّيْٓ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ ەۚ دِيْنًا قِيَمًا مِّلَّةَ اِبْرٰهِيْمَ حَنِيْفًاۚ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ١٦١
Qul innanī hadānī rabbī ilā ṣirāṭim mustaqīm(in), dīnan qiyamam millata ibrāhīma ḥanīfā(n), wa mā kāna minal-musyrikīn(a).
[161]
Ucapno: Saktemen isun wes diduduhi kambi pengeran isun nyang dalan hang kenceng yoiku agomo hang bener, agomone Ibrohim hang kenceng lan Ibrohim iku duduk kelebu wong-wong musyrik.
قُلْ اِنَّ صَلَاتِيْ وَنُسُكِيْ وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِيْ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِيْنَۙ١٦٢
Qul inna ṣalātī wa nusukī wa maḥyāya wa mamātī lillāhi rabbil-‘ālamīn(a).
[162]
Ucapno: Saktemen sholat isun ibadah isun urip isun lan mati isun mong kanggo Alloh pengerane wong alam kabeh.
لَا شَرِيْكَ لَهٗ ۚوَبِذٰلِكَ اُمِرْتُ وَاَنَا۠ اَوَّلُ الْمُسْلِمِيْنَ١٦٣
Lā syarīka lah(ū), wa biżālika umirtu wa ana awwalul-muslimīn(a).
[163]
Seng ono kang nyekutukaen marang Gusti Alloh lan gediku iku hang di perintahaen nyang isun, lan isun yoiku wong hang awal nyerahaen awak (marang Alloh).
قُلْ اَغَيْرَ اللّٰهِ اَبْغِيْ رَبًّا وَّهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْءٍۗ وَلَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ اِلَّا عَلَيْهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِّزْرَ اُخْرٰىۚ ثُمَّ اِلٰى رَبِّكُمْ مَّرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيْهِ تَخْتَلِفُوْنَ١٦٤
Qul agairallāhi abgī rabbaw wa huwa rabbu kulli syai'(in), wa lā taksibu kullu nafsin illā ‘alaihā, wa lā taziru wāziratuw wizra ukhrā, ṡumma ilā rabbikum marji‘ukum fa yunabbi'ukum bimā kuntum fīhi takhtalifūn(a).
[164]
Ucapno: Opo isun arep goleti pengeran sakliane Gusti Alloh, ale Gusti Alloh yoiku pengeran kanggo sekabehane paran baen. Lan uro salah siji ne wong gawe duso kejobo bahayane balik nyang awake dewek. Lan siji wong hang duso seng arep mikul dosone wong lio. Terus marang pengeran riko balik lan arep di weni kabar nyang riko paran hang riko selisihaken.
وَهُوَ الَّذِيْ جَعَلَكُمْ خَلٰۤىِٕفَ الْاَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجٰتٍ لِّيَبْلُوَكُمْ فِيْ مَآ اٰتٰىكُمْۗ اِنَّ رَبَّكَ سَرِيْعُ الْعِقَابِۖ وَاِنَّهٗ لَغَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ࣖ١٦٥
Wa huwal-lażī ja‘alakum khalā'ifal-arḍi wa rafa‘a ba‘ḍakum fauqa ba‘ḍin darajātil liyabluwakum fī mā ātākum, inna rabbaka sarī‘ul-‘iqāb(i), wa innahū lagafūrur raḥīm(un).
[165]
Lan Gusti Alloh lah hang dadikaen riko penguasa-penguasa nang bumi lan Gusti Alloh ngangkat separune riko nduwure separone (hang lio) pirang-pirang drajat, kanggo nguji riko kambi paran hang diwehaen nyang riko. Saktemen pengeran riko gancangan sikosne. Lan saktemene Gusti Alloh moho nyepuro ugo moho welas.