Surah Al-Hajj
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوْا رَبَّكُمْۚ اِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيْمٌ١
Yā ayyuhan-nāsuttaqū rabbakum, inna zalzalatas-sā‘ati syai'un ‘aẓīm(un).
[1]
Hai manungso, taqwao riko nang Pengeran riko, saktemene goncangan dino kiamat iku kedadian hang guidi (dahsyat)
يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّآ اَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكٰرٰى وَمَا هُمْ بِسُكٰرٰى وَلٰكِنَّ عَذَابَ اللّٰهِ شَدِيْدٌ٢
Yauma taraunahā tażhalu kullu murḍi‘atin ‘ammā arḍa‘at wa taḍa‘u kullu żāti ḥamlin ḥamlahā wa taran-nāsa sukārā wa mā hum bisukārā wa lākinna ‘ażāballāhi syadīd(un).
[2]
(Ilingo) nang dino (naliko) riko ndeleng kegoncanganiku, lengah kabeh wong wadon kang nyusoni anake teko anak kang disusoni lan keciciran kabeh kandungan wong-wong wadon kang meteng, lan riko deleng menungso podo keroso mabuk, padahal sakjane iyane kabeh osing mabuk, tapi azabe Gusti Alloh iku nemen.
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُّجَادِلُ فِى اللّٰهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَّيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطٰنٍ مَّرِيْدٍۙ٣
Wa minan-nāsi may yujādilu fillāhi bigairi ‘ilmiw wa yattabi‘u kulla syaiṭānim marīd(in).
[3]
Ring antarane manungso onok wong kang bantah nang Gusti Alloh 575 tanpo ilmu pengetahuan lan miloni syetan kang tambeng.
575) Maksude “Bantah ring Alloh” yoiku bantah sifat-sifate lan kuasane Alloh, contone ambi ngomong bahwa malaikat-malaikat iku yoiku anak-anake Alloh lan Al-Qur’an iku yoiku dongengan wong-wong kang bengen lan bahwa Alloh heng kuasa nguripaken wong-wong kang wes mati lan wes dadi lemah.
كُتِبَ عَلَيْهِ اَنَّهٗ مَنْ تَوَلَّاهُ فَاَنَّهٗ يُضِلُّهٗ وَيَهْدِيْهِ اِلٰى عَذَابِ السَّعِيْرِ٤
Kutiba ‘alaihi annahū man tawallāhu fa annahū yuḍilluhū wa yahdīhi ilā ‘ażābis-sa‘īr(i).
[4]
Kang wes ditetepaken nang syetan iku, yoiku sopo wong kang koncoan ambi iyane, mesti iyane arep nyesatno, lan diajak nyang sikso neroko.
يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنْ كُنْتُمْ فِيْ رَيْبٍ مِّنَ الْبَعْثِ فَاِنَّا خَلَقْنٰكُمْ مِّنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُّضْغَةٍ مُّخَلَّقَةٍ وَّغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِّنُبَيِّنَ لَكُمْۗ وَنُقِرُّ فِى الْاَرْحَامِ مَا نَشَاۤءُ اِلٰٓى اَجَلٍ مُّسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوْٓا اَشُدَّكُمْۚ وَمِنْكُمْ مَّنْ يُّتَوَفّٰى وَمِنْكُمْ مَّنْ يُّرَدُّ اِلٰٓى اَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلَا يَعْلَمَ مِنْۢ بَعْدِ عِلْمٍ شَيْـًٔاۗ وَتَرَى الْاَرْضَ هَامِدَةً فَاِذَآ اَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاۤءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَاَنْۢبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍۢ بَهِيْجٍ٥
Yā ayyuhan-nāsu in kuntum fī raibim minal-ba‘ṡi fa innā khalaqnākum min turābin ṡumma min nuṭfatin ṡumma min ‘alaqatin ṡumma mim muḍgatim mukhallaqatiw wa gairi mukhallaqatil linubayyina lakum, wa nuqirru fil-arḥāmi mā nasyā'u ilā ajalim musamman ṡumma nukhrijukum ṭiflan ṡumma litablugū asyuddakum, wa minkum may yutawaffā wa minkum may yuraddu ilā arżalil-‘umuri likailā ya‘lama ba‘da ‘ilmin syai'ā(n), wa taral-arḍa hāmidatan fa iżā anzalnā ‘alaihal-mā'ahtazzat wa rabat wa ambatat min kulli zaujim bahīj(in).
[5]
Hai manungso, kadung riko mageh ragu nang kebangkitan (teko kubur), moko (weruho) saktemene Isun wes dadikaken siro teko lemah, terus teko siji tetes mani, terus teko segumpal getih, terus segumpal daging kang sempurno kedadiane lan hing sempurno kedadiane, supoyo Isun jelasno ring siro lan isun tetepaken neng jero rahim, opo kang Isun karepaken sampek wektu kang wes ditentukno, terus Isun tokno siro dadi bayi, terus (suwi-suwi) siro dadi dhaplok, lan nong antarane siro onok hang dimatekno lan onok hang dirumat dowo umure sampek pikun, supoyo iyane osing weruh maning siji-sijine kang wes diweruhi. Lan siro deleng bumi iki garing, terus kadung wes Isun edunno banyu nang duwure, uripo bumi iku lan suburo lan tumbuho werno werni tanduran kang apik.
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ هُوَ الْحَقُّ وَاَنَّهٗ يُحْيِ الْمَوْتٰى وَاَنَّهٗ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ۙ٦
Żālika bi'annallāha huwal-ḥaqqu wa annahū yuḥyil-mautā wa annahū ‘alā kulli syai'in qadīr(un).
[6]
Kang koyo mengkono iku, mergo saktemene Alloh, Iyane kang Maha Haq 576 lan saktemene Iyane kang nguripaken kabeh hang mati lan saktemene Alloh Moho Kuoso nong alam kabeh.
576) Maksude: Alloh sebagai Tuhan kang sakbenere, kang wajib disembah, kang kuoso lan sakpiturute.
وَّاَنَّ السَّاعَةَ اٰتِيَةٌ لَّا رَيْبَ فِيْهَاۙ وَاَنَّ اللّٰهَ يَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُوْرِ٧
Wa annas-sā‘ata ātiyatul lā raiba fīhā, wa annallāha yab‘aṡu man fil-qubūr(i).
[7]
Lan saktemene dino kiamat iku mesti teko, sing ono roso was-was nang onone; lan tegese Alloh bangkitno kabeh wong nong alam kubur.
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُّجَادِلُ فِى اللّٰهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَّلَا هُدًى وَّلَا كِتٰبٍ مُّنِيْرٍ ۙ٨
Wa minan-nāsi may yujādilu fillāhi bigairi ‘ilmiw wa lā hudaw wa lā kitābim munīr(in).
[8]
Lan ring antarane manungso onok wong-wong kang bantah nyang Gusti Alloh tanpo ilmu pengetahuan, tanpo pituduh lan tanpo kitab (wahyu) kang nyahayani 577
577) Maksude kang “Nyahayani” yoiku: kang nerangno antarane hang hak lan hang batil
ثَانِيَ عِطْفِهٖ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ۗ لَهٗ فِى الدُّنْيَا خِزْيٌ وَّنُذِيْقُهٗ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ عَذَابَ الْحَرِيْقِ٩
Ṡāniya ‘iṭfihī liyuḍilla ‘an sabīlillāh(i), lahū fid-dun-yā khizyuw wa nużīquhū yaumal-qiyāmati ‘ażābal-ḥarīq(i).
[9]
Ambi melengosno lambunge 578 kanggo nyesatno manungso teko dalane Gusti Alloh. Iyane oleh hinaan ring dunyo lan ring dino kiamat Isun ngerasakno nang iyane azab neroko kang bakar.
578) Maksude: Nyombongno awake dewek
ذٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يَدٰكَ وَاَنَّ اللّٰهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيْدِ ࣖ١٠
Żālika bimā qaddamat yadāka wa annallāha laisa biẓallāmil lil-‘abīd(i).
[10]
(Arep diomongno nang iyane): “hang koyo iku, yoiku disebabaken kelakuane kang dilakoni ambi loro tangane teko siro kang bengen lan sak temene Alloh duduk polae nganioyo hamba-hambaNe”.
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَّعْبُدُ اللّٰهَ عَلٰى حَرْفٍۚ فَاِنْ اَصَابَهٗ خَيْرُ ِۨاطْمَئَنَّ بِهٖۚ وَاِنْ اَصَابَتْهُ فِتْنَةُ ِۨانْقَلَبَ عَلٰى وَجْهِهٖۗ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةَۗ ذٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِيْنُ١١
Wa minan-nāsi may ya‘budullāha ‘alā ḥarf(in), fa in aṣābahū khairuniṭma'anna bih(ī), wa in aṣābathu fitnatuninqalaba ‘alā wajhih(ī), khasirad-dun-yā wal-ākhirah(ta), żālika huwal-khusrānul-mubīn(u).
[11]
Lan nang antarane manungso onok wong kang nyembah Alloh hang onok nang pinggir 579 ; moko kadung iyane oleh keapikan, tetepo iyane nang keapikan iku, lan kadung iyane ditebluki bencono, balik maning nyang mburi 580 . Rugi kanggo iyane ring dunyo lan ring akhirat. Hang koyo iku yoiku sak rugi-rugine wong.
579) Maksude: heng yakin anane Alloh
580) Maksude: Kafir Maning
يَدْعُوْا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَضُرُّهٗ وَمَا لَا يَنْفَعُهٗۗ ذٰلِكَ هُوَ الضَّلٰلُ الْبَعِيْدُ ۚ١٢
Yad‘ū min dūnillāhi mā lā yaḍurruhū wa mā lā yanfa‘uh(ū), żālika huwaḍ-ḍalālul-ba‘īd(u).
[12]
Iyane nyebut sak liyane Alloh, sekabehe kang heng biso nguweni mudharat lan heng (pisan) nguweni manfa’at nang iyane. Kang koyo iku yoiku sesat kang adoh.
يَدْعُوْا لَمَنْ ضَرُّهٗٓ اَقْرَبُ مِنْ نَّفْعِهٖۗ لَبِئْسَ الْمَوْلٰى وَلَبِئْسَ الْعَشِيْرُ١٣
Yad‘ū laman ḍarruhū aqrabu min naf‘ih(ī), labi'sal-maulā wa labi'sal-‘asyīr(u).
[13]
Iyane nyebut sekabehe kang sakbenere mudharate luwih parek teko manfa’ate. Saktemene kang disebut iku mau yoiku sak jahat-jahate kang nolong lan sak jahat-jahate konco.
اِنَّ اللّٰهَ يُدْخِلُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُۗ اِنَّ اللّٰهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيْدُ١٤
Innallāha yudkhilul-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti jannātin tajrī min taḥtihal-anhār(u), innallāha yaf‘alu mā yurīd(u).
[14]
Saktemene Gusti Alloh ngelebokno wong-wong kang iman lan ngelakoni amal kang sholeh nang jero surgo-surgo hang nang ngisore ngalir banyu-banyu. Saktemene Gusti Alloh ngelakoni opo kang iyane karepi.
مَنْ كَانَ يَظُنُّ اَنْ لَّنْ يَّنْصُرَهُ اللّٰهُ فِى الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ اِلَى السَّمَاۤءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهٗ مَا يَغِيْظُ١٥
Man kāna yaẓunnu allay yanṣurahullāhu fid-dun-yā wal-ākhirati falyamdud bisababin ilas-samā'i ṡummalyaqṭa‘ falyanẓur hal yużhibanna kaiduhū mā yagīẓ(u).
[15]
Sopo wong kang nyongko saktemene Gusti Alloh sepisan-pisan heng onok nolonge (Muhammad) nang dunyo lan akhirat, moko tegesno iyane ngulari tali nang langit, terus tegesno iyane mlaku, terus tegesno iyane mikir opo tipu muslihate iku biso ngelenyapno opo kang ngelarakno atine. 581
581) Maksude ayat iki yoiku, umpomo wong kang musuhi Nabi Muhammad SAW. heng seneng karo majune Islam biso munggah nang langit lan biso deleng kahanan nang kono, mestine iyane arep ngeweruhi tegese majune Islam hang heng iyane demeni iku osing biso dialang-alangi. Separoh ahli tafsir ngartekno: moko tegesno iyane ngulari tali nyang pyan omahe terus iyane nyekik gulune kelawan tali iku.
وَكَذٰلِكَ اَنْزَلْنٰهُ اٰيٰتٍۢ بَيِّنٰتٍۙ وَّاَنَّ اللّٰهَ يَهْدِيْ مَنْ يُّرِيْدُ١٦
Wa każālika anzalnāhu āyātim bayyināt(in), wa annallāha yahdī may yurīd(u).
[16]
Lan koyo iku Isun wes ngedunno Al-Qur’an kang dadi ayat-ayat hang nyoto; lan tegese Alloh nguwani pituduh nang wong kang Iyane karepi.
اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَالَّذِيْنَ هَادُوْا وَالصَّابِـِٕيْنَ وَالنَّصٰرٰى وَالْمَجُوْسَ وَالَّذِيْنَ اَشْرَكُوْٓا ۖاِنَّ اللّٰهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيْدٌ١٧
Innal-lażīna āmanū wal-lażīna hādū waṣ-ṣābi'īna wan-naṣārā wal-majūsa wal-lażīna asyrakū, innallāha yafṣilu bainahum yaumal-qiyāmah(ti), innallāha ‘alā kulli syai'in syahīd(un).
[17]
Saktemene wong-wong kang iman, wong-wong Yahudi, wong-wong shaabi-iin wong-wong nasroni, wong-wong majusi lan wong-wong musyrik, Gusti Alloh arep nguweni putusan ring antarane iyane kabeh nong dino kiamat. Saktemene Gusti Alloh Nyaksikno sekabehane.
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ يَسْجُدُ لَهٗ مَنْ فِى السَّمٰوٰتِ وَمَنْ فِى الْاَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُوْمُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَاۤبُّ وَكَثِيْرٌ مِّنَ النَّاسِۗ وَكَثِيْرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُۗ وَمَنْ يُّهِنِ اللّٰهُ فَمَا لَهٗ مِنْ مُّكْرِمٍۗ اِنَّ اللّٰهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاۤءُ ۩ۗ١٨
Alam tara annallāha yasjudu lahū man fis-samāwāti wa man fil-arḍi wasy-syamsu wal-qamaru wan-nujūmu wal-jibālu wasy-syajaru wad-dawābbu wa kaṡīrum minan-nās(i), wa kaṡīrun ḥaqqa ‘alaihil-‘ażāb(u), wa may yuhinillāhu famā lahū mim mukrim(in), innallāha yaf‘alu mā yasyā'(u).
[18]
Opo siro sing meruhi, tegese nang Gusti Alloh podo sujud paran hang onok ring langit, ring bumi, srengenge, ulan, lintang, gunung, tandur-tanduran, kewan-kewan hang ngerayap lan sebagian akeh teko manungso? Lan akeh ring antarane manungso hang wes ditetepaken azab nang iyane. Lan sopo wong hang di asoraken ambi Gusti Alloh mongko osing ono wong liyo kang muliakno. Saktemene Gusti Alloh ngelakoni paran hang dadi karepe.
۞ هٰذَانِ خَصْمٰنِ اخْتَصَمُوْا فِيْ رَبِّهِمْ فَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِّنْ نَّارٍۗ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوْسِهِمُ الْحَمِيْمُ ۚ١٩
Hāżāni khaṣmānikhtaṣamū fī rabbihim fal-lażīna kafarū quṭṭi‘at lahum ṡiyābum min nār(in), yuṣabbu min fauqi ru'ūsihimul-ḥamīm(u).
[19]
Ikilah loro golongan (golongan mu’min lan golongan kafir) kang tukaran, iyane kabeh podo tukar ngomongno pengeran Iyane kabeh. Mongko wong kafir arep digawekaken kanggo iyane kabeh klambi-klambi teko geni neroko. Disiramaken banyu hang gemulak iku nang duwure endas iyane kabeh.
يُصْهَرُ بِهٖ مَا فِيْ بُطُوْنِهِمْ وَالْجُلُوْدُ ۗ٢٠
Yuṣharu bihī mā fī buṭūnihim wal-julūd(u).
[20]
Kelawan Banyu iku diajuraken sekabehe paran hang onok nang weteng iyane kabeh lan ugo kulit (iyane kabeh).
وَلَهُمْ مَّقَامِعُ مِنْ حَدِيْدٍ٢١
Wa lahum maqāmi‘u min ḥadīd(in).
[21]
Lan kanggo iyane kabeh cambuk-cambuk teko wesi.
كُلَّمَآ اَرَادُوْٓا اَنْ يَّخْرُجُوْا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ اُعِيْدُوْا فِيْهَا وَذُوْقُوْا عَذَابَ الْحَرِيْقِ ࣖ٢٢
Kullamā arādū ay yakhrujū minhā min gammin u‘īdū fīhā, wa żūqū ‘ażābal-ḥarīq(i).
[22]
Saben-saben iyane kabeh arep nyang jobo teko neroko jalaran sengsorone iyane kabeh, mongko iyane kabeh dibalekno nang jerone. (nang iyane kabeh diomongi): “Rasakno azab kang ngobong iki”.
اِنَّ اللّٰهَ يُدْخِلُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ جَنّٰتٍ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ يُحَلَّوْنَ فِيْهَا مِنْ اَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَّلُؤْلُؤًاۗ وَلِبَاسُهُمْ فِيْهَا حَرِيْرٌ٢٣
Innallāha yudkhilul-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti jannātin tajrī min taḥtihal-anhāru yuḥallauna fīhā min asāwira min żahabiw wa lu'lu'ā(n), wa libāsuhum fīhā ḥarīr(un).
[23]
Saktemene Alloh ngelebokno wong-wong kang iman lan ngelakoni amal kang saleh nang jero surgo-surgo kang nang ngisore mili kalenan. Nang Surgo iku iyane kabeh diweni perhiasan ambi gelang-gelang teko emas lan mutioro, lan klambine yoiku sutera.
وَهُدُوْٓا اِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِۚ وَهُدُوْٓا اِلٰى صِرَاطِ الْحَمِيْدِ٢٤
Wa hudū ilaṭ-ṭayyibi minal-qaul(i), wa hudū ilā ṣirāṭil-ḥamīd(i).
[24]
Lan iyane kabeh diweni pituduh nganggo omongan-omongan hang apik lan diduduhno (pisan) nang dalan (Alloh) hang terpuji.
اِنَّ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَيَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِيْلِ اللّٰهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِيْ جَعَلْنٰهُ لِلنَّاسِ سَوَاۤءً ۨالْعَاكِفُ فِيْهِ وَالْبَادِۗ وَمَنْ يُّرِدْ فِيْهِ بِاِلْحَادٍۢ بِظُلْمٍ نُّذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ اَلِيْمٍ ࣖ٢٥
Innal-lażīna kafarū wa yaṣuddūna ‘an sabīlillāhi wal-masjidil-ḥarāmil-lażī ja‘alnāhu lin-nāsi sawā'anil-‘ākifu fīhi wal-bād(i), wa may yurid fīhi bi'ilḥādim biẓulmin nużiqhu min ‘ażābin alīm(in).
[25]
Saktemene wong-wong kang kafir lan ngalangi manungso teko dalane Gusti Alloh lan Masjidilharam hang wes Isun dadikaken kanggo kabeh manungso, kabeh kang meneng nang kono lan ring padang pasir lan sopo kang duweni maksud ngelakoni kejahatan hang dzolim, mongko arep Isun wani siksaan kang perih.
وَاِذْ بَوَّأْنَا لِاِبْرٰهِيْمَ مَكَانَ الْبَيْتِ اَنْ لَّا تُشْرِكْ بِيْ شَيْـًٔا وَّطَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّاۤىِٕفِيْنَ وَالْقَاۤىِٕمِيْنَ وَالرُّكَّعِ السُّجُوْدِ٢٦
Wa iż bawwa'nā li'ibrāhīma makānal-baiti allā tusyrik bī syai'aw wa ṭahhir baitiya liṭ-ṭā'ifīna wal-qā'imīna war-rukka‘is-sujūd(i).
[26]
Lan (ilingo), wektu Isun nguweni panggon marang Ibrohim nang panggon Baitullah (ambi ngomong): “Ojok siro madakno paran-parane ambi Isun lan Sucikno Omah Isun iki kanggo wong-wong kang thawaf, lan wong-wong kang ibadah lan wong-wong kang ruku’ lan sujud.
وَاَذِّنْ فِى النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوْكَ رِجَالًا وَّعَلٰى كُلِّ ضَامِرٍ يَّأْتِيْنَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيْقٍ ۙ٢٧
Wa ażżin fin-nāsi bil-ḥajji ya'tūka rijālaw wa ‘alā kulli ḍāmiriy ya'tīna min kulli fajjin ‘amīq(in).
[27]
Lan ngongkono nang manungso kanggo ngelakoni haji, niscoyo iyane kabeh arep teko nang siro kelawan mlaku sikil, lan nunggang unto kang gering 582 kang teko sembarang penjuru kang wadoh.
582) “Unto kang gering” gambarno adoh lan angelenhang ditempuh ambi jama’ah haji.
لِّيَشْهَدُوْا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ فِيْٓ اَيَّامٍ مَّعْلُوْمٰتٍ عَلٰى مَا رَزَقَهُمْ مِّنْۢ بَهِيْمَةِ الْاَنْعَامِۚ فَكُلُوْا مِنْهَا وَاَطْعِمُوا الْبَاۤىِٕسَ الْفَقِيْرَ ۖ٢٨
Liyasyhadū manāfi‘a lahum wa yażkurusmallāhi fī ayyāmim ma‘lūmātin ‘alā mā razaqahum mim bahīmatil-an‘ām(i), fa kulū minhā wa aṭ‘imul-bā'isal-faqīr(a).
[28]
Supoyo iyane kabeh nyaksikno sekabehe manfaat kanggo iyane kabeh lan supoyo iyane kabeh nyebut namane Gusti Alloh ring dino hang ditentukno 583 ring atase rizki hang Alloh wes nguweni nang iyane kabeh arupo kewan ternak. Mongko madango separoh soko rezeki iku lan (separoh) wakno kanggo dipangan wong-wong kang sengsoro lan fakir.
583) “Dino hang ditentukno” yoiku dino riyoyo haji lan dino tasyriq, yaiku tanggal 10, 11,12, dan 13 Dzulhijjah
ثُمَّ لْيَقْضُوْا تَفَثَهُمْ وَلْيُوْفُوْا نُذُوْرَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوْا بِالْبَيْتِ الْعَتِيْقِ٢٩
Ṡummal yaqḍū tafaṡafahum wal yūfū nużūrahum wal yaṭṭawwafū bil-baitil-‘atīq(i).
[29]
Sakteruse, tegesno iyane kabeh ngilangno kotoran 584 kang onok nang awake iyane kabeh lan tegesno iyane kabeh nyempurnakno nazar-nazar iyane kabeh 585 lan tegesno iyane kabeh ngalakoni tawaf ngelilingi umah kang tuwek iku (Baitullah).
584) Kang dimaksud ambi “ ngilangno kotoran” nang kini yoiku ngetok rambut, kuku, lan sakpiturute
585) Kang dimaksud “nazar” nang kini yoiku nazar-nazar kang apik hang arep dilakoni selama ibadah haji
ذٰلِكَ وَمَنْ يُّعَظِّمْ حُرُمٰتِ اللّٰهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَّهٗ عِنْدَ رَبِّهٖۗ وَاُحِلَّتْ لَكُمُ الْاَنْعَامُ اِلَّا مَا يُتْلٰى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْاَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوْا قَوْلَ الزُّوْرِ ۙ٣٠
Żālika wa may yu‘aẓẓim ḥurumātillāhi fa huwa khairul lahū ‘inda rabbih(ī), wa uḥillat lakumul-an‘āmu illā mā yutlā ‘alaikum fajtanibur-rijsa minal-auṡāni wajtanibū qaulaz-zūr(i).
[30]
Sakmono iku (Perintah Alloh). Lan sopo wong ngagungno opo-opo kang duweni hormat nang sandingi Gusti Alloh mongko iku yoiku luwih apik kanggo iyane ning sandingi Gusti Alloh. Lan wes dihalalaken kanggo riko kabeh kewan ternak, kejobo kang dijelasno nang riko keharamane, moko adoho siro nang berhala-berhala kang najis iku lan adoho omongan-omongan aclak.
حُنَفَاۤءَ لِلّٰهِ غَيْرَ مُشْرِكِيْنَ بِهٖۗ وَمَنْ يُّشْرِكْ بِاللّٰهِ فَكَاَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاۤءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ اَوْ تَهْوِيْ بِهِ الرِّيْحُ فِيْ مَكَانٍ سَحِيْقٍ٣١
Ḥunafā'a lillāhi gaira musyrikīna bih(ī), wa may yusyrik billāhi fa ka'annamā kharra minas-samā'i fa takhṭafuhuṭ-ṭairu au tahwī bihir-rīḥu fī makānin saḥīq(in).
[31]
Kambi Ikhlas nang Gusti Alloh, heng nyekutukno paran-paran ambi Iyane Gusti Alloh. Sopo wong nyekutukno ambi Gusti Alloh, moko yoiku umpomo temebluk teko langit terus disamber ambi manuk, utowo dingelayangno ambi angin nang tempat hang adoh.
ذٰلِكَ وَمَنْ يُّعَظِّمْ شَعَاۤىِٕرَ اللّٰهِ فَاِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوْبِ٣٢
Żālika wa may yu‘aẓẓim sya‘ā'irallāhi fa innahā min taqwal-qulūb(i).
[32]
Sak mono iku (Perintah Alloh). Lan sopo wong kang ngagungaken syi’ar-syi’ar Gusti Alloh 586 , mongko saktemene iku jumbul teko ketakwaane ati.
586) Maknane Syi’ar Alloh.
لَكُمْ فِيْهَا مَنَافِعُ اِلٰٓى اَجَلٍ مُّسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَآ اِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيْقِ ࣖ٣٣
Lakum fīhā manāfi‘u ilā ajalim musamman ṡumma maḥilluhā ilal-baitil-‘atīq(i).
[33]
Kanggo riko kewan-kewan hadyu, iku onok sak piro-piro manfa’at 587 , sampek nang wektu kang ditentukno, terus panggonan wajib (sampai akhir masa) nyembelih yoiku sak wise nyampek nong Baitul Atiq (Baitullah).
587) Maksude: kewan-kewan had-yu iku oleh siro juwut manfa’ate, koyo to ditumpaki, dijuwut susune, lan sakpiturute, sampek hari nahar.
وَلِكُلِّ اُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا لِّيَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلٰى مَا رَزَقَهُمْ مِّنْۢ بَهِيْمَةِ الْاَنْعَامِۗ فَاِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ فَلَهٗٓ اَسْلِمُوْاۗ وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِيْنَ ۙ٣٤
Wa likulli ummatin ja‘alnā mansakal liyażkurusmallāhi ‘alā mā razaqahum mim bahīmatil-an‘ām(i), fa ilāhukum ilāhuw wāḥidun fa lahū aslimū, wa basysyiril-mukhbitīn(a).
[34]
Lan kanggo saben-saben umat wes Isun syari’ataken nyembelih (kurban), supoyo iyane kabeh nyebut namane Gusti Alloh nang kewan ternak hang wes direzekikaken Gusti Alloh nang iyane kabeh, mongko pengeran siro yoiku Pengeran Kang Moho Siji, mergo iku pasraho dewek siro nang Iyane. Lan wanono kabar seneng nang wong-wong kang pasrah (nang Gusti Alloh).
الَّذِيْنَ اِذَا ذُكِرَ اللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوْبُهُمْ وَالصّٰبِرِيْنَ عَلٰى مَآ اَصَابَهُمْ وَالْمُقِيْمِى الصَّلٰوةِۙ وَمِمَّا رَزَقْنٰهُمْ يُنْفِقُوْنَ٣٥
Allażīna iżā żukirallāhu wajilat qulūbuhum waṣ-ṣābirīna ‘alā mā aṣābahum wal-muqīmiṣ-ṣalāh(ti), wa mimmā razaqnāhum yunfiqūn(a).
[35]
(yoiku) wong-wong kang umpomo disebut namane Gusti Alloh gemeter atine, wong-wongkangsabaropokangnebluki iyane kabeh, wong-wong kang ngedekno sembayang lan wong-wong kang nyalurno nafkah separoh teko opo kang wes Isun rezekikaken nang iyane kabeh.
وَالْبُدْنَ جَعَلْنٰهَا لَكُمْ مِّنْ شَعَاۤىِٕرِ اللّٰهِ لَكُمْ فِيْهَا خَيْرٌۖ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلَيْهَا صَوَاۤفَّۚ فَاِذَا وَجَبَتْ جُنُوْبُهَا فَكُلُوْا مِنْهَا وَاَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّۗ كَذٰلِكَ سَخَّرْنٰهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ٣٦
Wal-budna ja‘alnāhā lakum min sya‘ā'irillāhi lakum fīhā khair(un), fażkurusmallāhi ‘alaihā ṣawāff(a), fa iżā wajabat junūbuhā fa kulū minhā wa aṭ‘imul-qāni‘a wal-mu‘tarr(a), każālika sakhkharnāhā lakum la‘allakum tasykurūn(a).
[36]
Lan wes Isun dadikaken kanggo siro unto- unto iku separoh teko syi’ar Gusti Alloh, siro olehkeapikanhangakehtekoiku,mongko sebutno kanggo riko namane Gusti Alloh wektu riko nyembelih kewan iku kondisi ngadek (lan wes diiket). Terus kadung wes roboh (mati), moko panganen separoh lan wanono mangan wong kang ridlo ambi opo hang onok nong iyane (kang heng jaluk- jaluk) lan wong kang jaluk. Semono iku Isun wes tundukno unto-unto iku nang riko, mugi-mugi riko nyukuri.
لَنْ يَّنَالَ اللّٰهَ لُحُوْمُهَا وَلَا دِمَاۤؤُهَا وَلٰكِنْ يَّنَالُهُ التَّقْوٰى مِنْكُمْۗ كَذٰلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلٰى مَا هَدٰىكُمْ ۗ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِيْنَ٣٧
Lay yanālallāha luḥūmuhā wa lā dimā'uhā wa lākiy yanāluhut-taqwā minkum, każālika sakhkharahā lakum litukabbirullāha ‘alā mā hadākum, wa basysyiril-muḥsinīn(a).
[37]
Iwak-iwak unto lan getihe iku sak saben-saben osing biso nyampek (ridone) Gusti Alloh, kejobo takwa teko atine riko kabeh. Sakmono iku Gusti Alloh wes nundukno kanggo riko supoyo riko ngagungaken Gusti Alloh kambi hidayahe nang riko. Lan wanono kabar seneng nang wong-wong kang ngelakoni keapikan.
۞ اِنَّ اللّٰهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْاۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُوْرٍ ࣖ٣٨
Innallāha yudāfi‘u ‘anil-lażīna āmanū, innallāha lā yuḥibbu kulla khawwānin kafūr(in).
[38]
Saktemene Gusti Alloh belani wong-wong kang wes iman. Saktemene Gusti Alloh heng seneng nang saben-saben wong kang khianat tur ngingkari nikmat.
اُذِنَ لِلَّذِيْنَ يُقَاتَلُوْنَ بِاَنَّهُمْ ظُلِمُوْاۗ وَاِنَّ اللّٰهَ عَلٰى نَصْرِهِمْ لَقَدِيْرٌ ۙ٣٩
Użina lil-lażīna yuqātalūna bi'annahum ẓulimū, wa innallāha ‘alā naṣrihim laqadīr(un).
[39]
Wes diizinno (berperang) kanggo wong-wong kang kudu diperangi, mergo saktemene iyane kabeh wes nganiyoyo. Lan saktemene Gusti Alloh, bener-bener Moho Kuoso nolong iyane kabeh iku mau.
ۨالَّذِيْنَ اُخْرِجُوْا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ اِلَّآ اَنْ يَّقُوْلُوْا رَبُّنَا اللّٰهُ ۗوَلَوْلَا دَفْعُ اللّٰهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَّصَلَوٰتٌ وَّمَسٰجِدُ يُذْكَرُ فِيْهَا اسْمُ اللّٰهِ كَثِيْرًاۗ وَلَيَنْصُرَنَّ اللّٰهُ مَنْ يَّنْصُرُهٗۗ اِنَّ اللّٰهَ لَقَوِيٌّ عَزِيْزٌ٤٠
Allażīna ukhrijū min diyārihim bigairi ḥaqqin illā ay yaqūlū rabbunallāh(u), wa lau lā daf‘ullāhin-nāsa ba‘ḍahum biba‘ḍil lahuddimat ṣawāmi‘u wa biya‘uw wa ṣalawātuw wa masājidu yużkaru fīhasmullāhi kaṡīrā(n), wa layanṣurannallāhu may yanṣuruh(ū), innallāha laqawiyyun ‘azīz(un).
[40]
(yoiku) wong-wong kang wes diusir teko kampunge iyane kabeh tanpo alasan kang bener, kejobo kerono iyane kabeh ngomong: “Pengeran Isun kabeh iku cuman Gusti Alloh”, lan sekirane Gusti Alloh heng ono nolak (keganasan) separoh manungso kambi separoh manungso liyane. Tentune wes dirobohno biara-biara Nasrani, gereja-gereja, omah-omah ibadah wong Yahudi lan masjid-masjid, kang nang jerone wakeh kang nyebut namane Gusti Alloh. Saktemene Gusti Alloh mesti nolong wong kang nolong (agama)-Ne. Saktemene Gusti Alloh bener-bener Moho Kuat lan Moho Perkoso.
اَلَّذِيْنَ اِنْ مَّكَّنّٰهُمْ فِى الْاَرْضِ اَقَامُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتَوُا الزَّكٰوةَ وَاَمَرُوْا بِالْمَعْرُوْفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِۗ وَلِلّٰهِ عَاقِبَةُ الْاُمُوْرِ٤١
Allażīna im makkannāhum fil-arḍi aqāmuṣ-ṣalāta wa ātawuz-zakāta wa amarū bil-ma‘rūfi wa nahau ‘anil-munkar(i), wa lillāhi ‘āqibatul-umūr(i).
[41]
(yoiku) wong-wong kang umpomo Isun tetepno pelungguhan iyane kabeh ring bumi, niscaya iyane kabeh ngedekno sembayang, ngelakoni zakat, ngongkon ngelakoni kang ma’ruf lan nyegah teko kelakuan hang mungkar; lan nyang Gusti Alloh mbalik sembarang urusan.
وَاِنْ يُّكَذِّبُوْكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوْحٍ وَّعَادٌ وَّثَمُوْدُ ۙ٤٢
Wa iy yukażżibūka faqad każżabat qablahum qaumu nūḥiw wa ‘āduw wa ṡamūd(u).
[42]
Lan kadung iyane kabeh (wong-wong musyrik) ngapusi riko, moko saktemene wes ngapusi pisan sakdurunge iyane kabeh kaume Nuh, ‘Aad, lan Tsamud.
وَقَوْمُ اِبْرٰهِيْمَ وَقَوْمُ لُوْطٍ ۙ٤٣
Wa qaumu ibrāhīma wa qaumu lūṭ(in).
[43]
Lan kaum Ibrohim lan kaum Luth.
وَّاَصْحٰبُ مَدْيَنَۚ وَكُذِّبَ مُوْسٰى فَاَمْلَيْتُ لِلْكٰفِرِيْنَ ثُمَّ اَخَذْتُهُمْۚ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيْرِ٤٤
Wa aṣḥābu madyan(a), wa kużżiba mūsā fa amlaitu lil-kāfirīna ṡumma akhażtuhum, fa kaifa kāna nakīr(i).
[44]
Lan wargo Madyan, lan wes diapusi Musa, terus Isun tangguhno (azab Isun) kanggo wong-wong kafir, terus Isun azab iyane kabeh, mongko (delengen) kelendi akehe kebencian isun (nang iyane kabeh).
فَكَاَيِّنْ مِّنْ قَرْيَةٍ اَهْلَكْنٰهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلٰى عُرُوْشِهَاۖ وَبِئْرٍ مُّعَطَّلَةٍ وَّقَصْرٍ مَّشِيْدٍ٤٥
Fa ka'ayyim min qaryatin ahlaknāhā wa hiya ẓālimatun fa hiya khāwiyatun ‘alā ‘urūsyihā, wa bi'rim mu‘aṭṭalatiw wa qaṣrim masyīd(in).
[45]
Piro akehe kota hang isun wes musnahno, kang wargone ono nang kedzoliman, mongko (tembok-tembok) kota iku roboh nutupi langit-langite lan (piro akehe pisan) sumur hang wes ditinggalno lan istana kang duwur.
اَفَلَمْ يَسِيْرُوْا فِى الْاَرْضِ فَتَكُوْنَ لَهُمْ قُلُوْبٌ يَّعْقِلُوْنَ بِهَآ اَوْ اٰذَانٌ يَّسْمَعُوْنَ بِهَاۚ فَاِنَّهَا لَا تَعْمَى الْاَبْصَارُ وَلٰكِنْ تَعْمَى الْقُلُوْبُ الَّتِيْ فِى الصُّدُوْرِ٤٦
Afalam yasīrū fil-arḍi fa takūna lahum qulūbuy ya‘qilūna bihā au āżānuy yasma‘ūna bihā, fa innahā lā ta‘mal-abṣāru wa lākin ta‘mal-qulūbul-latī fiṣ-ṣudūr(i).
[46]
Mongko iyane kabeh osing mlaku nong bumi, terus iyane kabeh duweni ati kang ambi iku iyane kabeh biso mahami utowo duweni kuping kang nganggo iku biso krungu? Kerono sakmestine duduk polae moto kang buto, nanging kang buto iku yoiku ati kang onok ing jero dhadha.
وَيَسْتَعْجِلُوْنَكَ بِالْعَذَابِ وَلَنْ يُّخْلِفَ اللّٰهُ وَعْدَهٗۗ وَاِنَّ يَوْمًا عِنْدَ رَبِّكَ كَاَلْفِ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّوْنَ٤٧
Wa yasta‘jilūnaka bil-‘ażābi wa lay yukhlifallāhu wa‘dah(ū), wa inna yauman ‘inda rabbika ka'alfi sanatim mimmā ta‘uddūn(a).
[47]
Lan iyane kabeh jaluk nang siro supoyo azab iku dicepetaken, padahal Gusti Alloh heng suloyo marang janjine. Saktemene sak dino nang sandinge Pengeran siro yoiku koyok sewu tahun miturut hitungan siro.
وَكَاَيِّنْ مِّنْ قَرْيَةٍ اَمْلَيْتُ لَهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ ثُمَّ اَخَذْتُهَاۚ وَاِلَيَّ الْمَصِيْرُ ࣖ٤٨
Wa ka'ayyim min qaryatin amlaitu lahā wa hiya ẓālimatun ṡumma akhażtuhā, wa ilayyal-maṣīr(u).
[48]
Lan piro akehe kota kang Isun tangguhno (Azab Isun) nong iyane. Hang wargane ngelakoni kedzoliman, terus Isun azab iyane kabeh, lan cuman nang Isun baen baliko (sembarang).
قُلْ يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنَّمَآ اَنَا۠ لَكُمْ نَذِيْرٌ مُّبِيْنٌ ۚ٤٩
Qul yā ayyuhan-nāsu innamā ana lakum nażīrum mubīn(un).
[49]
Ngomongo : “Hai manungso, saktemene isun (Alloh) iku wong kang nguweni peringatan kang nyoto nang siro kabeh”.
فَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِيْمٌ٥٠
Fal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti lahum magfiratuw wa rizqun karīm(un).
[50]
Moko wong-wong kang iman lan ngerjakno amal-amal saleh , kanggo iyane kabeh pengampunan lan rezeki kang mulyo.
وَالَّذِيْنَ سَعَوْا فِيْٓ اٰيٰتِنَا مُعٰجِزِيْنَ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَحِيْمِ٥١
Wal-lażīna sa‘au fī āyātinā mu‘ājizīna ulā'ika aṣḥābul-jaḥīm(i).
[51]
Lan wong-wong kang usaha ambi maksud nentang ayat-ayat Isun kelawan melemahno (kekarepan kanggo iman); iyane kabeh iku penghuni neroko
وَمَآ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَّسُوْلٍ وَّلَا نَبِيٍّ اِلَّآ اِذَا تَمَنّٰىٓ اَلْقَى الشَّيْطٰنُ فِيْٓ اُمْنِيَّتِهٖۚ فَيَنْسَخُ اللّٰهُ مَا يُلْقِى الشَّيْطٰنُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللّٰهُ اٰيٰتِهٖۗ وَاللّٰهُ عَلِيْمٌ حَكِيْمٌ ۙ٥٢
Wa mā arsalnā min qablika mir rasūliw wa lā nabiyyin illā iżā tamannā alqasy-syaiṭānu fī umniyyatih(ī), fa yansakhullāhu mā yulqisy-syaiṭānu ṡumma yuḥkimullāhu āyātih(ī), wallāhu ‘alīmun ḥakīm(un).
[52]
Lan Isun osing ngutus sakdurunge siro rasul lan osing (pisan) nabi, kejobo kadung iyane duweni kekarepan, syaiton pun ngelebokaken godaan-godaan nyang kekarepan iku, Gusti Alloh ngilangno opo kang dimasukno oleh syetan iku, lan Alloh nguatno ayat-ayate. Lan Alloh Moho ngaweruhi tur moho wicaksana.
لِّيَجْعَلَ مَا يُلْقِى الشَّيْطٰنُ فِتْنَةً لِّلَّذِيْنَ فِيْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ وَّالْقَاسِيَةِ قُلُوْبُهُمْۗ وَاِنَّ الظّٰلِمِيْنَ لَفِيْ شِقَاقٍۢ بَعِيْدٍ ۙ٥٣
Liyaj‘ala mā yulqisy-syaiṭānu fitnatal lil-lażīna fī qulūbihim maraḍuw wal-qāsiyati qulūbuhum, wa innaẓ-ẓālimīna lafī syiqāqim ba‘īd(in).
[53]
Supoyo Iyane dadikaken opo hang dilebokaken ambi syetan iku, dadi cobaan kanggo wong-wong kang nang jero atine ono penyakit lan hang kasar atine. Lan saktemene wong-wong kang dzolim iku, bener-bener nang permusuhan hang nemen.
وَّلِيَعْلَمَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْعِلْمَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ فَيُؤْمِنُوْا بِهٖ فَتُخْبِتَ لَهٗ قُلُوْبُهُمْۗ وَاِنَّ اللّٰهَ لَهَادِ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ٥٤
Wa liya‘lamal-lażīna ūtul-‘ilma annahul-ḥaqqu mir rabbika fa yu'minū bihī fa tukhbita lahū qulūbuhum, wa innallāha lahādil-lażīna āmanū ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[54]
Lan supoyo wong-wong hang wes diweni ilmu, ngeyakini saktemene Al-Qur’an iku hang hak teko pengeran siro terus iyane kabeh iman lan nunduk ati iyane kabeh nang iyane lan saktemene Gusti Alloh yoiku Nguweni Pituduh kanggo wong-wong kang iman nang dalan kang kenceng.
وَلَا يَزَالُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا فِيْ مِرْيَةٍ مِّنْهُ حَتّٰى تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً اَوْ يَأْتِيَهُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَقِيْمٍ٥٥
Wa lā yazālul-lażīna kafarū fī miryatim minhu ḥattā ta'tiyahumus-sā‘atu bagtatan au ya'tiyahum ‘ażābu yaumin ‘aqīm(in).
[55]
Lan semestine wong-wong kafir iku onok nang was-was nang Al-qur’an, sampek teko nang iyane kabeh wektu (kematianne) kambi jemedul utowo teko nang iyane kabeh azab dino kiamat
اَلْمُلْكُ يَوْمَىِٕذٍ لِّلّٰهِ ۗيَحْكُمُ بَيْنَهُمْۗ فَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ فِيْ جَنّٰتِ النَّعِيْمِ٥٦
Al-mulku yauma'iżil lillāh(i), yaḥkumu bainahum, fal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti fī jannātin na‘īm(i).
[56]
Kekuasaan ring dino iku onok nang Gusti Alloh, Iyane nguweni putusan neng antarane iyane kabeh. Mongko wong-wong kang iman lan ngamal saleh yoiku ring jero surgo kang wakeh kenikmatane
وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَا فَاُولٰۤىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِيْنٌ ࣖ٥٧
Wal-lażīna kafarū wa każżabū bi'āyātinā fa ulā'ika lahum ‘ażābum muhīn(un).
[57]
Lan wong-wong kang kafir lan ngapusi nong ayat-ayat Isun, mongko nang iyane kabeh azab kang paling hina.
وَالَّذِيْنَ هَاجَرُوْا فِيْ سَبِيْلِ اللّٰهِ ثُمَّ قُتِلُوْٓا اَوْ مَاتُوْا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللّٰهُ رِزْقًا حَسَنًاۗ وَاِنَّ اللّٰهَ لَهُوَ خَيْرُ الرّٰزِقِيْنَ٥٨
Wal-lażīna hājarū fī sabīlillāhi ṡumma qutilū au mātū layarzuqannahumullāhu rizqan ḥasanā(n), wa innallāha lahuwa khairur-rāziqīn(a).
[58]
Lan wong-wong kang hijrah nang dalane Gusti Alloh, terus iyane kabeh dipateni utowo mati, bener-bener Gusti Alloh arep nguweni nang iyane kabeh rezeki kang apik (surga). Lan saktemene Gusti Alloh yoiku sak apik-apike hang nguwani rezeki.
لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُّدْخَلًا يَّرْضَوْنَهٗۗ وَاِنَّ اللّٰهَ لَعَلِيْمٌ حَلِيْمٌ٥٩
Layudkhilannahum mudkhalay yarḍaunah(ū), wa innallāha la‘alīmun ḥalīm(un).
[59]
Saktemene Gusti Alloh arep ngelebokno iyane kabeh nang jero panggonan (surga) kang iyane kabeh senengi. Lan saktemene Gusti Alloh Moho weruh tur Moho Nyantuni.
۞ ذٰلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوْقِبَ بِهٖ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنْصُرَنَّهُ اللّٰهُ ۗاِنَّ اللّٰهَ لَعَفُوٌّ غَفُوْرٌ٦٠
Żālika wa man ‘āqaba bimiṡli mā ‘ūqiba bihī ṡumma bugiya ‘alaihi layanṣurannahullāh(u), innallāha la‘afuwwun gafūr(un).
[60]
Sakmono ugo, lan sopo wong mbales kambi imbang antarane penganiayaan hang pernah diterimo terus iyane dianioyo (maning), pasti Gusti Alloh arep nolong iyane. Saktemene Gusti Alloh bener-bener Moho Pengampun lan Moho nyepuro.
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ يُوْلِجُ الَّيْلَ فِى النَّهَارِ وَيُوْلِجُ النَّهَارَ فِى الَّيْلِ وَاَنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌۢ بَصِيْرٌ٦١
Żālika bi'annallāha yūlijul-laila fin-nahāri wa yūlijun-nahāra fil-laili wa annallāha samī‘um baṣīr(un).
[61]
Hang koyo iku, yoiku sebab saktemene Gusti Alloh (kuoso) ngelebokno bengi nang jerone padang lan ngelebokno padang nang jerone bengi lan tegese Gusti Alloh moho krungu tur moho ndeleng.
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ هُوَ الْحَقُّ وَاَنَّ مَا يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖ هُوَ الْبَاطِلُ وَاَنَّ اللّٰهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيْرُ٦٢
Żālika bi'annallāha huwal-ḥaqqu wa anna mā yad‘ūna min dūnihī huwal-bāṭilu wa annallāha huwal-‘aliyyul-kabīr(u).
[62]
(Kuoso Gusti Alloh) hang koyo iku, yoiku kerono saktemene Gusti Alloh, Iyane (Pengeran) kang Hak lan saktemene paran baen hang iyane kabeh sebut liyane Gusti Alloh, iku hang batil, lan saktemene Gusti Alloh, Iyane Hang Moho Duwur tur Moho Gedi.
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ اَنْزَلَ مِنَ السَّمَاۤءِ مَاۤءًۖ فَتُصْبِحُ الْاَرْضُ مُخْضَرَّةًۗ اِنَّ اللّٰهَ لَطِيْفٌ خَبِيْرٌ ۚ٦٣
Alam tara annallāha anzala minas-samā'i mā'ā(n), fa tuṣbiḥul-arḍu mukhḍarrah(tan), innallāha laṭīfun khabīr(un).
[63]
Opo riko sing deleng, tegese Gusti Alloh ngedunaken banyu teko langit, terus dadio bumi iku ijo? Saktemene Gusti Alloh Moho Alus tur Moho Meruhi.
لَهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ وَاِنَّ اللّٰهَ لَهُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيْدُ ࣖ٦٤
Lahū mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), wa innallāha lahuwal-ganiyyul-ḥamīd(u).
[64]
Hangduweni Cuma Gusti Alloh sembarang hang onok ring langit lan sembarang hang onok ring bumi. Lan saktemene Gusti Alloh bener-bener Moho sugih tur Moho dipuji
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَّا فِى الْاَرْضِ وَالْفُلْكَ تَجْرِيْ فِى الْبَحْرِ بِاَمْرِهٖۗ وَيُمْسِكُ السَّمَاۤءَ اَنْ تَقَعَ عَلَى الْاَرْضِ اِلَّا بِاِذْنِهٖۗ اِنَّ اللّٰهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوْفٌ رَّحِيْمٌ٦٥
Alam tara annallāha sakhkhara lakum mā fil-arḍi wal-fulka tajrī fil-baḥri bi'amrih(ī), wa yumsikus-samā'a an taqa‘a ‘alal-arḍi illā bi'iżnih(ī), innallāha bin-nāsi lara'ūfur raḥīm(un).
[65]
Opo riko osing weruh kadung saktemene Gusti Alloh nundukaken kanggo siro paran baen kang onok ring bumi lan perahu kang layar nang segoro milu perintahe Gusti Alloh. Lan Iyane (Alloh) nahan (barang-barang) langit temeblok nang bumi kejobo ambi izine Iyane?. Saktemene Gusti Alloh bener-bener Moho Asih ugo Moho welas nong menungso.
وَهُوَ الَّذِيْٓ اَحْيَاكُمْ ۖ ثُمَّ يُمِيْتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيْكُمْۗ اِنَّ الْاِنْسَانَ لَكَفُوْرٌ٦٦
Wa huwal-lażī aḥyākum, ṡumma yumītukum ṡumma yuḥyīkum, innal-insāna lakafūr(un).
[66]
Lan Iyane Gusti Alloh kang wes nguripaken siro terus mateni siro, terus nguripaken siro (maning), saktemene menungso iku, bener-bener seru ngingkari nikmat.
لِكُلِّ اُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا هُمْ نَاسِكُوْهُ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِى الْاَمْرِ وَادْعُ اِلٰى رَبِّكَۗ اِنَّكَ لَعَلٰى هُدًى مُّسْتَقِيْمٍ٦٧
Likulli ummatin ja‘alnā mansakan hum nāsikūhu falā yunāzi‘unnaka fil-amri wad‘u ilā rabbik(a), innaka la‘alā hudam mustaqīm(in).
[67]
Kanggo saben-saben umat wes Isun tetepaken syari’at tertentu kang iyane kabeh podo ngelakoni mongko ojok sepisan-pisan iyane kabeh mbantah siro ring urusan (syari’at) iki lan nyelukko siro nong (agamane) Pengeran siro. Saktemene siro bener-bener onok ring dalan kang kenceng.
وَاِنْ جَادَلُوْكَ فَقُلِ اللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ٦٨
Wa in jādalūka fa qulillāhu a‘lamu bimā ta‘malūn(a).
[68]
Lan kadung iyane kabeh bantah siro, mongko ngomongo : “Gusti Alloh lebih weruh nong paran baen hang siro lakoni”.
اَللّٰهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ فِيْمَا كُنْتُمْ فِيْهِ تَخْتَلِفُوْنَ٦٩
Allāhu yaḥkumu bainakum yaumal-qiyāmati fīmā kuntum fīhi takhtalifūn(a).
[69]
Gusti Alloh arep ngadili ring antara siro nong dino kiamat paran kang siro bengen terus bido-bidoan nong masalah iku.
اَلَمْ تَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ يَعْلَمُ مَا فِى السَّمَاۤءِ وَالْاَرْضِۗ اِنَّ ذٰلِكَ فِيْ كِتٰبٍۗ اِنَّ ذٰلِكَ عَلَى اللّٰهِ يَسِيْرٌ٧٠
Alam ta‘lam annallāha ya‘lamu mā fis-samā'i wal-arḍ(i), inna żālika fī kitāb(in), inna żālika ‘alallāhi yasīr(un).
[70]
Opo siro osing weruh kadung saktemene Gusti Alloh weruh paran baen kang onok ring langit lan ring bumi?; saktemene kang gedigu iku ono ring jero kitab (lauh Mahfud). Saktemene kang gedigu iku seru gampange kanggo Gusti Alloh.
وَيَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهٖ سُلْطٰنًا وَّمَا لَيْسَ لَهُمْ بِهٖ عِلْمٌ ۗوَمَا لِلظّٰلِمِيْنَ مِنْ نَّصِيْرٍ٧١
Wa ya‘budūna min dūnillāhi mā lam yunazzil bihī sulṭānaw wa mā laisa lahum bihī ‘ilm(un), wa mā liẓ-ẓālimīna min naṣīr(in).
[71]
Lan iyane kabeh nyembah sakliyane Gusti Alloh, paran kang Gusti Alloh osing ngudunaken penjelasan perkoro iku, lan paran kang iyane kabeh osing duwe keweruhan. Lan kanggo wong-wong kang dolim sepisan-pisano osing onok wong siji baen kang nolong.
وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيٰتُنَا بَيِّنٰتٍ تَعْرِفُ فِيْ وُجُوْهِ الَّذِيْنَ كَفَرُوا الْمُنْكَرَۗ يَكَادُوْنَ يَسْطُوْنَ بِالَّذِيْنَ يَتْلُوْنَ عَلَيْهِمْ اٰيٰتِنَاۗ قُلْ اَفَاُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِّنْ ذٰلِكُمْۗ اَلنَّارُۗ وَعَدَهَا اللّٰهُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْاۗ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ ࣖ٧٢
Wa iżā tutlā ‘alaihim āyātunā bayyinātin ta‘rifu fī wujūhil-lażīna kafarul-munkar(a), yakādūna yasṭūna bil-lażīna yatlūna ‘alaihim āyātinā, qul afa unabbi'ukum bisyarrim min żālikum, an-nār(u), wa‘adahallāhul-lażīna kafarū, wa bi'sal-maṣīr(u).
[72]
Lan kadung diwocokaken nang ngarepe iyane kabeh ayat-ayate Isun hang jelas, pasti siro weruh tenger-tengere ingkare nong raine wong-wong kang kafir iku. Meh-meh baen iyane kabeh nyerang wong-wong kang moco ayat-ayat isun ning ngarepe iyane kabeh. Ngomongo : “ opo isun arep ngabaraken nong siro kang lebih elek teko iku yoiku neroko?” Gusti Alloh wes ngancam nong wong-wong kang kafir. Lan neroko iku sak elek-elek e panggonan balik.
يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوْا لَهٗ ۗاِنَّ الَّذِيْنَ تَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ لَنْ يَّخْلُقُوْا ذُبَابًا وَّلَوِ اجْتَمَعُوْا لَهٗ ۗوَاِنْ يَّسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْـًٔا لَّا يَسْتَنْقِذُوْهُ مِنْهُۗ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوْبُ٧٣
Yā ayyuhan-nāsu ḍuriba maṡalum fastami‘ū lah(ū), innal-lażīna tad‘ūna min dūnillāhi lay yakhluqū żubābaw wa lawijtama‘ū lah(ū), wa iy yaslubhumuż-żubābu syai'al lā yastanqiżūhu minh(u), ḍa‘ufaṭ-ṭālibu wal-maṭlūb(u).
[73]
Hai menungso wes digawekaken umpomo, mongko ngerungokno siro umpomo iku. Saktemene kabeh kang siro celuk sak liyane Gusti Alloh sepisan-pisano osing biso gawe laler siji baen. Masio iyane kabeh kumpul jak akehan gawe laler iku. Lan kadung laler iku ngerampas paran-paran teko iyane kabeh, seng ono iyane kabeh biso ngerebut maning teko laler ikau. Seru apese kang nyembah lan seru apes (pisan) kang disembah.
مَا قَدَرُوا اللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهٖۗ اِنَّ اللّٰهَ لَقَوِيٌّ عَزِيْزٌ٧٤
Wa mā qadarullāha ḥaqqa qadrih(ī), innallāha laqawiyyun ‘azīz(un).
[74]
Iyane kabeh osing kenal nong Gusti Alloh kambi sakbener-benere. Saktemene Gusti Alloh bener-bener moho kuat tur moho sagah.
اَللّٰهُ يَصْطَفِيْ مِنَ الْمَلٰۤىِٕكَةِ رُسُلًا وَّمِنَ النَّاسِۗ اِنَّ اللّٰهَ سَمِيْعٌۢ بَصِيْرٌ ۚ٧٥
Allāhu yaṣṭafī minal-malā'ikati rusulaw wa minan-nās(i), innallāha samī‘um baṣīr(un).
[75]
Gusti Alloh milih utusan-utusane teko malaikat lan teko menungso: saktemene Gusti Alloh moho rungu tur moho weruh.
يَعْلَمُ مَا بَيْنَ اَيْدِيْهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْۗ وَاِلَى اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ٧٦
Ya‘lamu mā baina aidīhim wa mā khalfahum, wa ilallāhi turja‘ul-umūr(u).
[76]
Gusti Alloh weruh paran kang ring ngarepi iyane kabeh lan paran ring burine iyane kabeh. Lan mong nong Gusti Alloh dibalikaken kabeh urusan
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا ارْكَعُوْا وَاسْجُدُوْا وَاعْبُدُوْا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ ۚ۩٧٧
Yā ayyuhal-lażīna āmanurka‘ū wasjudū wa‘budū rabbakum waf‘alul-khaira la‘allakum tufliḥūn(a).
[77]
He wong-wong kang podo iman, ruku o siro, sujudo siro, nyembaho pangeran siro, lan ngelakonono keapikan makne siro oleh kemenangan
وَجَاهِدُوْا فِى اللّٰهِ حَقَّ جِهَادِهٖۗ هُوَ اجْتَبٰىكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّيْنِ مِنْ حَرَجٍۗ مِلَّةَ اَبِيْكُمْ اِبْرٰهِيْمَۗ هُوَ سَمّٰىكُمُ الْمُسْلِمِيْنَ ەۙ مِنْ قَبْلُ وَفِيْ هٰذَا لِيَكُوْنَ الرَّسُوْلُ شَهِيْدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُوْنُوْا شُهَدَاۤءَ عَلَى النَّاسِۖ فَاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَ وَاعْتَصِمُوْا بِاللّٰهِ ۗهُوَ مَوْلٰىكُمْۚ فَنِعْمَ الْمَوْلٰى وَنِعْمَ النَّصِيْرُ ࣖ ۔٧٨
Wa jāhidū fillāhi ḥaqqa jihādih(ī), huwajtabākum wa mā ja‘ala ‘alaikum fid-dīni min ḥaraj(in), millata abīkum ibrāhīm(a), huwa sammākumul-muslimīn(a), min qablu wa fī hāżā liyakūnar-rasūlu syahīdan ‘alaikum wa takūnū syuhadā'a ‘alan-nās(i), fa aqīmuṣ-ṣalāta wa ātuz-zakāta wa‘taṣimū billāh(i), huwa maulākum, fa ni‘mal-maulā wa ni‘man-naṣīr(u).
[78]
Lan jihado siro nong dalane Gusti Alloh ambi jihad kang sak bener-benere. Yane (Alloh) milih siro lan iyane (Alloh) sepisan-pisano osing dadikaken enggo siro ring agama siji kesupekan. (miluo) agamane wong tuwek iro Ibrohim. Iyane (Alloh) wes ngarani siro kabeh wong-wong Islam sakat bengene 588 . Lan (gedigu ugo) ring (Al-Qur’an) iki, makne rasul iku dadi saksi nong awak siro lan makne siro kabeh dadi saksi nong sekabehe manungso, mongko ngadegno sembayang, bayaro zakat lan nyekelo siro nong taline Gusti Alloh. Iyane iku pelindung siro, mongko iyane sak apik apike pelindung lan sak apik-apike penolong.
588) Maksude: Nang Kitab-kitab kang wes didunno nong nabi-nabi sakdurunge Nabi Muhammad SAW