Surah Yunus
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
الۤرٰ ۗتِلْكَ اٰيٰتُ الْكِتٰبِ الْحَكِيْمِ١
Alif lām rā, tilka āyātul-kitābil-ḥakīm(i).
[1]
Alif laam raa. Iki ayat-ayat Al-Qur’an hang ngandung hikmah.
اَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا اَنْ اَوْحَيْنَآ اِلٰى رَجُلٍ مِّنْهُمْ اَنْ اَنْذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ ۗ قَالَ الْكٰفِرُوْنَ اِنَّ هٰذَا لَسٰحِرٌ مُّبِيْنٌ٢
Akāna lin-nāsi ‘ajaban an auḥainā ilā rajulim minhum an anżirin-nāsa wa basysyiril-lażīna āmanū anna lahum qadama ṣidqin ‘inda rabbihim, qālal-kāfirūna inna hāżā lasāḥirum mubīn(un).
[2]
Endane tah patut, menusa dadi kaju kadung Isun (Alloh) ngedunaken wahyu nyang suwijine wong lanang teka wong-wong iku: “Wenana peringatan nyang menusa lan wenana kabar enak nyang wong-wong hang pada iman kabeh,go wong-wong iku duwe derajat hang luhur ring ngarepe Pengerane wong-wong (hang pada iman) “. Wong-wong kafir pada ngomong: “Saktemene wong iki (Muhammad) bener-bener tuhang sihir hang nyata..
اِنَّ رَبَّكُمُ اللّٰهُ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِيْ سِتَّةِ اَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْاَمْرَۗ مَا مِنْ شَفِيْعٍ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ اِذْنِهٖۗ ذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوْهُۗ اَفَلَا تَذَكَّرُوْنَ٣
Inna rabbakumullāhul -lażī khalaqas-samāwāti wal-arḍa fī sittati ayyāmin ṡummastawā ‘alal-‘arsyi yudabbirul-amr(a), mā min syafī‘in illā mim ba‘di iżnih(ī), żālikumullāhu rabbukum fa‘budūh(u), afalā tażakkarūn(a).
[3]
Saktemene Pengeraniro yoiku Alloh Hang nggawe langit lan bumi ring jerone mangsa 6 dino lawase, aju Alloh istawa (nguwasani) ring duwure ‘Arsy kanggo ngatur sekabehane urusan. Sing ana wong hang bisa nguweni syafa’at kejaba sakwise oleh ijine. Kaya iku Alloh, Pengeranira, mula, sembahen Alloh.Endane sing bisa ndadekaken pelajaran?
اِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيْعًاۗ وَعْدَ اللّٰهِ حَقًّاۗ اِنَّهٗ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيْدُهٗ لِيَجْزِيَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ بِالْقِسْطِۗ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيْمٍ وَّعَذَابٌ اَلِيْمٌ ۢبِمَا كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ٤
Ilaihi marji‘ukum jamī‘ā(n), wa‘dallāhi ḥaqqā(n), innahū yabda'ul-khalqa ṡumma yu‘īduhū liyajziyal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti bil-qisṭ(i), wal-lażīna kafarū lahum syarābum min ḥamīmiw wa ‘ażābun alīmum bimā kānū yakfurūn(a).
[4]
Mung nyang Alloh sira kabeh bakal balik.Iku janjine Alloh hang bener lan pasti. saktemene Alloh hang ngawiti nggawe mahluk aju mbalekaken (nguripaken) maning supaya (Alloh) nguweni balesan hang adil kanggo wong-wong hang iman lan hang ngelakoni amal saleh. Dene kanggo wong-wong kafir disediakaken ombenan banyu hang gemulak lan adzab hang perih merga wong-wong iku kupur.
هُوَ الَّذِيْ جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاۤءً وَّالْقَمَرَ نُوْرًا وَّقَدَّرَهٗ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوْا عَدَدَ السِّنِيْنَ وَالْحِسَابَۗ مَا خَلَقَ اللّٰهُ ذٰلِكَ اِلَّا بِالْحَقِّۗ يُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّعْلَمُوْنَ٥
Huwal-lażī ja‘alasy-syamsa ḍiyā'aw wal-qamara nūraw wa qaddarahū manāzila lita‘lamū ‘adadas-sinīna wal-ḥisāb(a), mā khalaqallāhu zālika illā bil-ḥaqq(i), yufaṣṣilul-āyāti liqaumiy ya‘lamūn(a).
[5]
(Alloh) hang ndadekaken serngenge bisa nyorot lan ulan hang bisa nyunar.Alloh hang netepaken panggonan melakune, supoyo sira weruh itungane taun lan itungane (waktu). Alloh sing nggawe hang kkaya iku kejaba kambi bener. (Alloh) njelasaken tondo-tondo (keagungaNe) nyang wong-wong hang ngaweruhi.
اِنَّ فِى اخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللّٰهُ فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَّقُوْنَ٦
Inna fikhtilāfil-laili wan-nahāri wa mā khalaqallāhu fis-samāwāti wal-arḍi la'āyātil liqaumiy yattaqūn(a).
[6]
Saktemene ring kedadean gilire waktu bengi lan raino iku lan ring paran hang di gawe ambi Alloh ring langit lan bumi bener-bener ana tanda tanda (kekuasaaNe Alloh) kanggo wong hang taqwa.
اِنَّ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۤءَنَا وَرَضُوْا بِالْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَاطْمَـَٔنُّوْا بِهَا وَالَّذِيْنَ هُمْ عَنْ اٰيٰتِنَا غٰفِلُوْنَۙ٧
Innal-lażīna lā yarjūna liqā'anā wa raḍū bil-ḥayātid-dun-yā waṭma'annū bihā wal-lażīna hum ‘an āyātinā gāfilūn(a).
[7]
Saktemene wong-wong hang sing ngarepaken ketemu ambi Isun (Alloh ring akhirat),ngerasa marem lan tentrem ,uga sembrana ambi ayat ayatisun (Alloh) wong wong hang ambi urip ring dunya.(heng percoyo nang) pertemuan ambi Isun (Alloh),
اُولٰۤىِٕكَ مَأْوٰىهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوْا يَكْسِبُوْنَ٨
Ulā'ika ma'wāhumun nāru bimā kānū yaksibūn(a).
[8]
Wong-wong iku panggonane ring neraka, merga paran hang wis wong-wong iku lakoni.
اِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ يَهْدِيْهِمْ رَبُّهُمْ بِاِيْمَانِهِمْۚ تَجْرِيْ مِنْ تَحْتِهِمُ الْاَنْهٰرُ فِيْ جَنّٰتِ النَّعِيْمِ٩
Innal-lażīna āmanū wa ‘amiluṣ-ṣāliḥāti yahdīhim rabbuhum bi'īmānihim, tajrī min taḥtihimul-anhāru fī jannātin na‘īm(i).
[9]
Saktemene wong-wong hang iman lan ngelakoni amal-amal saleh, wong-wong iku diwenii piduduh ambi Pengerane wong-wong iku kerono keimanane.Wong wong iku ana jerone suwarga hang akeh nikmate.Ring ngisore ono kalen kalen hang mili banyune.
دَعْوٰىهُمْ فِيْهَا سُبْحٰنَكَ اللّٰهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيْهَا سَلٰمٌۚ وَاٰخِرُ دَعْوٰىهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِيْنَ ࣖ١٠
Da‘wāhum fīhā subḥānakallāhumma wa taḥiyyatuhum fīhā salām(un), wa ākhiru da‘wāhum anil-ḥamdu lillāhi rabbil-‘ālamīn(a).
[10]
Dunganewong-wong iku ana ring njerone suwago yaiku: “Subhaanakallohumma” 416 , lan salam penghormatane yoiku : “Salam” 417 . Lan penutup dungane wong-wong iku “Alhamdulillahi Rabbil ‘alamin 418 .
416) Artine: Moho Suci Panjenengan, duh Pengeran kul
417) Artine: Selamet teko sekabehane musibah.
418) Artine: Sekabehe puji kanggo Alloh, Pengerane wong alam kabe
۞ وَلَوْ يُعَجِّلُ اللّٰهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُمْ بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ اِلَيْهِمْ اَجَلُهُمْۗ فَنَذَرُ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۤءَنَا فِيْ طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُوْنَ١١
Wa lau yu‘ajjilullāhu lin-nāsisy-syarrasti‘jālahum bil-khairi laquḍiya ilaihim ajaluhum, fa nażarul-lażīna lā yarjūna liqā'anā fī ṭugyānihim ya‘mahūn(a).
[11]
Lamuna Alloh nggancangaken kejahatan nyang menungso kaya penjaluke wong-wong iku kanggo nggancangaken keapikan, pasti umure di akhiri. Taping Sun (Alloh) genengaken wong-wong hang sing ngarepaken ketemu ambi Isun (ring akhirat).Keloyongan ana ring panggone hang sasar .
وَاِذَا مَسَّ الْاِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْۢبِهٖٓ اَوْ قَاعِدًا اَوْ قَاۤىِٕمًا ۚفَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهٗ مَرَّ كَاَنْ لَّمْ يَدْعُنَآ اِلٰى ضُرٍّ مَّسَّهٗۗ كَذٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِيْنَ مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ١٢
Wa iżā massal-insānaḍ-ḍurru da‘ānā lijambihī au qā‘idan au qā'imā(n), falammā kasyafnā ‘anhu ḍurrahū marra ka'allam yad‘unā ilā ḍurrim massah(ū), każālika zuyyina lil-musrifīna mā kānū ya‘malūn(a).
[12]
Nalika menusa ketiban belai,moro ndunga nyang Isun (Alloh) ambi kelumah, lungguh utowo ngadeg, taping sakwise Isun (Alloh) ngilangaken belain iku wong iku (balik maning) liwat (dalane hang sasar), kaya kaya wong iku sing tau ndungo nyang Isun (Alloh) kanggo (ngilangaken) belai hang wis nibani. Gedigu iku wong-wong hang ngeliwati wates ngerasa apik nyang paran bain hang di lakoni.
وَلَقَدْ اَهْلَكْنَا الْقُرُوْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُوْاۙ وَجَاۤءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ وَمَا كَانُوْا لِيُؤْمِنُوْا ۗ كَذٰلِكَ نَجْزِى الْقَوْمَ الْمُجْرِمِيْنَ١٣
Wa laqad ahlaknal-qurūna min qablikum lammā ẓalamū, wa jā'athum rusuluhum bil-bayyināti wa mā kānū liyu'minū, każālika najzil-qaumal-mujrimīn(a).
[13]
Temenan, Isun (Alloh) wis ngentekaken (mateni) pirang pirang hangsa sakdurungiro, nalika wong-wong iku ngelakoni dzalim, padahal rasul-rasule wis teko nyang wong-wong iku kelawan nggowo keterangan-keterangan hang nyata, taping wong-wong iku sing gelem iman. Kaya iku Isun (Alloh) nguweni balesan nyang wong-wong hang ngelakoni dusa.
ثُمَّ جَعَلْنٰكُمْ خَلٰۤىِٕفَ فِى الْاَرْضِ مِنْۢ بَعْدِهِمْ لِنَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُوْنَ١٤
Ṡumma ja‘alnākum khalā'ifa fil-arḍi mim ba‘dihim linanẓura kaifa ta‘malūn(a).
[14]
Aju Isun (Alloh) ndadekaken siro kabeh dadi pengganti-pengganti (wong-wong iku) nang duwure bumi sakwise wong-wong iku, supoyo Isun (Alloh) merhatekaken paran hang siro lakoni.
وَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُنَا بَيِّنٰتٍۙ قَالَ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۤءَنَا ائْتِ بِقُرْاٰنٍ غَيْرِ هٰذَآ اَوْ بَدِّلْهُ ۗ قُلْ مَا يَكُوْنُ لِيْٓ اَنْ اُبَدِّلَهٗ مِنْ تِلْقَاۤئِ نَفْسِيْ ۚاِنْ اَتَّبِعُ اِلَّا مَا يُوْحٰٓى اِلَيَّ ۚ اِنِّيْٓ اَخَافُ اِنْ عَصَيْتُ رَبِّيْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيْمٍ١٥
Wa iżā tutlā ‘alaihim āyātunā bayyināt(in), qālal-lażīna lā yarjūna liqā'ana'ti biqur'ānin gairi hāżā au baddilh(u), qul mā yakūnu lī an ubaddilahū min tilqā'i nafsī, in attabi‘u illā mā yūḥā ilayy(a), innī akhāfu in ‘aṣaitu rabbī ‘ażāba yaumin ‘aẓīm(in).
[15]
Lamun di wacakaken ayat ayatisun hang jelas uwong uwong hang sing ngarepaken ketemu ambi Isun (ring akhirat) ngomong : tekakna kitab sakliyane Al-Qur’an iki utawa gantinen.Omongna (Muhammad) sing pantes kanggo isun nyalini merga karepisun dewek.Isun sing manut kejaba paran hang wis di wahyokaken nyang isun.Saktemene isun wedi nyang siksane dino hang banget kadung isun durakani pengeranisn.
قُلْ لَّوْ شَاۤءَ اللّٰهُ مَا تَلَوْتُهٗ عَلَيْكُمْ وَلَآ اَدْرٰىكُمْ بِهٖ ۖفَقَدْ لَبِثْتُ فِيْكُمْ عُمُرًا مِّنْ قَبْلِهٖۗ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ١٦
Qul lau syā'allāhu mā talautuhū ‘alaikum wa lā adrākum bih(ī), faqad labiṡtu fīkum ‘umuram min qablih(ī), afalā ta‘qilūn(a).
[16]
Ngomonga : “Lamun Alloh ngarepaken, pasti isun heng macakaken nyang sira. lan Alloh (ugo) aing nguweni weruh nyang sira”. Saktemene isun wis urip kumpul bareng siro semono lawase sakdurunge 419 . Ndane siro sing ngerti?
419) Maksude: sakdurunge Al-Qur’an didunnake
فَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰى عَلَى اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ كَذَّبَ بِاٰيٰتِهٖۗ اِنَّهٗ لَا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُوْنَ١٧
Faman aẓlamu mimmaniftarā ‘alallāhi każiban au każżaba bi'āyātih(ī), innahū lā yufliḥul-mujrimūn(a).
[17]
Mulo, sopo tah hang lebih dzolim tenimbang wong hang nganak-nganakaken kasulayan nyang Alloh utowo nulayani ayat-ayate? Saktemene heng ono untunge kanggo wong-wong hang duroko.
وَيَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَيَقُوْلُوْنَ هٰٓؤُلَاۤءِ شُفَعَاۤؤُنَا عِنْدَ اللّٰهِ ۗقُلْ اَتُنَبِّـُٔوْنَ اللّٰهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِى السَّمٰوٰتِ وَلَا فِى الْاَرْضِۗ سُبْحٰنَهٗ وَتَعٰلٰى عَمَّا يُشْرِكُوْنَ١٨
Wa ya‘budūna min dūnillāhi mā lā yaḍurruhum wa lā yanfa‘uhum wa yaqūlūna hā'ulā'i syufa‘ā'unā ‘indallāh(i), qul atunabbi'ūnallāha bimā lā ya‘lamu fis-samāwāti wa lā fil-arḍ(i), subḥānahū wa ta‘ālā ‘ammā yusyrikūn(a).
[18]
Wong-wong iku nyembah sakliyane Alloh. Hang sing bisa nekakaken mudlorot lan manfaat, lan wong-wong iku ngomong : “Sesembahanisun iku) pengayomisun ono ring ngarepe Alloh.ang isun nang ngarsane Alloh”. Ngomongo : “apa tah sira arep nguweni weruh nyang Alloh paran hang sing di weruhi Alloh, hang ana ring langit lan (ugo) ring bumi 420 ?” Maha suci Alloh lan Maha Luhur tenimbang paran hang wis di sekutukaken wong-wong iku marang Alloh.
420) Kalimat iki kalimat hangngino nang wong-wong hangnyembah braholo hangnyongko kadung braholo-braholo iku biso nguwani syafa’at nang ngarsane Alloh.
وَمَا كَانَ النَّاسُ اِلَّآ اُمَّةً وَّاحِدَةً فَاخْتَلَفُوْاۗ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيْمَا فِيْهِ يَخْتَلِفُوْنَ١٩
Wa mā kānan-nāsu illā ummataw wāḥidatan fakhtalafū, wa lau lā kalimatun sabaqat mir rabbika laquḍiya bainahum fīmā fīhi yakhtalifūn(a).
[19]
Menusa bengene iku mung umat hang siji (ring ketauhidan).Aju pada bentheng ceweng. Saumpomo sing kerana ana ketetapan hang wes ana teka pengeranira.psti wes pada di uweni keputusan (siksa dunya) teka paran hang di masalahaken iku.
وَيَقُوْلُوْنَ لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖۚ فَقُلْ اِنَّمَا الْغَيْبُ لِلّٰهِ فَانْتَظِرُوْاۚ اِنِّيْ مَعَكُمْ مِّنَ الْمُنْتَظِرِيْنَ ࣖ٢٠
Wa yaqūlūna lau lā unzila ‘alaihi āyatum mir rabbih(ī), faqul innamal-gaibu lillāhi fantaẓirū, innī ma‘akum minal-muntaẓirīn(a).
[20]
Wong-wong iku ngomong: “Apuwa sing di dunaken nyang (Muhammad) siji keterangan (mu’jizat) teko Pengerane?” Mula ngomonga; “Saktemene kabeh hang ghaib iku 421 duwene Alloh; Mula iku antenono (bain siksane Alloh), saktemene isun ambi siro termasuk wong-wong hang nganteni.
421) Hangdimaksud ambi “hangghaib” nang kene yoiku mu’jiza
وَاِذَآ اَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِّنْۢ بَعْدِ ضَرَّاۤءَ مَسَّتْهُمْ اِذَا لَهُمْ مَّكْرٌ فِيْٓ اٰيٰتِنَاۗ قُلِ اللّٰهُ اَسْرَعُ مَكْرًاۗ اِنَّ رُسُلَنَا يَكْتُبُوْنَ مَا تَمْكُرُوْنَ٢١
Wa iżā ażaqnan-nāsa raḥmatam mim ba‘di ḍarrā'a massathum iżā lahum makrun fī āyātinā, qulillāhu asra‘u makrā(n), inna rusulanā yaktubūna mā tamkurūn(a).
[21]
Lamun Iun (Alloh) nguweni rahmat nyang menusa sakuwise (tekane) siksa nibani wong-wong iku, moro-moro wong-wong iku ngelakoni tipu daya kanggo (menentang) ayat ayatisun. Ngomongo: “Alloh lebih gancang balesane (merga tipu daya iku)”. Saktemene malaikat-malaikatisun nyathet tipu dayaniro.
هُوَ الَّذِيْ يُسَيِّرُكُمْ فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِۗ حَتّٰٓى اِذَا كُنْتُمْ فِىْ الْفُلْكِۚ وَجَرَيْنَ بِهِمْ بِرِيْحٍ طَيِّبَةٍ وَّفَرِحُوْا بِهَا جَاۤءَتْهَا رِيْحٌ عَاصِفٌ وَّجَاۤءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكَانٍ وَّظَنُّوْٓا اَنَّهُمْ اُحِيْطَ بِهِمْۙ دَعَوُا اللّٰهَ مُخْلِصِيْنَ لَهُ الدِّيْنَ ەۚ لَىِٕنْ اَنْجَيْتَنَا مِنْ هٰذِهٖ لَنَكُوْنَنَّ مِنَ الشّٰكِرِيْنَ٢٢
Huwal-lażī yusayyirukum fil-barri wal-baḥr(i), ḥattā iżā kuntum fil-fulk(i), wa jaraina bihim birīḥin ṭayyibatiw wa fariḥū bihā jā'athā rīḥun ‘āṣifuw wa jā'ahumul-mauju min kulli makāniw wa ẓannū annahum uḥīṭa bihim, da‘awullāha mukhliṣīna lahud-dīn(a), la'in anjaitanā min hāżihī lanakūnanna minasy-syākirīn(a).
[22]
(Alloh) hang ndadekaken sira bisa melaku ring daratan. (lann layar) ring segara.saenggo nalika sira ana ring jerone kapal,aju kapale layar ambi nggawa wong wong iku merga ana angin hang nggawa wong wong iku ambi seneng seneng.Aju teka angin gedi lan ombak hang teka ring kabeh arah.lan wong wong iku nyana go wis di ubengi belai.Wong wong iku ndunga ambi ngihlasaken laku patuhe ambi ngomong ;lamun ndika nyelametaken kula dugi belai niki,kulo psti dados tiyang tiyang hang syukur.
فَلَمَّآ اَنْجٰىهُمْ اِذَا هُمْ يَبْغُوْنَ فِى الْاَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۗيٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنَّمَا بَغْيُكُمْ عَلٰٓى اَنْفُسِكُمْ مَّتَاعَ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَاۖ ثُمَّ اِلَيْنَا مَرْجِعُكُمْ فَنُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ٢٣
Falammā anjāhum iżā hum yabgūna fil-arḍi bigairil-ḥaqq(i), yā ayyuhan-nāsu innamā bagyukum ‘alā anfusikum matā‘al-ḥayātid-dun-yā, ṡumma ilainā marji‘ukum fa nunabbi'ukum bimā kuntum ta‘malūn(a).
[23]
Taping nalika Alloh nyelametaken wong-wong iku, mara mara iku mung kenikmatan duniawi.Aju nyang Isun sira balikAju arep Sun kabaraken nyang sira paran hang selawase iki sira lakoni.
اِنَّمَا مَثَلُ الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا كَمَاۤءٍ اَنْزَلْنٰهُ مِنَ السَّمَاۤءِ فَاخْتَلَطَ بِهٖ نَبَاتُ الْاَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْاَنْعَامُ ۗحَتّٰٓى اِذَآ اَخَذَتِ الْاَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ اَهْلُهَآ اَنَّهُمْ قٰدِرُوْنَ عَلَيْهَآ اَتٰىهَآ اَمْرُنَا لَيْلًا اَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنٰهَا حَصِيْدًا كَاَنْ لَّمْ تَغْنَ بِالْاَمْسِۗ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّتَفَكَّرُوْنَ٢٤
Innamā maṡalul-ḥayātid-dun-yā kamā'in anzalnāhu minas-samā'i fakhtalaṭa bihī nabātul-arḍi mimmā ya'kulun-nāsu wal-an‘ām(u), ḥattā iżā akhażatil-arḍu zukhrufahā wazzayyanat wa ẓanna ahluhā annahum qādirūna ‘alaihā, atāhā amrunā lailan au nahāran fa ja‘alnāhā ḥaṣīdan ka'allam tagna bil-ams(i), każālika nufaṣṣilul-āyāti liqaumiy yatafakkarūn(a).
[24]
Saktemene perumpamane urip ring dunya iku, kayadene banyu (udan) hang Sun (Alloh) dunaken teka langit, lan merga banyu iku..mcem maceme tanduran hang keneng di pangan menusa lan hewan ternak.Henggo kadung bumi wis sempuro indahe, lan hang duwe ngerasa nguwasani,azab Isun teka ring waktu bengi lan raina.Sun dadekaken tandurane kaya mari di babat.kaya kaya sorene durung tau merujuk.Gedigu iku isun njelasaken ayat ayatisun nyang kaum hang mikir.
وَاللّٰهُ يَدْعُوْآ اِلٰى دَارِ السَّلٰمِ ۚوَيَهْدِيْ مَنْ يَّشَاۤءُ اِلٰى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْمٍ٢٥
Wallāhu yad‘ū ilā dāris-salām(i), wa yahdī may yasyā'u ilā ṣirāṭim mustaqīm(in).
[25]
Alloh ngajak (menusa) nyang Darussalam (suargo), lan nguweni piduduh ngambah dalan hang kenceng.
۞ لِلَّذِيْنَ اَحْسَنُوا الْحُسْنٰى وَزِيَادَةٌ ۗوَلَا يَرْهَقُ وُجُوْهَهُمْ قَتَرٌ وَّلَا ذِلَّةٌ ۗاُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢٦
Lil-lażīna aḥsanul-ḥusnā wa ziyādah(tun), wa lā yarhaqu wujūhahum qataruw wa lā żillah(tun), ulā'ika aṣḥābul-jannati hum fīhā khālidūn(a).
[26]
Kanggo wong-wong hang ngelakoni apik, ono ganjaran hang paling apik (surga) lan tambahane 422 . Lan raine wong-wong iku sing di tutupi lebu cemeng lan sing (di kemuli) kehinaan 423 . Wong-wong iku hang manggoni suwarga, wong-wong iku selawase ring jerone.
422) Hang dimaksud “tambahan” yoiku kenikmatan nyawang Alloh.
423) Maksude: raine wong-wong iku berseri-seri lan seng ono sitik baen tondo kesusahan
وَالَّذِيْنَ كَسَبُوا السَّيِّاٰتِ جَزَاۤءُ سَيِّئَةٍ ۢبِمِثْلِهَاۙ وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۗمَا لَهُمْ مِّنَ اللّٰهِ مِنْ عَاصِمٍۚ كَاَنَّمَآ اُغْشِيَتْ وُجُوْهُهُمْ قِطَعًا مِّنَ الَّيْلِ مُظْلِمًاۗ اُولٰۤىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚهُمْ فِيْهَا خٰلِدُوْنَ٢٧
Wal-lażīna każabus-sayyi'āti jazā'u sayyi'atim bimiṡlihā, wa tarhaquhum żillah(tun), mā lahum minallāhi min ‘āṣim(in), ka'annamā ugsyiyat wujūhuhum qiṭa‘am minal-laili muẓlimā(n), ulā'ika aṣḥābun-nār(i), hum fīhā khālidūn(a).
[27]
Wong-wong hang ngelakoni elek (oleh) balesan hang nyocogi amale lan wong-wong iku ditutupi rasa ino. Sing ana kanggo wong-wong iku pelindung teka (azab) Alloh. Kaya dene raine wong-wong iku ditutupi ambi kepingan-kepingan bengi hang peteng jumbleng. Wong-wong iku hang manggoni neraka wong-wong iku selawase ring kana.
وَيَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيْعًا ثُمَّ نَقُوْلُ لِلَّذِيْنَ اَشْرَكُوْا مَكَانَكُمْ اَنْتُمْ وَشُرَكَاۤؤُكُمْۚ فَزَيَّلْنَا بَيْنَهُمْ وَقَالَ شُرَكَاۤؤُهُمْ مَّا كُنْتُمْ اِيَّانَا تَعْبُدُوْنَ٢٨
Wa yauma naḥsyuruhum jamī‘an ṡumma naqūlu lil-lażīna asyrakū makānakum antum wa syurakā'ukum, fa zayyalnā bainahum wa qāla syurakā'uhum mā kuntum iyyānā ta‘budūn(a).
[28]
(Engeto) nyang siji dina (waktu iku) Isun (Alloh) ngumpulaken wong-wong iku sekabehane, terus isun (Alloh) pirman nyang wong-wong hang nyekutokaken (Pengeran): “tetepa sira lan sekutu-sekutunira ring panggonanira iku”.aju sun pisahaken sira kabeh lan ngomong para sekutu-sekutune: “sira sing tau nyembah blas nyang isun.”
فَكَفٰى بِاللّٰهِ شَهِيْدًاۢ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ اِنْ كُنَّا عَنْ عِبَادَتِكُمْ لَغٰفِلِيْنَ٢٩
Fa kafā billāhi syahīdam bainanā wa bainakum in kunnā ‘an ‘ibādatikum lagāfilīn(a).
[29]
Mula, cukup Alloh hang dadi saksi ring antarane isun lan sira. Go saktemene isun sing weruh penyembahanira (ring isun) 424 ”.
424) Maksude: wong-wong hangnyembah berholo iku sakbenere dudu nyembah berholo. Tapi wong-wong iku nyembah howo nafsune dewek. Kerono howo nafsune dewek hangngongkon nyembah berholo.
هُنَالِكَ تَبْلُوْا كُلُّ نَفْسٍ مَّآ اَسْلَفَتْ وَرُدُّوْٓا اِلَى اللّٰهِ مَوْلٰىهُمُ الْحَقِّ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا يَفْتَرُوْنَ ࣖ٣٠
Hunālika tablū kullu nafsim mā aslafat wa ruddū ilallāhi maulāhumul-ḥaqqi wa ḍalla ‘anhum mā kānū yaftarūn(a).
[30]
Ring panggonan iku (padang mahsyar), saben-saben awak ngerasakaken balesan teko paran hang wis dilakoni bengen lan wong-wong dibalekaken nyang Alloh pelindung hang sakbenre. lan ilang kabeh teko wong-wong sesembahan hang di ono-onokaken.
قُلْ مَنْ يَّرْزُقُكُمْ مِّنَ السَّمَاۤءِ وَالْاَرْضِ اَمَّنْ يَّمْلِكُ السَّمْعَ وَالْاَبْصَارَ وَمَنْ يُّخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُّدَبِّرُ الْاَمْرَۗ فَسَيَقُوْلُوْنَ اللّٰهُ ۚفَقُلْ اَفَلَا تَتَّقُوْنَ٣١
Qul may yarzuqukum minas-samā'i wal-arḍi ammay yamlikus-sam‘a wal-abṣāra wa may yukhrijul-ḥayya minal-mayyiti wa yukhrijul-mayyita minal-ḥayyi wa may yudabbirul-amr(a), fa sayaqūlūnallāh(u), faqul afalā tattaqūn(a).
[31]
Ngomonga sira (Muhammad) ;sapa hang nguweni rezeqi sira teka langit lan bumi, sapa hang kuwasa (nggawe) pengrungi lan peningal.sapa hang ngetokaken hang urip teka hang mati, ngetokaken hang mati teka hang urip lan sapa hang ngatur kabeh urusan? Wong wong iku njawab, “Alloh”. Mula omongna: apa sira sing wedi nyang siksane Alloh?
فَذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّۚ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ اِلَّا الضَّلٰلُ ۖفَاَنّٰى تُصْرَفُوْنَ٣٢
Fa żālikumullāhu rabbukumul-ḥaqq(u), fa māżā ba‘dal-ḥaqqi illaḍ-ḍalāl(u), fa annā tuṣrafūn(a).
[32]
Mulo, iku Alloh. pengeranira hang sak benere. Sing ana sakwise bener iku kejaba kesesatan. Kelendi sira dibilukaken teka perkara bener?
كَذٰلِكَ حَقَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِيْنَ فَسَقُوْٓا اَنَّهُمْ لَا يُؤْمِنُوْنَ٣٣
Każālika ḥaqqat kalimatu rabbika ‘alal-lażīna fasaqū annahum lā yu'minūn(a).
[33]
Kaya iku, ketetuan e pengeran wes pasti (kelaku) nyang wong wong hang fasik kerana sakbenere wong fasik iku sing beriman.
قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَاۤىِٕكُمْ مَّنْ يَّبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيْدُهٗۗ قُلِ اللّٰهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيْدُهٗ فَاَنّٰى تُؤْفَكُوْنَ٣٤
Qul hal min syurakā'ikum may yabda'ul-khalqa ṡumma yu‘īduh(ū), qulillāhu yabda'ul-khalqa ṡumma yu‘īduhū fa annā tu'fakūn(a).
[34]
Omongna (Muhammad); Apa ring antarane sekutonira ana hang bisa ngawiti gawean(mahluk) aju mbalekaken (nguripaken). Omongna; Alloh ngawiti gegawean aju mbalekaken, terus kelendi sira bisa dibilukaken teka perkara bener.
قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَاۤىِٕكُمْ مَّنْ يَّهْدِيْٓ اِلَى الْحَقِّۗ قُلِ اللّٰهُ يَهْدِيْ لِلْحَقِّۗ اَفَمَنْ يَّهْدِيْٓ اِلَى الْحَقِّ اَحَقُّ اَنْ يُّتَّبَعَ اَمَّنْ لَّا يَهِدِّيْٓ اِلَّآ اَنْ يُّهْدٰىۚ فَمَا لَكُمْۗ كَيْفَ تَحْكُمُوْنَ٣٥
Qul hal min syurakā'ikum may yahdī ilal-ḥaqq(i),qulillāhu yahdī lil-ḥaqq(i), afamay yahdī ilal-ḥaqqi aḥaqqu ay yuttaba‘a ammal lā yahiddī illā ay yuhdā, famā lakum, kaifa taḥkumūn(a).
[35]
Omongno (Muhammad) apa ring antarane sekutoniro ana hang mbimbing nyang perkara bener ? Omongna; Alloh mbimbing nyang dalan bener.Mulo,opo hang mbimbing nyang perkoro bener lebih pantes di piloni utawa hang sing bisa mbimbing malahan perlu dibimbing? Mula, apuwa sira ngelakoni koyo iku. Kelendi sira nguweni keputusan?
وَمَا يَتَّبِعُ اَكْثَرُهُمْ اِلَّا ظَنًّاۗ اِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِيْ مِنَ الْحَقِّ شَيْـًٔاۗ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌ ۢبِمَا يَفْعَلُوْنَ٣٦
Wa mā yattabi‘u akṡaruhum illā ẓannā(n), innaẓ-ẓanna lā yugnī minal-ḥaqqi syai'ā(n), innallāha ‘alīmum bimā yaf‘alūn(a).
[36]
Akeh akehe uwong mung miloni songkoan.Saktemene nyangka iku sing ana kanggone nyongko iku sithik sithika sing ana kanggone nyangku perkoro bener. Saktemene Alloh ngeweruhi paran hang di lakoni wong wong iku.
وَمَا كَانَ هٰذَا الْقُرْاٰنُ اَنْ يُّفْتَرٰى مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلٰكِنْ تَصْدِيْقَ الَّذِيْ بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيْلَ الْكِتٰبِ لَا رَيْبَ فِيْهِ مِنْ رَّبِّ الْعٰلَمِيْنَۗ٣٧
Wa mā kāna hāżal-qur'ānu ay yuftarā min dūnillāhi wa lākin taṣdīqal-lażī baina yadaihi wa tafṣīlal-kitābi lā raiba fīhi mir rabbil-‘ālamīn(a).
[37]
Sing mungkin Al-Qur’an iki digawe ambi sakliyane Alloh; tapi (Al-Qur’an iku) mbeneraken kitab-kitab hang sakurunge lan njelasaken hukum-hukum hang wis ditetepaken 425 . Sing ana mamang ring njerone, (didunaken) teko Pengeran sekabehane alam.
425) Maksude: Al-Qur’an iku njelasaken secara rinci hokum-hukum hangwis disebutaken ring Al-Qur’an iku pisan.
اَمْ يَقُوْلُوْنَ افْتَرٰىهُ ۗ قُلْ فَأْتُوْا بِسُوْرَةٍ مِّثْلِهٖ وَادْعُوْا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٣٨
Am yaqūlūnaftarāh(u), qul fa'tū bisūratim miṡlihī wad‘ū manistaṭa‘tum min dūnillāhi in kuntum ṣādiqīn(a).
[38]
Malahan, ndane pantes wong wong iku ngomong;Muhammad wes gawe gawe (Al-Qur’an) iku? Omongno: kadung gedigu,avake gawea s sak surat hang pada lan ejakaen sapa hang bisa sira jak. Sakliyane Alloh (kanggo nulung) sira kapan sira iku wong hang bener.
بَلْ كَذَّبُوْا بِمَا لَمْ يُحِيْطُوْا بِعِلْمِهٖ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيْلُهٗۗ كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظّٰلِمِيْنَ٣٩
Bal każżabū bimā lam yuḥīṭū bi‘ilmihī wa lammā ya'tihim ta'wīluh(ū), każālika każżabal-lażīna min qablihim fanẓur kaifa kāna ‘āqibatuẓ-ẓālimīn(a).
[39]
Malahan wong wong iku mganggep goroh nyang paran hang durung di weruhi durung teka penjelasane. Kaya iku umat umat sakdurunge wes nggorohaken para rasul.Mula titenana keelendi pungkasane wong wong hang dzalim.
وَمِنْهُمْ مَّنْ يُّؤْمِنُ بِهٖ وَمِنْهُمْ مَّنْ لَّا يُؤْمِنُ بِهٖۗ وَرَبُّكَ اَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِيْنَ ࣖ٤٠
Wa minhum may yu'minu bihī wa minhum mal lā yu'minu bih(ī), wa rabbuka a‘lamu bil-mufsidīn(a).
[40]
Ring antarane wong-wong iku, ono wong-wong hang iman nyang Al-Qur’an, lan ring antarane ono (pisan) wong-wong hang sing iman ring Al-Qur’an. Pengeranira lebih weruh nyang wong-wong nggawe kerusakan.
وَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقُلْ لِّيْ عَمَلِيْ وَلَكُمْ عَمَلُكُمْۚ اَنْتُمْ بَرِيْۤـُٔوْنَ مِمَّآ اَعْمَلُ وَاَنَا۠ بَرِيْۤءٌ مِّمَّا تَعْمَلُوْنَ٤١
Wa in każżabūka faqul lī ‘amalī wa lakum ‘amalukum, antum barī'ūna mimmā a‘malu wa ana barī'um mimmā ta‘malūn(a).
[41]
Lamun wong-wong iku nggorohaken , mula ngomongo: “kanggo isun, penggawean isun, lan kanggo sira, pegawean sira. Sira teka paran hang isun lakoni, lan isun bebas teko paran hang sira lakoni”.
وَمِنْهُمْ مَّنْ يَّسْتَمِعُوْنَ اِلَيْكَۗ اَفَاَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوْا لَا يَعْقِلُوْنَ٤٢
Wa minhum may yastami‘ūna ilaik(a), afa anta tusmi‘uṣ-ṣumma wa lau kānū lā ya‘qilūn(a).
[42]
Lan antarane wong-wong iku, ana uwong hang ngerungokaken sira.anatah sira bisa ndadekaken wong-wong hang gendeng (tuli) iku rungu masiyo wong-wong iku sing ngerti.
وَمِنْهُمْ مَّنْ يَّنْظُرُ اِلَيْكَۗ اَفَاَنْتَ تَهْدِى الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوْا لَا يُبْصِرُوْنَ٤٣
Wa minhum may yanẓuru ilaik(a), afa anta tahdil-‘umya wa lau kānū lā yubṣirūn(a).
[43]
Ring antarane wong-wong iku ana wong hang ndeleng nyang sira 426 , bisotah sira nguweni piduduh nyang wong-wong hang picek, masiyo wong-wong iku sing biso ndeleng.
426) Artine: nyakseni tanda-tanda kenabian, tapi wong-wong iku sing ngakoni.
اِنَّ اللّٰهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْـًٔا وَّلٰكِنَّ النَّاسَ اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُوْنَ٤٤
Innallāha lā yaẓlimun-nāsa syai'aw wa lākinnan-nāsa anfusahum yaẓlimūn(a).
[44]
Saktemene Alloh sing ndzalimi nyang menusa masiya sitik, tapi menusa iku hang dzalim nyang awake dewek.
وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ كَاَنْ لَّمْ يَلْبَثُوْٓا اِلَّا سَاعَةً مِّنَ النَّهَارِ يَتَعَارَفُوْنَ بَيْنَهُمْۗ قَدْ خَسِرَ الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِلِقَاۤءِ اللّٰهِ وَمَا كَانُوْا مُهْتَدِيْنَ٤٥
Wa yauma yaḥsyuruhum ka'allam yalbaṡū illā sā‘atam minan-nahāri yata‘ārafūna bainahum, qad khasiral-lażīna każżabū biliqā'illāhi wa mā kānū muhtadīn(a).
[45]
Lan (engeto) nyang dino (hang waktu iku) Alloh ngumpulaken wong-wong (wong-wong iku keroso iku koyo sing tau meneng (ring dunyo) kejobo mung sak saat ring waktu raino.(koyo iku) wong-wong iku podo kenalan (sakwise di tangekaken teko kubur).Rugi temenan uwong uwong hang nggorohaken ketemu ambi Alloh lan wong wong iku dudu golongane wong hang ulih piduduh.
وَاِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِيْ نَعِدُهُمْ اَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَاِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ اللّٰهُ شَهِيْدٌ عَلٰى مَا يَفْعَلُوْنَ٤٦
Wa immā nuriyannaka ba‘ḍal-lażī na‘iduhum au natawaffayannaka fa ilainā marji‘uhum ṡummallāhu syahīdun ‘alā mā yaf‘alūn(a).
[46]
Saktemene lamun isun nduduhaken nyang siro sitik bain teko (sikso) hang Isun (Alloh) ancamaken nyang wong-wong iku, (pasti siro kepingin weruh) utowo (kadung) isun (Alloh) mateni siro (sedurunge iku), mung nyang Isun pisan wong-wong iku balik 427 , lan Alloh dadi saksi teko paran hang wong wong iku lakoni.
427) Maksude: tapi ring akhirat mbesuk Alloh arep ngatokaken azab iku maring nabi Muhammad SAW.
وَلِكُلِّ اُمَّةٍ رَّسُوْلٌ ۚفَاِذَا جَاۤءَ رَسُوْلُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ٤٧
Wa likulli ummatir rasūl(un), fa iżā jā'a rasūluhum quḍiya bainahum bil-qisṭi wa hum lā yuẓlamūn(a).
[47]
Saben-saben umat duweni rasul; mulo kadung wis teko rasule (ring akhirat mbesuk) di putusaken ambi Alloh antarane wong-wong iku 428 hang adil lan wong-wong iku (sitik baen) sing di nganioyo.
428) Maksude: antarane rasul lan kaume hangmendustakan
وَيَقُوْلُوْنَ مَتٰى هٰذَا الْوَعْدُ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِيْنَ٤٨
Wa yaqūlūna matā hāżal-wa‘du in kuntum ṣādiqīn(a).
[48]
Wong-wong iku ngomong: “kapan (tekone) ancaman iku, kadung siro mulo wong-wong hangbener?”
قُلْ لَّآ اَمْلِكُ لِنَفْسِيْ ضَرًّا وَّلَا نَفْعًا اِلَّا مَا شَاۤءَ اللّٰهُ ۗ لِكُلِّ اُمَّةٍ اَجَلٌ ۚاِذَا جَاۤءَ اَجَلُهُمْ فَلَا يَسْتَأْخِرُوْنَ سَاعَةً وَّلَا يَسْتَقْدِمُوْنَ٤٩
Qul lā amliku linafsī ḍarraw wa lā naf‘an illā mā syā'allāh(u), likulli ummatin ajal(un), iżā jā'a ajaluhum falā yasta'khirūna sā‘ataw wa lā yastaqdimūn(a).
[49]
Ngomongo: isun sing kuoso nulak kemudharatan lan sing (kuwoso pisan) nekakaken kemanfaatan kanggo awak isun dewek.krjobo paran hang di karepi Alloh.” Saben-saben umat duwen ajal 429 . Kadung ajale wis teko ,wong-wong iku sing biso ngunduraken masiyo sedilut. lan sing biso (pisan) ngajokaken (ajale).
429) Maksude: Hangdimaksud ajal yoiku waktu keruntuhane.
قُلْ اَرَءَيْتُمْ اِنْ اَتٰىكُمْ عَذَابُهٗ بَيَاتًا اَوْ نَهَارًا مَّاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُوْنَ٥٠
Qul ara'aitum in atākum ‘ażābuhū bayātan au nahāram māżā yasta‘jilu minhul-mujrimūn(a).
[50]
Ngomongo: jelasno nyang isun, kadung teko nyang siro kabeh siksone (Alloh) ring waktu bengi utowo waktu raino, (sikso) endi hang di jaluk supoyo di gancangaken ring wong duroko iku?
اَثُمَّ اِذَا مَا وَقَعَ اٰمَنْتُمْ بِهٖۗ اٰۤلْـٰٔنَ وَقَدْ كُنْتُمْ بِهٖ تَسْتَعْجِلُوْنَ٥١
Aṡumma iżā mā waqa‘a āmantum bih(ī), āl'āna wa qad kuntum bihī tasta‘jilūn(a).
[51]
Kadung sikso wes kedaden (azab iku), siro buru percoyo? Opotah (buru saiki siro percoyo), padahal sedurungen siro mesti njaluk digancangaken?
ثُمَّ قِيْلَ لِلَّذِيْنَ ظَلَمُوْا ذُوْقُوْا عَذَابَ الْخُلْدِۚ هَلْ تُجْزَوْنَ اِلَّا بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُوْنَ٥٢
Ṡumma qīla lil-lażīna ẓalamū żūqū ‘ażābal-khuld(i), hal tujzauna illā bimā kuntum taksibūn(a).
[52]
Terus diomongaken nyang wong-wong hang dzalim (musyrik) iku: rasakno siro siksaan hang selawase; siro sing diweni balesan kejobo kerono paran hangwis siro lakoni.”
۞ وَيَسْتَنْۢبِـُٔوْنَكَ اَحَقٌّ هُوَ ۗ قُلْ اِيْ وَرَبِّيْٓ اِنَّهٗ لَحَقٌّ ۗوَمَآ اَنْتُمْ بِمُعْجِزِيْنَ ࣖ٥٣
Wa yastambi'ūnaka aḥaqqun huw(a), qul ī wa rabbī innahū laḥaqq(un), wa mā antum bimu‘jizīn(a).
[53]
lan wong-wong iku nakokaken nyang siro: “ bener tah (azab hang di janjikaken) iku? Ngomongo: “ yo, demi pengeran isun, saktemene azab iku bener lan siro sing kiro biso luput (teko azab iku)”
وَلَوْ اَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِى الْاَرْضِ لَافْتَدَتْ بِهٖۗ وَاَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَاَوُا الْعَذَابَۚ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُوْنَ٥٤
Wa lau anna likulli nafsin ẓalamat mā fil-arḍi laftadat bih(ī), wa asarrun-nadāmata lammā ra'awul-‘ażāb(a), wa quḍiya bainahum bil-qisṭi wa hum lā yuẓlamūn(a).
[54]
Lamuno angger wong hang dzalim iku duwe paran bain isine bumiat awak hangzalim (musyrik) iku nduweni sekabehane hang ono ring bumi iki. Pasti wong iku nebus awake dewek ambi iku. Lan wong-wong iku nyengidakaken 430 getune waktu wong-wong iku nyakseni azab. Lan di putusaken ring antarane wong-wong iku secoro adil, lan wong-wong iku sing di nganioyo.
430) Sebagian ahli tafsir ono hangngartikaken “asarru” yoiku “melahirkan”
اَلَآ اِنَّ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِۗ اَلَآ اِنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُوْنَ٥٥
Alā inna lillāhi mā fis-samāwāti wal-arḍ(i), alā inna wa‘dallāhi ḥaqquw wa lākinna akṡarahum lā ya‘lamūn(a).
[55]
Engeto, saktemene paran hangono ring langit lan ring bumi iku duwene Alloh.Weruho, saktemene janjine Alloh iku bener, tapi akeh-akehe wong-wong iku sing weruh.
هُوَ يُحْيٖ وَيُمِيْتُ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُوْنَ٥٦
Huwa yuḥyī wa yumītu wa ilaihi turja‘ūn(a).
[56]
Alloh hang nguripaken lan mateni. lan mung nyang Alloh siro dibalekaken.
يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاۤءَتْكُمْ مَّوْعِظَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَشِفَاۤءٌ لِّمَا فِى الصُّدُوْرِۙ وَهُدًى وَّرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِيْنَ٥٧
Yā ayyuhan-nāsu qad jā'atkum mau‘iẓatum mir rabbikum wa syifā'ul limā fiṣ-ṣudūr(i), wa hudaw wa raḥmatul lil-mu'minīn(a).
[57]
Hai menuso, saktemene wis teko nyang siro pelajaran teko pengeraniro (Al-Qur’an) lan dadi tombo kanggo penyakit-penyakit (hang ana) ring njero dodo ,petunjuk lan rahmat kanggone wong-wong hang iman.
قُلْ بِفَضْلِ اللّٰهِ وَبِرَحْمَتِهٖ فَبِذٰلِكَ فَلْيَفْرَحُوْاۗ هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُوْنَ٥٨
Qul bifaḍlillāhi wa biraḥmatihī fa biżālika falyafraḥū, huwa khairum mimmā yajma‘ūn(a).
[58]
Ngomongo: ambi anugerahe Alloh lan rahmate mugo-mugo wong-wong (beriman) iku senang. Anugerahe Alloh lan rahmateiku lebih apik timbang paran hang wong-wong iku kumpulaken.”
قُلْ اَرَءَيْتُمْ مَّآ اَنْزَلَ اللّٰهُ لَكُمْ مِّنْ رِّزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِّنْهُ حَرَامًا وَّحَلٰلًا ۗ قُلْ ءٰۤاللّٰهُ اَذِنَ لَكُمْ اَمْ عَلَى اللّٰهِ تَفْتَرُوْنَ٥٩
Qul ara'aitum mā anzalallāhu lakum mir rizqin fa ja‘altum minhu ḥarāmaw wa ḥalālā(n), qul āllāhu ażina lakum am ‘alallāhi taftarūn(a).
[59]
Ngomongo: “jelasno nyang isun masalah rizki hang di dunaken Alloh nyang siro, terus siro dadekaken separo haram lan (separo maning) halal”. Ngomongo : “ opotah Alloh wis nguweni izin nyang siro (mergo iki) utowo siro ngonok-ngonokaken baen nganggo arane Alloh?
وَمَا ظَنُّ الَّذِيْنَ يَفْتَرُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ ۗاِنَّ اللّٰهَ لَذُوْ فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُوْنَ ࣖ٦٠
Wa mā ẓannul-lażīna yaftarūna ‘alallāhil-każiba yaumal-qiyāmah(ti), innallāha lażū faḍlin ‘alan-nāsi wa lākinna akṡarahum lā yasykurūn(a).
[60]
Paran sangkane wong-wong hang ngonok-ngonokaken gubaban nyang Alloh ring dino kiamat? Saktemene Alloh bener-bener duwekarunia (hang di limpahaken) ring menungso. Tapi akeh-akehe menungso sing syukur.
وَمَا تَكُوْنُ فِيْ شَأْنٍ وَّمَا تَتْلُوْا مِنْهُ مِنْ قُرْاٰنٍ وَّلَا تَعْمَلُوْنَ مِنْ عَمَلٍ اِلَّا كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُوْدًا اِذْ تُفِيْضُوْنَ فِيْهِۗ وَمَا يَعْزُبُ عَنْ رَّبِّكَ مِنْ مِّثْقَالِ ذَرَّةٍ فِى الْاَرْضِ وَلَا فِى السَّمَاۤءِ وَلَآ اَصْغَرَ مِنْ ذٰلِكَ وَلَآ اَكْبَرَ اِلَّا فِيْ كِتٰبٍ مُّبِيْنٍ٦١
Wa mā takūnu fī sya'niw wa mā tatlū minhu min qur'āniw wa lā ta‘malūna min ‘amalin illā kunnā ‘alaikum syuhūdan iż tufīḍūna fīh(i), wa mā ya‘zubu ‘ar rabbika mim miṡqāli żarratin fil-arḍi wa lā fis-samā'i wa lā aṣgara min żālika wa lā akbara illā fī kitābim mubīn(in).
[61]
Siro (Muhammad) sing ono ring keadaan lan sing moco ayat teko Al-Qur’an lan siro sing ngelakoni pegawean, kejobo isun (Alloh) dadi saksiniro ring waktu siro ngelakoni pegawean iku. Sing ono hang luput teko pengawasane pengeraniro masiyo segede zarrah (atom) ring bumi utowo ring langit. Sing ono hang lebih cilik lan sing ono (pisan) hang lebih gede teko iku, kejobo (sekabehane dicatet) ring njerone kitab hang nyoto (lauh mahfuzh).
اَلَآ اِنَّ اَوْلِيَاۤءَ اللّٰهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُوْنَۚ٦٢
Alā inna auliyā'allāhi lā khaufun ‘alaihim wa lā hum yaḥzanūn(a).
[62]
Engeto, saktemene wali-wali Alloh iku, sing ono roso wedi lan sing duwe susah.
اَلَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَكَانُوْا يَتَّقُوْنَۗ٦٣
Al-lażīna āmanū wa kānū yattaqūn(a).
[63]
(Yoiku) wong-wong hang iman lan bertaqwa.
لَهُمُ الْبُشْرٰى فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَفِى الْاٰخِرَةِۗ لَا تَبْدِيْلَ لِكَلِمٰتِ اللّٰهِ ۗذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيْمُۗ٦٤
Lahumul-busyrā fil-ḥayātid-dun-yā wa fil-ākhirah(ti), lā tabdīla likalimātillāh(i), żālika huwal-fauzul-‘aẓīm((u).
[64]
Kanggo wong-wong iku (beriman) ononkabar bungah ring njerone urip ring dunyo lan (urip) ring akhirat. Sing ono perubahan kanggo kalimat-kalimat (janji-janji) Alloh. Hang koyo gedigu iku kemenangan hang gede.
وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْۘ اِنَّ الْعِزَّةَ لِلّٰهِ جَمِيْعًاۗ هُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمُ٦٥
Wa lā yaḥzunka qauluhum, innal-‘izzata lillāhi jamī‘ā(n), huwas-samī‘ul-‘alīm(u).
[65]
Ojo siro susah kerono omongan wong-wong iku. Saktemene kekuasaan iku sekabehane keduwe Alloh. Alloh hang maha ngerungokaken lan maha ngaweruhi.
اَلَآ اِنَّ لِلّٰهِ مَنْ فِى السَّمٰوٰتِ وَمَنْ فِى الْاَرْضِۗ وَمَا يَتَّبِعُ الَّذِيْنَ يَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ شُرَكَاۤءَ ۗاِنْ يَّتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ هُمْ اِلَّا يَخْرُصُوْنَ٦٦
Alā inna lillāhi man fis-samāwāti wa man fil-arḍ(i), wa mā yattabi‘ul-lażīna yad‘ūna min dūnillāhi syurakā'(a), iy yattabi‘ūna illaẓ-ẓanna wa in hum illā yakhruṣūn(a).
[66]
Engeto, saktemene sekabehane hang ana ring langit lan sekabehane hangono ring bumi. Lan wong-wong hang nyeluk sekutu-sekutu sakliyaneAlloh, sing milu (ngiyakini). Wong-wong iku sing miloni kecuali prasongko baen, lan wong-wong iku mung nyongko-nyongko.
هُوَ الَّذِيْ جَعَلَ لَكُمُ الَّيْلَ لِتَسْكُنُوْا فِيْهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا ۗاِنَّ فِيْ ذٰلِكَ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّسْمَعُوْنَ٦٧
Huwal-lażī ja‘ala lakumul-laila litaskunū fīhi wan-nahāra mubṣirā(n), inna fī żālika la'āyātil liqaumiy yasma‘ūn(a).
[67]
Alloh hang ndadeksken bengi kanggo siro supoyo siro istirahat lan ndadekaken raino (supoyo siro golet rezeqine Alloh). Saktemene hang gedigu iku ono tondo-tondo (kekuasaan Alloh) kanggo wong-wong hang krungu 431 .
431) Maksude: Rosul lan wong-wong hangberiman.
قَالُوا اتَّخَذَ اللّٰهُ وَلَدًا سُبْحٰنَهٗ ۗ هُوَ الْغَنِيُّ ۗ لَهٗ مَا فِى السَّمٰوٰتِ وَمَا فِى الْاَرْضِۗ اِنْ عِنْدَكُمْ مِّنْ سُلْطٰنٍۢ بِهٰذَاۗ اَتَقُوْلُوْنَ عَلَى اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ٦٨
Qāluttakhażallāhu waladan subḥānah(ū), huwal-ganiyy(u), lahū mā fis-samāwāti wa mā fil-arḍ(i), in ‘indakum min sulṭānim bihāżā, ataqūlūna ‘alallāhi mā lā ta‘lamūn(a).
[68]
(Wong-wong Yahudi lan Nasrani) ngomong: “Alloh nduwe anak”. Maha suci Alloh; Alloh hang maha sugih; paran hangana ring langit lan paran hangana ring bumi iku duwene Alloh.siro sing duwe hujjah perkoro iki. Pantes tah siro ngomong nyang Alloh paran hang siro sing weruhi?
قُلْ اِنَّ الَّذِيْنَ يَفْتَرُوْنَ عَلَى اللّٰهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُوْنَۗ٦٩
Qul innal-lażīna yaftarūna ‘alallāhil-każiba lā yufliḥūn(a).
[69]
Ngomongo: “saktemene wong-wong hangbngonok-ngonokaken gubaban marang Gusti Alloh sing kiro untung”.
مَتَاعٌ فِى الدُّنْيَا ثُمَّ اِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ نُذِيْقُهُمُ الْعَذَابَ الشَّدِيْدَ بِمَا كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ ࣖ٧٠
Matā‘un fid-dun-yā ṡumma ilainā marji‘uhum ṡumma nużīquhumul-‘ażābasy syadīda bimā kānū yakfurūn(a).
[70]
(Kanggo wong-wong iku) kesenangan hang sedelo ring dunyo, nyang Isun (Alloh) wong-wong iku balik, Aju Sun (Alloh) dadekaken ong-wong iku ngerasakaken sikso hang abot, hang di sebabaken kakafirane wong-wong iku dewek.
۞ وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَاَ نُوْحٍۘ اِذْ قَالَ لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ اِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَّقَامِيْ وَتَذْكِيْرِيْ بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَعَلَى اللّٰهِ تَوَكَّلْتُ فَاَجْمِعُوْٓا اَمْرَكُمْ وَشُرَكَاۤءَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ اَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوْٓا اِلَيَّ وَلَا تُنْظِرُوْنِ٧١
Watlu ‘alaihim naba'a nūḥ(in), iż qāla liqaumihī yā qaumi in kāna kabura ‘alaikum maqāmī wa tażkīrī bi'āyātillāhi fa ‘alallāhi tawakkaltu fa ajmi‘ū amrakum wa syurakā'akum ṡumma lā yakun amrukum ‘alaikum gummatan ṡummaqḍū ilayya wa lā tunẓirūn(i).
[71]
Lan wocokno nyang wong-wong iku kabare nabi Nuh ring waktu Nuh ngomong nyang kaume: “hai kaumisun, kadung keroso abot kanggo siro urip (bareng isun) lan peringatan isun (nyang siro) nganggo ayat-ayat Alloh, mung nyang Alloh isun tawakkal, kerono iku pastekno keputusan iro lan (kumpulno) sekutu-sekutuniro (kanggo mateni isun). Seteruse ojo keputusaniro iku di sengidaken Terus lakonono kanggo isun, lan ojo siro tundho tundho nyang isun.
فَاِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَمَا سَاَلْتُكُمْ مِّنْ اَجْرٍۗ اِنْ اَجْرِيَ اِلَّا عَلَى اللّٰهِ ۙوَاُمِرْتُ اَنْ اَكُوْنَ مِنَ الْمُسْلِمِيْنَ٧٢
Fa in tawallaitum famā sa'altukum min ajr(in), in ajriya illā ‘alallāh(i), wa umirtu an akūna minal-muslimīn(a).
[72]
Kadung siro melengos (teko peringatan isun), isun sing njalok upah masiyo sitik teko siro. Upah isun sing liyo yoiku mung teko Alloh. Lan isun dikongkon supoyo isun katut golongan wong-wong hang pasrah (nyang Alloh)”.
فَكَذَّبُوْهُ فَنَجَّيْنٰهُ وَمَنْ مَّعَهٗ فِى الْفُلْكِ وَجَعَلْنٰهُمْ خَلٰۤىِٕفَ وَاَغْرَقْنَا الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَاۚ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنْذَرِيْنَ٧٣
Fa każżabūhu fa najjaināhu wa mam ma‘ahū fil-fulki wa ja‘alnāhum khalā'ifa wa agraqnal-lażīna każżabū bi'āyātinā, fanẓur kaifa kāna ‘āqibatul-munżarīn(a).
[73]
Wong-wong iku nggorohaken Nuh, mulo isun (Alloh) selametaken Nuh lan wong-wong hang bareng ambi Nuh ring njerone perahu. Lan isun (Alloh) dadekaken wong-wong iku hang nyekel kekuasaan lan isun nyilepaken wong-wong hang nggorohaken ayat-ayat isun (Alloh). Mulo titenono kelendi akhire wong-wog hang di weni peringatan iku.
ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْۢ بَعْدِهٖ رُسُلًا اِلٰى قَوْمِهِمْ فَجَاۤءُوْهُمْ بِالْبَيِّنٰتِ فَمَا كَانُوْا لِيُؤْمِنُوْا بِمَا كَذَّبُوْا بِهٖ مِنْ قَبْلُ ۗ كَذٰلِكَ نَطْبَعُ عَلٰى قُلُوْبِ الْمُعْتَدِيْنَ٧٤
Ṡumma ba‘aṡnā mim ba‘dihī rusulan ilā qaumihim fa jā'ūhum bil-bayyināti famā kānū liyu'minū bimā każżabū bihī min qabl(u), każālika naṭba‘u ‘alā qulūbil-mu‘tadīn(a).
[74]
Sakwise Nuh, Isun (Alloh) ngutus piro-piro rosul nyang kaume.,rasul-rasul iku teko nyang kaume ambi gowo bukti bukti hang nyoto, tapi wong-wong iku (kaum) sing arep beriman kerono wong-wong iku bengen wes (biasa) nggorohaken. Koyo gedigu Isun (Alloh) ngunci mati atine wong-wong hang ngelebihi wates.
ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْۢ بَعْدِهِمْ مُّوْسٰى وَهٰرُوْنَ اِلٰى فِرْعَوْنَ وَمَلَا۟ىِٕهٖ بِاٰيٰتِنَا فَاسْتَكْبَرُوْا وَكَانُوْا قَوْمًا مُّجْرِمِيْنَ٧٥
Ṡumma ba‘aṡnā mim ba‘dihim mūsā wa hārūna ilā fir‘auna wa mala'ihī bi'āyātinā fastakbarū wa kānū qaumam mujrimīn(a).
[75]
Sakwise rasul-rasul iku, Isun (Alloh) ngutus Musa lan Harun nyang Fir’aun lan pimpinan-pimpinan kaume, ambi nggowo tondo tondo kekuasaan Isun (Alloh), aju wong wong iku nyombongaken awake wong wong iku kelebu golongane wong duroko.
فَلَمَّا جَاۤءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنَا قَالُوْٓا اِنَّ هٰذَا لَسِحْرٌ مُّبِيْنٌ٧٦
Falammā jā'ahumul-ḥaqqu min ‘indinā qālū inna hāżā lasiḥrum mubīn(un).
[76]
Naliko kebeneran mu’jizat wes teko nyang wong-wong iku, 432 teko wong-wong iku ngomong: “saktemene iki sihir hang nyoto”.
432) Maksude: tondo-tondo kekuasaan Alloh.
قَالَ مُوْسٰٓى اَتَقُوْلُوْنَ لِلْحَقِّ لَمَّا جَاۤءَكُمْ ۗ اَسِحْرٌ هٰذَاۗ وَلَا يُفْلِحُ السّٰحِرُوْنَ٧٧
Qāla mūsā ataqūlūna lil-ḥaqqi lammā jā'akum, asiḥrun hāżā, wa lā yufliḥus-sāḥirūn(a).
[77]
Musa ngomong: opotah pantes siro ngomong perkoro kebeneran waktu kebeneran iku teko nyang siro, opotah iki sihir?” padahal ahli-ahli sihir iku sing oleh kemenangan”.
قَالُوْٓا اَجِئْتَنَا لِتَلْفِتَنَا عَمَّا وَجَدْنَا عَلَيْهِ اٰبَاۤءَنَا وَتَكُوْنَ لَكُمَا الْكِبْرِيَاۤءُ فِى الْاَرْضِۗ وَمَا نَحْنُ لَكُمَا بِمُؤْمِنِيْنَ٧٨
Qālū aji'tanā litalfitanā ‘ammā wajadnā ‘alaihi ābā'anā wa takūna lakumal-kibriyā'u fil-arḍ(i), wa mā naḥnu lakumā bimu'minīn(a).
[78]
Wong-wong iku ngomong: opotah siro (Musa) teko nyang isun mung kanggo mbilukaken paran hang isun oleh teko nenek moyang isun. Lan supoyo siro keloron duwe kekuasaan ring Bumi 433 ? Isun sing arep percoyo nyang siro keloron.”
433) Maksude: nyembah berholo
وَقَالَ فِرْعَوْنُ ائْتُوْنِيْ بِكُلِّ سٰحِرٍ عَلِيْمٍ٧٩
Wa qāla fir‘aunu'tūnī bikulli sāḥirin ‘alīm(in).
[79]
Fir’aun ngomong (nyang pemimpin kaume): “teko’o nyang isun kabeh ahli-ahli sihir hang pinter!”
فَلَمَّا جَاۤءَ السَّحَرَةُ قَالَ لَهُمْ مُّوْسٰٓى اَلْقُوْا مَآ اَنْتُمْ مُّلْقُوْنَ٨٠
Falammā jā'as-saḥaratu qāla lahum mūsā alqū mā antum mulqūn(a).
[80]
Ahli-ahli sihir iku podo teko, Musa ngomong nyang wong-wong iku: “uncalno paran hang arep siro uncalaken.”
فَلَمَّآ اَلْقَوْا قَالَ مُوْسٰى مَا جِئْتُمْ بِهِ ۙالسِّحْرُۗ اِنَّ اللّٰهَ سَيُبْطِلُهٗۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِيْنَ ࣖ٨١
Falammā alqau qāla mūsā mā ji'tum bihis-siḥr(u), innallāha sayubṭiluh(ū), innallāha lā yuṣliḥu ‘amalal-mufsidīn(a).
[81]
Sakwise tukang sihir nguncalaken tali, Musa ngomong: “paran hangsiro lakoni iku, iku hang diarani sihir, saktemene Alloh arep nduduhaken hang sing bener”. Saktemene Alloh sing arep nggenangaken pegaweane wong-wong hang nggawe kerusakan.
وَيُحِقُّ اللّٰهُ الْحَقَّ بِكَلِمٰتِهٖ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُوْنَ٨٢
Wa yuḥiqqullāhul-ḥaqqa bikalimātihī wa lau karihal-mujrimūn(a).
[82]
Alloh arep ngukuhaken hang bener ambi ketetapane (Alloh), masiyo wong-wong hang nggawe duso sing demen.
فَمَآ اٰمَنَ لِمُوْسٰىٓ اِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِّنْ قَوْمِهٖ عَلٰى خَوْفٍ مِّنْ فِرْعَوْنَ وَمَلَا۟ىِٕهِمْ اَنْ يَّفْتِنَهُمْ ۗوَاِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِى الْاَرْضِۚ وَاِنَّهٗ لَمِنَ الْمُسْرِفِيْنَ٨٣
Famā āmana limūsā illā żurriyyatum min qaumihī ‘alā khaufim min fir‘auna wa mala'ihim ay yaftinahum, wa inna fir‘auna la‘ālin fil-arḍ(i), wa innahū laminal-musrifīn(a).
[83]
Sing ono hang iman nyang Musa, kejobo wong nom-nom teko kaume (Musa) hang wedi kadung Fir’aun lan pemimpin-pemimpin kaume arep nyikso wong-wong iku. Saktemene Fir’aun sewenang-wenang ring Bumi. Lan saktemene Fir”aun kelebu wong-wong hang ngelebihi wates.
وَقَالَ مُوْسٰى يٰقَوْمِ اِنْ كُنْتُمْ اٰمَنْتُمْ بِاللّٰهِ فَعَلَيْهِ تَوَكَّلُوْٓا اِنْ كُنْتُمْ مُّسْلِمِيْنَ٨٤
Wa qāla mūsā yā qaumi in kuntum āmantum billāhi fa ‘alaihi tawakkalū in kuntum muslimīn(a).
[84]
Musa ngomong “ Hai kaumisun, kadung siro iman nyang Gusti Alloh, mulo tawakkalo nyang Gusti Alloh bain. Kadung siro bener-bener wong hang pasrah”
فَقَالُوْا عَلَى اللّٰهِ تَوَكَّلْنَا ۚرَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلْقَوْمِ الظّٰلِمِيْنَ٨٥
Fa qālū ‘alallāhi tawakkalnā, rabbanā lā taj‘alnā fitnatal lil-qaumiẓ-ẓālimīn(a).
[85]
terus wong-wong iku ngomong: “ mung nyang Alloh isun tawakkal! Duh gusti Pengeran kulo; ojo ndiko dadosaken kulo sasaran fitnah kangge kaum hang dzalim,
وَنَجِّنَا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكٰفِرِيْنَ٨٦
Wa najjinā biraḥmatika minal-qaumil-kāfirīn(a).
[86]
Seelametno kulo ngangge rahmat ndiko sangking (tipu daya) tiyang-tiyang kafir.”
وَاَوْحَيْنَآ اِلٰى مُوْسٰى وَاَخِيْهِ اَنْ تَبَوَّاٰ لِقَوْمِكُمَا بِمِصْرَ بُيُوْتًا وَّاجْعَلُوْا بُيُوْتَكُمْ قِبْلَةً وَّاَقِيْمُوا الصَّلٰوةَۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِيْنَ٨٧
Wa auḥainā ilā mūsā wa akhīhi an tabawwa'ā liqaumikumā bimiṣra buyūtaw waj‘alū buyūtakum qiblataw wa aqīmuṣ-ṣalāh(ta), wa basysyiril-mu'minīn(a).
[87]
Isun (Alloh) wahyokaken nyang Musa lan dulure: “njuwuto siro karo piro-piro umah ring Mesir kanggo panggonane kaumiro lan dadekno umah-umahiro iku panggonan shalat lan lakonono sembayang lan senangno atine wong-wong hang iman”.
وَقَالَ مُوْسٰى رَبَّنَآ اِنَّكَ اٰتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلَاَهٗ زِيْنَةً وَّاَمْوَالًا فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَاۗ رَبَّنَا لِيُضِلُّوْا عَنْ سَبِيْلِكَ ۚرَبَّنَا اطْمِسْ عَلٰٓى اَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلٰى قُلُوْبِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُوْا حَتّٰى يَرَوُا الْعَذَابَ الْاَلِيْمَ٨٨
Wa qāla mūsā rabbanā innaka ātaita fir‘auna wa mala'ahū zīnataw wa amwālan fil-ḥayātid-dun-yā, rabbanā liyuḍillū ‘an sabīlik(a), rabbanaṭmis ‘alā amwālihim wasydud ‘alā qulūbihim falā yu'minū ḥattā yarawul-‘ażābal-alīm(a).
[88]
Musa ngomong: “duh ،pengeran kulo, saklerese ndiko mpun nyukani teng Fir’aun lan penggede-penggede kaume, pepaes lan bondo dunyo teng lebete kauripan dunyo, duh Pengeran kulo akibate tiang-tiang niku (Fir’aun lan penggede-penggede kaume) nyasaraken (menungso) dugi mergi Ndiko. Duh Pengeran kulo, Ndiko telasaken bondo dunyone tiang-tiang niku, lan tutupen atine tiang-tiang niku, saenggo tiyang-tiyag niku mboten iman ngantos tiyang-tiyang niku ningali siksan hang perih”.
قَالَ قَدْ اُجِيْبَتْ دَّعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيْمَا وَلَا تَتَّبِعٰۤنِّ سَبِيْلَ الَّذِيْنَ لَا يَعْلَمُوْنَ٨٩
Qāla qad ujībad da‘watukumā fastaqīmā wa lā tattabi‘ānni sabīlal-lażīna lā ya‘lamūn(a).
[89]
Alloh pirman: “Saktemene wis hun ijabahi penjalukaneiro karo, kerono iku tetepo siro karo nong dalan hang kenceng lan ojo pisan-pisan siro piloni dalane wong-wong hang sing ngaweruhi”.
۞ وَجَاوَزْنَا بِبَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ الْبَحْرَ فَاَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُوْدُهٗ بَغْيًا وَّعَدْوًا ۗحَتّٰىٓ اِذَآ اَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ اٰمَنْتُ اَنَّهٗ لَآ اِلٰهَ اِلَّا الَّذِيْٓ اٰمَنَتْ بِهٖ بَنُوْٓا اِسْرَاۤءِيْلَ وَاَنَا۠ مِنَ الْمُسْلِمِيْنَ٩٠
Wa jāwaznā bibanī isrā'īlal-baḥra fa atba‘ahum fir‘aunu wa junūduhū bagyaw wa ‘adwā(n), ḥattā iżā adrakahul-garaqu qāla āmantu annahū lā ilāha illal-lażī āmanat bihī banū isrā'īla wa ana minal-muslimīn(a).
[90]
Isun (Alloh) ndadekaken Bani Isroil biso ngeliwati laut, terus wong-wong iku (Bani Isroil) di tutaken ambi Fir’aun lan bala tentarane kerono arep nganioyo lan nindes wong-wong iku (Bani Isroil); sahinggo naliko Fir”aun meh mati kelem, Fir’aun ngomong: “Isun percoyo kadung heng ono Pengeran kejobo Pengeran hang dipercoyo (diyakini) ambi Bani Isroil, lan isun kelebu golongane wong-wong hang masrahno awak (nang Alloh)”.
اٰۤلْـٰٔنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَكُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِيْنَ٩١
Āl'āna wa qad ‘aṣaita qablu wa kunta minal-mufsidīn(a).
[91]
Opo tah saiki (siro buru percoyo), padahal saktemene siro wis durhoko mulai bengen lan siro kalebu golongane wong-wong hang tukang gawe kerusakan.
فَالْيَوْمَ نُنَجِّيْكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُوْنَ لِمَنْ خَلْفَكَ اٰيَةً ۗوَاِنَّ كَثِيْرًا مِّنَ النَّاسِ عَنْ اٰيٰتِنَا لَغٰفِلُوْنَ ࣖ٩٢
Fal yauma nunajjīka bibadanika litakūna liman khalfaka āyah(tan), wa inna kaṡīram minan-nāsi ‘an āyātinā lagāfilūn(a).
[92]
Ring dino iki Isun (Alloh) nyelametaken awakiro 434 supoyo siro biso ndadekaken pelajaran kanggo wong-wong hang teko sakmarine siro lan saktemene akeh-akehe menuso iku apen teko tondo-tondo kekuasaan Isun (Alloh).
434) Hangdiselametaken Alloh yoiku awak kasare, miturut sejarah, sakmarine Fir’aun iku kelem, mayite nggeletak nang pesisir ditemukno ambi wong-wong Mesir terus dibalsem, sahinggo wutuh sampek saiki lan biso dideleng nang museum Mesir, saklanjute delengen not. 47
وَلَقَدْ بَوَّأْنَا بَنِيْٓ اِسْرَاۤءِيْلَ مُبَوَّاَ صِدْقٍ وَّرَزَقْنٰهُمْ مِّنَ الطَّيِّبٰتِ ۚفَمَا اخْتَلَفُوْا حَتّٰى جَاۤءَهُمُ الْعِلْمُ ۗاِنَّ رَبَّكَ يَقْضِيْ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ فِيْمَا كَانُوْا فِيْهِ يَخْتَلِفُوْنَ٩٣
Wa laqad bawwa'nā banī isrā'īla mubawwa'a ṣidqiw wa razaqnāhum minaṭ-ṭayyibāt(i), famākhtalafū ḥattā jā'ahumul-‘ilm(u), inna rabbaka yaqḍī bainahum yaumal-qiyāmati fīmā kānū fīhi yakhtalifūn(a).
[93]
Isun (Alloh) wis manggokaken Bani Isroil ring panggonan urip hang apik 435 lan Isun (Alloh) nguweni wong-wong iku (Bani Isroil) rejeki teko hang apik-apik. Wong-wong iku (Bani Isroil) sing tau poropadu, kejobo sakmarine wis teko nang wong-wong iku kaweruh (hang di sebut ring jero kitab Taurot). Saktemene Pengeraniro arep mutusaken antarane wong-wong (Bani Isroil) ring dino kiamat teko paran bain hang wong-wong (Bani Isroil) iku rebut bener.
435) Maksude: negoro Mesir lan negoro Syam.
فَاِنْ كُنْتَ فِيْ شَكٍّ مِّمَّآ اَنْزَلْنَآ اِلَيْكَ فَسْـَٔلِ الَّذِيْنَ يَقْرَءُوْنَ الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكَ ۚ لَقَدْ جَاۤءَكَ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِيْنَۙ٩٤
Fa in kunta fī syakkim mimmā anzalnā ilaika fas'alil-lażīna yaqra'ūnal-kitāba min qablik(a), laqad jā'akal-ḥaqqu mir rabbika falā takūnanna minal-mumtarīn(a).
[94]
Mulo naliko siro (Muhammad) mamang nyang paran hang Isun (Alloh) dunaken nyang siro, takokno nyang wong-wong hang moco ring kitab sakdurungiro. Saktemene wis teko barang hang bener nyang siro teko Pengeraniro, mulo iku ojo pisan-pisan siro kalebu golongane wong-wong hang mamang.
وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الَّذِيْنَ كَذَّبُوْا بِاٰيٰتِ اللّٰهِ فَتَكُوْنَ مِنَ الْخٰسِرِيْنَ٩٥
Wa lā takūnanna minal-lażīna każżabū bi'āyātillāhi fa takūna minal-khāsirīn(a).
[95]
Lan ojo pisan-pisan siro kalebu golongane wong-wong hang nggorohaken ayat-ayate Alloh hang nyebabaken siro kalebu golongane wong-wong hang rugi.
اِنَّ الَّذِيْنَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُوْنَ٩٦
Innal-lażīna ḥaqqat ‘alaihim kalimatu rabbika lā yu'minūn(a).
[96]
Saktemene wong-wong hang wis mesti ulih ketentuan Pengeraniro, sing kiro iman 436 .
436) Kalimat nang kene artine “ketetapan”. Maksud ayat iki yoiku wong-wong hangwis ditetepaken ambi Alloh nang Lauhul Mahfudz kadung wong-wong iku bakal mati kafir, saklawse uro bakal iman.
وَلَوْ جَاۤءَتْهُمْ كُلُّ اٰيَةٍ حَتّٰى يَرَوُا الْعَذَابَ الْاَلِيْمَ٩٧
Wa lau jā'athum kullu āyatin ḥattā yarawul-‘ażābal-alīm(a).
[97]
Masiyo tondo tondo (keagungane Alloh) teko nyang wong wong iku,sing kiro iman saenggo wong-wong iku nyaksekaken adzab hang perih.
فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ اٰمَنَتْ فَنَفَعَهَآ اِيْمَانُهَآ اِلَّا قَوْمَ يُوْنُسَۗ لَمَّآ اٰمَنُوْا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِى الْحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنٰهُمْ اِلٰى حِيْنٍ٩٨
Falau lā kānat qaryatun āmanat fa nafa‘ahā īmānuhā illā qauma yūnus(a), lammā āmanū kasyafnā ‘anhum ‘ażābal-khizyi fil-ḥayātid-dun-yā wa matta‘nāhum ilā ḥīn(in).
[98]
Apuwo sing ono (penduduk) suwijine negeri hang iman, saenggo imane iku manfaati kanggo awake sakliyane kaume Yunus? Naliko wong-wong iku (kaume Yunus) podo iman, Isun (Alloh) ilangaken teko wong-wong iku (kaume Yunus) azab hang nginakaken jerone urip rimg dunyo, lan Isun (Alloh) nguweni kesenengan kanggo wong-wong iku sampek waktu hang wis di tentokaken.
وَلَوْ شَاۤءَ رَبُّكَ لَاٰمَنَ مَنْ فِى الْاَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيْعًاۗ اَفَاَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتّٰى يَكُوْنُوْا مُؤْمِنِيْنَ٩٩
Wa lau syā'a rabbuka la'āmana man fil-arḍi kulluhum jamī‘ā(n), afa anta tukrihun-nāsa ḥattā yakūnū mu'minīn(a).
[99]
Naliko Pengeraniro ngarepaken, mesti kabeh wong hangono rimg bumi iki podo iman kabeh, Moko opo tah siro (arep) mokso nyag menungso hang ono ring bumi iki supoyo dadi wong hang podo iman kabeh?
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ اَنْ تُؤْمِنَ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ ۗوَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِيْنَ لَا يَعْقِلُوْنَ١٠٠
Wa mā kāna linafsin an tu'mina illā bi'iżnillāh(i), wa yaj‘alur-rijsa ‘alal-lażīna lā ya‘qilūn(a).
[100]
Lan sing ono siji-sijiyo menuso arep iman, kejobo kelawan idzine Alloh; lan Alloh arep nublekaken siksane nyang wong-wong hang sing gelem nganggo akale.
قُلِ انْظُرُوْا مَاذَا فِى السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۗوَمَا تُغْنِى الْاٰيٰتُ وَالنُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُوْنَ١٠١
Qulinẓurū māżā fis-samāwāti wal-arḍ(i), wa mā tugnil-āyātu wan-nużuru ‘an qaumil lā yu'minūn(a).
[101]
Ngomongo (Muhammad) “ titenono paran hang ono ring langit lan bumi.ndane tah sing ono manfaate tondo-tondo kekuasaaNe Alloh lan rasul-rasul hang nguweni pengenget kanggo wong-wong hang sing iman”.
فَهَلْ يَنْتَظِرُوْنَ اِلَّا مِثْلَ اَيَّامِ الَّذِيْنَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْۗ قُلْ فَانْتَظِرُوْٓا اِنِّيْ مَعَكُمْ مِّنَ الْمُنْتَظِرِيْنَ١٠٢
Fahal yantaẓirūna illā miṡla ayyāmil-lażīna khalau min qablihim, qul fantaẓirū innī ma‘akum minal-muntaẓirīn(a).
[102]
Wong-wong iku sing nganten-nganteni kejobo (kedadian-kedadian) hang podo ambi kedadian-kedadian (hang tumibo) nyang wong-wong bengen hang wis ono sak durunge wong-wong hang sing iman. Ngomongo: “entenono (siksane Alloh). saktemene isun iki ugo kalebu wong-wong hang podo nganteni bareng siro.
ثُمَّ نُنَجِّيْ رُسُلَنَا وَالَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كَذٰلِكَ ۚحَقًّا عَلَيْنَا نُنْجِ الْمُؤْمِنِيْنَ ࣖ١٠٣
Ṡumma nunajjī rusulanā wal-lażīna āmanū każālik(a), ḥaqqan ‘alainā nunjil-mu'minīn(a).
[103]
Isun (Alloh) nyelametaken rasul-rasul isun lan awong-wong hang podo iman kabeh, Gedigi iki wis dadi ketentuanisun (Alloh) nyelametaken wong-wong hang podo iman kabeh.
قُلْ يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ اِنْ كُنْتُمْ فِيْ شَكٍّ مِّنْ دِيْنِيْ فَلَآ اَعْبُدُ الَّذِيْنَ تَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلٰكِنْ اَعْبُدُ اللّٰهَ الَّذِيْ يَتَوَفّٰىكُمْ ۖ وَاُمِرْتُ اَنْ اَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَۙ١٠٤
Qul yā ayyuhan nāsu in kuntum fī syakkim min dīnī falā a‘budul-lażīna ta‘budūna min dūnillāhi wa lākin a‘budullāhal-lażī yatawaffākum, wa umirtu an akūna minal-mu'minīn(a).
[104]
Ngomongo (Muhammad) “He menuso kabeh, kadung siro magih mamang nyang agamanisun,(weruho siro) isun heng nyembah paran hang siro sembah,kejobo Alloh. Taping isun nyembah Alloh hang bakal mateni siro. lan isun wis dikongkon supoyo isun kalebu golongane wong-wong hang podo iman.
وَاَنْ اَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّيْنِ حَنِيْفًاۚ وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِيْنَ١٠٥
Wa an aqim wajhaka lid-dīni ḥanīfā(n), wa lā takūnanna minal-musyrikīn(a).
[105]
(Isun wis dikongkon): “Adepno rainiro nyang agomo hang tulus lan ikhlas lan ojo siro kalebu golongane wong-wong musyrik.
وَلَا تَدْعُ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَنْفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَ ۚفَاِنْ فَعَلْتَ فَاِنَّكَ اِذًا مِّنَ الظّٰلِمِيْنَ١٠٦
Wa lā tad‘u min dūnillāhi mā lā yanfa‘uka wa lā yaḍurruk(a), fa in fa‘alta fa innaka iżam minaẓ-ẓālimīn(a).
[106]
Lan ojo siro nyembah paran-paran hang sing biso nguweni manfaat madlorrot nyang siro kejobo Alloh; sebab kadung siro ngelakoni (hanggedigi) iku, saktemene sir kalebu golongane wong-wong hang dzolim”.
وَاِنْ يَّمْسَسْكَ اللّٰهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهٗ ٓاِلَّا هُوَ ۚوَاِنْ يُّرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَاۤدَّ لِفَضْلِهٖۗ يُصِيْبُ بِهٖ مَنْ يَّشَاۤءُ مِنْ عِبَادِهٖ ۗوَهُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ١٠٧
Wa iy yamsaskallāhu biḍurrin falā kāsyifa lahū illā huw(a), wa iy yuridka bikhairin falā rādda lifaḍlih(ī), yuṣību bihī may yasyā'u min ‘ibādih(ī), wa huwal-gafūrur-raḥīm(u).
[107]
Kadung Alloh nibakno siji kemudlorotan nang siro, moko sing ono wong hang biso ngilangaken kejobo Alloh. Lan kadung Alloh ngarepaken keapikan kanggo siro, moko sing ono hang biso nulak wewehe .Alloh nguweni keapikan iku kanggo sopo baen hang dikarepaken ring antarane kawulo kawulane, Alloh Hang Moho Nyepuro lan Moho Welas.
قُلْ يٰٓاَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاۤءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكُمْ ۚفَمَنِ اهْتَدٰى فَاِنَّمَا يَهْتَدِيْ لِنَفْسِهٖ ۚوَمَنْ ضَلَّ فَاِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۚوَمَآ اَنَا۠ عَلَيْكُمْ بِوَكِيْلٍۗ١٠٨
Qul yā ayyuhan-nāsu qad jā'akumul-ḥaqqu mir rabbikum, fa manihtadā fa innamā yahtadī linafsih(ī), wa man ḍalla fa innamā yaḍillu ‘alaihā, wa mā ana ‘alaikum biwakīl(in).
[108]
Ngomongo (Muhammad): “He, menuso kabeh, saktemene wis teko nang siro, kabeneran (Al-Qur’an) ,teko Pengeraniro, mulo iku sopone wong hang olih piduduh.saktemene (piduduh iku) kanggo apike awake dewek. Lan sopone wong hang sasar, mulo saktemene sasar iku mbelaeni awake dewek. Lan isun iki dudu wong hang njogo nyang awakiro”.
وَاتَّبِعْ مَا يُوْحٰىٓ اِلَيْكَ وَاصْبِرْ حَتّٰى يَحْكُمَ اللّٰهُ ۚوَهُوَ خَيْرُ الْحٰكِمِيْنَ ࣖ١٠٩
Wattabi‘ mā yūḥā ilaika waṣbir ḥattā yaḥkumallāh(u), wa huwa khairul-ḥākimīn(a).
[109]
Lan tutno paran hangdiwahyukaken marang siro, lan sabaro siro sahinggo Alloh nguwani keputusan, lan (Alloh) iku seapik-apike hakim.