Surah Ali `Imran
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
الۤمّۤ١
Alif lām mīm.
[1]
Alif laam miim.
اَللّٰهُ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّوْمُۗ٢
Allāhu lā ilāha illā huwal-ḥayyul-qayyūm(u).
[2]
Gusti Alloh, seng ana Pengeran (kang berhak disembah) selain iyane. Kang moho urip lan terus-terusan ngurus makhluke.
نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتٰبَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَاَنْزَلَ التَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَۙ٣
Nazzala ‘alaikal-kitāba bil-ḥaqqi muṣaddiqal limā baina yadaihi wa anzalat-taurāta wal-injīl(a).
[3]
Alloh mudunaken kitab (Al-Qur’an ) neng riko kelawan sakbenere, beneraken kitab kang wes dimudunaken sakdurunge kambi mudunaken Taurot kambi Injil.
مِنْ قَبْلُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَاَنْزَلَ الْفُرْقَانَ ەۗ اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيْدٌ ۗوَاللّٰهُ عَزِيْزٌ ذُو انْتِقَامٍۗ٤
Min qablu hudal lin-nāsi wa anzalal-furqān(a), innal-lażīna kafarū bi āyātillāhi lahum ‘ażābun syadīd(un), wallāhu ‘azīzun żuntiqām(in).
[4]
Sakdurunge (Al-Qur’an) dadi petunjuk kanggo menungso kambi mudunaken Al-Furqān. 77 Saktemene wong-wong kang kapir nang ayat-ayate pangeran iku oleh siksa kang abot, lan pangeran iku kang moho perkoso lan duwe balesan (siksa ).
77) Al Furqan yaiku kitab kang bedakaken antarane kang bener kambi kang salah.
اِنَّ اللّٰهَ لَا يَخْفٰى عَلَيْهِ شَيْءٌ فِى الْاَرْضِ وَلَا فِى السَّمَاۤءِ٥
Innallāha lā yakhfā ‘alaihi syai'un fil-arḍi wa lā fis-samā'(i).
[5]
Saktemene kanggo Pangeran seng onok siji baen disengidakaken neng bumi lan seng (maning) neng langit.
هُوَ الَّذِيْ يُصَوِّرُكُمْ فِى الْاَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاۤءُ ۗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ٦
Huwal-lażī yuṣawwirukum fil-arḥāmi kaifa yasyā'(u), lā ilāha illā huwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[6]
Alloh kang nyerupokaen siro kabeh neng jero rahem kang wes dikarepaken kambi iyane. Seng ana Pangeran (kang berhak disembah) kejobo Alloh kang moho perkasa lan kang moho wicaksono
هُوَ الَّذِيْٓ اَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتٰبَ مِنْهُ اٰيٰتٌ مُّحْكَمٰتٌ هُنَّ اُمُّ الْكِتٰبِ وَاُخَرُ مُتَشٰبِهٰتٌ ۗ فَاَمَّا الَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُوْنَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاۤءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاۤءَ تَأْوِيْلِهٖۚ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيْلَهٗٓ اِلَّا اللّٰهُ ۘوَالرّٰسِخُوْنَ فِى الْعِلْمِ يَقُوْلُوْنَ اٰمَنَّا بِهٖۙ كُلٌّ مِّنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۚ وَمَا يَذَّكَّرُ اِلَّآ اُولُوا الْاَلْبَابِ٧
Huwal-lażī anzala ‘alaikal-kitāba minhu āyātum muḥkamātun hunna ummul-kitābi wa ukharu mutasyābihāt(un), fa'ammal-lażīna fī qulūbihim zaigun fayattabi‘ūna mā tasyābaha minhubtigā'al-fitnati wabtigā'a ta'wīlih(ī), wa mā ya‘lamu ta'wīlahū illallāh(u), war-rāsikhūna fil-‘ilmi yaqūlūna āmannā bih(ī), kullum min ‘indi rabbinā, wa mā yażżakkaru illā ulul-albāb(i).
[7]
Alloh kang mudunaken kitab (Al-Qur’an) nang Muhammad antarane ono ayat-ayat kang muhkamat 78 iku intine kitab (AlQur’an) kambi hang liane mutasyabihat, 79 yo onok wong-wong kang njero atine condong nang kesesatan wong-wong iku milu nang mutasyabihat nggo nggoleki fitnah, lan di enggo golek-goleki ta’wile. Lan seng weroh ta’wile sakliyane Alloh. Lan wong-wong kang ilmune duwur ngomong : “ingsun iman neng Al-Qur’an, sekabehane teko pangerane ingsun heng ono kang biso jowot pelajaran sakliyane wong kang nduwe akal.
78) Ayat hang muhkamat yaiku ayat-ayat hang padang lan teges maksudte, oleh dipahami hang gampang.
79) Termasuk ning jero pengertiane ayat-ayat mutasyaabihat: ayat-ayat hang ngowo piro-piro pengertian lan sing oleh ditentukno arti endi hang dimaksut kejobo sakwise digolek’i coro kang jero, utowo ayat-ayat hang pengertiane cuman Gusti Alloh hang weruh koyok ayat-ayat hang ono hubungane kambi hang ghoib-ghoib misale ayat-ayat hang kaitane dino kiamat, surgo, riko kabeh lan liyan-liyane.
رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوْبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَّدُنْكَ رَحْمَةً ۚاِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ٨
Rabbanā lā tuzig qulūbanā ba‘da iż hadaitanā wa hab lanā mil ladunka raḥmah(tan), innaka antal-wahhāb(u).
[8]
(Wong-wong kabeh dungo): “Duh pengerane kito, ojo riko palingaken atine kito kambi keelekan sak marine riko nguweni petunjuk kambi kito. Lan wehono kito rohmat teko sandinge riko. Sak temene riko moho nguweni.
رَبَّنَآ اِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيْهِ ۗاِنَّ اللّٰهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيْعَادَ ࣖ٩
Rabbanā innaka jāmi‘un-nāsi liyaumil lā raiba fīh(i), innallāha lā yukhliful-mī‘ād(a).
[9]
Duh Pangerane kito, saktemene riko hang ngumpulaken menungso ning dino hang seng ono keraguan nang riko. Saktemene Gusti Alloh sing nyalahi janjine.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ اَمْوَالُهُمْ وَلَآ اَوْلَادُهُمْ مِّنَ اللّٰهِ شَيْـًٔا ۗوَاُولٰۤىِٕكَ هُمْ وَقُوْدُ النَّارِۗ١٠
Innal-lażīna kafarū lan tugniya ‘anhum amwāluhum wa lā aulāduhum minallāhi syai'ā(n), wa ulā'ika hum waqūdun-nār(i).
[10]
Sakbenere wong-wong hang kapir heng biso nulak songko wong-wong mau harta benda kambi anak-anake kabeh songko azabe Gusti Alloh. Lan riko kabeh iku dadi bahan bakare geni neroko.
كَدَأْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَۙ وَالَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْۗ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَاۚ فَاَخَذَهُمُ اللّٰهُ بِذُنُوْبِهِمْ ۗ وَاللّٰهُ شَدِيْدُ الْعِقَابِ١١
Kada'bi āli fir‘aun(a), wal-lażīna min qablihim, każżabū bi'āyātinā, fa'akhażahumullāhu biżunūbihim, wallāhu syadīdul-‘iqāb(i).
[11]
(Keadaan riko kabeh) koyok keadaane pengikute Fir’aun lan wong-wong hang sedurunge kabeh. Wong-wong iku kabeh gorohaken ayat-ayate ingsun, dadi Alloh nyikso riko kabeh disebabaken dusodusone. Lan Gusti Alloh paling abot siksone.
قُلْ لِّلَّذِيْنَ كَفَرُوْا سَتُغْلَبُوْنَ وَتُحْشَرُوْنَ اِلٰى جَهَنَّمَ ۗ وَبِئْسَ الْمِهَادُ١٢
Qul lil-lażīna kafarū satuglabūna wa tuḥsyarūna ilā jahannam(a), wa bi'sal-mihād(u).
[12]
Omongo siro (Muhammad) ning wong-wong hang kafir, “Riko (pasti) bakal dikalahaken lan digiring ing neroko Jahannam lan iku sak elek-eleke papan manggon”.
قَدْ كَانَ لَكُمْ اٰيَةٌ فِيْ فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا ۗفِئَةٌ تُقَاتِلُ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَاُخْرٰى كَافِرَةٌ يَّرَوْنَهُمْ مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ ۗوَاللّٰهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ اِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَعِبْرَةً لِّاُولِى الْاَبْصَارِ١٣
Qad kāna lakum āyatun fī fi'atainil taqatā, fi'atun tuqātilu fī sabīlillāhi wa ukhrā kāfiratuy yaraunahum miṡlaihim ra'yal-‘ain(i), wallāhu yu'ayyidu binaṣrihī may yasyā'(u), inna fī żālika la‘ibratal li'ulil-abṣār(i).
[13]
Saktemene, wes ono kanggo riko ing rong golongan hang adep-adepan. Siji golongan perang ing dalan Alloh lan hang liyane (golongan) kafir hang ndeleng nganggo moto ndas, mergo riko kabeh (golongan muslim) ping lorone riko kabeh. Alloh nguataken nganggo pitulungane kanggo sopo baen hang di karepaken. Saktemene, ingkang koyo gedigu ono pelajaran kanggo wong-wong hang nduwe pandengan (moto ati).
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوٰتِ مِنَ النِّسَاۤءِ وَالْبَنِيْنَ وَالْقَنَاطِيْرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْاَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذٰلِكَ مَتَاعُ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا ۗوَاللّٰهُ عِنْدَهٗ حُسْنُ الْمَاٰبِ١٤
Zuyyina lin-nāsi ḥubbusy-syahawāti minan-nisā'i wal-banīna wal-qanāṭīril-muqanṭarati minaż-żahabi wal-fiḍḍati wal-khailil-musawwamati wal-an‘āmi wal-ḥarṡ(i), żālika matā‘ul-ḥayātid-dun-yā, wallāhu ‘indahū ḥusnul-ma'āb(i).
[14]
Didadekaen keroso apik (pepaes) ing pandangan menungso seneng marang paran hang dikarepaken, koyo dene wong wadon, lare-lare, bondo barang hang ditumpuk koyo wujude emas lan perak, jaran pilihan, kewan angon, lan sawah sawah, iku kesenengan urip ing dunyo lan ing sandinge Alloh iku panggonan mbalik hang apik.
۞ قُلْ اَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِّنْ ذٰلِكُمْ ۗ لِلَّذِيْنَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا وَاَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَّرِضْوَانٌ مِّنَ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِالْعِبَادِۚ١٥
Qul a'unabbi'ukum bikhairim min żālikum, lil-lażīnattaqau ‘inda rabbihim jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā wa azwājum muṭahharatuw wa riḍwānum minallāh(i), wallāhu baṣīrum bil-‘ibād(i).
[15]
Ngomongo: ”Opoto isun kabaraken nyang riko kabeh paran kang lebih apik teko iku?” kanggo wong-wong kang takwa maring pengerane (Gusti Alloh) ono swargo kang ning ngisore mili banyu, riko kabeh langgeng ning jerone lan riko kabeh diparingi wong wadon kang disucikaken kambi ridhone Gusti Alloh. Lan Alloh ngawasi nang kaulokaulone
اَلَّذِيْنَ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَآ اِنَّنَآ اٰمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِۚ١٦
Allażīna yaqūlūna rabbanā innanā āmannā fagfir lanā żunūbanā wa qinā ‘ażāban-nār(i).
[16]
Wong kang ndungo: “Ya Alloh, pengeran ingsun, saktemene isun wis iman, sepuronen duso kulo lan jogonen kulo sangking sikso neroko.”
اَلصّٰبِرِيْنَ وَالصّٰدِقِيْنَ وَالْقٰنِتِيْنَ وَالْمُنْفِقِيْنَ وَالْمُسْتَغْفِرِيْنَ بِالْاَسْحَارِ١٧
Aṣ-ṣābirīna waṣ-ṣādiqīna wal-qāniṭīna wal-munfiqīna wal-mustagfirīna bil-asḥār(i).
[17]
(Yaiku) wong-wong kang sabar, kang benerbener ta’at, kang nafkahaken dunyone (ning dalane Gusti Alloh) lan nedi sepuro ing wektu sahur.
شَهِدَ اللّٰهُ اَنَّهٗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَۙ وَالْمَلٰۤىِٕكَةُ وَاُولُوا الْعِلْمِ قَاۤىِٕمًاۢ بِالْقِسْطِۗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ١٨
Syahidallāhu annahū lā ilāha illā huw(a), wal-malā'ikatu wa ulul-‘ilmi qā'imam bil-qisṭ(i), lā ilāha illā huwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[18]
Gusti Alloh nyatakaken saktemene sing ono pengeran (kang berhak disembah) liyane Gusti Alloh, kang negakkaken keadilan. Poro malaikat lan wong-wong kang nduwe ilmu (nyatakaken gedigu pisan). Sing ono gusti pengeran (kang berhak disembah) liyane Gusti Alloh, kang moho perkoso lan moho Wicaksono.
اِنَّ الدِّيْنَ عِنْدَ اللّٰهِ الْاِسْلَامُ ۗ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًاۢ بَيْنَهُمْ ۗوَمَنْ يَّكْفُرْ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَاِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْحِسَابِ١٩
Innad-dīna ‘indallāhil-islām(u), wa makhtalafal-lażīna ūtul-kitāba illā mim ba‘di mā jā'ahumul-‘ilmu bagyam bainahum, wa may yakfur bi'āyātillāhi fa innallāha sarī‘ul-ḥisāb(i).
[19]
Saktemene agomo kang diridhohi Gusti Alloh yoiku agomo Islam. Sing suloyo wongwong kang wis diweni kitab kejobo sakwise wong-wong iku wes oleh ilmu, kerono roso bangkel ning antarane wong iku. Sopo-sopo kang kufur ning ayat-ayate Gusti Alloh, saktemene Gusti Alloh cepet seru itungane.
فَاِنْ حَاۤجُّوْكَ فَقُلْ اَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّٰهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ ۗوَقُلْ لِّلَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَالْاُمِّيّٖنَ ءَاَسْلَمْتُمْ ۗ فَاِنْ اَسْلَمُوْا فَقَدِ اهْتَدَوْا ۚ وَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلٰغُ ۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌۢ بِالْعِبَادِ ࣖ٢٠
Fa'in ḥājjūka fa qul aslamtu wajhiya lillāhi wa manittaba‘an(i), wa qul lil-lażīna ūtul-kitāba wal-ummiyyīna a'aslamtum, fa'in aslamū faqadihtadau, wa in tawallau fa'innamā ‘alaikal-balāg(u), wallāhu baṣīrum bil-‘ibād(i).
[20]
Terus kadung riko kabeh mbantah (kebenaran Islam), mongko ngomongo: “ isun tawakkal ning Gusti Alloh lan (gedigu pisan) wong-wong kang manut isun”. Lan ngomongo ning wong-wong kang picek huruf : “Opo riko wes melebu Islam?”. Kadung riko kabeh melebu Islam, berarti riko kabeh wes oleh petunjuk. Tapi kadung wong-wong mau suloyo, mongko kewajiban riko mung nyampekaen. Lan Gusti Alloh kang Moho Ngawesi ning hamba-hambane.
اِنَّ الَّذِيْنَ يَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَيَقْتُلُوْنَ النَّبِيّٖنَ بِغَيْرِحَقٍّۖ وَّيَقْتُلُوْنَ الَّذِيْنَ يَأْمُرُوْنَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِۙ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ اَلِيْمٍ٢١
Innal-lażīna yakfurūna bi'āyātillāhi wa yaqtulūnan nabiyyīna bigairi ḥaqq(in), wa yaqtulūnal-lażīna ya'murūna bil-qisṭi minan-nās(i), fabasysyirhum bi‘ażābin alīm(in).
[21]
Saktemene wong-wong kang kufur ning ayat-ayate Gusti Alloh lan mateni poro nabi tanpo hak(alesan kang bener) lan mateni wong-wong kang ngongkon menungso ngelakokaken keadilan, sampekeno ning wong-wong iku kabar kang nyenengaken yoiku azab kang perih.
اُولٰۤىِٕكَ الَّذِيْنَ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ ۖ وَمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِيْنَ٢٢
Ulā'ikal-lażīna ḥabiṭat a‘māluhum fid-dun-yā wal-ākhirah(ti), wa mā lahum min nāṣirīn(a).
[22]
Wong-wong iku kabeh yaiku wong-wong kang lebur (ganjaran) amale ning dunyo lan akhirat, lan wong-wong iku seng ono kang nulung.
اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِيْنَ اُوْتُوْا نَصِيْبًا مِّنَ الْكِتٰبِ يُدْعَوْنَ اِلٰى كِتٰبِ اللّٰهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلّٰى فَرِيْقٌ مِّنْهُمْ وَهُمْ مُّعْرِضُوْنَ٢٣
Alam tara ilal-lażīna ūtū naṣībam minal-kitābi yud‘auna ilā kitābillāhi liyaḥkuma bainahum ṡumma yatawallā farīqum minhum wa hum mu‘riḍūn(a).
[23]
Opo riko seng weruh nyang wong-wong Yahudi kang diweni bagian sangking kitab, dijak maring hukum Alloh supoyo wongwong mau ngukumi ingdalem antarane wong-wong mau. Banjur panthan sangkeng wong-wong mau mingo kabeh (sangkeng kitab).
ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَالُوْا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ اِلَّآ اَيَّامًا مَّعْدُوْدٰتٍ ۖ وَّغَرَّهُمْ فِيْ دِيْنِهِمْ مَّا كَانُوْا يَفْتَرُوْنَ٢٤
Żālika bi'annahum qālū lan tamassanan nāru illā ayyāmam ma‘dūdāt(in), wa garrahum fī dīnihim mā kānū yaftarūn(a).
[24]
Kabeh iku kerono wong-wong iku ngomong, “Geni neroko sing kiro keneng nyang isun kejobo pirang-pirang dino baen.” Wongwong iku kapusan ning agomone teko paran hang wong-wong iku ono-onokaken.
فَكَيْفَ اِذَا جَمَعْنٰهُمْ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيْهِۗ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ٢٥
Fakaifa iżā jama‘nāhum liyaumil lā raiba fīh(i), wa wuffiyat kullu nafsim mā kasabat wa hum lā yuẓlamūn(a).
[25]
Kelendi kadung (engko) wong-wong iku, sun kumpulaken ring dino (kiamat) hang heng diragukaen kedadeane lan kanggo sabensaben jiwo diweni balesan hang sempurno podo kambi paran hang wes dilakoni. Lan wong-wong iku sing dizalimi (dirugikaken)?
قُلِ اللّٰهُمَّ مٰلِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِى الْمُلْكَ مَنْ تَشَاۤءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاۤءُۖ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاۤءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاۤءُ ۗ بِيَدِكَ الْخَيْرُ ۗ اِنَّكَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٢٦
Qulillāhumma mālikal-mulki tu'til-mulka man tasyā'u wa tanzi‘ul-mulka mim man tasyā'(u), wa tu‘izzu man tasyā'u wa tużillu man tasyā'(u), biyadikal-khair(u), innaka ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[26]
Ngomongno riko (Muhammad), he Gusti Alloh hang duwe kekuasaan, hang riko (Gusti Alloh) weni kekuasaan kambi sopo baen hang riko karepi. Riko mulyakaken sopo baen hang riko karepi lan riko inoinokaen sopo baen hang riko karepi, ring kekuasaan riko sekabeane kebijakan. SaktemeneNdiko (Alloh) moho kuoso nyang paran sekabehane.
تُوْلِجُ الَّيْلَ فِى النَّهَارِ وَتُوْلِجُ النَّهَارَ فِى الَّيْلِ وَتُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَاۤءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٢٧
Tūlijul-laila fin-nahāri wa tūlijun-nahāra fil-laili wa tukhrijul-ḥayya minal-mayyiti wa tukhrijul-mayyita minal-ḥayyi wa tarzuqu man tasyā'u bigairi ḥisāb(in).
[27]
Ndiko (Alloh) ngelebokaen bengi ning jeruh raino lan Ndiko (Alloh) ngelebokaen raino ning jeruh waktu bengi. Ndiko (Alloh) ngetokaen barang hang urip teko hang mati, lan Ndiko (Alloh) ngetokaen hang mati teko hang urip. 80 Lan Ndiko (Alloh) nguweni rezeki sopo hang Ndiko (Alloh) karepaen kelawan sing ono hisab (batese).
80) Separuh mufassirin nguweni umpomo gawe ayat iki kambi ngetokno anak pitik teko endok, lan endok teko pitik. Lan oleh pisan diartikno saktemene pergiliran kekuasaan ning antarane bongso-bongso lan jumbul kelelepe paran umat yaiku miturut hukume Gusti Alloh.
لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُوْنَ الْكٰفِرِيْنَ اَوْلِيَاۤءَ مِنْ دُوْنِ الْمُؤْمِنِيْنَۚ وَمَنْ يَّفْعَلْ ذٰلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّٰهِ فِيْ شَيْءٍ اِلَّآ اَنْ تَتَّقُوْا مِنْهُمْ تُقٰىةً ۗ وَيُحَذِّرُكُمُ اللّٰهُ نَفْسَهٗ ۗ وَاِلَى اللّٰهِ الْمَصِيْرُ٢٨
Lā yattakhiżil-mu'minūnal-kāfirīna auliyā'a min dūnil-mu'minīn(a), wa may yaf‘al żālika falaisa minallāhi fī syai'(in), illā an tattaqū minhum tuqāh(tan), wa yuḥażżirukumullāhu nafsah(ū), wa ilallāhil-maṣīr(u).
[28]
Ojo wong-wong mukmin dadekakaen uwong – uwong kafir dadi kekasih, kambi ninggalaken uwong – uwong mukmin. Sopo baen hang ngelakoni hang gediku iku, mongko wong-wong mau pedot teko pitulung Alloh. Kejobo kerono (siasat) ngerumat awak teko barang hang diwedeni teko wong kabeh. Lan Gusti Alloh ngilingaken riko teko siksane. Lan ring Gusti Alloh panggonan balik.
قُلْ اِنْ تُخْفُوْا مَا فِيْ صُدُوْرِكُمْ اَوْ تُبْدُوْهُ يَعْلَمْهُ اللّٰهُ ۗوَيَعْلَمُ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ وَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ٢٩
Qul in tukhfū mā fī ṣudūrikum au tubdūhu ya‘lamhullāh(u), wa ya‘lamu mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[29]
Ngomongo : Kadung riko nyengidakaken paran kang ana ning njerone atin riko utowo riko ngatokaen, pasti Gusti Alloh weruh paran – paran kang ana ring langit lan paran – paran kang ana ring bumi. Lan Gusti Alloh kang moho kuoso nyang sekabehane perkoro.
يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُّحْضَرًا ۛوَمَا عَمِلَتْ مِنْ سُوْۤءٍ ۛ تَوَدُّ لَوْ اَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهٗٓ اَمَدًاۢ بَعِيْدًا ۗوَيُحَذِّرُكُمُ اللّٰهُ نَفْسَهٗ ۗوَاللّٰهُ رَءُوْفٌۢ بِالْعِبَادِ ࣖ٣٠
Yauma tajidu kullu nafsim mā ‘amilat min khairim muḥḍarā(n), wa mā ‘amilat min sū'(in), tawaddu lau anna bainahā wa bainahū amadam ba‘īdā(n), wa yuḥażżirukumullāhu nafsah(ū), wallāhu ra'ūfum bil-‘ibād(i).
[30]
(Ilingo siro) Ing dino pas saben – saben awak ulih sekabehane keapikan diadepaken (ning arepe), ugo kejahatan kang wes dilakoni, riko kabeh kepingin kadung kirane antarane riko kambi dino iku ono jaman kang adoh; lan Alloh ngingetaken riko nyang siksane. Lan Alloh moho welas temenan nyang kaulo-kaulone.
قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّوْنَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُوْنِيْ يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوْبَكُمْ ۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٣١
Qul in kuntum tuḥibbūnallāha fattabi‘ūnī yuḥbibkumullāhu wa yagfir lakum żunūbakum, wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[31]
Ngomongo : Kadung riko(temenan) welas ring Gusti Alloh, pilonono isun, mongko Gusti Alloh ngewelasi lan nyepuroni dusone riko kabeh. Alloh maha nyepuro lan maha ngewelasi.
قُلْ اَطِيْعُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ ۚ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْكٰفِرِيْنَ٣٢
Qul aṭī‘ullāha war-rasūl(a), fa'in tawallau fa innallāha lā yuḥibbul-kāfirīn(a).
[32]
Ngomongo : Ta’ato siro kabeh nang Gusti Alloh lan rasule, kadung riko menggos, mongko saktemene Gusti Alloh heng demen ning wong – wong kafir.
۞ اِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰىٓ اٰدَمَ وَنُوْحًا وَّاٰلَ اِبْرٰهِيْمَ وَاٰلَ عِمْرٰنَ عَلَى الْعٰلَمِيْنَۙ٣٣
Innallāhaṣṭafā ādama wa nūḥaw wa āla ibrāhīma wa āla ‘imrāna ‘alal-‘ālamīn(a).
[33]
Saktemene Gusti Alloh wes milih Adam, Nuh, keluargane Ibrohim lan keluargane Imran ngelebihi sekabehane umat (ning jaman iku).
ذُرِّيَّةً ۢ بَعْضُهَا مِنْۢ بَعْضٍۗ وَاللّٰهُ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌۚ٣٤
Żurriyyatam ba‘ḍuhā mim ba‘ḍ(in), wallāhu samī‘un ‘alīm(un).
[34]
(Dadi) siji keturunan hang separone (keturunan) teko hang liyane. Lan Gusti Alloh maha rungu lan maha weruh.
اِذْ قَالَتِ امْرَاَتُ عِمْرٰنَ رَبِّ اِنِّيْ نَذَرْتُ لَكَ مَا فِيْ بَطْنِيْ مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّيْ ۚ اِنَّكَ اَنْتَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ٣٥
Iż qālatimra'atu ‘imrāna rabbi innī nażartu laka mā fī baṭnī muḥarraran fataqabbal minnī, innaka antas-samī‘ul-‘alīm(u).
[35]
Ilinga, pas rabine ‘Imron ngomong : he pengeran isun, isun janji nyang panjenengan, paran (janin) neng jero weteng ingsun (mbesok) dadi kaulo kang ngabdi (neng panjenengan), mangkane terimoen (janji iku) teko isun. Temen, jenengan kang maha ngerungokaen, lan maha weruh.
فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ اِنِّيْ وَضَعْتُهَآ اُنْثٰىۗ وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْۗ وَلَيْسَ الذَّكَرُ كَالْاُنْثٰى ۚ وَاِنِّيْ سَمَّيْتُهَا مَرْيَمَ وَاِنِّيْٓ اُعِيْذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطٰنِ الرَّجِيْمِ٣٦
Falammā waḍa‘athā qālat rabbi innī waḍa‘tuhā unṡā, wallāhu a‘lamu bimā waḍa‘at, wa laisaż-żakaru kal-unṡā, wa innī sammaituhā maryama wa innī u‘īżuhā bika wa żurriyyatahā minasy-syaiṭānir-rajīm(i).
[36]
Mongko pas ngelahiraken, wong wadone Imron ngomong : “He pengeran isun, isun wes ngelahiraken anak wadon.” Padahal Alloh lebih weruh nang banyi kang dilahiraken, lan lanang seng podo kambi wong wadon. “Lan isun nguweni aran Maryam, lan isun jaluk lindungane kanggo lare iku lan anak putune teko (gudoane) syetan kang terkutuk.
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُوْلٍ حَسَنٍ وَّاَنْۢبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًاۖ وَّكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا ۗ كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَۙ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا ۚ قَالَ يٰمَرْيَمُ اَنّٰى لَكِ هٰذَا ۗ قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ يَرْزُقُ مَنْ يَّشَاۤءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ٣٧
Fataqabbalahā rabbuhā biqabūlin ḥasaniw wa ambatahā nabātan ḥasanā(n), wa kaffalahā zakariyyā, kullamā dakhala ‘alaihā zakariyyal-miḥrāba wajada ‘indahā rizqā(n), qāla yā maryama annā laki hāżā, qālat huwa min ‘indillāh(i), innallāha yarzuqu may yasyā'u bigairi ḥisāb(in).
[37]
Moko (Alloh) nerimo kambi penerimaan kang apik, ngedekaen kambi pertumbuhan kang apik-apik. Lan nguwakaen bayi iku nyang Zakaria. Mongko naliko Zakaria melebu lan nemoni neng mihrabe (kamar khusus ibadah), Zakaria oleh panganan neng sampinge Mariam, Zakaria ngomong : “He Maryam! teko ndi iki riko oleh?” wong (Maryam) njawab “iku teko Alloh.” Saktemene Alloh kang nguweni rizeki neng sopo bawen kang dikarepaen kelawan seng ono peritungan.
هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهٗ ۚ قَالَ رَبِّ هَبْ لِيْ مِنْ لَّدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً ۚ اِنَّكَ سَمِيْعُ الدُّعَاۤءِ٣٨
Hunālika da‘ā zakariyyā rabbahū qāla rabbi hab lī mil ladunka żurriyyatan ṭayyibah(tan), innaka samī‘ud-du‘ā'(i).
[38]
Nang kana zakariyah ndungo ning pangeranne kambi ngomong : “Duh pangeran kulo, sokanono kulo teko ndiko yugo hang apik. Saktemene ndiko maha ngerungukaen dungo.
فَنَادَتْهُ الْمَلٰۤىِٕكَةُ وَهُوَ قَاۤىِٕمٌ يُّصَلِّيْ فِى الْمِحْرَابِۙ اَنَّ اللّٰهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيٰى مُصَدِّقًاۢ بِكَلِمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ وَسَيِّدًا وَّحَصُوْرًا وَّنَبِيًّا مِّنَ الصّٰلِحِيْنَ٣٩
Fanādathul-malā'ikatu wa huwa qā'imuy yuṣallī fil-miḥrāb(i), annallāha yubasysyiruka biyaḥyā muṣaddiqam bikalimatim minallāhi wa sayyidaw wa ḥaṣūraw wa nabiyyam minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[39]
Terus, malaikat Jibril nyeluk Zakariya, pas iyane arep ngadek ngelakoni sholat ning mihrab (omonge) : Sak temeni Gusti Alloh nyenengaken riko teko kelahiran ( anak lanang riko) yoiku Yahya , seng mbeneraken kalimat 81 (kang teko) teko Gusti Alloh, dadi panutan, nahan awak (teko hawa nafsu) lan dadi nabi kang kelebu panutanne wongwong kang sholeh.
81) Maksute: mbenerno ketekan wong nabi hang didadekno kambi kalimat “Kun”(dadiyo) sing ono apak yaku Nabi Isa a.s.
قَالَ رَبِّ اَنّٰى يَكُوْنُ لِيْ غُلٰمٌ وَّقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَاَتِيْ عَاقِرٌ ۗ قَالَ كَذٰلِكَ اللّٰهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاۤءُ٤٠
Qāla rabbi annā yakūnu lī gulāmuw wa qad balaganīyal-kibaru wamra'atī ‘āqir(un), qāla każālikallāhu yaf‘alu mā yasyā'(u).
[40]
Zakariya ngomong : ‘’He Gusti Alloh, teko endi ceritane sak temenne ison biso duwe anak hale isun wis kadung tuwek kambi rabi isun wong kang mandul, Alloh dawuh : Koyo gediku iku Gusti Alloh ngelakoni opo seng dikarepaken.
قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِّيْٓ اٰيَةً ۗ قَالَ اٰيَتُكَ اَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلٰثَةَ اَيَّامٍ اِلَّا رَمْزًا ۗ وَاذْكُرْ رَّبَّكَ كَثِيْرًا وَّسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْاِبْكَارِ ࣖ٤١
Qāla rabbij‘al lī āyah(tan), qāla āyatuka allā tukalliman-nāsa ṡalāṡata ayyāmin illā ramzā(n), ważkur rabbaka kaṡīraw wa sabbiḥ bil-‘asyiyyi wal-ibkār(i).
[41]
Zakaria ngomong : Wenono isun tondo (kadung rabi isun meteng ), Gusti Alloh dawuh : Kanggo riko tandane, riko seng oleh ngomong kambi menungso telung dino, kejobo kanggo isyarat lan sebutaken arane pengeran riko sak wakeh akehe lan tasbih o neng waktu bengi lan isuk.
وَاِذْ قَالَتِ الْمَلٰۤىِٕكَةُ يٰمَرْيَمُ اِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰىكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفٰىكِ عَلٰى نِسَاۤءِ الْعٰلَمِيْنَ٤٢
Wa iż qālatil-malā'ikatu yā maryama innallāhaṣṭafāki wa ṭahharaki waṣṭafāki ‘alā nisā'il-‘ālamīn(a).
[42]
Lan ilingo pas malaikat Jibril ngomong : He Maryam saktemen Alloh wes meleh riko, nyucikaen siro lan ngelebihaken siro neng nduwure kabeh wong wado-wadon neng alam dunyo (kang sak wayah kambi siro).
يٰمَرْيَمُ اقْنُتِيْ لِرَبِّكِ وَاسْجُدِيْ وَارْكَعِيْ مَعَ الرّٰكِعِيْنَ٤٣
Yā maryamuqnutī lirabbiki wasjudī warka‘ī ma‘ar-rāki‘īn(a).
[43]
He Maryam ta’ato siro neng pengeran iro, sujudo lan rukok’o kambi wong wong kang rukuk
ذٰلِكَ مِنْ اَنْۢبَاۤءِ الْغَيْبِ نُوْحِيْهِ اِلَيْكَ ۗوَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ اِذْ يُلْقُوْنَ اَقْلَامَهُمْ اَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَۖ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ اِذْ يَخْتَصِمُوْنَ٤٤
Żālika min ambā'il-gaibi nūḥīhi ilaik(a), wa mā kunta ladaihim iż yulqūna aqlāmahum ayyuhum yakfulu maryam(a), wa mā kunta ladaihim iż yakhtaṣimūn(a).
[44]
Hang gedigu iku separuh teko kabar kabar goib hang didunaken nang siro (he Muhammad), padahal siro heng hadir kambi ikau, pas wong-wong akeh ngelepasaen anak panah (dienggo ngundi) sopo neng antarane wong-wong ikau hang bakal ngerumat Maryam. Lan siro (Muhammad) seng hadir neng sanding wong-wong ikau ono poropadu.
اِذْ قَالَتِ الْمَلٰۤىِٕكَةُ يٰمَرْيَمُ اِنَّ اللّٰهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُۖ اسْمُهُ الْمَسِيْحُ عِيْسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيْهًا فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِيْنَۙ٤٥
Iż qālatil-malā'ikatu yā maryama innallāha yubasysyiruki bikalimatim minhusmuhul-masīḥu ‘īsabnu maryama wajīhan fid-dun-yā wal-ākhirati wa minal-muqarrabīn(a).
[45]
(Engeto) pas malaikat ngomong:”Hei Maryam, saktemene Alloh nyenengaken siro (nganggo kelahiran anak lanang hang digawe) nganggo kalimat (hang teko) dining iyane (Alloh) arane Al Masih Isa putrane Maryam,uwong wong kang dadi pengarep ning dunyo lan ning akhirat lan kelebu wong-wong hang di parekaen (nyang Alloh).
وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِى الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَّمِنَ الصّٰلِحِيْنَ٤٦
Wa yukallimun nāsa fil-mahdi wa kahlaw wa minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[46]
Lan iyane (Isa) ngomongi ning wong jero buaian lan wayae wis gedi lan iyane kelebu antaran wong-wong hang saleh.
قَالَتْ رَبِّ اَنّٰى يَكُوْنُ لِيْ وَلَدٌ وَّلَمْ يَمْسَسْنِيْ بَشَرٌ ۗ قَالَ كَذٰلِكِ اللّٰهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاۤءُ ۗاِذَا قَضٰٓى اَمْرًا فَاِنَّمَا يَقُوْلُ لَهٗ كُنْ فَيَكُوْنُ٤٧
Qālat rabbi annā yakūnu lī waladuw wa lam yamsasnī basyar(un), qāla każālikillāhu yakhluqu mā yasyā'(u), iżā qaḍā amran fa'innamā yaqūlu lahū kun fayakūn(u).
[47]
Maryam ngomong:”duh pangeran kulo, aju kelendi kulo nduwe anak, padahal kulo durung tau disemplok wong lanang masio sepisan”. Alloh dawuh (lewat perantaran Jibril): “Gedigulah Alloh gawe paran hang dikarepaken. Kadung Alloh arep netepaken perkoro maka Alloh cukup ngomong ning de’e “dadio” langsung dadilah de’e.
وَيُعَلِّمُهُ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرٰىةَ وَالْاِنْجِيْلَۚ٤٨
Wa ya‘allimuhul-kitāba wal-ḥikmata wat-taurāta wal-injīl(a).
[48]
Lan Alloh arepe ngajar ning de’e (Isa) AlKitab, hikmah, Taurot, lan Injil.
وَرَسُوْلًا اِلٰى بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ ەۙ اَنِّيْ قَدْ جِئْتُكُمْ بِاٰيَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْ ۙاَنِّيْٓ اَخْلُقُ لَكُمْ مِّنَ الطِّيْنِ كَهَيْـَٔةِ الطَّيْرِ فَاَنْفُخُ فِيْهِ فَيَكُوْنُ طَيْرًاۢ بِاِذْنِ اللّٰهِ ۚوَاُبْرِئُ الْاَكْمَهَ وَالْاَبْرَصَ وَاُحْيِ الْمَوْتٰى بِاِذْنِ اللّٰهِ ۚوَاُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُوْنَ وَمَا تَدَّخِرُوْنَ ۙفِيْ بُيُوْتِكُمْ ۗاِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيَةً لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَۚ٤٩
Wa rasūlan ilā banī isrā'īl(a), annī qad ji'tukum bi'āyatim mir rabbikum, annī akhluqu lakum minaṭ-ṭīni kahai'atiṭ-ṭairi fa'anfukhu fihi fayakūnu ṭairam bi'iżnillāh(i), wa ubarri'ul-akmaha wal-abraṣa wa uḥyil-mautā bi'iżnillāh(i), wa unabbi'ukum bimā ta'kulūna wa mā taddakhirūna fī buyūtikum, inna fī żālika la'āyatal lakum in kuntum mu'minīn(a).
[49]
Lan (minongko) dadi Rasul nyang Bani Isroil (hang ngomong neng wong-wong mau) : “Saktemene isun wes teko ning riko gowo suwiji tondo (mukjizat) teko pangeran irok, yaiku isun nggawe kanggo siro-siro songko lemah bentuke manuk, mariku sun semprong lan dadi manuk oleh ijine Alloh lan isun marasaken wong loro picek asal lan belang asal. Lan ison biso nguripaen wong mati nganggo ijine Alloh, lan isun kabaraen paran hang siro pangan lan paran hang ono ning omah hiro. Saktemene iku kabeh tondo (keaslian kerasulan isun) kanggo siro, yen siro bener-bener iman”.
وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرٰىةِ وَلِاُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِيْ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِاٰيَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْۗ فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِيْعُوْنِ٥٠
Wa muṣaddiqal limā baina yadayya minat-taurāti wa li'uḥilla lakum ba‘ḍal-lażī ḥurrima ‘alaikum wa ji'tukum bi'āyatim mir rabbikum, fattaqullāha wa aṭī‘ūn(i).
[50]
Lan (isun teko nyangiro) mbeneraken Taurot kang teko sedurunge isun, lan kanggo ngehalalaken kanggoiro sebagian kang uwes diharamaen kanggoiro, lan isun teko nyang siro kambi nggowo suwiji tondo (mukjizat) teko pengeran iro. Kerano iku takwao nyang Alloh lan taato nyang isun.
اِنَّ اللّٰهَ رَبِّيْ وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوْهُ ۗهٰذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيْمٌ٥١
Innallāha rabbī wa rabbukum fa‘budūh(u), hāżā ṣirāṭum mustaqīm(un).
[51]
Sebenere Alloh, pengeran isun lan pengeran iro kabeh. Kerano iku sembahen yane. Ikilah dalan kang kenceng.
۞ فَلَمَّآ اَحَسَّ عِيْسٰى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قَالَ مَنْ اَنْصَارِيْٓ اِلَى اللّٰهِ ۗ قَالَ الْحَوَارِيُّوْنَ نَحْنُ اَنْصَارُ اللّٰهِ ۚ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ ۚ وَاشْهَدْ بِاَنَّا مُسْلِمُوْنَ٥٢
Falammā aḥassa ‘īsā minhumul-kufra qāla man anṣārī ilallāh(i), qālal-ḥawāriyyūna naḥnu anṣārullāh(i), āmannā billāh(i), wasyhad bi'annā muslimūn(a).
[52]
Mangkane tetkolone Isa weruh nyang ingkarane teko wong akeh (Bani Isroil) mongko Isa ngomong : ‘Sopo kang arepe dadi penulung-penulung isun kanggo (njejekaen agama) Alloh?’ Golongane hawariyyin (konco-konco setio) njawab: ‘kito penulung-penulung (agomo) Alloh. Kito ndue iman nyang Alloh, lan nyaksekno kadong sebenere kito iki uwong-uwong kang nyerahaen awak.
رَبَّنَآ اٰمَنَّا بِمَآ اَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُوْلَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشّٰهِدِيْنَ٥٣
Rabbanā āmannā bimā anzalta wattaba‘nar-rasūla faktubnā ma‘asy-syāhidīn(a).
[53]
He pengeran kito, kito wes ndue iman kanggo paran kang uwes riko dunaken lan kang uwes kito peloni rasul, kerono iku lebokno kito nang njero golongane uwonguwong kang dadi saksi’.
وَمَكَرُوْا وَمَكَرَ اللّٰهُ ۗوَاللّٰهُ خَيْرُ الْمٰكِرِيْنَ ࣖ٥٤
Wa makarū wa makarallāh(u), wallāhu khairul-mākirīn(a).
[54]
Wong-wong kafir iku nggawe reko doyo nang Gusti Alloh. Lan Gusti Alloh bales nipu doyo nang wong-wong iku. Lan Gusti Alloh lah seapik-apikke wong kang gawe tipu daya.
اِذْ قَالَ اللّٰهُ يٰعِيْسٰٓى اِنِّيْ مُتَوَفِّيْكَ وَرَافِعُكَ اِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَجَاعِلُ الَّذِيْنَ اتَّبَعُوْكَ فَوْقَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اِلٰى يَوْمِ الْقِيٰمَةِ ۚ ثُمَّ اِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَاَحْكُمُ بَيْنَكُمْ فِيْمَا كُنْتُمْ فِيْهِ تَخْتَلِفُوْنَ٥٥
Iż qālallāhu yā ‘īsā innī mutawaffīka wa rāfi‘uka ilayya wa muṭahhiruka minal-lażīna kafarū wa jā‘ilul-lażīnattaba‘ūka fauqal-lażīna kafarū ilā yaumil-qiyāmah(ti), ṡumma ilayya marji‘ukum fa aḥkumu bainakum fīmā kuntum fīhi takhtalifūn(a).
[55]
(Ilingno) waktune Gusti Alloh dawuh: “Hey Isa saktemene isun arep nyampekno riko neng akher ajale kambi ngangkat riko neng isun serta bersihakaen riko teko wongwong kang kafir, kambi dadikaken wongwong kang milu riko neng duwure wongwong kang kafir. Sampek dino kiamat. Sak teruse mong neng isun riko balik. Terus isun mutusaken neng antarane riko perkoroperkoro kang riko poropadu antarane riko kabeh.
فَاَمَّا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فَاُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيْدًا فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِۖ وَمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِيْنَ٥٦
Fa ammal-lażīna kafarū fa u‘ażżibuhum ‘ażāban syadīdan fid-dun-yā wal-ākhirah(ti), wa mā lahum min nāṣirīn(a).
[56]
Anapun wong-wong kafir arep isun sekso kambi sekso kang abot ning dunnyo lan akhirat, lan wong-wong mau heng ono kang.
وَاَمَّا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ فَيُوَفِّيْهِمْ اُجُوْرَهُمْ ۗ وَاللّٰهُ لَا يُحِبُّ الظّٰلِمِيْنَ٥٧
Wa ammal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti fa yuwaffīhim ujūrahum, wallāhu lā yuḥibbuẓ-ẓālimīn(a).
[57]
Anapun wong-wong hang iman kambi ngelakoni amal kang saleh, Gusti Alloh bakal nguweni ganjarane ring wong-wong iku. Lan Gusti Alloh seng demen wong-wong hang dzolim.
ذٰلِكَ نَتْلُوْهُ عَلَيْكَ مِنَ الْاٰيٰتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيْمِ٥٨
Żālika natlūhu ‘alaika minal-āyāti waż-żikril-ḥakīm(i).
[58]
Yo gedigu iku (cerito ‘Isa), sun ngewocokaken nyang riko rupo bukti-bukti (kerasulane) kambi (mocokaken) Al-Qur’an hang akeh hikmahe.
اِنَّ مَثَلَ عِيْسٰى عِنْدَ اللّٰهِ كَمَثَلِ اٰدَمَ ۗ خَلَقَهٗ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهٗ كُنْ فَيَكُوْنُ٥٩
Inna maṡala ‘īsā ‘indallāhi kamaṡali ādam(a), khalaqahū min turābin ṡumma qāla lahū kun fayakūn(u).
[59]
Saktemene perumpamaan (gawe) Isa ring miturut Gusti Alloh, yoiku koyo (gawe) Adam. Gusti Alloh gawe Adam teko lemah terus Gusti Alloh dawuh ring iyane : “Dadio” (uwong/menungso), mongko nuli dadi menungso.
اَلْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ فَلَا تَكُنْ مِّنَ الْمُمْتَرِيْنَ٦٠
Al-ḥaqqu mir rabbika falā takum minal-mumtarīn(a).
[60]
(Paran-paran hang mari ingsun ceritakaen iku), ikulah perkoro kang bener, hang teko pengeran riko, mergone iku ojo riko kelebu wong-wong hang ragu-ragu.
فَمَنْ حَاۤجَّكَ فِيْهِ مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ اَبْنَاۤءَنَا وَاَبْنَاۤءَكُمْ وَنِسَاۤءَنَا وَنِسَاۤءَكُمْ وَاَنْفُسَنَا وَاَنْفُسَكُمْۗ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَّعْنَتَ اللّٰهِ عَلَى الْكٰذِبِيْنَ٦١
Faman ḥājjaka fīhi mim ba‘di mā jā'aka minal-‘ilmi faqul ta‘ālau nad‘u abnā'anā wa abnā'akum wa nisā'anā wa nisā'akum wa anfusanā wa anfusakum, ṡumma nabtahil fanaj‘al la‘natallāhi ‘alal-kāżibīn(a).
[61]
Sopo baen hang mbantah siro tentang Isa sakwise tekone kaweroh (hang ngeyakinaken riko) nang siro, mongko ngomongo siro : merinio siro kabeh nyeluko anak-anake kito lan anak-anake riko, rabirabi ingsun kambi rabi-rabine awak riko, terus ayo ison gawe mubahalah ring Gusti Alloh kambi ingsun njaluk supoyo la’nate Gusti Alloh diwekno ring wong-wong hang goroh.
اِنَّ هٰذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ ۚ وَمَا مِنْ اِلٰهٍ اِلَّا اللّٰهُ ۗوَاِنَّ اللّٰهَ لَهُوَ الْعَزِيْزُ الْحَكِيْمُ٦٢
Inna hāżā lahuwal-qaṣaṣul-ḥaqq(u), wa mā min ilāhin illallāh(u), wa innallāha lahuwal-‘azīzul-ḥakīm(u).
[62]
Saktemene iki yoiku cerito hang bener kambi seng ono pangeran (hang duwe hak disembah) sakliyane Gusti Alloh, kambi saktemene Gusti Alloh, iku hang Moho Perkoso lagi Moho Bijaksana.
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِالْمُفْسِدِيْنَ ࣖ٦٣
Fa in tawallau fa innallāha ‘alīmum bil-mufsidīn(a).
[63]
Terus kadung wong-wong iku mengo (teko kabeneran) mongko dadi saktemene Gusti Alloh Maha Mengetahui wong-wong hang nggawe ngerusak.
قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ تَعَالَوْا اِلٰى كَلِمَةٍ سَوَاۤءٍۢ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ اَلَّا نَعْبُدَ اِلَّا اللّٰهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهٖ شَيْـًٔا وَّلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا اَرْبَابًا مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ ۗ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُوْلُوا اشْهَدُوْا بِاَنَّا مُسْلِمُوْنَ٦٤
Qul yā ahlal-kitābi ta‘ālau ilā kalimatin sawā'im bainanā wa bainakum allā na‘buda illallāha wa lā nusyrika bihī syai'aw wa lā yattakhiża ba‘ḍunā ba‘ḍan arbābam min dūnillāh(i), fa in tawallau fa qūlusyhadū bi'annā muslimūn(a).
[64]
Ngomongo: “He Ahli Kitab, ayo (podo gandolan) neng njerone kalimat kang jejek ring antarane kito. Ojo sampek kito nyembah sakliyane Alloh. Ojo sampek kito nyekutoaken Alloh nang suwiji-wiji. Lan ojo sampek kito gawe sebagian kito nong sebagian lione piro-piro pengeran sakliyane Alloh. Mongko kadung wong-wong akeh mau menggos mongko ngomongo siro kabeh : saksenono saktemene kito yoiku wong-wong kang pasrah (nyang Alloh).
يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تُحَاۤجُّوْنَ فِيْٓ اِبْرٰهِيْمَ وَمَآ اُنْزِلَتِ التَّوْرٰىةُ وَالْاِنْجِيْلُ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِهٖۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ٦٥
Yā ahlal-kitābi lima tuḥājjūna fī ibrāhīma wa mā unzilatit-taurātu wal-injīlu illā mim ba‘dih(ī), afalā ta‘qilūn(a).
[65]
He Ahli Kitab, apuwo riko mbantah nang perkorone Ibrohim, padahal Taurot kambi Injil sing didunaken sakliyane marine Ibrohim. Opo riko sing mikir?
هٰٓاَنْتُمْ هٰٓؤُلَاۤءِ حَاجَجْتُمْ فِيْمَا لَكُمْ بِهٖ عِلْمٌ فَلِمَ تُحَاۤجُّوْنَ فِيْمَا لَيْسَ لَكُمْ بِهٖ عِلْمٌ ۗ وَاللّٰهُ يَعْلَمُ وَاَنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ٦٦
Hā antum hā'ulā'i ḥājajtum fīmā lakum bihī ‘ilmun falima tuḥājjūna fīmā laisa lakum bihī ‘ilm(un), wallāhu ya‘lamu wa antum lā ta‘lamūn(a).
[66]
Koyo gedigu iku, riko iki sakwajare ngebantah antaran perkoro hang riko weruhi, dadi apuwo riko ngebantah antaran perkoro hang seng riko weruhi? Gusti Alloh ngeweruhi sedang riko sing ngeweruhi.
مَاكَانَ اِبْرٰهِيْمُ يَهُوْدِيًّا وَّلَا نَصْرَانِيًّا وَّلٰكِنْ كَانَ حَنِيْفًا مُّسْلِمًاۗ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ٦٧
Wa mā kāna ibrāhīmu yahūdiyyaw wa lā naṣrāniyyaw wa lākin kāna ḥanīfam muslimā(n), wa mā kāna minal-musyrikīn(a).
[67]
Ibrohim duduk uwong Yahudi kambi duduk pisan wong Nasrani, tapi iyane (Ibrohim) yoiku uwong kang lurus lan nyerahaken awake nang Gusti Alloh. kambi sepisanpisan duduk Ibrohim kelebon kumpulane uwong-uwong Musyrik.
اِنَّ اَوْلَى النَّاسِ بِاِبْرٰهِيْمَ لَلَّذِيْنَ اتَّبَعُوْهُ وَهٰذَا النَّبِيُّ وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ۗ وَاللّٰهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِيْنَ٦٨
Inna aulan-nāsi bi'ibrāhīma lal-lażīnattaba‘ūhu wa hāżan-nabiyyu wal-lażīna āmanū, wallāhu waliyyul-mu'minīn(a).
[68]
Sakbenere uwong hang paling parek kambi Ibrohim yoiku uwong-uwong hang ngetutaken kambi Nabi iki (Muhammad), kambi uwong-uwong hang iman nang Muhammad. Lan Gusti Alloh iku hang ngelindungi kabeh uwong-uwong hang iman.
وَدَّتْ طَّاۤىِٕفَةٌ مِّنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَوْ يُضِلُّوْنَكُمْۗ وَمَا يُضِلُّوْنَ اِلَّآ اَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُوْنَ٦٩
Waddaṭ-ṭā'ifatum min ahlil-kitābi lau yuḍillūnakum, wa mā yuḍillūna illā anfusahum wa mā yasy‘urūn(a).
[69]
Golongane wong Ahli Kitab kepengen nyasaraken riko, lan wong-wong iku sing nyasaraken siro kabeh taping nyang awake dewek, lan riko kabeh heng sadar.
يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَاَنْتُمْ تَشْهَدُوْنَ٧٠
Yā ahlal-kitābi lima takfurūna bi'āyātillāhi wa antum tasyhadūn(a).
[70]
He Ahli Kitab, apuwo riko ngelanggar ayat-ayate Alloh 82 , hale riko kabeh weruh (sakbenere).
82) Yoiku: ayat-ayat Alloh dimudunno nyang Kanjeng Nabi Muhammad SAW.
يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَلْبِسُوْنَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوْنَ الْحَقَّ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ࣖ٧١
Yā ahlal-kitābi lima talbisūnal-ḥaqqa bil-bāṭili wa taktumūnal-ḥaqqa wa antum ta‘lamūn.
[71]
He Ahli Kitab, apuwo riko nyampuraken kang bener kambi kang salah, 83 lan nyengidaken perkoro bener, 84 masio riko weruh?
83) Yoiku: nutupi firman-firman Alloh hang termaktub ning njero Taurot lan Injil kambi ucapan-ucapan hang digawe-gawe riko kabeh (Ahli Kitab) dewek.
84) Karepe : sakbenere kelawan kenabian Muhammad SAW. hang keucap ning njero Taurot lan Injil.
وَقَالَتْ طَّاۤىِٕفَةٌ مِّنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ اٰمِنُوْا بِالَّذِيْٓ اُنْزِلَ عَلَى الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُوْٓا اٰخِرَهٗ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُوْنَۚ٧٢
Wa qālaṭ-ṭā'ifatum min ahlil-kitābi āminū bil-lażī unzila ‘alal-lażīna āmanū wajhan-nahāri wakfurū ākhirahū la‘allahum yarji‘ūn(a).
[72]
Golongan (liyo) teko Ahli Kitab ngucap : “Imano siro kabeh kelawan perkoro kang diturunaken marang wong-wong kang iman ingdalem tengahe raino. Lan ngupurono siro kabeh ingdalem akhire raino, nawi-nawi iyane kabeh podo balik (nyang kekafiran).
وَلَا تُؤْمِنُوْٓا اِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِيْنَكُمْ ۗ قُلْ اِنَّ الْهُدٰى هُدَى اللّٰهِ ۙ اَنْ يُّؤْتٰىٓ اَحَدٌ مِّثْلَ مَآ اُوْتِيْتُمْ اَوْ يُحَاۤجُّوْكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ ۗ قُلْ اِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللّٰهِ ۚ يُؤْتِيْهِ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِيْمٌ ۚ٧٣
Wa lā tu'minū illā liman tabi‘a dīnakum, qul innal-hudā hudallāh(i), ay yu'tā aḥadum miṡla mā ūtītum au yuḥājjūkum ‘inda rabbikum, qul innal-faḍla biyadillāh(i), yu'tīhi may yasyā'(u), wallāhu wāsi‘un ‘alīm(un).
[73]
Lan ojo riko percoyo kejobo ring wong hang milu agomone Alloh. 85 Ngucapo, “Saktemene pituduh (hang kudu dianut) yoiku pituduhe Alloh, lan (ojo riko percoyo) saktemene arep diwakaken nyang wong suwiji koyo hang diwakaken nyang riko, lan (ojo riko percoyo) saktemene iyane kabeh ngalahaken hujjah riko ning sandinge pengeran riko”. Ngucapo: “Saktemene karunia iku ning kekuasaane Alloh, Alloh nguweni karuniane ning sopo hang dikarepi, lan Alloh Moho jembar (karuniane) lan Moho Ngerteni”.
85) Nyang uwong-uwong hang milu agomo riko maksude : nyang uwong hang seagomo kambi riko (Yahudi/ Nasrani) supoyo riko kabeh sing dadi melebu Islam utowo nyang uwong-uwong Islam hang teko ning agomo riko supoyo goncang iman riko kabeh lan balik nyang kekafiran.
يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗوَاللّٰهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيْمِ٧٤
Yakhtaṣṣu biraḥmatihī may yasyā'(u), wallāhu żul-faḍlil-‘aẓīm(i).
[74]
Gusti Alloh nentokaken rahmate (kenabian) di enggo sopo kang sikarepaken lan Gusti Alloh duwe karunia hang gedi.
۞ وَمِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ مَنْ اِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطَارٍ يُّؤَدِّهٖٓ اِلَيْكَۚ وَمِنْهُمْ مَّنْ اِنْ تَأْمَنْهُ بِدِيْنَارٍ لَّا يُؤَدِّهٖٓ اِلَيْكَ اِلَّا مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَاۤىِٕمًا ۗ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَالُوْا لَيْسَ عَلَيْنَا فِى الْاُمِّيّٖنَ سَبِيْلٌۚ وَيَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ٧٥
Wa min ahlil-kitābi man in ta'manhu bi qinṭārin yu'addīhi ilaik(a), wa minhum man in ta'manhu bidīnāril lā yu'addīhi ilaika illā mā dumta ‘alaihi qā'imā(n), żālika bi'annahum qālū laisa ‘alainā fil-ummiyyīna sabīl(un), wa yaqūlūna ‘alallāhil-każiba wa hum ya‘lamūn(a).
[75]
Ning antarane Ahli Kitab ono wong kang umpomo riko mercoyokaken kanggone harta kang akeh dibalekaken nyang riko, lan ning antarane wong kabeh ono wong kang kadong riko mercayakaken kanggone siji dinar sing dibalekaen ning riko. kecobo kadong riko mesti nagihi kang koyo gediku iku iku goro-goro wong kabeh ngomong “ heng ana doso kanggo kito kabeh kanggo uwong-uwong ummi (buta huruf) lan wong kabeh ngomong goro ning Gusti Alloh, hale wong kabeh iku podo weruh.
بَلٰى مَنْ اَوْفٰى بِعَهْدِهٖ وَاتَّقٰى فَاِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِيْنَ٧٦
Balā man aufā bi‘ahdihī wattaqā fa innallāha yuḥibbul-muttaqīn(a).
[76]
(Using koyo gediku) sak benere sopo kang nepati janji (kang digawe) lan podo taqwa mongko sakbenere Gusti Alloh demen nyang uwong kang duwe takwa.
اِنَّ الَّذِيْنَ يَشْتَرُوْنَ بِعَهْدِ اللّٰهِ وَاَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيْلًا اُولٰۤىِٕكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فِى الْاٰخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللّٰهُ وَلَا يَنْظُرُ اِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيْهِمْ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ٧٧
Innal-lażīna yasytarūna bi‘ahdillāhi wa aimānihim ṡamanan qalīlan ulā'ika lā khalāqa lahum fil-ākhirati wa lā yukallimuhumullāhu wa lā yanẓuru ilaihim yaumal-qiyāmati wa lā yuzakkīhim, wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[77]
Sakbenere uwong kang ngoperaen (ngedol) janjine (kambi) Gusti Alloh lan sumpahsumpahe wong kabeh kelawan bondo kang sitik, wong kabeh iku heng oleh jatah-jatah (ganjaran) ning dino akhir. Lan Gusti Alloh sing bakal ngejak ngomong kambi wong iku kabeh, lan sing (pisan) bakal nyucikaken wong iku kabeh ing dino kiyamat. Kanggo wong kabeh iku azab kang perih.
وَاِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيْقًا يَّلْوٗنَ اَلْسِنَتَهُمْ بِالْكِتٰبِ لِتَحْسَبُوْهُ مِنَ الْكِتٰبِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتٰبِۚ وَيَقُوْلُوْنَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۚ وَيَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ٧٨
Wa inna minhum lafarīqay yalwūna alsinatahum bil-kitābi litaḥsabūhu minal-kitābi wa mā huwa minal-kitāb(i), wa yaqūlūna huwa min ‘indillāhi wa mā huwa min ‘indillāh(i), wa yaqūlūna ‘alallāhil-każiba wa hum ya‘lamūn(a).
[78]
Lan saktemene ning antarane wong kabeh ono segolongan kang muter-mutereraken ilate moco Al-Kitab mane riko nyongko kang diwoco iku isine Al-Kitab padahal yane heng teko Al-Kitab. Lan wong-wong mau ngomong: “Yane (kang diwoco iki teko) sandinge Gusti Alloh. Lan wong kabeh iku ngomong ngapus kambi Gusti Alloh hale wong kabeh iku weroh.
مَا كَانَ لِبَشَرٍ اَنْ يُّؤْتِيَهُ اللّٰهُ الْكِتٰبَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُوْلَ لِلنَّاسِ كُوْنُوْا عِبَادًا لِّيْ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلٰكِنْ كُوْنُوْا رَبَّانِيّٖنَ بِمَا كُنْتُمْ تُعَلِّمُوْنَ الْكِتٰبَ وَبِمَا كُنْتُمْ تَدْرُسُوْنَ ۙ٧٩
Mā kāna libasyarin ay yu'tiyahullāhul-kitāba wal-ḥukma wan-nubuwwata ṡumma yaqūla lin-nāsi kūnū ‘ibādal lī min dūnillāhi wa lākin kūnū rabbāniyyīna bimā kuntum tu‘allimūnal-kitāba wa bimā kuntum tadrusūn(a).
[79]
Sing keneng kanggo wong hang diweni kitab teko Alloh, hikmah lan kenabian terus yane ngomong nang menungso: Dadio riko nyembah isun ojo nyembah Alloh. Tapi (riko kabeh ngomongo) : dadio riko ngabdingabdi nang Alloh, sebab barang hang siro ajaraken songko kitab, lan hang riko pelajari.
وَلَا يَأْمُرَكُمْ اَنْ تَتَّخِذُوا الْمَلٰۤىِٕكَةَ وَالنَّبِيّٖنَ اَرْبَابًا ۗ اَيَأْمُرُكُمْ بِالْكُفْرِ بَعْدَ اِذْ اَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ ࣖ٨٠
Wa lā ya'murakum an tattakhiżul-malā'ikata wan-nabiyyīna arbābā(n), aya'murukum bil-kufri ba‘da iż antum muslimūn(a).
[80]
Lan (sing wajar pisan kanggo wong-wong mau kabeh) ngongkon riko dadekno malaikat lan poro nabi dadi pengeran. Paran tah (pantes) iyane ngongkon riko ngelakoni kufur ning waktu riko wis (milu agama) Islam?
وَاِذْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ النَّبِيّٖنَ لَمَآ اٰتَيْتُكُمْ مِّنْ كِتٰبٍ وَّحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاۤءَكُمْ رَسُوْلٌ مُّصَدِّقٌ لِّمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهٖ وَلَتَنْصُرُنَّهٗ ۗ قَالَ ءَاَقْرَرْتُمْ وَاَخَذْتُمْ عَلٰى ذٰلِكُمْ اِصْرِيْ ۗ قَالُوْٓا اَقْرَرْنَا ۗ قَالَ فَاشْهَدُوْا وَاَنَا۠ مَعَكُمْ مِّنَ الشّٰهِدِيْنَ٨١
Wa iż akhażallāhu mīṡāqan-nabiyyīna lamā ātaitukum min kitābiw wa ḥikmatin ṡumma jā'akum rasūlum muṣaddiqul limā ma‘akum latu'minunna bihī wa latanṣurunnah(ū), qāla a'aqrartum wa akhażtum ‘alā żālikum iṣrī, qālū aqrarnā, qāla fasyhadū wa ana ma‘akum minasy-syāhidīn(a).
[81]
Lan (ilinggo), waktune Gusti Alloh njuwut janjiane teko poro nabi. Saktemene, opo baien hang Isun (Alloh) wyakno nang riko wujute kitab lan hikmah, sakteruse teko nang riko uwong Rosul hang beneraken paran hang ono ning riko, pasti riko arep temenenan iman nang iyane maring Gusti Alloh) lan nulungi iyane. Gusti Alloh dawuh: “opotah riko ngakoni lan nerimo janji Isun nang paran hang gedigu iku?” Uwong-uwong iku jawab : “Isun kabeh ngakoni”. Gusti Alloh dawuh: “Kadung gedigu saksenono (he poro nabi) yen Isun dadi saksi (pisan) marang riko kabeh”.
فَمَنْ تَوَلّٰى بَعْدَ ذٰلِكَ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ٨٢
Faman tawallā ba‘da żālika fa ulā'ika humul-fāsiqūn(a).
[82]
Sopo byaen hang melengos sakmarine iku, moko wong akeh iku mau wong-wong hang fasik. 86
86) Fasik yaiku wong hang sing ngubris perintahe Gusti Alloh
اَفَغَيْرَ دِيْنِ اللّٰهِ يَبْغُوْنَ وَلَهٗ ٓ اَسْلَمَ مَنْ فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ طَوْعًا وَّكَرْهًا وَّاِلَيْهِ يُرْجَعُوْنَ٨٣
Afagaira dīnillāhi yabgūna wa lahū aslama man fis-samāwāti wal-arḍi ṭau‘aw wa ilaihi yurja‘ūn(a).
[83]
Moko opotoh wong akeh ngolek agomo sak liyane agomone Gusti Alloh, padahal nang Gusti Alloh pasrah byaein sekabeane paran hang ono ning langit lan ning bumi hang kelawan demen utowo kepaksan. Lan mung nang Gusti Alloh bayein wong akeh dibalekaen.
قُلْ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ وَمَآ اُنْزِلَ عَلَيْنَا وَمَآ اُنْزِلَ عَلٰٓى اِبْرٰهِيْمَ وَاِسْمٰعِيْلَ وَاِسْحٰقَ وَيَعْقُوْبَ وَالْاَسْبَاطِ وَمَآ اُوْتِيَ مُوْسٰى وَعِيْسٰى وَالنَّبِيُّوْنَ مِنْ رَّبِّهِمْۖ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِّنْهُمْۖ وَنَحْنُ لَهٗ مُسْلِمُوْنَ٨٤
Qul āmannā billāhi wa mā unzila ‘alainā wa mā unzila ‘alā ibrāhīma wa ismā‘īla wa isḥāqa wa ya‘qūba wal-asbāṭi wa mā ūtiya mūsā wa ‘īsā wan-nabiyyūna mir rabbihim, lā nufarriqu baina aḥadim minhum, wa naḥnu lahū muslimūn(a).
[84]
Ngomongno (Muhammad): “Isun duwe iman nang Gusti Alloh lan nang paran hang didunnaken nag Ibrohim, Isma’il, Ishaq, Ya’qub lan anak-anake, lan paran kang diwakno nang Musa, Isa lan poro nabi teko pengerane wong iku kabeh, Isun sing mbedak-mbedakaen ning wong siji baen ning antarane wong akeh mau. Lan mong nang Gusti Alloh Isun kabeh nyerahaen awak isun”.
وَمَنْ يَّبْتَغِ غَيْرَ الْاِسْلَامِ دِيْنًا فَلَنْ يُّقْبَلَ مِنْهُۚ وَهُوَ فِى الْاٰخِرَةِ مِنَ الْخٰسِرِيْنَ٨٥
Wa may yabtagi gairal-islāmi dīnan falay yuqbala minh(u), wa huwa fil-ākhirati minal khāsirīn(a).
[85]
Sopo wonge kang ngolek agama sakliyane agomo Islam, moko pisan-pisan sing kiro diterimo (agomo iku) lan nang akherat termasuk wong-wong hang rugi.
كَيْفَ يَهْدِى اللّٰهُ قَوْمًا كَفَرُوْا بَعْدَ اِيْمَانِهِمْ وَشَهِدُوْٓا اَنَّ الرَّسُوْلَ حَقٌّ وَّجَاۤءَهُمُ الْبَيِّنٰتُ ۗ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّٰلِمِيْنَ٨٦
Kaifa yahdillāhu qauman kafarū ba‘da īmānihim wa syahidū annar-rasūla ḥaqquw wa jā'ahumul-bayyināt(u), wallāhu lā yahdil-qaumaẓ-ẓālimīn(a).
[86]
Kelendi Gusti Alloh arep nguweni dalan marang kaum hang kafir sakmarine duwe iman, lan wong akeh ngakoni saktemene Rasul iku (Muhammad) bener-bener rasul, lan bukti-buktine wis teko nang wong akeh? Gusti Alloh sing nduduhi nang wong-wong kang dholim.
اُولٰۤىِٕكَ جَزَاۤؤُهُمْ اَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّٰهِ وَالْمَلٰۤىِٕكَةِ وَالنَّاسِ اَجْمَعِيْنَۙ٨٧
Ulā'ika jazā'uhum anna ‘alaihim la‘natallāhi wal-malā'ikati wan-nāsi ajma‘īn(a).
[87]
Wong-wong kabeh iku, balesane yaiku Saktemene laknate Gusti Alloh ditemblukaen nang wong akeh, (iku kabeh mau) laknat poro malaikat lan menungso sekabehane.
خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۚ لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُوْنَۙ٨٨
Khālidīna fihā, lā yukhaffafu ‘anhumul-‘ażābu wa lā hum yunẓarūn(a).
[88]
Wong-wong kabeh iku abadi ning njerone, sing kiro dientengaen sikso teko wong iku kabeh, lan sing (pisan) wong akeh iku di weni semayan.
اِلَّا الَّذِيْنَ تَابُوْا مِنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ وَاَصْلَحُوْاۗ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ٨٩
Illal-lażīna tābū mim ba‘di żālika wa aṣlaḥū, fa'innallāha gafūrur raḥīm(un).
[89]
Kejobo wong-wong hang tobat, sakmarini (kafir) iku lan ngelakoni ke apikan. 87 Kerono saktemene Gusti Alloh Moho nyepuro lan moho welas asih.
87) Ngadakno keapikan artine ngawe penggawean-penggawean hang apik di enggo ngilangno akibat-akibate hang elekn lan kesalahan-kesalahan yang wis dilakoni
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا بَعْدَ اِيْمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُوْا كُفْرًا لَّنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ ۚ وَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الضَّاۤلُّوْنَ٩٠
Innal-lażīna kafarū ba‘da īmānihim ṡummazdādū kufral lan tuqbala taubatuhum, wa ulā'ika humuḍ-ḍāllūn(a).
[90]
Saktemene wong-wong kafir sakmarine duwe iman, terus tambah kekafirane, pisanpisan osing diterimo tobate, lan wong akeh iku mau wong-wong kang podo kepaling.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَمَاتُوْا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَنْ يُّقْبَلَ مِنْ اَحَدِهِمْ مِّلْءُ الْاَرْضِ ذَهَبًا وَّلَوِ افْتَدٰى بِهٖۗ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ وَّمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِيْنَ ࣖ ۔٩١
Innal-lażīna kafarū wa mātū wa hum kuffārun falay yuqbala min aḥadihim mil'ul-arḍi żahabaw wa lawiftadā bih(ī), ulā'ika lahum ‘ażābun alīmuw wa mā lahum min nāṣirīn(a).
[91]
Saktemen wong-wong hang kafir lan mati wong akeh mau ning jeru kekafirane, moko sing kiro diterimo teko wong ning antarane riko akeh masio emas sakebeke bumi, masio riko nebus awake kambi emas (hang akeh) iku. Wong kabeh iku oleh sikso hang perih lan pisan-pisan wong kabeh iku sing oleh pitulunge Gusti Alloh.
لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتّٰى تُنْفِقُوْا مِمَّا تُحِبُّوْنَ ۗوَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ شَيْءٍ فَاِنَّ اللّٰهَ بِهٖ عَلِيْمٌ٩٢
Lan tanālul-birra ḥattā tunfiqū mimmā tuḥibbūn(a), wa mā tunfiqū min syai'in fa innallāha bihī ‘alīm(un).
[92]
Riko seng kiro oleh keapikan,sakdurunge riko menginfakan separuh bondo kang iro demeni,kambi paran baen kang iro infakan,masalah kang iku temen Alloh maha ngweruhi.
۞ كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِّبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ اِلَّا مَا حَرَّمَ اِسْرَاۤءِيْلُ عَلٰى نَفْسِهٖ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرٰىةُ ۗ قُلْ فَأْتُوْا بِالتَّوْرٰىةِ فَاتْلُوْهَآ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٩٣
Kulluṭ-ṭa‘āmi kāna ḥillal libanī isrā'īla illā mā ḥarrama isrā'īlu ‘alā nafsihī min qabli an tunazzalat-taurāh(tu), qul fa'tū bit-taurāti fatlūhā in kuntum ṣādiqīn(a).
[93]
Kabeh panganan iku halal kanggo Bani Isroil, sak liyane panganana kang diharamkan kambi Isroil (Yakub) neng duwure sak durunge Taurot dimudunaken.omongno (Muhammad) dadi gawanen Taurot mari iku wacanen kadung wong-wong kang bener.
فَمَنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ مِنْۢ بَعْدِ ذٰلِكَ فَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ٩٤
Fa maniftarā ‘alallāhil-każiba mim ba‘di żālika fa ulā'ika humuẓ-ẓālimūn(a).
[94]
Moko sopo-sopone wong hang nganaknganakno ngapus ning Gusti Alloh 88 sak wisi iku, moko riko kabeh wong-wong hang dzalim.
88) Ngapus ning Gusti Alloh yaiku kambi ngomong saktemene sedurunge Taurot dimudunaken, Gusti Alloh wis ngaramno piro-piro pangan ning golongane Bani Isroil.
قُلْ صَدَقَ اللّٰهُ ۗ فَاتَّبِعُوْا مِلَّةَ اِبْرٰهِيْمَ حَنِيْفًاۗ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ٩٥
Qul ṣadaqallāh(u), fattabi‘ū millata ibrāhīma ḥanīfā(n), wa mā kāna minal-musyrikīn(a).
[95]
Omongno: “Bener tah (paran hang difirmanno) Gusti Alloh”. Moko miluwo ning agomone Ibrohim yang kenceng. Lan ojo’ tah ndiko termasuk wong-wong hang musyrik.
اِنَّ اَوَّلَ بَيْتٍ وُّضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِيْ بِبَكَّةَ مُبٰرَكًا وَّهُدًى لِّلْعٰلَمِيْنَۚ٩٦
Inna awwala baitiw wuḍi‘a lin-nāsi lal-lażī bibakkata mubārakaw wa hudal lil-‘ālamīn(a).
[96]
Saktemene omah hang mulo-mulo dibangun gawe (panggonan sembahyang) menungso, yoiku baitulloh hang ring Bakkah (Mekkah) hang di barokahi lan dadi pituduh gawe kabeh menungso. 89
89) Ahli Kitab ngomong saktemene umah Ibadah hang pertama dibangun ono ning Baitul Maqdis. Kerono iku Gusti Alloh nyangkal.
فِيْهِ اٰيٰتٌۢ بَيِّنٰتٌ مَّقَامُ اِبْرٰهِيْمَ ەۚ وَمَنْ دَخَلَهٗ كَانَ اٰمِنًا ۗ وَلِلّٰهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ اِلَيْهِ سَبِيْلًا ۗ وَمَنْ كَفَرَ فَاِنَّ اللّٰهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعٰلَمِيْنَ٩٧
Fīhi āyātum bayyinātum maqāmu ibrāhīm(a), wa man dakhalahū kāna āminā(n), wa lillāhi ‘alan-nāsi ḥijjul-baiti manistaṭā‘a ilaihi sabīlā(n), wa man kafara fa innallāha ganiyyun ‘anil-‘ālamīn(a).
[97]
Nang kono ono tondo-tondo hang jelas [nang tengahe maqom] Ibrohim sopo hang ngelakoni [Baitulloh] amano siro lan neng tengahe wajibe menungso ono Alloh ngelakoni wajibe ibadah haji yoiku dinggo wong-wong hang sangggup ngelakokaken merono sopo hang luput teko wajibe haji dadi eruho Alloh iku moho sugih.
قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَاللّٰهُ شَهِيْدٌ عَلٰى مَا تَعْمَلُوْنَ٩٨
Qul yā ahlal-kitābi lima takfurūna bi'āyātillāh(i), wallāhu syahīdun ‘alā mā ta‘malūn(a).
[98]
Ngomongo [Muhammad] wong biso kitab apuo riko luput teko ayat-ayat Alloh padahal Alloh moho ndeleng paren hang siro lakoni.
قُلْ يٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ لِمَ تَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ مَنْ اٰمَنَ تَبْغُوْنَهَا عِوَجًا وَّاَنْتُمْ شُهَدَاۤءُ ۗ وَمَا اللّٰهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ٩٩
Qul yā ahlal-kitābi lima taṣuddūna ‘an sabīlillāhi man āmana tabgūnahā ‘iwajaw wa antum syuhadā'(u), wa mallāhu bigāfilin ‘ammā ta‘malūn(a).
[99]
Ngomongo [Muhammad] nang wong Ahli Kitab apuo siro ngedang-ngedangi wong– wong hang nong dalane Gusti Alloh riko ngakoni dalan Alloh dalan Alloh melengkung padahal? Alloh hang kesel ndeleng paren hang siro lakoni.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ تُطِيْعُوْا فَرِيْقًا مِّنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ يَرُدُّوْكُمْ بَعْدَ اِيْمَانِكُمْ كٰفِرِيْنَ١٠٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanū in tuṭī‘ū farīqam minal-lażīna ūtul-kitāba yaruddūkum ba‘da īmānikum kāfirīn(a).
[100]
He wong-wong hang duwe iman! Kadung riko milui sebagian teko uwong-uwong hang diweni kitab, percoyo wong-wong iku bakalan balikaken iro dadi kapir sak marine wong-wong ikau beriman.
وَكَيْفَ تَكْفُرُوْنَ وَاَنْتُمْ تُتْلٰى عَلَيْكُمْ اٰيٰتُ اللّٰهِ وَفِيْكُمْ رَسُوْلُهٗ ۗ وَمَنْ يَّعْتَصِمْ بِاللّٰهِ فَقَدْ هُدِيَ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ ࣖ١٠١
Wa kaifa takfurūna wa antum tutlā ‘alaikum āyātullāhi wa fīkum rasūluh(ū), wa may ya‘taṣim billāhi faqad hudiya ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[101]
Lan kelendi wong-wong ikau (sampek) dadi kapir, padahal ayat-ayat Alloh diwocokaen nong iro kabeh, lan rasul-Nya (Muhammad) iku ono ning tengah-tengah wong ikau ? Barang sopo hang berpegang teguh nong (agama) Alloh, moko sak tenane iro wis diweni petunjuk nong dalan hang lurus.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ حَقَّ تُقٰىتِهٖ وَلَا تَمُوْتُنَّ اِلَّا وَاَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ١٠٢
Yā ayyuhal-lażīna āmanuttaqullāha ḥaqqa tuqātihī wa lā tamūtunna illā wa antum muslimūn(a).
[102]
“Hei wong-wong hang iman, taqwao siro hang bener-bener taqwa ning Gusti Alloh. Lan ojo mati sakjeroning dadi wong muslim.”
وَاعْتَصِمُوْا بِحَبْلِ اللّٰهِ جَمِيْعًا وَّلَا تَفَرَّقُوْا ۖوَاذْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ كُنْتُمْ اَعْدَاۤءً فَاَلَّفَ بَيْنَ قُلُوْبِكُمْ فَاَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهٖٓ اِخْوَانًاۚ وَكُنْتُمْ عَلٰى شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَاَنْقَذَكُمْ مِّنْهَا ۗ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ اٰيٰتِهٖ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُوْنَ١٠٣
Wa‘taṣimū biḥablillāhi jamī‘aw wa lā tafarraqū, ważkurū ni‘matallāhi ‘alaikum iż kuntum a‘dā'an fa allafa baina qulūbikum fa aṣbaḥtum bi ni‘matihī ikhwānā(n), wa kuntum ‘alā syafā ḥufratim minan-nāri fa anqażakum minhā, każālika yubayyinullāhu lakum āyātihī la‘allakum tahtadūn(a).
[103]
“Lan cekelen hang kuat taline Gusti Alloh (Al-Qur’an panutan Gusti Alloh) lan ojo tukaran, engeto nikmate Gusti Alloh ning siro, bengene iro sering tukaran lan Gusti Alloh ngelunakaken atine siro akhire dadine dulur sakjeroning agomo Alloh. Lan siro neng pinggire neroko, moko Gusti Alloh nyelametaken siro teko neroko. Lan gedigu iku Gusti Alloh nerangaken ayat-ayate(Gusti Alloh)neng siro supoyo siro oleh pituduh.
وَلْتَكُنْ مِّنْكُمْ اُمَّةٌ يَّدْعُوْنَ اِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَاُولٰۤىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ١٠٤
Waltakum minkum ummatuy yad‘ūna ilal-khairi wa ya'murūna bil-ma‘rūfi wa yanhauna ‘anil-munkar(i), wa ulā'ika humul-mufliḥūn(a).
[104]
Lan lakonono neng antarane riko ono sak golongan uwong kang ngongkon neng kebajikan, ngongkon (ngelakoni) kang makruf. Lan uwong-uwong ikau uwong kang nduwe untung.
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ تَفَرَّقُوْا وَاخْتَلَفُوْا مِنْۢ بَعْدِ مَا جَاۤءَهُمُ الْبَيِّنٰتُ ۗ وَاُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌ ۙ١٠٥
Wa lā takūnū kal-lażīna tafarraqū wakhtalafū mim ba‘di mā jā'ahumul-bayyināt(u), wa ulā'ika lahum ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[105]
Lan ojo riko dadi koyo uwong kang pisahpisahan lan nyelisih sakwise sampek neng uwong-uwong penjelasan kang jelas. Lan uwong-uwong iku hang oleh sikso hang abot.
يَّوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوْهٌ وَّتَسْوَدُّ وُجُوْهٌ ۚ فَاَمَّا الَّذِيْنَ اسْوَدَّتْ وُجُوْهُهُمْۗ اَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ اِيْمَانِكُمْ فَذُوْقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُوْنَ١٠٦
Yauma tabyaḍḍu wujūhuw wa taswaddu wujūh(un), fa ammal-lażīnaswaddat wujūhuhum, akafartum ba‘da īmānikum fa żūqul-‘ażāba bimā kuntum takfurūn(a).
[106]
Nong dino kang ono neng jam ikau ono rai kang putih rijig, lan ono maning rai kang cemeng mblenges, Onone uwong uwong kang cemeng mblenges raine (nong uwong uwong iku diomongi): “Apuwo riko kapir sakwise riko percoyo? Kerono iku rasakeno azab kang disebabaken kekapiran riko ikau”
وَاَمَّا الَّذِيْنَ ابْيَضَّتْ وُجُوْهُهُمْ فَفِيْ رَحْمَةِ اللّٰهِ ۗ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ١٠٧
Wa ammal lażīnabyaḍḍat wujūhuhum fafī raḥmatillāh(i), hum fīhā khālidūn(a).
[107]
Onone uwong uwong kang putih rijig raine, mangkane uwong uwong iku ono nang njerone rahmate Gusti Alloh (surgo) uwong uwong iku urip neng njerone.
تِلْكَ اٰيٰتُ اللّٰهِ نَتْلُوْهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۗ وَمَا اللّٰهُ يُرِيْدُ ظُلْمًا لِّلْعٰلَمِيْنَ١٠٨
Tilka āyātullāhi natlūhā ‘alaika bil-ḥaqq(i), wa mallāhu yurīdu ẓulmal lil-‘ālamīn(a).
[108]
Yoiku Ayat-Ayate Gusti Alloh kang isun wocokaken bener-bener nang siro, lan Alloh seng ngendakai dolimi (sopo baen) ning alam kabeh
وَلِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِ ۗوَاِلَى اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ ࣖ١٠٩
Wa lillāhi mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wa ilallāhi turja‘ul-umūr(u).
[109]
Lan duwenane Alloh paran hang ono ring langit lan paran hang ono ring bumi lan mung ring Alloh kabeh urusan mbalek.
كُنْتُمْ خَيْرَ اُمَّةٍ اُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ ۗ وَلَوْ اٰمَنَ اَهْلُ الْكِتٰبِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ ۗ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ وَاَكْثَرُهُمُ الْفٰسِقُوْنَ١١٠
Kuntum khaira ummatin ukhrijat lin-nāsi ta'murūna bil-ma‘rūfi wa tanhauna ‘anil-munkari wa tu'minūna billāh(i), wa lau āmana ahlul-kitābi lakāna khairal lahum, minhumul-mu'minūna wa akṡaruhumul-fāsiqūn(a).
[110]
Riko (wong Islam) yoiku wong kang paling apik hang dilahirno dinggo menungso, (kerono riko) ngongkon (ngelakukaen) hang makruf lan nyegah teko hang mungkar lan ngimani ning Alloh. Sekirone Ahli Kitab hang ngimani, mestine iku lebih apik teko wong-wong. Ning antarane wong-wong ono hang iman, tapi keakeane wong iku yoiku wong-wong hang fasik.
لَنْ يَّضُرُّوْكُمْ اِلَّآ اَذًىۗ وَاِنْ يُّقَاتِلُوْكُمْ يُوَلُّوْكُمُ الْاَدْبَارَۗ ثُمَّ لَا يُنْصَرُوْنَ١١١
Lay yaḍurrūkum illā ażā(n), wa iy yuqātilūkum yuwallūkumul-adbār(a), ṡumma lā yunṣarūn(a).
[111]
Wong-wong iku heng kiro nyelokoni riko, kecuali gangguan-gangguan cilik baen lan kadung wong-wong iku merangi riko, mestine wong-wong iku mundur balik nang mburi (kalah). Sakteruse wong-wong iku oseng oleh pitulung.
ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ اَيْنَ مَا ثُقِفُوْٓا اِلَّا بِحَبْلٍ مِّنَ اللّٰهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَاۤءُوْ بِغَضَبٍ مِّنَ اللّٰهِ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ۗ ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ وَيَقْتُلُوْنَ الْاَنْبِۢيَاۤءَ بِغَيْرِ حَقٍّۗ ذٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَّكَانُوْا يَعْتَدُوْنَ١١٢
Ḍuribat ‘alaihimuż-żillatu aina mā ṡuqifū illā biḥablim minallāhi wa ḥablim minan-nāsi wa bā'ū bigaḍabim minallāhi wa ḍuribat ‘alaihimul-maskanah(tu), żālika bi'annahum kānū yakfurūna bi'āyātillāhi wa yaqtulūnal-ambiyā'a bigairi ḥaqq(in), żālika bimā ‘aṣaw wa kānū ya‘tadūn(a).
[112]
Siro kabeh dikelilingi kehinaan neng ndi baen siro kabeh ono, kecuali kadung siro kabeh (cekelan) kambi tali (agomo) Alloh lan tali (perjanjian) kambi menuso. Siro kabeh oleh murko teko Alloh lan (mesti ) dikelilingi kesengsaraan. Kang gedigu iku kerono siro kabeh ngingkari ayat–ayat GustiAlloh lan mateni poro nabi, tonpo hak (alasan kang bener), kang gedigu iku kerono siro kabeh wanen lan ngelewati batas.
۞ لَيْسُوْا سَوَاۤءً ۗ مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ اُمَّةٌ قَاۤىِٕمَةٌ يَّتْلُوْنَ اٰيٰتِ اللّٰهِ اٰنَاۤءَ الَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُوْنَ١١٣
Laisū sawā'ā(n), min ahlil-kitābi ummatun qā'imatuy yatlūna āyātillāhi ānā'al-laili wa hum yasjudūn(a).
[113]
Riko kabeh iku sing podo, neng antarane Ahli Kitab iku ono golonganehang kenceng,riko kabeh moco ayat–ayat Gusti Alloh neng tengah dalu, lanriko kabeh (pisan) sujud (sholat).
يُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَيَأْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُسَارِعُوْنَ فِى الْخَيْرٰتِۗ وَاُولٰۤىِٕكَ مِنَ الصّٰلِحِيْنَ١١٤
Yu'minūna billāhi wal-yaumil-ākhiri wa ya'murūna bil-ma‘rūfi wa yanhauna ‘anil-munkari wa yusāri‘ūna fil-khairāt(i), wa ulā'ika minaṣ-ṣāliḥīn(a).
[114]
Riko kabeh hang duwe iman neng Gusti Alloh lan dinoakhir , ngongkoni (ngelakoni) kang apik, lan nyegah teko kang elek lan nyepetaken (ngelakokno) macem–macem keapikan. Siro kabeh termasuk uwong– uwong sholeh.
وَمَا يَفْعَلُوْا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُّكْفَرُوْهُ ۗ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ ۢبِالْمُتَّقِيْنَ١١٥
Wa mā yaf‘alūna min khairin falay yukfarūh(u), wallāhu ‘alīmum bil-muttaqīn(a).
[115]
Lan keapikan paran baen hang riko kabeh lakoni, heng ono hang ngapusi. Lan Alloh moho ngerti nang wong- wong hang podo takwa.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ اَمْوَالُهُمْ وَلَآ اَوْلَادُهُمْ مِّنَ اللّٰهِ شَيْـًٔا ۗ وَاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ١١٦
Innal-lażīna kafarū lan tugniya ‘anhum amwāluhum wa lā aulāduhum minallāhi syai'ā(n), wa ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[116]
Sesungguhe wong-wong kafir, apik dunyo utowo lare-lare riko kabeh, sitik baen heng ono kang biso nolak azab Alloh. Riko kabeh hang manggoni neroko, (lan) riko kabeh kekal neng njerone.
مَثَلُ مَا يُنْفِقُوْنَ فِيْ هٰذِهِ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيْحٍ فِيْهَا صِرٌّ اَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوْٓا اَنْفُسَهُمْ فَاَهْلَكَتْهُ ۗ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّٰهُ وَلٰكِنْ اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُوْنَ١١٧
Maṡalu mā yunfiqūna fī hāżihil-ḥayātid-dun-yā kamaṡali rīḥin fihā ṣirrun aṣābat ḥarṡa qaumin ẓalamū anfusahum fa ahlakath(u), wa mā ẓalamahumullāhu wa lākin anfusahum yaẓlimūn(a).
[117]
Umpomo dunyo kang riko kabeh infakno neng njero urip iki, ibarat angin hangngandung howo hang seru ademe, hang keneng tanduran (nduwe) suwiji kaum hang ngedol awake dewek, langsung angin iku ngerusak. Alloh heng tau ngedol riko kabeh, tapi riko hang ngedol awake riko dewek.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا بِطَانَةً مِّنْ دُوْنِكُمْ لَا يَأْلُوْنَكُمْ خَبَالًاۗ وَدُّوْا مَا عَنِتُّمْۚ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاۤءُ مِنْ اَفْوَاهِهِمْۖ وَمَا تُخْفِيْ صُدُوْرُهُمْ اَكْبَرُ ۗ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْاٰيٰتِ اِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُوْنَ١١٨
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā tattakhiżū biṭānatam min dūnikum lā ya'lūnakum khabālā(n), waddū mā ‘anittum, qad badatil-bagḍā'u min afwāhihim, wa mā tukhfī ṣudūruhum akbar(u), qad bayyannā lakumul-āyāti in kuntum ta‘qilūn(a).
[118]
He uwong - uwong kang ndwe imyan! Ojo riko dadekaken konco uwong - uwong kang neng joobo kalangan (agama) kanggo konco kang riko percoyo, saktemene uwong - uwong ikau ngarepaken keancuran riko. Temenan, wes nyoto kesengitan teko cangkeme uwong - uwong ikau, lan paran hang di segidakaken teko atine uwong - uwong ikau lebih kejem. Temenan, wes kene terangaken ning riko ayat -ayat e ning kene kadung riko ngertai.
هٰٓاَنْتُمْ اُولَاۤءِ تُحِبُّوْنَهُمْ وَلَا يُحِبُّوْنَكُمْ وَتُؤْمِنُوْنَ بِالْكِتٰبِ كُلِّهٖۚ وَاِذَا لَقُوْكُمْ قَالُوْٓا اٰمَنَّاۖ وَاِذَا خَلَوْا عَضُّوْا عَلَيْكُمُ الْاَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ ۗ قُلْ مُوْتُوْا بِغَيْظِكُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِذَاتِ الصُّدُوْرِ١١٩
Hā antum ulā'i tuḥibbūnahum wa lā yuḥibbūnakum wa tu'minūna bil-kitābi kullih(ī), wa iżā laqūkum qālū āmannā, wa iżā khalau ‘aḍḍū ‘alaikumul-anāmila minal-gaiẓ(i), qul mūtū bigaiẓikum, innallāha ‘alīmum biżātiṣ-ṣudūr(i).
[119]
Gedigi iki riko! Riko ndemenai uwong - uwong ikau, padahal uwong - uwong ikau seng demen nong riko, lan riko percoyo (beriman) neng kabeh ketab. Saumpomo uwong - uwong ikau ketemau riko, uwong ikau ngomong “kene percoyo” lan saumpomo uwong - uwong ikau dewekan, uwong ikau nyokot pucuke jeriji kerono muring lan sengit neng riko. Ngomongo, “matio riko kerono muring riko ikau!”. Saktemene Gusti Alloh ngeweruhu sekabehane isine ati.
اِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْۖ وَاِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَّفْرَحُوْا بِهَا ۗ وَاِنْ تَصْبِرُوْا وَتَتَّقُوْا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْـًٔا ۗ اِنَّ اللّٰهَ بِمَا يَعْمَلُوْنَ مُحِيْطٌ ࣖ١٢٠
In tamsaskum ḥasanatun tasu'hum, wa in tuṣibkum sayyi'atuy yafraḥū bihā, wa in taṣbirū wa tattaqū lā yaḍurrukum kaiduhum syai'ā(n), innallāha bimā ya‘malūna muḥīṭ(un).
[120]
Kadung riko oleh keapikan (saktemene) uwong wong iko melas atine, tapeng kadung riko oleh balak, uwong wong iko girang kerono iyane. Kadung riko sabar lan takwa, apuse uwong wong iko arep nyengsarakno riko masio sitik baen. Saktemene Alloh eroh paran baen kang uwong wong iko gawe.
وَاِذْ غَدَوْتَ مِنْ اَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِيْنَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ ۗ وَاللّٰهُ سَمِيْعٌ عَلِيْمٌۙ١٢١
Wa iż gadauka min ahlika tubawwi'ul-mu'minīna maqā‘ida lil-qitāl(i), wallāhu samī‘un ‘alīm(un).
[121]
Lan (ilingo) pas riko (Muhammad) budal isuk-isuk ninggalno keluargane riko gawe ngatur uwong wong kang duwe iman ono nang medan perang. Alloh maha krungu, moho ngaweruhi.
اِذْ هَمَّتْ طَّۤاىِٕفَتٰنِ مِنْكُمْ اَنْ تَفْشَلَاۙ وَاللّٰهُ وَلِيُّهُمَا ۗ وَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ١٢٢
Iż hammat-ṭā'ifatāni minkum an tafsyalā, wallāhu waliyyuhumā, wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mu'minūn(a).
[122]
Pas loro kelompok utowo golongan teko pihak riko kang pingin mundur kerono wedi, padahal Gusti Alloh iku kang moho mitulungi riko kabeh. Kerono iku, manuto nyang Gusti Alloh baen wong-wong mukmin tawakalo siro kabeh
وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللّٰهُ بِبَدْرٍ وَّاَنْتُمْ اَذِلَّةٌ ۚ فَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ١٢٣
Wa laqad naṣarakumullāhu bibadriw wa antum ażillah(tun), fattaqullāha la‘allakum tasykurūn(a).
[123]
Kambi temenan, Alloh wes nolong riko nang perang Badar, padahal riko pas kahanan seng kuat. kerono iku tawakalo maring Gusti Alloh, makne riko biso nyukuri nikmate.
اِذْ تَقُوْلُ لِلْمُؤْمِنِيْنَ اَلَنْ يَّكْفِيَكُمْ اَنْ يُّمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلٰثَةِ اٰلَافٍ مِّنَ الْمَلٰۤىِٕكَةِ مُنْزَلِيْنَۗ١٢٤
Iż taqūlu lil-mu'minīna alay yakfiyakum ay yumiddakum rabbukum biṡalāṡati ālāfim minal-malā'ikati munzalīn(a).
[124]
(Ingeto) pas riko [Muhammmad] ngomong nang uwong uwong hang iman op sing cukup kanggoriko kadung Alloh nulungi riko nganggo telung ewu maliakat hang dimudunno teko langit?
بَلٰٓى ۙاِنْ تَصْبِرُوْا وَتَتَّقُوْا وَيَأْتُوْكُمْ مِّنْ فَوْرِهِمْ هٰذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ اٰلَافٍ مِّنَ الْمَلٰۤىِٕكَةِ مُسَوِّمِيْنَ١٢٥
Balā, in taṣbirū wa tattaqū wa ya'tūkum min faurihim hāżā yumdidkum rabbukum bikhamsati ālāfim minal-malā'ikati musawwimīn(a).
[125]
“Iyo” [pas].Kadung siro sabar teus takwa pasan riko teko kambi moro-moro nyerang riko pastine Alloh nulung ngaggo limang ewu malaikat hang gawe tondo.
وَمَا جَعَلَهُ اللّٰهُ اِلَّا بُشْرٰى لَكُمْ وَلِتَطْمَىِٕنَّ قُلُوْبُكُمْ بِهٖ ۗ وَمَا النَّصْرُ اِلَّا مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ الْعَزِيْزِ الْحَكِيْمِۙ١٢٦
Wa mā ja‘alahullāhu illā busyrā lakum wa litaṭma'inna qulūbukum bih(ī), wa man-naṣru illā min ‘indillāhil-‘azīzil-ḥakīm(i).
[126]
Terus Alloh seng kiro ndadikno [nguweni iku olo pitulungan] selaine dadi kabar seneng kanggo [menangi] riko myakne atin siro tentrem,mergo iku trus sing ono menange iku laine teko Alloh hang moho perkoso.
لِيَقْطَعَ طَرَفًا مِّنَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اَوْ يَكْبِتَهُمْ فَيَنْقَلِبُوْا خَاۤىِٕبِيْنَ١٢٧
Liyaqṭa‘a ṭarafam minal-lażīna kafarū au yakbitahum fa yanqalibū khā'ibīn(a).
[127]
(Alloh nulungi riko gawe perang Badar lan ngeweni bala bantuan iku) nggyawe mbinasakno golongane wong wong kang kapir, utowo nggyawe ndadekno wong wong iku hina, wong wong iku mbyalek kambi sing ono hang oleh paran paran.
لَيْسَ لَكَ مِنَ الْاَمْرِ شَيْءٌ اَوْ يَتُوْبَ عَلَيْهِمْ اَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَاِنَّهُمْ ظٰلِمُوْنَ١٢٨
Laisa laka minal-amri syai'un au yatūba ‘alaihim au yu‘ażżibahum fa innahum ẓālimūn(a).
[128]
Osing ono sitik-sitike campur tangan riko ning urusane riko kabeh iku. 90 Utowo Gusti Alloh nerimo tobate riko kabeh, utowo bendu riko kabeh kerono saktemene riko kabeh iku wong-wong kang dholim.
90) Miturut riwayat Bukhari mas’alah mudune ayat iki, kerono Nabi Muhammad SAW. dungo ning Gusti Alloh mugo-mugo nyelametno separuh tokoh-tokoh musyrikin lan mateni separuh liyane.
وَلِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ يَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۤءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۤءُ ۗ وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ ࣖ١٢٩
Wa lillāhi mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), yagfiru limay yasyā'u wa yu‘ażżibu may yasyā'(u), wallāhu gafūrur raḥīm(un).
[129]
Lan duwenane Alloh paran hang ono ring langit lan emboh hang ono ring bumi. Alloh nyepuro sopo hang dikarepi lan ngazab sopo hang dikarepi. Lan Gusti Alloh mohonyepuro, moho penyayang.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَأْكُلُوا الرِّبٰوٓا اَضْعَافًا مُّضٰعَفَةً ۖوَّاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَۚ١٣٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā ta'kulur-ribā aḍ‘āfam muḍā‘afah(tan), wattaqullāha la‘allakum tufliḥūn(a).
[130]
Hee wong-wong hang beriman, ojok sampek riko mangan riba gawe ngakeh-ngakehno lan takwalah riko ring Alloh supoyo riko oleh keuntungan.
وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِيْٓ اُعِدَّتْ لِلْكٰفِرِيْنَ ۚ١٣١
Wattaqun-nāral latī u‘iddat lil-kāfirīn(a).
[131]
Lan jogoen awak riko teko geni neroko, hang disediakaken gawe wong-wong kapir.
وَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَۚ١٣٢
Wa aṭī‘ullāha war-rasūla la‘allakum turḥamūn(a).
[132]
Lan patuho ning Gusti Alloh lan Rasul, supoyo riko diweni rahmat.
۞ وَسَارِعُوْٓا اِلٰى مَغْفِرَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُۙ اُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِيْنَۙ١٣٣
Wa sāri‘ū ilā magfiratim mir rabbikum wa jannatin ‘arḍuhas-samāwātu wal-arḍ(u), u‘iddat lil-muttaqīn(a).
[133]
Lan gancanggo riko nggoleti sepurane teko gusti riko lan ngolehi surga hang wero sakwerone langit lan bumi hang disiapaken dingo wong-wong hang takwa.
الَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ فِى السَّرَّۤاءِ وَالضَّرَّۤاءِ وَالْكٰظِمِيْنَ الْغَيْظَ وَالْعَافِيْنَ عَنِ النَّاسِۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَۚ١٣٤
Al-lażīna yunfiqūna fis-sarrā'i waḍ-ḍarrā'i wal-kāẓimīnal gaiẓa wal-‘āfīna ‘anin-nās(i), wallāhu yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[134]
(Yoiku) wong wong hang infaq, magio pas wektu longgar utowo sempit. Lan wong wong hang nahan amuke lan nyepuroni (kesalaan) wong liyo. Lan Alloh welas nong wong kang ngelakoni apik.
وَالَّذِيْنَ اِذَا فَعَلُوْا فَاحِشَةً اَوْ ظَلَمُوْٓا اَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللّٰهَ فَاسْتَغْفَرُوْا لِذُنُوْبِهِمْۗ وَمَنْ يَّغْفِرُ الذُّنُوْبَ اِلَّا اللّٰهُ ۗ وَلَمْ يُصِرُّوْا عَلٰى مَا فَعَلُوْا وَهُمْ يَعْلَمُوْنَ١٣٥
Wal-lażīna iżā fa‘alū fāḥisyatan au ẓalamū anfusahum żakarullāha fastagfarū liżunūbihim, wa may yagfiruż-żunūba illallāh(u), wa lam yuṣirrū ‘alā mā fa‘alū wa hum ya‘lamūn(a).
[135]
Lan (pisan) wong wong hang ngelakoni kelakuan keji utowo dzolim nong awake dewek (gancang) ngiling ngiling Gusti Alloh, mariku njalok sepuro ing duso-dusone. Lan sopo (maneng) hang biso nyepuro duso duso, laine Gusti Alloh? Lan wong wong iku osing nerusaken ngelakoni duso duso iku magio wong iku ngerti.
اُولٰۤىِٕكَ جَزَاۤؤُهُمْ مَّغْفِرَةٌ مِّنْ رَّبِّهِمْ وَجَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا ۗ وَنِعْمَ اَجْرُ الْعٰمِلِيْنَۗ١٣٦
Ulā'ika jazā'uhum magfiratum mir rabbihim wa jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā, wa ni‘ma ajrul-‘āmilīn(a).
[136]
Balesan kanggo wong wong iku yoiku pengapuro teko Gusti Alloh lan surgo surgo hang ngalir ing ngisore banyu banyu, kabeh wong wong iku awet nong njerone. Yoiku seapik apike ganjaran kanggo wong hang amal.
قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌۙ فَسِيْرُوْا فِى الْاَرْضِ فَانْظُرُوْا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِيْنَ١٣٧
Qad khalat min qablikum sunan(un), fa sīrū fil-arḍi fanẓurū kaifa kāna ‘āqibatul-mukażżibīn(a).
[137]
Temenan, wes keliwat sedurunge riko sunnah-sunnah (Alloh), keronoo iku melakuo riko ning (kabeh penjuru) bumi kambi sawagen kelendi sakmarine uwonguwong hang ndustakaken (rasul-rasul).”
هٰذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدًى وَّمَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِيْنَ١٣٨
Hāżā bayānul lin-nāsi wa hudaw wa mau‘iẓatul lil-muttaqīn(a).
[138]
Ikilah (Al-Qur’an) barang keterangan kang jelas dienggo menungso, lan dadi dudingan serto pelajaran kanggo uwong-uwong kan takwa.”
وَلَا تَهِنُوْا وَلَا تَحْزَنُوْا وَاَنْتُمُ الْاَعْلَوْنَ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ١٣٩
Wa lā tahinū wa lā taḥzanū wa antumul-a‘launa in kuntum mu'minīn(a).
[139]
Lan ojo riko (ngeroso) lemah, lan ojo sedih hati (pisan), kerono riko paling duwur (derajate),kadung riko uwong-uwong kang nduwe iman.”
اِنْ يَّمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِّثْلُهٗ ۗوَتِلْكَ الْاَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِۚ وَلِيَعْلَمَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَيَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَدَاۤءَ ۗوَاللّٰهُ لَا يُحِبُّ الظّٰلِمِيْنَۙ١٤٠
Iy yamsaskum qarḥun faqad massal-qauma qarḥum miṡluh(ū), wa tilkal-ayyāmu nudāwiluhā binan-nās(i), wa liya‘lamallāhul-lażīna āmanū wa yattakhiża minkum syuhadā'(u), wallāhu lā yuḥibbuẓ-ẓālimīn(a).
[140]
Kadung riko (nyang perang Uhud) oleh loro, dadi lare iku (nyang perang Badar) oleh loro kang podo. Lanmongso (kejoyokejoyoane lan keajurane) iku kene gantian nang antarane menungso (mane lare ikuoleh pelajaran) lan mane Alloh mbedokaen wongwong kang duwe iman (kambi wong-wong kang kafir) lan mane setengahe teko siro didadekaen teko Alloh (mati dadi) syuad. Lan Alloh seng demen wong-wong kang dzolim.
وَلِيُمَحِّصَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَيَمْحَقَ الْكٰفِرِيْنَ١٤١
Wa liyumaḥḥiṣallāhul-lażīna āmanū wa yamḥaqal-kāfirīn(a).
[141]
Lan mane Alloh ngerijiki wong-wong kang duwe iman (teko dusone lare iku) lan mateni wong-wong kang kafir.
اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللّٰهُ الَّذِيْنَ جَاهَدُوْا مِنْكُمْ وَيَعْلَمَ الصّٰبِرِيْنَ١٤٢
Am ḥasibtum an tadkhulul-jannata wa lammā ya‘lamillāhul-lażīna jāhadū minkum wa ya‘lamaṣ-ṣābirīn(a).
[142]
Paran tah rikongiro saktemene riko ape mlebu surgo magio dorong temenan kanggo Alloh wong-wong kang berjihad neng antarane iro, lan dorong temenan wongwong hang sabar.
وَلَقَدْ كُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ اَنْ تَلْقَوْهُۖ فَقَدْ رَاَيْتُمُوْهُ وَاَنْتُمْ تَنْظُرُوْنَ ࣖ١٤٣
Wa laqad kuntum tamannaunal-mauta min qabli an talqauh(u), faqad ra'aitumūhu wa antum tanẓurūn(a).
[143]
Terus riko bener bener ngarepno mati sahid sedurunge riko ngadepi dadi saiki riko temen wes wes ndleng terus riko ndelengi
وَمَا مُحَمَّدٌ اِلَّا رَسُوْلٌۚ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۗ اَفَا۟ىِٕنْ مَّاتَ اَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلٰٓى اَعْقَابِكُمْ ۗ وَمَنْ يَّنْقَلِبْ عَلٰى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَّضُرَّ اللّٰهَ شَيْـًٔا ۗوَسَيَجْزِى اللّٰهُ الشّٰكِرِيْنَ١٤٤
Wa mā muḥammadun illā rasūl(un), qad khalat min qablihir-rusul(u), afa'im māta au qutilanqalabtum ‘alā a‘qābikum, wa may yanqalib ‘alā ‘aqibaihi falay yaḍurrallāha syai'ā(n), wa sayajzillāhusy-syākirīn(a).
[144]
Terus [uman wong rasul seurunge saduruge ngelewati pirang pirange rasul opo kadung riko wafat utowo riko diwalik memburi opo riko bakale ngewalek [murtad]? Sopo yane seng riko ngerugikno Alloh masio sitik Alloh pasti nguweni balesan nang wong hang nyukuri.
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ اَنْ تَمُوْتَ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ كِتٰبًا مُّؤَجَّلًا ۗ وَمَنْ يُّرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهٖ مِنْهَاۚ وَمَنْ يُّرِدْ ثَوَابَ الْاٰخِرَةِ نُؤْتِهٖ مِنْهَا ۗ وَسَنَجْزِى الشّٰكِرِيْنَ١٤٥
Wa mā kāna linafsin an tamūta illā bi'iżnillāhi kitābam mu'ajjalā(n), wa may yurid ṡawābad-dun-yā nu'tihī minhā, wa may yurid ṡawābal-ākhirati nu'tihī minhā, wa sanajzisy-syākirīn(a).
[145]
Lan tiap hang nduwe nyowo using bakal mati kecobo marang Kareppe Gusti Alloh, saktemene hang wis ditentukno wektune. Sopo ae hang ngarepi pahala dunyo, niscaya kene kabeh ngeweni neng riko pahala (dunyo) iku, lan sopo ae hang ngareppi pahala akhirat, Kene ngeweni (pula) ning riko pahala (akhirat) iku, Lan kene kabeh bakal ngeweni balesan ning uwong-uwong hang bersyukur.
وَكَاَيِّنْ مِّنْ نَّبِيٍّ قٰتَلَۙ مَعَهٗ رِبِّيُّوْنَ كَثِيْرٌۚ فَمَا وَهَنُوْا لِمَآ اَصَابَهُمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَمَا ضَعُفُوْا وَمَا اسْتَكَانُوْا ۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الصّٰبِرِيْنَ١٤٦
Wa ka'ayyim min nabiyyin qātal(a), ma‘ahū ribbiyyūna kaṡīr(un), famā wahanū limā aṣābahum fī sabīlillāhi wa mā ḍa‘ufū wa mastakānū, wallāhu yuḥibbuṣ-ṣābirīn(a).
[146]
Lan piro akeh e nabi hang perang barengbareng, riko kabeh jumlah e hang gedi teko hang miloni hang taqwa, riko kabeh heng dadi lesuh gara-gara kedadean hang ngantem riko kabeh ning dalane Alloh, lan seg kesel kambi seng kiro ngalah (nang musuh). Alloh ndemeni wong-wong hang sabar.
وَمَا كَانَ قَوْلَهُمْ اِلَّآ اَنْ قَالُوْا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَاِسْرَافَنَا فِيْٓ اَمْرِنَا وَثَبِّتْ اَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ١٤٧
Wa mā kāna qauluhum illā an qālū rabbanagfir lanā żunūbanā wa isrāfanā fī amrinā wa ṡabbit aqdāmanā wanṣurnā ‘alal-qaumil-kāfirīn(a).
[147]
Seng ono dungo lare iku sak liyane omongan, ”he Pengeran kene sepurakeno duso-duso kene, kambi kelakoan-kelakoan kene lan kelebihen nang urusan kene, lan tetepno awake kene dewek kambi tulungono isun ngadepi wong-wong kang kafir”.
فَاٰتٰىهُمُ اللّٰهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْاٰخِرَةِ ۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ ࣖ١٤٨
Fa ātāhumullāhu ṡawābad-dun-yā wa ḥusna ṡawābil-ākhirah(ti), wallāhu yuḥibbul-muḥsinīn(a).
[148]
Sak temene iku, Alloh nguweni neng riko kabeh pahala neng dunyo kambi pahala hang apik ning akhirat. Kambi Alloh demeni wong-wong hang ngelakoni keapikan.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنْ تُطِيْعُوا الَّذِيْنَ كَفَرُوْا يَرُدُّوْكُمْ عَلٰٓى اَعْقَابِكُمْ فَتَنْقَلِبُوْا خٰسِرِيْنَ١٤٩
Yā ayyuhal-lażīna āmanū in tuṭī‘ul-lażīna kafarū yaruddūkum ‘alā a‘qābikum fa tanqalibū khāsirīn(a).
[149]
He uwong-uwong kang nduweni kepercoyoan! Kadung riko nurut ning uwong-uwong kapir, setuhune uwong ikau bade mbelekaken riko ning mburi (murtad), mangkane riko bade dadi uwong kang rugai.
بَلِ اللّٰهُ مَوْلٰىكُمْ ۚ وَهُوَ خَيْرُ النّٰصِرِيْنَ١٥٠
Balillāhu maulākum, wa huwa khairun-nāṣirīn(a).
[150]
Tapeng (miluwo Gusti Alloh) mung Alloh kang ngelindungi riko, lan Gusti Alloh kang apik-apike nulung
سَنُلْقِيْ فِيْ قُلُوْبِ الَّذِيْنَ كَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَٓا اَشْرَكُوْا بِاللّٰهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهٖ سُلْطٰنًا ۚ وَمَأْوٰىهُمُ النَّارُ ۗ وَبِئْسَ مَثْوَى الظّٰلِمِيْنَ١٥١
Sanulqī fī qulūbil-lażīna kafarur-ru‘ba bimā asyrakū billāhi mā lam yunazzil bihī sulṭānā(n), wa ma'wāhumun nār(u), wa bi'sa maṡwaẓ-ẓālimīn(a).
[151]
Ape kene lebokaken roso wedai neng njero atine wong” kapir, kerono uwong” ikau modokaken Gusti Alloh kambi paran kang Gusti Alloh seng ngedunaken kejelasan tentang ikau. Lan panggonane moleh wong” ikau yoiku neroko. Lan ikau seelek - elek e panggonan (kanggo) uwong” kang dholim
وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّٰهُ وَعْدَهٗٓ اِذْ تَحُسُّوْنَهُمْ بِاِذْنِهٖ ۚ حَتّٰىٓ اِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِى الْاَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِّنْۢ بَعْدِ مَآ اَرٰىكُمْ مَّا تُحِبُّوْنَ ۗ مِنْكُمْ مَّنْ يُّرِيْدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَّنْ يُّرِيْدُ الْاٰخِرَةَ ۚ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ ۚ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ ۗ وَاللّٰهُ ذُوْ فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِيْنَ١٥٢
Wa laqad ṣadaqakumullāhu wa‘dahū iż taḥussūnahum bi'iżnih(ī), ḥattā iżā fasyiltum wa tanāza‘tum fil-amri wa ‘aṣaitum mim ba‘di mā arākum mā tuḥibbūn(a), minkum may yurīdud-dun-yā wa minkum may yurīdul-ākhirah(ta), ṡumma ṣarafakum ‘anhum liyabtaliyakum, wa laqad ‘afā ‘ankum, wallāhu żū faḍlin ‘alal-mu'minīn(a).
[152]
Lan saktemene Alloh wes ngerampungi janjine nang riko mateni wong-wong iku kambi ijine sampe’ pas riko lempe’-lempe’. Lan selisih njero ursan iku kambi sing ngampahno perintahe rasul sak marine Alloh ndungokaen nyang riko paran hang riko demeni (menghendaki) dunyo-dunyo lan nang antarane riko ono wong hang (menghendaki) Akhirat sakteruse Alloh malingaen riko teko wong –wong iku dienggo muji riko,tapi tapi wong-wong iku wes nyepurani riko lan Alloh nduwe karunia nyang wong-wong mukmin.
۞ اِذْ تُصْعِدُوْنَ وَلَا تَلْوٗنَ عَلٰٓى اَحَدٍ وَّالرَّسُوْلُ يَدْعُوْكُمْ فِيْٓ اُخْرٰىكُمْ فَاَثَابَكُمْ غَمًّا ۢبِغَمٍّ لِّكَيْلَا تَحْزَنُوْا عَلٰى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَآ اَصَابَكُمْ ۗ وَاللّٰهُ خَبِيْرٌ ۢبِمَا تَعْمَلُوْنَ١٥٣
Iż tuṣ‘idūna wa lā talwūna ‘alā aḥadiw war-rasūlu yad‘ūkum fī ukhrākum fa aṡābakum gammam bigammil likailā taḥzanū ‘alā mā fātakum wa lā mā aṣābakum, wallāhu khabīrum bimā ta‘malūn(a).
[153]
Ilingo pas riko melayu lan sing nulih sopo baen, tapi rasul hang ono ning antarane konco-konco riko hang liyo mulo hang lyo nyeluk riko kelompok hang melayu mugo iku Alloh nekani ning riko kesusahankesusahan supoyo riko sing susah ati maning nyang paran luput teko riko lan paran hang nekani riko lan Alloh hang moho titen paran hang riko lakoni.
ثُمَّ اَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِّنْۢ بَعْدِ الْغَمِّ اَمَنَةً نُّعَاسًا يَّغْشٰى طَۤاىِٕفَةً مِّنْكُمْ ۙ وَطَۤاىِٕفَةٌ قَدْ اَهَمَّتْهُمْ اَنْفُسُهُمْ يَظُنُّوْنَ بِاللّٰهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ ۗ يَقُوْلُوْنَ هَلْ لَّنَا مِنَ الْاَمْرِ مِنْ شَيْءٍ ۗ قُلْ اِنَّ الْاَمْرَ كُلَّهٗ لِلّٰهِ ۗ يُخْفُوْنَ فِيْٓ اَنْفُسِهِمْ مَّا لَا يُبْدُوْنَ لَكَ ۗ يَقُوْلُوْنَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْاَمْرِ شَيْءٌ مَّا قُتِلْنَا هٰهُنَا ۗ قُلْ لَّوْ كُنْتُمْ فِيْ بُيُوْتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِيْنَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ اِلٰى مَضَاجِعِهِمْ ۚ وَلِيَبْتَلِيَ اللّٰهُ مَا فِيْ صُدُوْرِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِيْ قُلُوْبِكُمْ ۗ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ ۢبِذَاتِ الصُّدُوْرِ١٥٤
Ṡumma anzala ‘alaikum mim ba‘dil-gammi amanatan nu‘āsay yagsyā ṭā'ifatam minkum, wa ṭā'ifatun qad ahammathum anfusuhum yaẓunnūna billāhi gairal-ḥaqqi ẓanal-jāhiliyyah(ti), yaqūlūna hal lanā minal-amri min syai'(in), qul innal-amra kullahū lillāh(i), yukhfūna fī anfusihim mā lā yubdūna lak(a), yaqūlūna lau kāna lanā minal-amri syai'um mā qutilnā hāhunā, qul lau kuntum fī buyūtikum labarazal-lażīna kutiba ‘alaihimul-qatlu ilā maḍāji‘ihim, wa liyabtaliyallāhu mā fī ṣudūrikum wa liyumaḥḥiṣa mā fī qulūbikum, wallāhu ‘alīmum biżātiṣ-ṣudūr(i).
[154]
Seteruse sakmarine siro ditibani kesusahan, Gusti Alloh ngedunaken roso aman kanggo siro (wujude) kantuk kang modoni sekelompoke teko siro, teros sekelompok e maning marek dibingungaken kambi awak wong-wong iku dewek; wong-wong nyongko kang seng bener ngadep Alloh koyok keroso bodoh. Wong-wong ngomong, “Onok tah sewujude kang oleh kene ngelakoni njero urusan iki?” ngomongo (Muhammad) “Saktemene kabeh urusan iku neng tangane Alloh.” Wong-wong nyengidakno njero atine kang seng wongwong nerangno nyang riko. Wong-wong ngomong, “Sekirane ono wujude kang oleh kene kabeh ngelakoni njero urusan iki, niscaya kene heng kiro dipateni (dikalahno) neng kene.” Ngomongo (Muhammad), “Ambekane riko ono ning omahe riko, niscaya wong-wong kang ape ditepakaen ape ninggal dipateni iku metu (pisan) ning papan wong wong dipateni.” Alloh (nggawe sakwise) kanggo ngetes paen kang ono ning njero dodo riko lan gawe ngerijigi paen kang ono ning njero atine riko. Lan Alloh maha ngerui isine ati.”
اِنَّ الَّذِيْنَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعٰنِۙ اِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطٰنُ بِبَعْضِ مَا كَسَبُوْا ۚ وَلَقَدْ عَفَا اللّٰهُ عَنْهُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ حَلِيْمٌ ࣖ١٥٥
Innal-lażīna tawallau minkum yaumal-taqal-jam‘ān(i), innamastazallahumusy-syaiṭānu biba‘ḍi mā kasabū, wa laqad ‘afallāhu ‘anhum, innallāha gafūrun ḥalīm(un).
[155]
Saktemene wong-wong kang kepaling antarane riko pas kedaean ketemuan (tukaran) antarane loro pasukane iku, saktemene wong-wong kepeleset kambi setan, sebabe bagian salahe (duso) kang mari wong-wong lakokaen (jaman bengen), tapi Alloh bener-bener mari nyepuro wongwong. Saktemene, Alloh maha nyepuro, moho santun.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَقَالُوْا لِاِخْوَانِهِمْ اِذَا ضَرَبُوْا فِى الْاَرْضِ اَوْ كَانُوْا غُزًّى لَّوْ كَانُوْا عِنْدَنَا مَا مَاتُوْا وَمَا قُتِلُوْاۚ لِيَجْعَلَ اللّٰهُ ذٰلِكَ حَسْرَةً فِيْ قُلُوْبِهِمْ ۗ وَاللّٰهُ يُحْيٖ وَيُمِيْتُ ۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِيْرٌ١٥٦
Yā ayyuhal-lażīna āmanū lā takūnū kal-lażīna kafarū wa qālū li'ikhwānihim iżā ḍarabū fil-arḍi au kānū guzzal lau kānū ‘indanā mā mātū wa mā qutilū, liyaj‘alallāhu żālika ḥasratan fī qulūbihim, wallāhu yuḥyī wa yumīt(u), wallāhu bimā ta‘malūna baṣīr(un).
[156]
He wong-wong kang iman, ojo riko podo koyo wong-wong kafir (wong-wong munafik) iku, kang ngomongaken enggo dulur-dulur riko saktemene riko ngadakaen melaku nong raine bumi utowo riko kabeh perang, “Kadung riko kabeh tetep barengbarengan kene, mestine riko kabeh sing mati lan seng dipateni.” Kerono (teko omongan lan percoyone riko kabeh) kang kabeh iku, Alloh gawe roso nyesel kang temen nong njero ati riko kabeh. Alloh nguripaken lan mateni. Lan Alloh Moho Ndeleng paran kang riko lakoni.”
وَلَىِٕنْ قُتِلْتُمْ فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُوْنَ١٥٧
Wa la'in qutiltum fī sabīlillāhi au muttum lamagfiratum minallāhi wa raḥmatun khairum mimmā yajma‘ūn(a).
[157]
Lan saktemene kadung riko kalah nong dalan Alloh utowo mati, mestine disepuro Alloh lan kuasane lebih apik (kanggo riko) timbang dunyo colongan kang riko kabeh kumpulaen.”
وَلَىِٕنْ مُّتُّمْ اَوْ قُتِلْتُمْ لَاِلَى اللّٰهِ تُحْشَرُوْنَ١٥٨
Wa la'im muttum au qutiltum la'ilallāhi tuḥsyarūn(a).
[158]
Lan saktemene kadung riko mati utowo kalah, mestine kanggo Alloh baen riko dikumpulaen.”
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ لِنْتَ لَهُمْ ۚ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيْظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوْا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِى الْاَمْرِۚ فَاِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّٰهِ ۗ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِيْنَ١٥٩
Fabimā raḥmatim minallāhi linta lahum, wa lau kunta faẓẓan galīẓal-qalbi lanfaḍḍū min ḥaulik(a), fa‘fu ‘anhum wastagfir lahum wa syāwirhum fil-amr(i), fa iżā ‘azamta fa tawakkal ‘alallāh(i), innallāha yuḥibbul-mutawakkilīn(a).
[159]
Mongko berkat rahmate Alloh siro (Muhammad) kelakuane kalem nyang de’e sekirane siro kelakuane atos lan atine kasa, mesti ngadoh i teko ning sekitar e siro, kerono iku sepuronen de’e lan jaluko pengapuro kanggo de’e, lan rembugono kambi de’e neng urusan iku, marek iku sekirane siro wes wungkulaken niat, mongko tawakalo siro nyang Alloh, sak benere Alloh nyenengi wong kang tawakal.
اِنْ يَّنْصُرْكُمُ اللّٰهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ ۚ وَاِنْ يَّخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِيْ يَنْصُرُكُمْ مِّنْۢ بَعْدِهٖ ۗ وَعَلَى اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ١٦٠
Iy yanṣurkumullāhu falā gāliba lakum, wa iy yakhżulkum faman żal-lażī yanṣurukum mim ba‘dih(ī), wa ‘alallāhi falyatawakkalil-mu'minūn(a).
[160]
Sekirane Alloh nulung siro, mongko seng ono hang biso ngalahaken siro tapi sekirane Alloh nggeningaken siro(seng nguweni pitulungan)mongko sopo hang biso nulung siro marek iku.kerono iku,kudune kanggo Alloh baen wong-wong mukmin bertawakal
وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ اَنْ يَّغُلَّ ۗوَمَنْ يَّغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۚ ثُمَّ تُوَفّٰى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ١٦١
Wa mā kāna linabiyyin ay yagull(a), wa may yaglul ya'ti bimā galla yaumal-qiyāmah(ti), ṡumma tuwaffā kullu nafsim mā kasabat wa hum lā yuẓlamūn(a).
[161]
Lan seng mungkin nabi khianat (ning jerone urusan barang rampasan perang). Sopo wong e kang khianat, mesti ning dino kiamat de’e pasti teko gowo paran hang dikhianataken iku. mati iku tiap wong diweni bakesan hang sempurno podo kambi hang dilakonine lan seng kiro dizholimi.
اَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللّٰهِ كَمَنْۢ بَاۤءَ بِسَخَطٍ مِّنَ اللّٰهِ وَمَأْوٰىهُ جَهَنَّمُ ۗ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ١٦٢
Afamanittaba‘a riḍwānallāhi kamam bā'a bisakhaṭim minallāhi wa ma'wāhu jahannam(u), wa bi'sal-maṣīr(u),
[162]
Mangkane ono tah uwong kang milu-milu ngeridhoni Alloh podo kambi uwong kang balek nggowo kemurkaane teko Alloh lan panggonane ning neroko paling jeru? Ikulah sak elek-elek e panggonane balek.
هُمْ دَرَجٰتٌ عِنْدَ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ بَصِيْرٌ ۢبِمَا يَعْمَلُوْنَ١٦٣
Hum darajātun ‘indallāh(i), wallāhu baṣīrum bimā ya‘malūn(a).
[163]
(Panggonane) uwong-uwong ikau ning ambal-ambalan ning sampinge Gusti Alloh, lan Gusti Alloh maha ngeweruhi paran kang dilakoni uwong ikau.
لَقَدْ مَنَّ اللّٰهُ عَلَى الْمُؤْمِنِيْنَ اِذْ بَعَثَ فِيْهِمْ رَسُوْلًا مِّنْ اَنْفُسِهِمْ يَتْلُوْا عَلَيْهِمْ اٰيٰتِهٖ وَيُزَكِّيْهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَۚ وَاِنْ كَانُوْا مِنْ قَبْلُ لَفِيْ ضَلٰلٍ مُّبِيْنٍ١٦٤
Laqad mannallāhu ‘alal-mu'minīna iż ba‘aṡa fīhim rasūlam min anfusihim yatlū ‘alaihim āyātihī wa yuzakkīhim wa yu‘allimuhumul-kitāba wal-ḥikmah(ta), wa in kānū min qablu lafī ḍalālim mubīn(in).
[164]
Saktemene, Gusti Alloh wis nguweni karuniane kanggo wong-wong sing duwe iman sewaktu (Alloh) ngutus rasule (Muhammad) ning tengah-tengahe riko teko golongane riko, hang mocoaken kanggo riko ayat-ayate Gusti Alloh, lan ngajari kanggo riko kabeh kitab (Al-Qur’an) lan hikmane(Sunnah), masiyo tah sakdrunge, riko kabeh ono ring kesasare hang nyoto.
اَوَلَمَّآ اَصَابَتْكُمْ مُّصِيْبَةٌ قَدْ اَصَبْتُمْ مِّثْلَيْهَاۙ قُلْتُمْ اَنّٰى هٰذَا ۗ قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اَنْفُسِكُمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ١٦٥
Awa lammā aṣābatkum muṣībatun qad aṣabtum miṡlaihā, qultum annā hāżā, qul huwa min ‘indi anfusikum, innallāha ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[165]
Lan apuwo kang nibani riko kabeh dino ketemu rong pasukan mangkane lantaran idin Gusti Alloh lan kerono wong iku kepingin weruh wong-wong kang iman.
وَمَآ اَصَابَكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعٰنِ فَبِاِذْنِ اللّٰهِ وَلِيَعْلَمَ الْمُؤْمِنِيْنَۙ١٦٦
Wa mā aṣābakum yaumal-taqal-jam‘āni fa bi'iżnillāhi wa liya‘lamal-mu'minīn(a).
[166]
Lan opo kang keneng riko ing dino ketemune loro pasukan, mangkane iku (kalah) yoikau kambi izin (takdir) Alloh, lan myakne Alloh weruh sopo wong-wong kang beriman.
وَلِيَعْلَمَ الَّذِيْنَ نَافَقُوْا ۖوَقِيْلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَوِ ادْفَعُوْا ۗ قَالُوْا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَّاتَّبَعْنٰكُمْ ۗ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَىِٕذٍ اَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْاِيْمَانِ ۚ يَقُوْلُوْنَ بِاَفْوَاهِهِمْ مَّا لَيْسَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ ۗ وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُوْنَۚ١٦٧
Wa liya‘lamal-lażīna nāfaqū, wa qīla lahum ta‘ālau qātilū fī sabīlillāhi awidfa‘ū, qālū lau na‘lamu qitālal lattaba‘nākum, hum lil-kufri yauma'iżin aqrabu minhum lil-īmān(i), yaqūlūna bi'afwāhihim mā laisa fī qulūbihim, walllāhu a‘lamu bimā yaktumūn(a).
[167]
Lan myakne Alloh weruh sopo wongwong kang munafik. gawe wong-wong iku diomongno: ”ayo perang nang dalane Alloh utowo kuatkaken (awak riko). ” Wong-wong iku ngomong: ”Sekirone kene weruh arepe onok perang, mestine kene ngetutaken riko”. Wong-wong iku ring dino iku parek ing kekafiran lan ing keimanan. wong-wong iku ngomong kambi lambene opo kang osing ono ring atine lan Alloh lebih ngerteni ring atine lan Alloh lebih ngerteni opo kang wong-wong iku sengidakno.
اَلَّذِيْنَ قَالُوْا لِاِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوْا لَوْ اَطَاعُوْنَا مَا قُتِلُوْا ۗ قُلْ فَادْرَءُوْا عَنْ اَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ١٦٨
Al-lażīna qālū li'ikhwānihim wa qa‘adū lau aṭā‘ūnā mā qutilū, qul fadra'ū ‘an anfusikumul-mauta in kuntum ṣādiqīn(a).
[168]
Wong-wong hang ngomong neng dulurdulure, kambi wong-wong iku kabeh heng milu menyang perang, “sekirane wongwong iku kabeh iku milu kene, pastine heng mati. ”Ngomongo“ tulaken mati iku teko riko”, kadung riko wong-wong hang bener.
وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ قُتِلُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ اَمْوَاتًا ۗ بَلْ اَحْيَاۤءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُوْنَۙ١٦٩
Wa lā taḥsabannal-lażīna qutilū fī sabīlillāhi amwātā(n), bal aḥyā'un 'inda rabbihim yurzaqūn(a).
[169]
Ojo riko ngiro kadung wong-wong hang gugur neng dalan Alloh iku mati, sampe’wong-wong iku kabeh urip neng pinggir pangerane kambi oleh rejeki.
فَرِحِيْنَ بِمَآ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖۙ وَيَسْتَبْشِرُوْنَ بِالَّذِيْنَ لَمْ يَلْحَقُوْا بِهِمْ مِّنْ خَلْفِهِمْ ۙ اَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَۘ١٧٠
Fariḥīna bimā ātāhumullāhu min faḍlih(ī), wa yastabsyirūna bil-lażīna lam yalḥaqū bihim min khalfihim, allā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[170]
Wong-wong iku kabeh neng njero keadaan seneng disebabaken karunia Alloh kang diwakaken ng wong-wong iku kabeh, kambi wong-wong iku kabeh seneng atine nyang wong-wong kang mageh urip neng mburi kang durung nyusul wong-wong iku sampek seng onok kang kawatir nyang wong-wong iku kambi seng (pisan) wong-wong iku kabeh susah atine.
۞ يَسْتَبْشِرُوْنَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ وَفَضْلٍۗ وَاَنَّ اللّٰهَ لَا يُضِيْعُ اَجْرَ الْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ١٧١
Yastabsyirūna bini‘matim minallāhi wa faḍl(in), wa annallāha lā yuḍī‘u ajral-mu'minīn(a).
[171]
Siro kabeh kegirangen atine kambi kenikmatane, lan karuniane hang gedi teko Gusti Alloh, lan Gusti Alloh heng nyiak– nyiakno ganjaran wong kang iman .
اَلَّذِيْنَ اسْتَجَابُوْا لِلّٰهِ وَالرَّسُوْلِ مِنْۢ بَعْدِ مَآ اَصَابَهُمُ الْقَرْحُ ۖ لِلَّذِيْنَ اَحْسَنُوْا مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا اَجْرٌ عَظِيْمٌۚ١٧٢
Al-lażīnastajābū lillāhi war-rasūli mim ba‘di mā aṣābahumul-qarḥ(u), lil-lażīna aḥsanū minhum wattaqau ajrun ‘aẓīm(un).
[172]
(Yoiku) wong–wong kang taat perintahe maring Gusti Alloh lan rosule mari siro kabeh oleh loro (ning njeru perang Uhud) kambi wong–wong kang ngelakokno keapikan anatarane siro kabeh lan hang takwa ono pahala kang gedi.
اَلَّذِيْنَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ اِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوْا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ اِيْمَانًاۖ وَّقَالُوْا حَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَكِيْلُ١٧٣
Al-lażīna qāla lahumun-nāsu innan-nāsa qad jama‘ū lakum fakhsyauhum fa zādahum īmānā(n), wa qālū ḥasbunallāhu wa ni‘mal-wakīl(u).
[173]
(Yoiku) wong–wong (kang taat maring Gusti Alloh lan rosul) hang dinggo siro kabeh kambi wong–wong hang ngomong: saktemene menungso wes ngumpulaen pasukane dingo nyerang siro, kerono iku , wedio siro kabeh , mengko omongan iku, cukup Gusti Alloh kang nulung siro lan Gusti Alloh yoiku seapik–apike hang ngelindungi .
فَانْقَلَبُوْا بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّٰهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوْۤءٌۙ وَّاتَّبَعُوْا رِضْوَانَ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ ذُوْ فَضْلٍ عَظِيْمٍ١٧٤
Fanqalabū bi ni‘matim minallāhi wa faḍlil lam yamsashum sū'(un), wattaba‘ū riḍwānallāh(i), wallahu żū faḍlin ‘aẓīm(in).
[174]
Dadi riko kabeh balek kambi nikmat lan karunia (hang gedi) teko Alloh, riko kabeh seng diciciri belai lan riko kabeh milu keridaan Alloh. Alloh nduweni karunia hang gedi.”
اِنَّمَا ذٰلِكُمُ الشَّيْطٰنُ يُخَوِّفُ اَوْلِيَاۤءَهٗۖ فَلَا تَخَافُوْهُمْ وَخَافُوْنِ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ١٧٥
Innamā żālikumusy-syaiṭānu yukhawwifu auliyā'ah(ū), falā takhāfūhum wa khāfūni in kuntum mu'minīn(a).
[175]
Saktemene riko kabeh cuman setan hang meden-medeni (riko) kambi konco-konco akrabe, sebab iku riko ojo wedi kambi lare iku kabeh, tapi wedio ning Isun. Kadung riko uwong-uwong hang nduwe iman.”
وَلَا يَحْزُنْكَ الَّذِيْنَ يُسَارِعُوْنَ فِى الْكُفْرِۚ اِنَّهُمْ لَنْ يَّضُرُّوا اللّٰهَ شَيْـًٔا ۗ يُرِيْدُ اللّٰهُ اَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِى الْاٰخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيْمٌۚ١٧٦
Wa lā yaḥzunkal-lażīna yusāri‘ūna fil-kufr(i), innahum lay yaḍurrullāha syai'ā(n), yurīdullāhu allā yaj‘ala lahum ḥaẓẓan fil-ākhirati wa lahum ‘ażābun ‘aẓīm(un).
[176]
Lan ojo riko (Muhammad) dikhawatiraken kambi uwong-uwong hang gampang mbalek dadi kafir. Saktemene sitik rio kabeh seng rugi Alloh. Alloh sing bakal nguweni sebagiane (pahala) ning riko kabeh ning akhirat lan riko abeh bakal nompo azab hang gedi.”
اِنَّ الَّذِيْنَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْاِيْمَانِ لَنْ يَّضُرُّوا اللّٰهَ شَيْـًٔاۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٧٧
Innal-lażīnasytarawul-kufra bil-īmāni lay yaḍurrullāha syai'ā(n), wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[177]
Saktemene wong-wong kang nuku kekafiran lan iman,saksitike seng kiro ngerugikaken Gusti Alloh;lan wong-wong iku bakal oleh adab kang pedih.
وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْٓا اَنَّمَا نُمْلِيْ لَهُمْ خَيْرٌ لِّاَنْفُسِهِمْ ۗ اِنَّمَا نُمْلِيْ لَهُمْ لِيَزْدَادُوْٓا اِثْمًا ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّهِيْنٌ١٧٨
Wa lā yaḥsabannal-lażīna kafarū annamā numlī lahum khairul li'anfusihim, innamā numlī lahum liyazdādū iṡmā(n), wa lahum ‘ażābum muhīn(un).
[178]
Lan ojo sepisan-pisan wong-wong kafir iku ngiro kadung waktu hang sun sediakaken kanggo wong-wong iku luwih apik kanggo wong-wong iku. Saktemene waktu hang sun sediakaken kanggo wong-wong iku mung mergo dusone wong-wong iku tambyah akeh, lan wong-wong iku oleh azab.
مَا كَانَ اللّٰهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِيْنَ عَلٰى مَآ اَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتّٰى يَمِيْزَ الْخَبِيْثَ مِنَ الطَّيِّبِ ۗ وَمَا كَانَ اللّٰهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ يَجْتَبِيْ مِنْ رُّسُلِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ ۖ فَاٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرُسُلِهٖ ۚ وَاِنْ تُؤْمِنُوْا وَتَتَّقُوْا فَلَكُمْ اَجْرٌ عَظِيْمٌ١٧٩
Mā kānallāhu liyażaral-mu'minīna ‘alā mā antum ‘alaihi ḥattā yamīzal-khabīṡa minaṭ-ṭayyib(i), wa mā kānallāhu liyuṭli‘akum ‘alal-gaibi wa lākinnallāha yajtabī mir rusulihī may yasyā'(u), fa āminū billāhi wa rusulih(ī), wa in tu'minū wa tattaqū fa lakum ajrun ‘aẓīm(un).
[179]
Gusti Alloh sing bakal nggenengaken wongwong hang iman koyo siro marang kedadian saiki iki. Sehinggo wong iku mbedakaken hang elek teko hang apik. Alloh sing bakal nduduhaken marang siro perkoro-perkoro ghoib, nanging Alloh milih sopo hang Alloh karepi ing antarane Rosul-rosule Alloh. Kerono iku percoyo’o riko marang Gusti Alloh lan rosul-rosule. Kadhung riko percoyo lan taqwa, dadi siro bakal oleh ganjaran hang gedhi.
وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ يَبْخَلُوْنَ بِمَآ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ هُوَ خَيْرًا لَّهُمْ ۗ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ ۗ سَيُطَوَّقُوْنَ مَا بَخِلُوْا بِهٖ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ وَلِلّٰهِ مِيْرَاثُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِيْرٌ ࣖ١٨٠
Wa lā yaḥsabannal-lażīna yabkhalūna bimā ātāhumullāhu min faḍlihī huwa khairal lahum, bal huwa syarrul lahum, sayuṭawwaqūna mā bakhilū bihī yaumal-qiyāmah(ti), wa lillāhi mīrāṡus-samāwāti wal-arḍ(i), wallāhu bimā ta‘malūna khabīr(un).
[180]
Kambi ojok sepisan-pisan wong kang melid ning paen kang diweni Alloh ning iro iro kabeh teko karunia-Ne, ngiro kadok (melid) iku apik dienggo iro-iro kabeh, padahal (melid) iku elek dinggo iro-iro kabeh. Paen (harta) kang iro-iro melidaken iku nak dikalungaken (ning gulune iro) ning dino kiyamat. Duwenane Alloh warisan (paen kang ono) ning langit kambi ning bumi. Alloh moho eroh kambi kang iro kerjakaken.
لَقَدْ سَمِعَ اللّٰهُ قَوْلَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ فَقِيْرٌ وَّنَحْنُ اَغْنِيَاۤءُ ۘ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوْا وَقَتْلَهُمُ الْاَنْۢبِيَاۤءَ بِغَيْرِ حَقٍّۙ وَّنَقُوْلُ ذُوْقُوْا عَذَابَ الْحَرِيْقِ١٨١
Laqad sami‘allāhu qaulal-lażīna qālū innallāha faqīruw wa naḥnu agniyā'(u), sanaktubu mā qālū wa qatlahumul-ambiyā'a bigairi ḥaqq(in), wa naqūlu żūqū ‘ażābal-ḥarīq(i).
[181]
Saktemene Alloh wes ngerungokaken omongane wong-wong (Yahudi) kang ngomong, “Saktemene Alloh iku melarat kambi kene sugih”. Kene nak nyatet omongane iro (kabeh) kambi tingkah iro (kabeh0 mateni poro nabi tonpo hak (Sebab kang bener), kambi kene nak ngomong (nyang iro kabeh), “rasakeno oleh iro azab hang mbakar!”
ذٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ اَيْدِيْكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيْدِۚ١٨٢
Żālika bimā qaddamat aidīkum wa annallāha laisa biẓallāmil lil-‘abīd(i).
[182]
Kang iku mau disebabaken tingkah tangan iro dewek kambi saktemene Alloh seng ndolimi hamba-hamba-Ne.
اَلَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ عَهِدَ اِلَيْنَآ اَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُوْلٍ حَتّٰى يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ ۗ قُلْ قَدْ جَاۤءَكُمْ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِيْ بِالْبَيِّنٰتِ وَبِالَّذِيْ قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوْهُمْ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ١٨٣
Al-lażīna qālū innallāha ‘ahida ilainā allā nu'mina lirasūlin ḥattā ya'tiyanā biqurbānin ta'kuluhun-nār(u), qul qad jā'akum rusulum min qablī bil-bayyināti wa bil-lażī qultum falima qataltumūhum in kuntum ṣādiqīn(a).
[183]
Yoiku wong-wonng (Yahudi) hang nyatakaken. Berane Alloh wis ngongkon kene, makne kene sing beriman nang rasul, sak urunge dek’e datangno nang kene kurban hang madhyang geni. “ Omongono Muhammad berane, piro-piro’o wong rasul sak urungku wis teko nang riko, kambi gowo bukti-bukti hang nyoto lan gowono paran hang riko sebutno, taping apuwo riko mateni munggune riko wong-wong hang bener
فَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِكَ جَاۤءُوْ بِالْبَيِّنٰتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتٰبِ الْمُنِيْرِ١٨٤
Fa in każżabūka faqad kużżiba rusulum min qablika jā'ū bil-bayyināti waz-zuburi wal-kitābil-munīr(i).
[184]
Moko munggune riko kabeh ngapusi ndiko (Muhammad) dadi(weruh’o) rasul-rasul sak urunge riko pun wis didustakno (eruo), riko kabeh gowokno mukjizat-mukjizat hang nyoto. Zabur lan kitab hang nguweni penjelasan hang sempurno.
كُلُّ نَفْسٍ ذَاۤىِٕقَةُ الْمَوْتِۗ وَاِنَّمَا تُوَفَّوْنَ اُجُوْرَكُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَاُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ ۗ وَمَا الْحَيٰوةُ الدُّنْيَآ اِلَّا مَتَاعُ الْغُرُوْرِ١٨٥
Kullu nafsin żā'iqatul-maut(i), wa innamā tuwaffauna ujūrakum yaumal-qiyāmah(ti), faman zuḥziḥa ‘anin-nāri wa udkhilal-jannata faqad fāz(a), wa mal-ḥayātud-dun-yā illā matā‘ul-gurūr(i).
[185]
Sak temen-temen hang jiwone arep nerasakno mati lan mung ring dino kiamat byaen diwei sempurno balesan riko, sopo baen didohno teko neroko lan dimasukno ring njero surga. Sak benere dek’e ngentukno menangno panguripan dunyo mung kesenangan hang memperdaya.
۞ لَتُبْلَوُنَّ فِيْٓ اَمْوَالِكُمْ وَاَنْفُسِكُمْۗ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِيْنَ اَشْرَكُوْٓا اَذًى كَثِيْرًا ۗ وَاِنْ تَصْبِرُوْا وَتَتَّقُوْا فَاِنَّ ذٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْاُمُوْرِ١٨٦
Latublawunna fī amwālikum wa anfusikum, wa latasma‘unna minal-lażīna ūtul-kitāba min qablikum wa minal-lażīna asyrakū ażan kaṡīrā(n), wa in taṣbirū wa tattaqū fa inna żālika min ‘azmil-umūr(i).
[186]
Riko mestine pasti diuji dunyoiro lan awakiro lan mestine siro pasti kerungu wakeh hal hang nemen ngeloro ati teko wong-wong hang nguweni kitab sak durunge siro lan teko wong-wong kang musyrik. Kadung riko sabar lan takwo dadi semestine hang demekian iku hang mlebu urusan hang (patut) diutamakno.
وَاِذْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ لَتُبَيِّنُنَّهٗ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُوْنَهٗۖ فَنَبَذُوْهُ وَرَاۤءَ ظُهُوْرِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهٖ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۗ فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُوْنَ١٨٧
Wa iż akhażallāhu mīṡāqal-lażīna ūtul-kitāba latubayyinunnahū lin-nāsi wa lā taktumūnah(ū), fa nabażūhu warā'a ẓuhūrihim wasytarau bihī ṡamanan qalīlā(n), fa bi'sa mā yasytarūn(a).
[187]
Lan (ilingo) kadung Alloh juwut janji teko wong-wong hang uwes nguweni kitab (yoiku) usengwes siro bener-bener di terangno (isine kitab iku) nong sopo menungso lan ojo siro nyediakaen sak trus e siro kabeh nyerewat (janji iku) nong buri boyok siro kabeh lan ngedol kambi rego kang murah kadung sak elek-elek e dodolan hang siro kabeh lakoni.
لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِيْنَ يَفْرَحُوْنَ بِمَآ اَتَوْا وَّيُحِبُّوْنَ اَنْ يُّحْمَدُوْا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوْا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِّنَ الْعَذَابِۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيْمٌ١٨٨
Lā taḥsabannal-lażīna yafraḥūna bimā atau wa yuḥibbūna ay yuḥmadū bimā lam yaf‘alū falā taḥsabannahum bimafāzatim minal-‘ażāb(i), wa lahum ‘ażābun alīm(un).
[188]
Ojo sepisan pisan siro ngiro kadung wong hang seneng paran hang uwes siro kabeh gawe lan riko kabeh seneng dipuji kambi kelakuane hang heng riko kabeh lakoni ojo sepisan-pisan riko ngiro kadung riko kabeh arep lolos teko azab. riko kabeh arep oleh azab hang loro.
وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ وَاللّٰهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ࣖ١٨٩
Wa lillāhi mulkus-samāwāti wal-arḍ(i), wallāhu ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[189]
Nduwene Alloh lah kerojoan langit kambi bumi, kambi Alloh hangkuoso nduwur sekabehe sesuatu.
اِنَّ فِيْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَاٰيٰتٍ لِّاُولِى الْاَلْبَابِۙ١٩٠
Inna fī khalqis-samāwāti wal-arḍi wakhtilāfil-laili wan-nahāri la'āyātil li'ulil-albāb(i).
[190]
Saktemene nyipta’aken langit lan bumi, lan ganti bengi lan isuk onok tondo-tondone (kuosone Alloh) wong kang onok akale.
الَّذِيْنَ يَذْكُرُوْنَ اللّٰهَ قِيَامًا وَّقُعُوْدًا وَّعَلٰى جُنُوْبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُوْنَ فِيْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۚ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هٰذَا بَاطِلًاۚ سُبْحٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ١٩١
Al-lażīna yażkurūnallāha qiyāmaw wa qu‘ūdaw wa ‘alā junūbihim wa yatafakkarūna fi khalqis-samāwāti wal-arḍ(i), rabbanā mā khalaqta hāżā bāṭilā(n), subḥānaka fa qinā ‘ażāban-nār(i).
[191]
(Yoiku) wong wong hang ingetno Alloh kambi ngadek, lunggoh utowone njero kelumyah, kambi wong wong iku mikiraken penciptaane langit lan bumi (kambi ngomong), “Gusti Alloh kene, ojok riko nyiptakno kabeh iki sio-sio, Moho suci riko, lindungi kene teko azab neroko”.
رَبَّنَآ اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ اَخْزَيْتَهٗ ۗ وَمَا لِلظّٰلِمِيْنَ مِنْ اَنْصَارٍ١٩٢
Rabbanā innaka man tudkhilin-nāra faqad akhzaitah(ū), wa mā liẓ-ẓālimīna min anṣār(in).
[192]
Ya Alloh, saktemene wong hang ndiko lebokno nong njero neroko dadi saktemene riko wes ngelikaken masalah la sing no blas kambi wong hang dzolim.
رَبَّنَآ اِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُّنَادِيْ لِلْاِيْمَانِ اَنْ اٰمِنُوْا بِرَبِّكُمْ فَاٰمَنَّا ۖرَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّاٰتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْاَبْرَارِۚ١٩٣
Rabbanā innanā sami‘nā munādiyay yunādī lil-īmāni an āminū birabbikum fa āmannā, rabbanā fagfir lanā żunūbanā wa kaffir ‘annā sayyi'ātinā wa tawaffanā ma‘al-abrār(i).
[193]
Yo pangeran isun saktemene isun ngerungokaken wong kang ngomong nang iman [yoiku],”imano riko nang pangeran riko. isun lan riko percoyo kambi pengeran sepuranen dusan dusanisun lan buseken dusan dusanisun kambi patenono isun ambi wong wong han pateng
رَبَّنَا وَاٰتِنَا مَا وَعَدْتَّنَا عَلٰى رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗ اِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيْعَادَ١٩٤
Rabbanā wa ātinā mā wa‘attanā ‘alā rusulika wa lā tukhzinā yaumal-qiyāmah(ti), innaka lā tukhliful-mī‘ād(a).
[194]
Yo pangeran isun opo hang riko njanjikno nang isun teko rasul rasul riko lan ojo riko elekaken isun pas dino kiamat saktemene riko sing sampek nang janjine.
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ اَنِّيْ لَآ اُضِيْعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنْكُمْ مِّنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثٰى ۚ بَعْضُكُمْ مِّنْۢ بَعْضٍ ۚ فَالَّذِيْنَ هَاجَرُوْا وَاُخْرِجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ وَاُوْذُوْا فِيْ سَبِيْلِيْ وَقٰتَلُوْا وَقُتِلُوْا لَاُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّاٰتِهِمْ وَلَاُدْخِلَنَّهُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُۚ ثَوَابًا مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗ وَاللّٰهُ عِنْدَهٗ حُسْنُ الثَّوَابِ١٩٥
Fastajāba lahum rabbuhum annī lā uḍī‘u ‘amala ‘āmilim minkum min żakarin au unṡā, ba‘ḍukum mim ba‘ḍ(in), fal-lażīna hājarū wa ukhrijū min diyārihim wa ūżū fī sabīlī wa qātalū wa qutilū la'ukaffiranna ‘anhum sayyi'ātihim wa la udkhilannahum jannātin tajrī min taḥtihal-anhār(u), ṡawābam min ‘indillāh(i), wallāhu ‘indahū ḥusnuṡ-ṡawāb(i).
[195]
Mergo Gusti Pangeran riko kabeh nguweni penjalukane, (kambi firmane), “ saktemene isun oseng nyio–nyioaken amale uwong– wong kang nguweni amal nong antarane riko, heng lanang heng wadon, (mergo) sebagian riko iku turunane sebagian kang liyane. Mergo wong kang hijrah, kang ditundug saka kampung halamane, kang diloroni nyang dalanisun, kang tukaran lan kang dipateni, mestine bakal hun-busek salah–salahe riko kabeh, lan mestine isun lebokkaken riko kabeh nong njerone surga kang mili banyu nong ngisore, kanggo pahala nong pinggire gusti pangeran.
لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فِى الْبِلَادِۗ١٩٦
Lā yagurrannaka taqallubul-lażīna kafarū fil-bilād(i).
[196]
Ojo sepisan maning riko diakali kambi kebebasan wong kafir kang ubah nong njerone negoro.
مَتَاعٌ قَلِيْلٌ ۗ ثُمَّ مَأْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ۗوَبِئْسَ الْمِهَادُ١٩٧
Matā‘un qalīl(un), ṡumma ma'wāhum jahannam(u), wa bi'sal-mihād(u).
[197]
Iku namung kesenengan kang heng selawase, mergo selanjute panggonan riko kabeh yaiku jahanam; lan jahanam iku yaiku tempat kang sak elek–elek’e.
لٰكِنِ الَّذِيْنَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنّٰتٌ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِيْنَ فِيْهَا نُزُلًا مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۗ وَمَا عِنْدَ اللّٰهِ خَيْرٌ لِّلْاَبْرَارِ١٩٨
Lākinil-lażīnattaqau rabbahum lahum jannātun tajrī min taḥtihal-anhāru khālidīna fīhā nuzulam min ‘indillāh(i), wa mā ‘indallāhi khairul lil-abrār(i).
[198]
Lan tetapine wong-wong kang duwe takwa ning pengerane, gawe riko kabeh suargo hang mili banyu-banyu ning jerune, kambi riko kabeh sak lawase ning jerune dadi panggonane (anugerah) 91 teko sampinge Gusti Alloh. Lan paran hang ning sampinge Gusti Alloh yaiku luwih apik gawe wongwong hang manut marang perintahe Gusti Alloh.
91) Yaiku panggonan tinggal kambi kelengkapan-kelengkapane koyok panganan, ombehan lain liyan-liyane.
وَاِنَّ مِنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ لَمَنْ يُّؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْكُمْ وَمَآ اُنْزِلَ اِلَيْهِمْ خٰشِعِيْنَ لِلّٰهِ ۙ لَا يَشْتَرُوْنَ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ ثَمَنًا قَلِيْلًا ۗ اُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ ۗ اِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْحِسَابِ١٩٩
Wa inna min ahlil-kitābi lamay yu'minu billāhi wa mā unzila ilaikum wa mā unzila ilaihim khāsyi‘īna lillāh(i), lā yasytarūna bi'āyātillāhi ṡamanan qalīlā(n), ulā'ika lahum ajruhum ‘inda rabbihim, innallāha sarī‘ul-ḥisāb(i).
[199]
Lan saktemene ning antarane Ahli Kitab ono hang duwe iman nang Gusti Alloh, lan nang paran hang dimudukaken nang riko kabeh, kerono riko kabeh ngerenda atine ning Gusti Alloh lan riko kabeh sing nukarno ayat-ayat Alloh kambi rego hang sitik. Riko kabeh oleh ganjaran ning sampinge Gusti Alloh. Sak temene Gusti Alloh temenan gancang ngitunga-Ne.
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اصْبِرُوْا وَصَابِرُوْا وَرَابِطُوْاۗ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ ࣖ٢٠٠
Yā ayyuhal-lażīna āmanuṣbirū wa ṣābirū wa rabiṭū, wattaqullāha la‘allakum tufliḥūn(a).
[200]
He wong-wong hang duwe iman, sabarro riko lan kuatno sabare rikolan teteppo jogojogo (ning watese negeri riko) lan wediho riko ning Gusti Alloh marang Alloh supoyo riko dadi wong untung.